22 Mayıs 1935 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 3

22 Mayıs 1935 Cumhuriyel TELGRAF MABEPLERI Fransız kabinesi istifa Kuzu olan kurd etmek üzere mi? T Bugünlerde İngiliz kabinesinde de mühim değişiklikler olacağı teeyyüd ediyor Paris 21 (A.A.) Bu sabah Reisicumhurun başkanlığı altmda toplanması kararlaştırılmış olan kabinenin Içtimaı 28 mayısa bırakılmıştır. Hükumetle yakından temasta bu lunan mehafil, bu tehirin Başbakanm rahatsız olmasından ileri gelmiş ol duğunu söylemekte ise de Le Jour gazetesi, kabine üyeleri arazsındaki görüş anlaşamamazlıklarını inkâr etmek mümkün olmadığını yazmak tadır. Hatta bu gazete. hükumetin yakında istifasını vereceğinden de bahseylemektedir. Rivayete göre, M. Fladen, sol cenahı kendisine fazla zorluklar çıkarmış olmakla muahaze etmiştir. Parlamento açıldığı zaman verile ceği söylenilen söylev de Pantkot tatilinden sonraya bırakılmıştır. bir başlangıcı olarak sayılmaktadır. Deyli Telgraf gazetesi, M. Makdo naldın daha az ağır bir ödev iste mekte olduğunu ve M. Baldvinin mumaileyhin yerine geçeceğini yaz maktadır. Hükumet partileri, yeni hükumetin teşekkül tarzını münakaşada devam etmektedirler. Maamafih hükumetin hüviyetinin değişmiyeceği hakkmda inan verilmektedir. Press Associotion, yeni kabinenin temmuzdan evvel teşekkül etmiye ceğini haber vermektedir. Kralın tahta çıkmasının 25 înci yıldönümü münasebetile yapılacak rütbe ve nişan tevcihlerine aid listenin 3 haziranda neşredileceği ve hüku met erkâmndan en. az on zatın lord luğa terfi olunacağı söylenmektedir. Bazı mehafil, bundan kabine de ğişikliğinin Pantkot bayramı esna smda yapılacğını istidlâl etmektedir. GUN DE BUJ TELEFONVETELSİZ HABERLERİ Nüfus sayımı nasıl olacak? Jstatistik Umum Müdürlüğünün hazırladığı talimatname İcra Vekilleri heyetince kabul edildi Ankara 21 (Telefonla) îstatistik Umum müdürlüğünce hazırlanan sayım umumî talimatnamesi İcra Ve killeri Heyetince kabul edildi. Talimatname hükümleri vali, kay makam ve nahive müdürlerinin va zifeleri, sayım ve kontrol memurlarının vazifeleri diye iki bölümde top lanmıştır. Nüfus sayımı 18 birincitesrin 1935 cuma günü yapılacaktır. Sayım işi memleketin her yerinde ayni günde başlayıp ayni günde bitirilecektir. Umumî nüfus sayımının gayesi 18 birincitesrin 1935 cuma günü Türkiye Cumhuriyeti hududları dahilindeki yerlerde şahsan mevcud bulunan in sanların adedini tesbit etmektir. Her sayım mıntakasında o gün mevcud bulunan yerli, yabancı ve ecnebi insanlar bilâtefrik sayıma dahil ad dedilecektir. Nüfusun ikametgâhı aslinin sa yımla hiçbir alâkası yoktur. Sayım günü sayım memurlarmın ziyaret edecekleri binalarda mevcud bulunan insanların kâffesi sayıma dahil edilecek ve bir hane halkından olup ta her hangi bir sebeble o gün oturduğu yerde bulunmıvan kimseler dahil edilmiyeceklerdir. Bazı yerlerde küçük çocukların ve ağır hastaların ve çok yaşlı kimsele rin sayıma dahil edilmek istenilme diği geçen defaki tahrirde görül müştür. Bu gibilerin de sayım def terlerine behemehal dahil edilmeleri temin olunacaktır. Yeni talimatnameye göre sayun mıntakalan kurulacaktır. Bir sayım mıntakası sayım günü bir memurun sabahm saat sekizincren akşam orta lık kararıncıya kadar dolaşabilecek, ve en çok 200 nüfusu ihtiva eden bina adedinden mürekkeb olacaktır. Bu iş için evvelden cetveller hazırlanacaktır. Asker ve jandarma kışlaları, asker ve jandarma karakollan bütün has tane, yatı mektebleri, bütün askerî ve HEM NALINA MIH1NA Türkün civanmerdliği Lavrensin habit ruhuna ünkü yazımda Lavrensin, ken. disine teslim olan yaralı ve hasta Türk askerlerini ma iyetindeki bedevî Arablara kılıcdan ve mızraktan geçirttiğini ve bu cinayeti Türkler tarafından Arab kadın ve çocuklarına yapılan mazalimin intikamını almak için yapmakla iftihar ettiğini yazmıştım. Bugün de Türkün nekadar merd ve âlicenab olduğunu, çocuklara ve kadınlara mezalim yapmak şöyle dursun, düşman askerlerine bile çok insanca muamele ettiğini başka bir İngilizin dilinden yazıyor ve bu haki kati Lavrensiıı habis ruhuna yolluyorum Son Almanya seyahatimde, Ham burgdan Berline dönüyorduk. Kom partımanda tanıdığımız bir adam daha vardı. Türkişe Postun Müdürü Muzafferle Türkiye olempiyad komitesi genel sökreteri Ekrem Rüştüye ve bana tatlı tatlı bakıyor, bizimle görüşmek istediği halinden anlaşılıyordu. Nihayet dayanamadı, konuşmağa başladı: Türk gazetecilersiniz değil mi? Sizinle görüşmeği çok istiyordum. Müsaade ederseniz kendimi takdim edeyim: Ajans Röyterin Berlin mu habiri... (İsmini de söyledi ama unuttum.) Ben Türkleri çok severim. Teşekkür ederiz ama bu sevgi • nizin sebebini anlıyabilir miyiz? Çanakkalede Türklerle harbettim de ondan... Harbetmek sevgi vesilesi olur mu? Hele Çanakkalede harbedince... İngiliz gazeteci Türklere olan sevgisini ispat etmek ister gibi, bize tatlı tatlı bakarak anlattı: < Harb çıktığı zaman 18 19 yaşlarında idim. Genclik v« toyluk, macera aşkı, harb ve askerlik lehinde yapılan propagandalar, biçok îngi lizler gibi, benim de bamışı döndür müştü. Gönüllü yazıldım. Bir müd det talim ve terbiyeden sonra, 53 üncü fırka ile bizi Çanakkaleye gön derdiler. Sıcak bir ağustos gününde Suvla koyunda karaya çıkardılar, Anafartalara doğru sürdüler. Biz, Çanakkaleye ne tatlı hulya larla gelmiştik. Kolayca îstanbula girecek Boğaziçi kıyılarında safa sü recektik. Fakat hakikat, hayalden büsbütün başka ve çok acı çıktı. Harikalı bir kahramanlıkla harbeden Türkler, kanlı ve korkunç muhare belerden sonra, bizi deniz kenanna mıhladılar. Bosfor kanarlarında binbir gece hayatı yerine Anafarta si perlerinde toz, cehennem, ölüm bulduk. Bir gün istiyerek olduğunu sanmıyorum, dikkatsizlikle bir bataryamız seyyar hastane çadırlarımızm arasma yerleşmiş, Türklere bütün şiddetile ateş ediyordu. Karşımızdaki Türk kıt'asınm kumandanı bize haber gönderdi: «24 saate kadar ya hastane çadır larını yahud da bataryayı kaldırmazsanız ateşinize mukabele etmeğe mecbur olacağım. Atışımızdan yaralıla ruıız zarar görürse mes'uliyet sizin dir.» Hastane çadırlarını oradan kaldırdık ve Türklere teşekkür ettik. Te şekkür ettik; çünkü böyle bir ihtara lüzum görmeden bataryamızm ate • şine, istedikleri gibi, mukabele et mek haklanydı. Biz dikkat etmeli ve Kızılsalib işareti taşıyan hastane açdırlan arasına bir batarya yerleş tirmemeli idik. Türkler, sırf yaralılarunıza zarar vermemek gibi insanca bir maksadla, kendilerine şiddetle ateş eden bataryamıza mukabele etmemek civanmerdliğini göstermişlerdi. îkinci bir insanlık daha yaparak bize 24 saaat mühlet veriyorlardı. Halbuki batar yanın oradan kaldırılması on daki kalık, hastane çadırlarınm taşmması ise bir iki saatlik bir işti. Centilmen Türkleri ben o gündenberi sevdim ve Çanakkalede kaldı ğımız müddetçe de, bir sürü bu sevgimi azaltacak değil, artıracak vak'alar oldu. Yıllar var ki bir Türk görüp bu duygumu ona söylemek istiyordum. Ni hayet şimdi fırsat buldum. Türklerle harbeden İngilizlerin hemen hepsi milletinizi sevmişlerdir. Bu kanlı muharebelerden böyle bir sevgi doğması garib de olsa vakidir.» İşte Lavrens ve emsali serserilerin yalanlarma karşı centilmen ve dü rüst bir İngilizin Türkler hakkındaki düşünce ve duyguları... tngiliiz kabinesinde Londra 21 (A.A.) M. Baldvinin Kralla görüşmesi siyasa ve parlamento mehafilinde kabine değişmesinin nııiMiııııraillllllllllllllllllllllllllllUIIIIIIIIIIIIIIIIHUIIIIIUimıııınmnınMi Roma konferansı • hazırlıkları Orta Avrupa icin kurulacak yeni sistem Londra 21 (A.A.) Roma kon feransına hazırlıklardan bahseden Deyli Telgraf gazetesi bu konferansm amacının bir takım mukavelelerle orta Avrupa ile Avrupanın şarki cenubisinde emniyetin elde edilmesi olduğunu yazmaktadır. Bu sistemin en açık vasfı, ltalyanın Küçük Antant ile anlaşması olacak ve bu sisteme diğer devletler gibi Almanya da iltihak edebilecektir. Partı Kamutay Grupunda Hükumetin sunduğu kanunlar tasvib edildi Ankara 21 (A.A.) C. H. Partisinin Kamutay Grupu dün öğleden sonra saat 15 te toplandı. Grup, kendisini ilgilendiren bir takım işler hakkında görüştükten ve kararlar aldıktan sönra Partinin yenilenen programında amaçladığı toprak ka nununun esaslarını hazırlamak üzere Partice yapılması kararlaştırılmış olan on beş kişilik özel komisyonu nu seçti ve Kamutay başkanlık di vanmda açılan sekreterliğe Partice adaylanacak olan arkadaşı saptaladı. Bundan sonra hükumetten Kamu taya sunulmuş olan vergi kanunlarının esasları üzerindeki görüşmelere geçildi. Birçok aytaçların. söylevle rine Finans Bakanı ve bütçe komis yonu cevab verdiler. Bu konuşmalar sonunda Grup, hükumetin, sunduğu bu kanunların yerinde ve doğru olduğu kanağına ererek esaslannı benimsedi ve kabul etti. Dil Cemiyeti bîr sentaks anketi açıyor Ankara 21 (A.A.) Türk Dili Araştırma kurumu Genel Sekreterli ğinden: Türk sentaksmm kuralları araştı rıbrken, konuşma dilinde ve konuş ma diline uygun olarak yazılmış folklor eserleri ile kitablarda görülen cümle ve terkiblerin yapılmış şekil leri hakkmda bir anket açılmıştır. <Sentaks anketi> adını verdiğimiz bu anketin nasıl yapılacağım göste r e n ^ i r program basılmış ve bütün il ve ilçelerle Halkevlerine dağıtılmıştır. Programa göre, her îl ve ilçede bulunan derleme kurulları ile Halk evlerinin dil, tarih ve edebiyat ko miteleri, halkın konuşma dilinde yazı sentaksımızdan başkalık gösteren sentaks şekillerini ve ata sözleri, bilmeceler, masallar, halk tekerlemele ri gibi folklor varlıkları ile halk di lile yazılmış hikâye ve tiyatro gibi kitablarda bulabilecekleri yazı sen taksrndan değişiklik gösterir cümle ve terkibleri fişliyeceklerdir. Dilimizin öz konuşma kaynağm daki bütün sentaks varlıklarmı ortaya çıkarmak için açılan bu anketin büyük verimler vereceğini umanz. Atinada Kral Kostantin için âyin Ayine iştirak edenler «Yaşasın Kral» diye bağırdılar Atina 21 (Hususî) Eski Yu nan Kralı Kostantinin isim gününe te sadüf eden bugün krallık taraftarlan nin yapmak istedikleri ruhanî ayin polis tarafından meoedilmişti. Bu ayin hususî bir şekilde yapılmış, kilisede toplanan kral taraftarlan «yasasın kral» diye bağırmışlardır. Ayine İştirak edenler kiliseden çıktıktan sonra da Metaksasın seçim merkezine git ramvay benim için zengin bir mevzu kaynağıdır. Tiyatro sahnesi bundan daha zevkli olamaz. Hayatın en güzel komedilerini burada temaşa ederim. Kulak verdiğim mükâlemeler ve şahid ol duğum hâdiselerden bazan gizli fa cialar da sezdiğim olur. Kısa bir tramvay yolculuğunda, çeşid çeşid adamlarla karşılaşır, türlü tiplerle tanışırım. Hasılı tramvay, ama bizim tram vaylar bir âlemdir. Geçenlerde, Harbiyeden Fatihe gi den ikinci mevki arabalardan birin de bulunuyordum. Altmbakkaldan, şişman, iri yapı, posbıyıkh, esnaf kılıklı bir adam bindi. Geçti, oturdu. Fakat yerinde duramıyor, boyuna, iki tarafma kızgın nazarlar fırlatarak, çatacak adam arıyordu. Allahtan başka şey istiyeymiş!. Adamım buldu. Uzattığı delik bir on kuruşluğu kabul etmiyen kondoktöre beteldi. Kondoktörlerin içerisinde hayatı iyi tarafmdan gören, halim selim. tahammüllü olanları vardır. Bu öylesi değilmiş meğer. Herif perdeyi yükselttikçe, o da yükseltti. Herif bir söyledi ise o iki söyledi.. Bir hengâme ki, demeyin gitsin! Gazete okuyanlar, gazetelerini katladılar, dışarı sahanlıklarda nefes almayı tercih edenler sigaralarını söndürüp içeriye girdiler.. Ön sırada, annesinin kucağında vıyaklıyan yumurcak sustu.. En arka sırada oturan genc çift, aşıkane mükâlemelerini kestiler.. Herkes, gülümsüyerek, kavgayı din liyor, pandomimanın son istasyona kadar devam etnıesini için için dili yordu. Meğerse asıl pandomima biraz ileride olacakmış. Tramvay Taksimi geçip, Parmak kapı durağına gelmişti ki, birdenbire tramvayın ön kapısı açıldı ve içe*i ye, sıska, çelimsiz, sinirli bir kadın girdi. Gözleri, kondoktörle ağız dalaşı eden iri yapı herife ilişti. Onun, hid det gözlerini bürümüş olduğundan, arabaya inenden, binenden haberi yoktu. Kadın bir lâhza, kapının önünde durdu. Sonra, ileriye doğru iki adım attı. Bakışlarında yırtıcı bir hayva nın bakışlarım hatırlatan bir alev parlıyordu. Herifi yakasından kav radı: Ne bağırıyorsun?. Ne oluyor sun?. dedi. Herif apışmıştı. Kekeledi: Şey.. Karıcığım.. hiç.. kondok tör parayı... Sus! Utanmıyor musun? Elâlem sana bakıyor. Maskara! Trâmvayı dolduran hepimiz afallamıştık. Bir facia da bu sefer kopacağmı zannediyorken, kurdun, bu ka dar çabuk kuzu kisilivermesi bizi şaşırtmıştı. Kadın, böylece susturduğu kocasını bir de: Eve gidelim de, gösteririm sa na.. Tehdidile büsbütün sindirdi. Kondoktör, herifi uzaktan süzüp, süzüp te: Hani ya çalımın?. demez mi?. Işte o vakit adamcağıza acıdım. Ercümend Ekrem TALU sivil hapisane ve tevkifaneler, ecnebi devletlerin sefarethane, maslâhatgü zarlık ve konsoloshaneleri ajmi şe kilde sayıma tâbi tutulacaklardır. Memleket dahilindeki her hangi bir lisanda neşrolunan bilumum ga zete ve risaleler Istatistik Umum müdürlüğünün halkı bu hususta* tenvir için vereceği bilumum \'azıları günü gününe aynen dercetmeğe mecbur durlar. Sayım propagandası işinde sinemalar için mecburî mükellefiyetler vardır. İstanbul ve Ankara radyoları halkı tenvir için yapılacak tebligaü günü gününe neşir ve konferanslar için ayrı saatler tahsis edeceklerdir. Sayım günü trenlerden maada bi lumum nakil vasıtalan araba, binek beygiri, tramvay. otobüs ve otomo bil, kamyonlar, Ankara, İstanbul, İzmir banliyöleri, tstanbul Halic, Bo .ğaziçi, Adalar ve Kadıköy, Üsküdar vapurlarile İzmirde körfez vapurla rının hareketleri sayımın sonuna ka dar durdulacaktır. Talimatnamede numaralama işi hakkmda da mühim hükümler vardır. Senenin hiçbir mevsiminde sabit veya muvakkat hiçbir ikametgâhı olmayıp ta tamamen göçebe halinde yaşayan nüfusun tesbiti için de ayrıca tedbirler alınacaktır. Umumî nüfus sayımında sayım ve kontrol memurluğu mükellefiyetin den istisnası icab edenlerin bir listesi de hazırlanmıştır. Bunlar arasında îcra Vekilleri Heyeti azası, saylav lar. Cumhurriyaseti, Başvekâlet me mur ve müstahdemleri, müstakil şube müdürleri, vekâlet ve umum mü dürlüklerin müsavirleri, müfettişleri Ankara müstakil jandarma taburu mensubları, binbaşı ve daha yukarı daki rütbeli zabitler ve askerî me murlar, Poste, Telefon ve Radyo idarelerinin bütün mensubları, un, fabrika ve değirmenlerinin mensubları, bilumum İtfaiye teşkilâtı, emniyet ve asayiş işlerile meşgul olanlar vardır. .»».».»».«••unHltlUIMHnUf I llill IIIN i lltlUIBIIUHWI»IUHHiıawiM>ıu»«* Medenî kanunun hükümleri Kanunda tadilât yat>ılacağı doğru değil Ankara 21 (Telefonla) Medenî kanunun boşanma hakkındaki hü kümlerinin değiştirileceği ve hatta bu yolda tetkikata bile başlandığı hak kında son zamanlarda yapılan bazı neşriyan ve çıkarılan şayialar üzeri ne işi alâkalarlardan sordum. Adliye Bakanlığında bu yolda bir tasavvur bile mevcud olmadığını öğrendim. Şayianm Parti Kurultayında Çankırıdan gelen bir dileğin de tetkik e dilmesinden galat olarak çıkanldığı anlaşılıyor. Bu dilekte «boşanalım» diyen karı kocanm isteklerini yerine getirmek için medenî kanunda değişiklikler yapılması isteniyordu. Encümen bu mütaleayı kanunun aile kurumunun korunması için ce vab olarak koyduğu esaslara ve içinde bulunduğumuz hal ve şartlara aykırı görerek uygunsuz bulmuştur. Diğer taraftan Adliye Bakanlığının da ayn bir değişikliğe hiçbir lüzum olmadığı yolundaki mütaleası üzerine dilek alâkadarlar tarafından geri a lınmıştır. Madencilik için yeni kanunlar Eti Bankın kurulma esasları hazırlandı Ankara 21 (Telefonla) Madenciliğe dair olan mevzuatımızda icab eden değisikliklerin ve ilâvelerin yapılması yolundaki cahşmalar yakında netice verecek ve Ekonomi Bakanlığı tarafından Kamutaya yeni kanun lâyi haları teklif olunacaktır. Maden kanunlanmız Fransızlann bundan tam 125 sene evvel çıkardık lan kanundan iktibas edilmiştir. Fransızlar kanunlannı zamanla ve ihtiva ca göre vakit vakit tadil etmişlerse de bizimkiler değiştirilmemiştir. Plânlı bir maden politikasının tat bikine memleketin esaslı bir şekilde kalkınmasında bilhassa rol oynıyacağı muhakkak olduğundan Ekonomi Bakanlığı bu meseleyi de hususî bir itina ile tetkik etmistir. * Maden ve elektrizasyon işlerile uğrasacak Sümer Banka mütenazır ola rak kurulacak (Etibank) m tesisi esasları da hazırlanmıştır. Elektrizasyon işinde etüd edilmesi karar altına alınan mıntakalar şunlardır: Ankara, Zonguldak, istanbul, Iz mir, Adana, Kayseri, Erzincan ve Elâziz mıntakalan Zonçuldak mıntakası ilk olarak tetkik edilmis ve bir santralın kurulması kararlastırılmıştır. Büyük santrallar icabına söre su kuvveti veya kömürle çalışacaklanna nazaran enerjinin bun lardan haneisi ile ve nerelerde en emin bir tarzda ucuza maledileceği de aynca hesaplanmaktadır. Kamutayın bugünkü toplantısı Ankara 21 (Telefonla) Fırka grupu bugün toplandı. Kamutay yarın 14 te toplanarak 1935 yılı müvazenei umumiye kanunu lâyihası Te bütçenin tetkikine başlıyacakhr. Bundan başka azalardan bazılanna mezuniyet verilmesi hakkındaki riyaset tezkerelerile Içel meb'usu Ferid Ce lâlin riyaset divanı kâtibliğinden isti fasına dair olan takriri de yannki Kamutay toplantısında okunacaktır. Metr Salem ve Leon Faraci Kakkmdaki hüküm Ankara 21 (Telefonla) Fi nans Bakanlığı nekid işleri müdür muavini Rüşdüye rüşvet vermekten suçlu Metr Salem ve Leon Faraci yapılan cürrnü meşhud üzerine muhakemelerinde Ankara asliye ceza mah kemesinde para cezalanna mahkum olmuşlar, Temyiz mahkemesinin karan nakzetmesi üzerine suçluların yeniden muhakemelerinde Metr Salem yirmi, Leon Faraci 12 lira ağır cezayı nak diye çarpılmışlardı. Son karar bugün Temyiz mahkemesinden tasdikle gelmiş ve hüküm bu suretle kat'ileşmiştir. M. Laval umumî vaziyet düzeldi diyor Paris 27 (Telsizle) Dış İşleri Bakanı M. Laval bu akşam Cenevreye gitmiştir. M. Laval istasyonda ga zetecilere demiştir kî: «Son^eyabatim çok iyi geçti. Arsıulusal meseleler hakkında mühim konuşmalarda bulundum. Bu konuşmalar sayesinde umumî vaziyetin daha düzeldi?ini söyliyebilirim.» M. Laval Lehistanda General Göringle yaphğı konusmalardan bahsetmemiştir. Dış îşleri Bakanı Cenevre den dönüşünde son yolculuklan hak kında k»^>;ney u»un izahat verecektir. AFYONKARAHİSAR MADEN SUYU Mide, Barsak ve karaciğer rahatsızlıklarına Akdenizin dibinde bir nehir keşfedildi Paris 21 (Telsizle) Akdenizin dibinde 2 kilometro derinlikte ve Afrikadan Avrupaya doğru akan bir denbaltı nehri bulunmustur. Fransız Dış Bakanımn temasları Vynnn 6TDyı^DİbDolkD©ırS Almanya gene para bastırıyor Paris 21 (Telsizle) Berlinden alınan haberlere göre, Rayhşbankın «ermayesi 200 milyon mark daha arthnlacaktır. Bu tedbir Hitler Almanyasmda ilk enflâsyon olarak telâkki ediliyor. Berlinde bir haftadanberi 1, 2, ve 5 marklık kâğıd paralar basılıyor. Bun lann harb zamanmda gümüş markla ra yerine tcdavüle çıkanlacağı »öyle Paris 21 (Telsizle) Bu akşam Cenevreye giden M. Laval orada bilhassa Avrupanın vaziyeti, silâhsızlanmak ve Tuna konferansı hazırlıklan gibi mühim meseleler hakkında alâkadar uluslann adamlarile konuşmalarda bulunacaktır. Portekizde kanşıklık Paris 21 (Telsizle) Portekizde ihtilâl çıktığı haber veriliyor. Hükumet derhal lâzım gelen tedbirleri almıştır. îhtilâl hareketi hakkında tafsilât aİı namamıjtu'. »iyoıw J