28 Nisan 1935 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 9

28 Kiun 1935 Cumhuriyet Memleket manzaralarindan: GSzel Erdeğin bir panoramasî ~ i*a^a^>ı ~ Güzel Erdek su istiyor Halk, içecek suyu kuyulardan temin ediyor Erdek (Hususî) Erdek, Umumî Savaşta ve Istihlâsta iki defa yanmış olmasına rağmen tabiî menazınnın zenginiiğile şöhret bulmuş, Marmara havzasının güzel ve şirin bir parçası dır. Tabiat, bu güzel kasabadan hiçbir güzelliğini esirgememıştir. Her zamanki sakin denizi, kasabamn karşısında pek güzel bir manzara teşkil eden Zeytınli ve Tavşanlı adalan ve he men hemen dalgalann çarpışbğı yerde ve kasabanm orta yerinde yebştirilmeğe muvaffak olunmuş büyük ve sayedar ağaçlarile her yeni ziyaretçisinm sevgisini kazanan yurdumuzun güzel beldelerinden bırisidir ve plâjlan çok güzeldir. Yaz mevsimlerinde civar kazalardan ve Bahkesirden bin meşakkat ve masarifi göze alarak yalnız denize girmek için gelenlerin sayısı her yıl artmaktadır. Ne çare ki bu kadar güzellikleri carni, tab'an zengin bir kasabada hayabn en mübrem ihbyaçlanndan biri o • lan su, yoktur .Mevcud su yollan eski çağlarda iptidaî bir şekilde, hiçbir sıhhî ihtiyaç düşünülmeden yapılmış ol duğundan kasabaya gelen su gayrisıhhî şerait albnda bulunmaktadır. Halkın çoğu, bilhassa yaz mevsimlerinde içecek suyunu şehre yakın olan Kanava bahçesi kuyulanndan temin etmekte ise de bunun da birçok sıhhî mah zurlan vardır. / Geçen sene kasabada bîrkaç bfo vak'ası görülmüştü. Doktorlar, bu hastalığın içilen sulardan geldiğini iddia ettıler. Tehiri bir saniye bile caiz olmıyan bu hayatî meselenin halledilmesı Er deklilerin sağhğı noktai nazanndan çok elzemdir . Zonguldak havzasında Amele Birliği faaliyeti Hakikî bir ihtiyaç üzerine kurulmuş olan Birlik, azasma hertürlü vardımdan çekinmiyor Ege mıntakasında tütün vazîyetî Mahsulün bu sene çok iyi olacağı umuluyor Izmir (Hususî) Ege ikbsadî mıntakası, tütün zeriyatmdan iyi ne tice almışb. Mahsul, Ankarada tütüncüler toplanbsmda alınan kararlar ve Ekonomi Bakanlığımn tedbirlerile, iyi para etmiş, mıntakada umumî bır memnuniyet uyanmıştı. Salâhiyettar bir zatla konuştum. Yeni sene hakkında ne düşündüğünü sordum. Bana dedi ki: « Bu yıl, bir kalkınma ve doğrulma yılı olacaktır. Müstahsil, eski rasgele zeriyat sistemini terketmiştir. Biliyorsunuz ki bundan evvel, tütün ekmek için, toprak şart]an aranmazdı ve zeriyatı yapanm muhakkak, işten anlıyan bir çifçi ve tütüncü olması düşünülmezdi. Eski yıllann yüksek fiatleri bır arahk tütün üzerinde umumî bir alâka uyandırdı. Meslek harici her vatandaş, rasgele, her toprakta zeriyata kalkıştı. Bunun da acısını çok çekbk. Geçen seneden itibaren vaziyet değişmiş bulunuyor. Mıntakada tütün dikme, ancak onu meslek itbhaz etmış olanlara inhisar edecektir. Yavaş ya • vaş ona doğru gidiyoruz. Geçen yılın getirdiği kazanc, çifçiye iyi bir ders ve hız vermişbr. Çıfçi, şimdi iyi tütün yebşbrmek istiyor ve bunun için de iyi toprak arayor. Nitekim bu srneki zeriyatın çoğu (kır) dediğimiz topraklarda yapümaktadır. Müstahsil, işi iyice kavramıştır. Kazanmak muhakkaktır. Bu yıl. daha iyi bir neb'ce alacağız. Mahsul fazla bile olsa, korku yoktur. Esasen alıcı da ıştahlıdır ve artmaktadır.» Salâhiyettar zatan verdiği bu malumat tahakkuk ettiği takdirde Ege mıntakasında yeni bir canlılık görülecek tir. Konyada bu seneaçılacak Yerli mallar sergisi Bursa Yerli mallar sergisinin kurulduğu tarihe rasgelmemesi için tedbirler alınıyor Zonguldak Jtömur emelerinden bazılart kömür ocaklanndan birinin kapınnda Zonguldak (Hususî) Arzm derin karanhklarında boğuşarak ilkza manın biriktirdiği serveti bugünkü neslin refah ve saadeti için çıkanrken binbir tehlikeye göğüs geren maden işçi lerinin derhal yardımına koşan Zon guldak Amele Birliği, kurulduğu gündenberi maden işcilerine çok faydalar veren bir müessesedir. Zonguldak A mele Birliğinin iki cephesi vardır. Biri hastalanan veya kazaya uğrayan ve yahud ihtiyacı olan maden amelesine doğrudan doğruya para yardımı yap mak. dığeri madencilerle beraber havzanın sıhhat işlerini idare etmek. Taavün sandıklannın altışer kişilik idare heyetleri vardır. Her sandığm i dare heyetinin yansını maden işleticiler yani patronlar, yansını da maden işcıleri intihab ederler. Bu sandıklar merkezde bir (birlik) e bağlıdır. Bu, bırliğın reisi kömür havzası müdürüdür. Ikinci kısım ışler yani sıhhat ışleri nin idaresi için alelıtlak yapılan mas rafm üçte ikısini madencıler venr, üçte biri de amelenm kazancından alınan yüzde bir varidattan ödenir. Bu maksadm temini için de alb mafıalde dispanser, iki yerde muayene yeri vardır. Bunlar da gene amelenin mütekâsif bulunduğu Zonguldak merkezile Kozlu, Kilimli, Amasra, Ereğli, Uzulmez, Kandıllidedir. Zonguldak merkezinde 1935 senesinde mükemmel bir hastane inşa edılmek üzeredir. Bu hastanenın yen, plânlan hazırlanmış, bütçede tahsisatı kabul edilmiştir. Hastane için yüz bin lıra sarfedilecek ve bütün dispanserler bu hastaneye bağ Ianacakbr. Maden işcilerinden hasta olan veya kazaya uğrayanlarla aılelen bu sıhhat müesseselerinde tedavı edilemezlerse teşkilât; bu hastayı masrafını ödeyerek ihtısas hastanelenne gondererek tedavı ettırmektedir. Amele Birliğinin para yardımlan Amele Birliğinin para yardımlan iki türlüdür. Biri doğrudan doğruya ameleye, öbürü amele ailelerinedır. Ameleye yardım da ıki türlüdür. Bin bilâkayid ve şart muavenet öbürü bilâfaız ikrazat ve avans suretiledir. 1934 senesi bılânçosuna nazaran hastalandıklan için kazancdan mah rum kalan işçilere bir sene içinde on üç bin otuz lira otuz kuruş, ecelile olen işçilerin cenaze parası olarak 75 lira, çalışma gücünü kaybeden işçilere son yardım olarak beş bin alb yüz kırk sekiz lira dört kuruş yardım yapılmıştır. Işçi ailelerinden çocuk doğuranlara gıda yardımı olarak bır sene içinde yirmi beş bin bir lira yirmi beş kuruş, işçi ailelerinden zayıf ve kuvvetsiz o lanlara gıda yardımı olmak üzere dört bin yüz kırk yedi lira doksan beş kuruş, işçi ailelerinden ölenlerın cenaze masranna bin üçyüz yirmi lira, ölen işçilerin ailelerine yardım olarak ta bin altt yüz altı lira sekesen sekiz kuru; yardım yapılmıştır. Amele Birliğini sıhhat yardımİan 1934 senesi zarfında Amele Birliği sıhhî teşkilâtı tarafından 3126 kazazede ışçi. 16,669 hasta işçi 9260 hasta işçi ailesi olmak üzere 29,055 hasta tedavi edilmiştir. Amele Birliğinin diğer işleri Kömür havzası Amele Birliği bu muavenet işlerinden başka havzanın tah.mılât işlerini idare eden bir teşkilâtı da vardır. Bu teşkilâtm varidab da Amele Birliği iradma geçer. Amele Birliğinin umumî varıdaü 1934 yılında 97,030 lira 35 kuruş, dağınık varidat ta Ergani istikraz tahvilâtının birinci ikramıyesi isabeti neticesı olarak 42,400 liraya baliğ olmuştur. Sıhhi teşkilât masrafı olarak madencilerden 69,000 lira, denız ışçilerı varidaü da 31,137 lira olmuştur ki 1934 senesinde umumî gelir, 239,567 lirayı bulmuştur. Türkıyemizde ikinci bir eşi daha olmıyan Zonguldak Amele Birliği Mıllî Mücadele yıllannda hayat, memat savaşlan arasında kurulmuş, bugüne kadar hem çalışma sahasını genışlet miş, hem de sermayesinı artırarak mevkıım kuvvetlendirmiştir. Bu müessese nin başlıca hususiyeti, gelir yerlerini havzanın inkişafına bağlamış olması dır. Havza inkışaf edip kömür istihsali arttıkça işliyen amele adedi de artmakta ve Amele Birliğinin vandatı da bu nisbette ziyadeleşerek yardım sahasını genişletmektedir. Bu müessese nin bugünkü kudretli varlığmı, teşkilâ tının, mahalli ihtiyacın tetkikına istınad ettirilmiş ve Ekonomi Bakanlığmca güzel idare edilmiş olmasında bulmak B. C mümkündür. Sarginin açtlacağı Camhttriyet mektebi binan Konya (Hususî muhabirimizden) Millî Ikbsad ve Tasarruf cemıyetinin Konya şubesi her sene Konyada bır yerli mallar sergisi açarak konyada ve Konya dışında yapılan yerli malîanrımızı teşhir eder ve dolayısile ikbsadî bir kıpırdanma gösterilmesine sebcb olur. Bu senenin yerli mallar sergisi çok zengin ve o nisbette de muntazara o lacaktır. Bunun için şimdiden hazır lıklara başlanmıştır. Sergi binası icin Cumhuriyet ilkmektebi salonlan se çilmjşur. Bu sene K^onya Yerli Mailar sergisi 25 haziranda açılacaktıf^ • • Geçen sene Konyada açılan sergi ile Bursada açılan sergi, zaman itibarile birleşmış olduklanndan sergilere karşı haricden gösterılen rağbet dağılmış ve bu dağılış her iki sergi için de zaraılı görülmüştü. Konya ile Bursa arasında ilk bakışta bağ olmadığı zanredilır. Halbuki Konya sergisine mem'eketin her tarafından müracaat eden fımalar vardır. Bu hnnalar ayni zamanda Bursa sergisile de alâkadar olarak ikbsadî faaliyetlerini arhrmak arzusun • dadırlar. Iki serginin zamanı birleşince bu firmalar, birinden birini tercih etmeğe mecbur kaldıklanndan Konyaya yakm bulunan vilâyetler müstahsilleri Bursa, Bursaya yakm bulunan vilâyetler müstahsilleri de Konya sergisine işb'rak ederaiyorlar. Eğer bu iki sergi zaman itibarile birbirine bağ'anmıyacak olursa hem Konya, hem de Bursa sergilerinin göreceği rağbel büsbütün başka ve tabiatile çok olacak br. Konya Millî Ikbsad ve Tasarruf cemiyeti bu düşünce iie şimdiden icab eden teşebbüslerde bulunmağa başla mışbr. M. Avsel Izmir Cezaevi r.îaîıkumların adedi fazlalaştığından yeni bir bina isteniyor Izmir (Husu sî) Buradakı Umumî Cezaevi, Karantinada dağlık kısımda yapı sı yanm kalmış bir binaya kaldınla caktı. Izmir Ad 1 i y e s i, alâkadar makamlara baş vurmuş, binanın tamamlanması i ç i r vilâyetçe k e ş f i ni yaptırmış, 80 tzmir Afüddem bin lirahk bir masmumin Asım rafa lüzum görülmüştü. Şimdiki bina ancak 650700 kişi i çindir. Bugün ise mahkum sayısı 911 dir. Gerçi, Izmir Müddeıumumüiği burada bir ıki sene evvel yeni bir süvari kovuşu açmak ve imkân dahilinde daha bazı tertibat almak suretile, bu ıs' tiab hacmini biraz daha yükseltmışse de, ne de olsa, gerek mahkumlann sıhhati, gerekse ınzibat ve kontrol namı na, yeni bina meselesini bir an evvel halletmek gerektır. Zaman gelmiş, mahkum adedi 12001500 e kadar yükselmıştir. Af kanunu çıkınca bu miktar 750 ye düşmüştür. Müddeiumumî Asımm malumatına müracaat ettim: « Eski muamele ve teşebbüsü biliyorsunuz. Bundan başka resmî bır iş'ar vuku bulmadığı gıbi hususî bir malumat ta almadık» demiştir. Izmirdeki mahkumlar arasında, I z mir Ağırcezasmdan çıkmış ve idamlık olarak bir kişi vardır ki, adı Battaldır. Hakkmdaki karar, Temyizce nakze dilmiştir. Muhakemesi yenıden görülüyor. Bundan başka gene idama mah kum iki üç kişi daha mevcuddur. Fakat bunların muhakemesi, başka mahkc • melerde cereyan eüniştir. Bir kısmının tasdik ve infaz karan beklenmektedir. Konyada çok iyi tömbeki yetîşiyor Aladağ nahiyesinde 50 bin kilo mahsul alındı Konya (Hususî muhabirimiz<*en) Hadım kazasının Aladağ nahiyesinde Inhisar idaresince tömbeki ekümcine izin verilmiş olduğundan burada >a pılan denemelerde gayet bereketli ve nefıs mahsul alındığı görülmüstür. Inhisar idaresi bu tömbekilerin kilosunu 100 kuruşa sabn alıyor. Şimdilık an cak 150 dönüm yerde tömbeki zeriyabna müsaade edilmiş olduğundan is • tihsal miktan azdır. Şimdilik ancak ellı bin kilo kadar çıkanlan tömbeki, ekim alanı genişletildiği zaman müyonlan bulacakür. Aladağ nahiyesınin bu mühım iş içm çok elverişli bir saha clduğu bittecrübe sabit oldu. Elde eJi len mahsulle yabancı ellerden getlrilen ve en nefıs sayılan mahsulleri kar^ılaştıran mütehassıslar Aladağ tömbeki lerinin içim, rayiha, renk ve gösteriş itfbarile daha çok enfes olduğunu iddia ve bu iddialannda da ısrar ediyorlar. Inhısarlar idaresi, zeriyat sahisını genişletmek müsaadesini esirgemiyecek olursa hiç şüphesız ikbsadî hayatımızda mühim bir inkişafa yol aracak ve bu kârlı işten memleket hesabına bü yük istifadeler temin eyliyecektj. Aladağ nahiyesi Toroslarda ve Toroslann Akdenize doğru olan sathı mailı üstündedir. Konya vilâyetinm Ha dım kazasına bağlı bulunduğu ^alde Antalya, Sılifke ve Mersinle irtibab vardır. Burada göriilmemış bir brre ketle üreyen bu mahsul 150 dönüm lük bir ziraatle elli bin kilo mıkta nnda elde edilebilirse saha genısletildiği ve zenyata izin verildiğı zam^n nekadar kabank bir yekun temin '•deceği kolaylıkla hesab olunabilir. Artal ya, Silifke ve Mersin gibi mahreclcri de bulunan Aladağ tömbeli'ennin yurda ve yuddaşa getireceği menfaat gözlere küçük görülebilecek bir fıalde değildir. Alâkadarlann bu lâzım ve verimli madde üstünde düşünmeleri çok yerinde olacakbr. Adanada 23 nisan bayramı Adana «Hususî» 23 nisan bayramı burada çok güzel bir hava içinde kutlulandı. Cumhuriyet meydanını ve asfalt cadde boylarını on binlerce kadm, erkek doldurmuştu. Mekteblilerin ve diğer teşekküllerin geçişleri çok muntamazdı. Birçok hatibler söylevler söyledi ve alkışlandı. Yukarıki resim, geçide iştirak eden erkek lisesi izcilerinden bir grupu gösteriyor Çocuklar elinde Çorlu hükumet idaresi! Bir köyde tasarruf sandığı kuruldu Torbalı «Hususî» Kazamıza tâbi Kmklar köyü muallimi Kuhınm onayak olmasile köyde bir tasarruf sandığı kurulmuş ve iyi neticeler alınmıştır. Gönderdiğim resim bu sandığın ortaklarından bir lusmını ve muallim Ruhiyi göstermektedir. Çorltmun bir haftalık idare âmiri olan bir hastaneye ihtiyacı olduğunu, Çorlu «Hususî» 23 nisan çoyollann ve suların çoğaltılması lâ cuk bayramı burada büyük teza zım geldiğini söylediler. Gene Behüratla kutlulandı. Güzel müsa lediye reisini, bir mesire mahallin mereler verildi. Talebe, kendi ara de arkadaslarile kovalamaca c ' sından hükumet reisi, askerî ku narken buldum. Bana «Ne olurdu, mandan, Belediye ve Halk Partisi memleketimizde bir çocuk bahcesi reislerile diğer devlet idare âmir olsaydı, böyle toz toprak içinde leri seçdiler ve ise basladılar. Gene oynamazdık.» dedi. Coct'klann bu kaymakam, Fırka ve Belediye reisarzulannm yerine getirilmesi için leri ve hükumet doktorile förüs yakmda bir karar verilmesi brklentüm. Memleketin çocuk bahçesine mektedir. FÎKRET ve hiç olmazsa on on beş yataklı