20 Şubat 1935 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 5

ÎOFubat 1935 Ankarada heyecanlı bir dava! Bütün dünya ticaretini Dün hiç kokkömü* Ziraat müdürlerî kursu açıldı rü alan olmadı alâkadar eden bir karar Kömürcülere bugün Kurs üç hafta sürecek ve'Trarovay Şirketi Nafıa Amerikanın yiiksek mahkemesi mukavelelerkonferanler verilecek muhakemesi dün başladı ^abligat vapılacak deki altın kaydi hakkında aylardanberi heyecanla beklenen kararını verdi " *' (Baj tarafı birinci sahlfede) rünmekte idi. Diğer Uraftan hükumet te yiiksek mahkemenin karari her ne olursa olsun icab eden her tiirlii ted • birleri itihaz ettiğini resmi beyanalile bildirmi;ti. dan dclayi bocalamakta olan bir memleket, belki de «kuntrat, kuntratUr ve buna riayet olunmasi lâzimdir» diyecek bir Ali Mahkeme kararinin ih • tiva ettiği tonikle istikrarmı bulacak • tir. Birkaç senedenberi kuntratlara edî • len hürmet ciddî surette sarsilmiştir. Bu, belki de buhranîn en vahim neticelerinden biridh*. tngiltere ve Fransa da dahfl olmak üzere birçok büyük dev • letler Birlcşik Amerika Devletlerine karşi olan taahhüdlerini tanimamişlardir. Abnanya ve diğer devletler de paralarmı hususî işlere yaürarak kuntratlarinı yirtmislardir. Amerika hiiku • tneti, kendi hükumetimiz de hürriyet bonoları sahiblerine altm olarak tediyat yapacağı hakkındaki sözünü tut • mamişttr.» Bn izahattan sonra karari bldirelim: \Baş tarafı btrinci tahifede] tahkikata göre kömür depolarında dün hiç satıs olmamıstır. Yeni tebliğ üzerine Gazhane ile diğer kömür satan tüccaclar telâsa düşmüslerdir. Belediyeye bu hususta birçok müracaatler yapümısbr. Maamafih halk, Bakanlığm bu emrinden fevkalâde memnun kalmtstır. Dün bazı kömür depolarmdan kömür istiyen bir müsteri gibi kömür fiatlerini soran muharririmize kö • mü cüler hâlâ yerli kok kömürünün tonu içia 26 ve 27 liradan dem vurmuflardır. Ankara 19 (A.A.) Bugün Yüksek Ziraat Enstitüsünde saat 9 da Ziraat müdürleri kursu açılmıştır. Bu defa kursa 23 vilâyetin Zi • raat müdürü işticak ettniştir. Di ğer müdür ve memurlar için ikinci ve üçüncü kurs bunu takib edecektir. Kursu Ziraat Bakanı Muhlis Ekrem bir söylev ile açmıstır. Epey ce uzun süren bu söylevde Ziraat Bakanı kursun sebeb, maksad ve faydalannı aelatmıs, Ziraat Enstitüsünün ehemmiyetini ve gayelecini tebarüz ettirmiş, memleket zi raat bilgisîni kurmak ve bunu köye ve köylüye götürmek, yaymak için vilâyetin bes enelik plâmnda alınması düşünülen tedbirleri hu • Iâsa ve icmal ettikten onra zira • tin Türkiye iktısadiyatındaki e hemmiyeti üzerindeki fikirlerini izah etmiştir. Bakanm bu öylevinden sor.ra Enstitü Rektörü Gehemrad Falke, söz alarak ziraat müdürlerini se • lâmlamış, kurs hakkında izahat vermiş tir. Ziraat müdürlerinden Balıkesir müdürü, arkadaşlan namına te şekkür etmiştir. Kurs 3 hafta lürecektir. Kurs • lar devam ettiği raüddetçe muhtelif profesörler konferanslar vere • cektir. Ve bu konferanslarda *erbest münakaşalara vakit brakıl • mıştır. Herkes o tnevzu üzerinde hoca • larile münakaşa etmekte serbesttir. Muhlis, kurslara gelenlere bü • tün müesseseyi gezdirmiş, kendi • lerine izahat vermiştir. taraft birinct sahffedel rinci cevabi Iâyîhası okundu. Camhariyet Nafıanın cevabt Yiiksek mahkeme nedir? Wa»hington Post gazetesinde Elliot Thurston bu davaya bakmakta olan Ali Mahkeme hakkında diyordu ki: cReisicumhur Rooseveltin kur • duğu bütün ulusal kalkmma bareketi ve plâni, Ali Mahkemenin veteceği karara bağbdir. Çok az defa, Amerika Birleçik Devletleri Ali %4ahkemesi altm esasi gibi ve onun kadar mühirn bir meseîede karar verecek vaziyete gelmiştir. Ve • rilecek kararin doğrudan doğruya ve • ya büvasita neticeieri kananlarUı hu • dud ve manialartnı ziyadesfle aşacak bir mahiyettedir. Diğer taraftan Aîi Mahkemenin bütün otoritesi ve bü . tün şerefi mevzna bahschnaktadir. Yanhş olarak ve acele edilerek deniyor ki kararin hükumet tarafmdan tatbik edflmeraeri ve halk tarafmdan fena surette karşilanmasi keyfiyeüe • rinden korkarak altm esasi mese!esi hakkında Ali Mahkeme, hiikâmetin noktai nazarina mnhalif bir karar al • maktan çekinecektir. Böyle düşünen • ler Ali Mahkemenin tarihçesini ve bu mahkemeyi teşkO eden azayi bürni • yenler, tanimiyanlardir. Bütün dünya» da Ali Mahkemeyi teskü eden dokuz kişiden daha az tesir altmda kalacak bir başka dokuz kişi zor bulunur. Herhalde muhakkak olan birsey varsa o da bunlarin üzerlerinde icra edüecek bir korkutma, ancak bu eşhasi, sürüklenmek istenilen cihetin aksine yüriit me'tten başka birseye yaramiyacaktir. Verilecek karar her ne olur sa olsun mesele, kanun, hu • kuk ve mantık bakımından tet • kik edilmis bulunacak, ve hâkimler hiçbir siyasal netayiç ve hiçbir nevi tehdid korkusu tesiri alUnda kalma mu olacaklardir.» Bu lâyiha, Nafıa Bakanlığının pek yerinde ve pek hakh olarak verdiği şu üç maddelik karan teyid edi yordu: 1 1926 mukavelesinin feshi. 2 1923 mukavelesinin muvak • katen tatbikı. 3 Halktan kaışüıksız alınan milyonlann, hiç olmazsa 1934 ağustostcndan üç ay sonraya kadar ali • nanların Cumhuriyet Merkez Ban kasına yatınlmasi. maksadm icablari olan taahhüdleri yapmamistir. 4 21, 2 4 temmuz 926 mukaveleleri gerek hokuku idare, gerek bukuku hususiye bakımından iki tarafh murafaalı mukavelelerdir. 5 Bu gibi mukavelelerde borcu nu yerine getiren, diğer tarafm temer rüdü karşismda fesih hakkinı haizdir Baymdirlık makamı bu hakkı kullan mifbr. Binaenaleyh Tramvay şirketi nm elde ettiği menfaatlerin iadesi lâ zimdir. 6 Bu mokaveleler sarta muaüâk akid iseler, şartm tahakkuk etmemesi yüzünden hükümsüz kalmişlardir. Bu bakımından da Tramvay şirketinin bilâivaz elde ettiği menfaatleri devlete iade etmesi lâzimdir. 7 Belediyeler şahsiyeti hukmiyedir. Baymdirlık makaminin bunlar üzerinde hiçbir âmiriyet ve nüfuzu mevzuu bahsolamaz. Binaenaleyh Beledi yenin kusurundan Baymdirlık makamt da raes'ul değildir. Bütün bu bakimlardan Nafianm al • dığı kararda hakh olduğu göriüür. 21, 24 temmuz 926 mukavelelerinin bü . kümleri kalmamiftir. Şirket davasmin reddfle, mahkeme masraflarmin, avu • katlık ücretlerinin davadya yükletil • mesi lâzimdir.» Baymdirhk Bakanlığmm bu lâyiiıasmdan sonra, celse, öğleden sonra açılmak üzere tatfl edOdi. Sanayi plânı Ilk düşünülen müddetten önce bitirilecektir Sümer Bank umumî müdürü Nurullah Esad Sumer, iktısadî plân dan Sümer Bankin deruhde ettiği sanayi ve fabrikalar hakkında «UIus> refikimize şu beyanatta bu lunmustur: « Nazillide kurulacak fabrikanın yeri seçilmiştir. Yakmda yapıya baslanacaktır. Biaa hazırlanan projeye göre otacaktrr. Yapmm bir sene süreceği tahmin edilmektedir. Ereğli fabrikasmm kuvvei mu • harrike ve kazan tesisatı haric olmak üzere makineleri Almanyada Hartman müessesesine ihale edil « mistir. Bu müessese fabrikanın bütün tesisatını yapacaktır. Fabrika ikincitesrinin birinde islemeye başlıyacaktır. Bu yıl İlkbaharda Nazilli fabrî kannm temelile birlikte ve ayni zamanda Kütahyada porselen, Gemlikte sun'î ipek Bursada kamgarn fabrikalarmın temelleri atılacaktır. Bu suretle sanayi programına dahil mevzulardan yalnız kendirle demir sanayii kaJmıs oluyor. Sıraaile onlara da girilecek ve plân böylelikle düsünülenden daha çok az zaman içinde ve büyük bir muvaffakiyetle bitirilmiş olacaktir.» Diğer lâyiha ve cevablar Şirketin birinci lâyihasına kuv • vetli bir cevab te;kil edea Nafıa lâyihası, Ttamvay şirketinin iddialarınt hem usul ve sekle, hem de esas ve maksad a taalluk eden cephelerden cerhediyordu. Bilhassa Tramvay şirketinin, Nafıanın mukaveleyi bir tarafh olarak bozamıyacağı şeklindeki iddiası hem Türk, hem de dünya hukuk vc mevzuatı bakımından tetkik ediliyor, ceddediliyordu. Yüksek mahkemenin karari Vasington 18 (A. A.) Yüksek Mahkeme, mukavelelerde münderic alUn kaydinin nazan itibara almip almmiyacağı hakkındaki karartni verraiş • tir: Bu karar iki kteimdir: 1 Hususî senedlerde altm kaydinin hiçbir hükmu yoktur. Kararin bu kismı hükumetin neşretmiş olduğu kanumı tasvib mahiyetindedir. 2 Federal hükumetin bonolarinda, eğer mevcud ise, altm kaydi mu • teberdir. Bu kisim hükumet aleyhin . dedir. Karardan şimdilik anlaşildığma gore, sirketler altm kaydüe çikarmiş ol • dukları bonolan kâğıd dolar olarak tediye edebüeceklerse de federal hükumetin bonoları, altm kaydini ihtiva ettikleri takdirde, gerek sermaye, gerek faiz itibariîe yüz dolara mukabfl 169 dolar üzerinden tediye edüeceklerdir. Bu vaziyete karşı koyabümek için hükumetin derhal icab eden tedbirleri ittihaz edeceği süphesidir. Yeni Amerikan Konsolosunun sözleri Karar ekseriyetle verildi » Vasington 19 (A. A.) Bütün malî ve ticari mehafil, Yüksek Mahkemeriin kararmm, M. Ruzveltin siyasa«ı Için en büyük bir zafer teskfl ettiğinî söyföyoflar. " Yüce Dtvan, kararmı dört reye karsı 5 reyle vermittir. Reis Çarls İvans Hiyuz (Charles Evans Hughes), hususî mukavelelerden altın kaydinin ilgası keyfiyetinin ka • nunî olduğunu, zira para basmak ve paranm kiymetini tanzim ve tebdfl etmek, kongrenın hakları cümlesinden bulunduğunu söylemistir. BQ «uretle hususî şahularln kendi araiarindaki davaları mesma değildir. Diğer cihetten, hükumetin kendi taahhüdlerini ifa etmemeğe hakkı yok • tur. Ancak hususî eşhasm hükumete karşı iddialan da dinlenemez, çünkü dolarm kiymetten dufarülmesile altı • mn ulusallaştınlmasi, memleketi yeni bir ekonomik temel. üzerine oturtmustur. Altın esasi ı'avasının esasi Amerjfrada çıkan Sunday Star da • vanto esasrnı şöyle hulâsa ediyordu: «Birçok kisi belki bu atDn esasi kaydini okumamişttr. Bununla beraber bu kayid kuntratlarda, ipoteklerde ve emre muharrer senedlerde ayni formiil tahtmda mevcuddur. Ekseriyetle bugiinkü rayici ile altm diye ifade o • lunur. Bu, 1865 ten 1933 yilına kadar kuntratm imza edildiği günkü rayic cemektir. Kuntratlarm dörtte üçü, belki de bundan fazlası bu kaydi haizoir ve bugün bile kanun adamlari bu kaydi kuntratlartna koymağa devam elroektedir. Geçen yü kânunusanîsinin 31 inde Relsicumhur Roosevelt, o günclen iti • baren yeni altm dolar veznmin 15,23 miskal olacağım üân etmiştL Eski do . larin 25,8 miskal olmaîirsa nazaran bu emirname, eski dolar 100 sent iken yeni dolarm 59,03 sent kiymetinde bu • lunacağı demektir. Başmuddeiumumî Kummings, roemnunluk göstermektedir. Mumaileyh, hüA!tin esasi kaydine verilen büyük kumetin noktai nazarina muhalif bir ve hayatî ehemmiyet, eski kuntratla kararin, umumî ve hususî borclar ye • ttn 25,8 miskalhk eski altm dolarla lekunınra, birden 60 tnHyar dolar yük • diye edilmeîeri lâzim geldiğinden do • selteceği, hazineyi 2 1/2 müyarlık bir layidir. zarara sokacağı ve devlet borçlarmı 10 Âli Mahkemenin kararmm şu veya müyardan faz!a artiracağı keyfiyeti übu tarzda olmasina göre vereceği ne • zerinde ısrar etmiştir. ticeîer hakkında bugün!erde büyük rouM. Ruzvelt aîUn kaydi hakkındaki nakasaiar yapi'maktadir. Deniliyor Id karardan memnuniyetini bildirmlçtir. eğer bordular, kuntratlarda yazilı her M. Morgentav da çok memnun ol • dolar için bugün 1,69 dolar vermek duğunu söyîemistir. mecburiyetinde kahrlarsa borçlarin yeNevyork 19 (A. A.) Altm kaykunu ezici bir miktara çikacaktir. Hâ • di hakkında Yüksek Divahda verüen kim Farisin yaptığı bir hesaba göre alkarar esham borsasmda büyük bir yüktm esasi kaydini ihtiva eden taahhüdselmeye sebeb olmus, fakat satis yapilip lerin yekunu 9 0 bin Hâ 125 bin mil • kârlar elde edildikten sonra borsa, bir yon dolar arasmdadır ki eğer altm dolardan dört dolara kadar giden bir mikyasi esasi birakılirsa bu miktar yükseime ile kapanmiştir. 200 bin milyona çikacaktir. Halbuki Buğday ve pamuk piyasalan yükseL memleketin bütün servetinin umumî m'ştir. yekunu 2 8 0 bin milyondur. Bu tarzda düşünenler diyorîar ki altm esasi kaydinin idamesi memleketi iflâsa götüreParis 19 (A. A.) Matbuat, Va • cek mahiyettedir. Bu biraz mubalâğaşington Yüce Divanı kararmm ehem • Iıdir, fakat şu da muhakkaktir ki bu. miyeüni kaydetmektedir. gün 1000 doları tediye edebflecek va« Jumal diyor ki: ziyette bulunan birçok kimseler bu «Altm kaydinin lâğvi, para kiyme • miktar yerine 1,690 dolar tediye et tmin düşürü'mesinden doğan tabiî bir mek lâzim geldiği takdirde iflâs ede • neticedir. Bu düşürülme meselesini taceklerdir. zelemeden, böyle bir kayid nasil tesis edüebilirdi? Diğer taraftan da deniliyor ki bu tarzda düşünüs çok sade bir düşünüş • Hatta temel yasasinda tadüât yapatür. Çünkü nekadar borçlu varsa o karak, önüne geçmeğe azm^tmişlerdir. dar da alacaklı vardir. Binaenaleyb Verilen karar, kendilerini bu tasadan bundan nekadar kisi mfiteessir olacakkurtanniştir. Statüko, artık kat'iyetle sa o kadar kisi de memnun olacaktir. teyid o'unmuştur.» Ve bu sebebden dolayi, vaziyet ken«Eko dö Pari» Ruzveltin muvaffa düiğinden yatişaeağı için, bu husosta kiyetini kaydettikten sonra, fu sözleri fazla heyecana lüzum yoktur. Hâve ediyor: Halkm menfaati namma, Ali Mah«Edflen vadin kudsiyetini tanimiyan keme tarafmdan alttn esasi kaydinin bir acunda bu karar, mukavelelere karidame ettirflmesi lehine en mühiro şı riayet duygusunu sağlamlamağa ye • bürhan, ahlâkî mahiyettedir. Böyle bir tecek gibi görünmüyor.» karar, kuntratlarm kudsiyetini bir ke«Ordre» gazetsi de söyle bir başlık rc daha teyid etntiş olacaktir. Kun • neşrediyor: tratlara ehemmiyet vermiyen ve bun«Altm kaydi, Arnerika hükumeti bö Kararin Avrupadaki akisleri Istanbul A merikan konso losluğuna tayin edilen Arnerikanm Goharanes • bourg kons&hi M. K. Moorheard Amecikaca çok tanmnuf bir şah • • siyettir. Kendisile gö riişen bir mufaarririmize memle Jtfr [Bat tarafı birlnci sahltede] ketimiz ve Ame» Moorhead dir. Şu hâlde, tngiliz gazetesinin orta • rikan tebaasmın Meri hakkında ya attiğı müheyyic haber, shndilik şunlan söyîemistir: c tstanbuldan çok. sene evvel teeyyüd etmemistir. seyahat maksadile geçmiş, fakat e• Dün geJen telgraf sudur: saslı bir mtıba elde edememiştim. ' Viyana 19 (A.A.) Salihiyettar Bu defa konsolosluk vazifesile ge • zevat, Avusturya • Almanya hudu • liyorum. Burada bulunmaktan memnuniyet hissettiğimi söyliyebilirim. dunda Bîvyera kıt'alannm hareketleZira tstanbul tarihî bir şehir olmakri için olduğu gibi, ttalya kuvvetlerinin la beraber ayni zamanda bediî güBrennerdeki seferberliği hakkında da zellikleri nefsinde cemetmiş ve bü hiçbir malumata sahib olmadıkUrnu tün dünyaca bu meziyetlerile tanınmıs bir şehirdir de.. söylemislerdir. İşm şayani dikkat olan bir ciheti de 50 aenelik bir mevcudiyeti olan dünyanm hemen hemen en yeni bir şehri olan ve ancak GohannesbourgNapoli 19 (A.A.) Fasİst dan dünyanm en eski bir şehri olan tstanbula gelmekliğimdir. lerine mensub diğer iki tabur da bu • Burada vazife sahibi olmaktan gün çarkî Afrikaya hareket etmis ve duyduğum en büyük memnuniyet, halk coskun tezahüratla bu taburlan müracaat ettiğim her iş için memur • selâmlamtftn*. larmızdan gördüğüm nezaket ve misafirpervcrliktir. Henüz etrafhca meşgul olamadım ama buradaki Amerikan tebaasmın Adanada ölraüs olan Fransız kon aded^nin 600 kadar olduğunu tahsolosu hizmetçilo inden birine 1050, min ediyorum. diğerine de 750 lira bırakmıstır. Türkiye Ue Amerika arasmdaki ticarî mimasebet fena değildir. Bitün cephede muzaffer olmuştur. Kay • liyocsunuz ki ortada birçok takyidat, kontenjanlar ve gümriik zorlukları bedenler yalnız Amerika temel yasa • vardn*. Bunlar hemen hemen dün sina güvenmis olsn!ar değfldir.» yanm her yerinde mevcuddur. Yalnız büdiğim bktey, Amerikanın, Türk emtiasınm en iyi müşterilerinLondra 19 (A. A.) Amerika den biri olmasıdır. Yüce Divanmm altm kaydi hakkmdaIhrac mallarmızdan mühim bir ki karari, gazeteler tarafmdan uzun ukısmını ahycruz.» Konsolos burada bulunduğu müdzun gözden geçirilmektedir. detçe vazifesi dahilinde her iki raem Gazeteler, bu kararin inceliğini ve lekete aid münasebetlerin takviye bunun M; Ruzvelt için bir zafer oldu • sine çalışacağını söyîemistir. ğcnu yazmaktadirlar. Avusturya hududunda tahşid edilen kuvvetler Nafıanın birinci cevabmdan sonra, sıra Tramvay şirketinin buna cevab teşkil eden Ijıyihastna geldi. Şirket bu Iâyihastnda, Nafıanın «bir ölüye can vermenin imkânı nasil yoksa, buttan sebeblerüe iptal edilen 1926 mu • kavelesine de mevcudiyet izafe etŞirketirt müdafaası mek o kadar imkânsızdıc!> seklin • öğleden sonraki celse saat üçte a • deki mütaleasmı cerhe çalışıyor, Çiîdı, beş buçukta kapandı. tlk söz borclar kanunonun 19 ve 20 nci mad•Tramvay şirketi vekili Abdurrahman delerinin gayributlan sebeble tanımadığını ileri sürerek Nafıadan bazı Münibe verildL İki buçuk saat devam eden müdafaasmda Vekâlet tarafm sualler soruyordu! dan reddedilen mukavelelerin tstan • Şirket, ikinci lâyihasmda, Nafıa bul Belediyesi tarafmdan îzhar edilen Bakanlığının haksızhk yaptığını ima arzu üzerine aktedüdiğini izah etti. etmekte ve Bakanlığm bu kararinin Şirket sermayesinln Isviçre frangina iptatile, uğradzğı zarar ve ziyanın tahvili sebeblerini arajUrarak o zaman tazmin edilmesinî, bilumum muha • Türk parasinm şündiki gibi istikrarı keme masraflarınm da Nafıaya yük nı bulmuş vaziyette olmadığinı, hal letilmesîni ayrıca istemekte idi. buki yeni insaat yapabihnek için jir Şirket lâyihasi okunduktan sonı a kete para verecek gruplann sağlam bir celseye on dakika aralık verildi. para istediklerini enlaîtı. SermayedarNafıanın son cevcbı lar ayni zamanda imtiyaz müddetinin uzatı!masinı ve temettü olmağa kâfi İkinci celsedc Nafıanın son cevabi olmiyan tarife!erin tr.iilini istedikle okundu Bu cevab töyle başhyordu: rinden firket sermayedar!arimn bu tek«Borcunu yerine getirnvyen ferdlere Hfleri Vekâlete büdirOmI«, tetkik ve karşı mukabil trrafın mukaveleyi feskabul edilerek mukayelcler inualan • hedebümesv hem Tü.rkj hero.de dün. mistir. Şirket taahhüdlerini günü gü ya mevzuatı icabatındandır.» nüne yapmiş, tari.Ver de komisyon ta. Bu başlangıcdan sonra, evvelâ Türk ve sonra cihan hukuk mevzuatmm buna taalluk eden hükümJeri nrala ruyor ve bu kaide ispat edfliyordu. 1926 mukavelesine göre, şirket halktan aldığı fezla paralarla muhtelif semtlerde hatlar yapm*k mecburiye • tindeydi; fakat buna hiç yanaşmmıshr. Lâyiha, şirketin iddiasına cevab vererek mukaveleyi feshetmenin borclar k~nunm.nı 106 nci maddesine de uyRnn olduğunu anlatıyordu. Bakanlığm lâyihasmda, şirketin hukuk ve mevzuatını iyi anlamadığı nrası geîdikçe zikredilmekteydi. Nafıa Iâyihasmm son kısmJan ise çok heyecanlıydı. Bu kısımlarda deniyordu ki: «Şirketin, kendi taahhüdlerini yapmad^n bir de kendini hakh göstermesi, biran tesadüf edflmiş şey değü • dir. Şirketin bu manevrası cidden harîkulâdedir. Türkçe bir darbı meselde söylendiği gibi: Yavuz hırsız ev sa • hibini bastiriyor! Dikkrt buyurunuz: Müyonlar ka • zanıyor, yiyor, yiyor. Kendisine bir gün «yetişir!» denince bağırmağa, haykınnağa, karşısındakini itham etmeğe, dava etmeğe kalıyor. Cür'etin bu de • recesine raslanmaz! rafmdan muntazaman tatbik edilmiş tir. Kabahat Belediyenin! Habeşistana giden Italyan askerleri Konsoiosun teberruları tngiliz gazetelerinin neşriyatı Taymis gazetesi, bu hükmün karar* siz!ığa bir nihayet vermediğini, hüku . meti bugüne kadar kanunu esasiye uygun oimadığı büdirflen bu hareketini kanunu esasiye uygun olduğunu bfl • dirmekte serebest biraktığinı yazmak • tadır. Moming Post, Amerika temel yasa•min elâstikiyetinin böylece, biç bek • lenilmiyen sekflde ispat edflmis oldu ğonu yazmaktadir. Fmancial Tymes, bu kararin vermiş olduğu utikrar teminatmm halk için j mes'ud bir hâdise olduğu fikrindedir. Dafly Te!egrapha göre, altm kaydinin kaldirtlmasi karari, bunun kanunu esasiye uygun olmadığı» fakat mer'i buhmduğu manasinadir. Ayasofyada fBas tarati birıvct sahffedel Toprak altından çıkan taşlar da umumî bir tasnife tâbi tutulmuştur. Bu tasnif bir haftada tamamlana • bilecektir. Mazenin içinde Diğer taraftan Ayasofyanın içine veı.ilecek şekil takarrür etmiştir. Büyük (ismi celâl), (ismi nebi) ve (hulefayi raîidin) levhaları evvelce indirilmişti. Bu levhaların Sultan ahmed camisine nakli düsünülmektedir. Mihrab üzerinden çıkanlan İkinci Mahmudun el yazısı levhaları gene yerine konulacakt:>. Kanunî Süley man zamanmda Budinden getirilen iki tarafh şaradanlar da yerinde duracaktır. Yeni yollar meselesine gelince kabahat istimlâk yapamıyan Belediyenindir. Çünkü istimlâki ikmal edilen Fatih • Edirnekapı hattını Şirket derhal yapmıştır. Seımaye nin tsviçre frangina ifrağını Heyeti Vekile 28 şubat 933 te tasdik et • mistir. Şu halde o tarihe kadar Şirketin bareketi tasdik edilmiştir. Avukat hulâsa ederek Vekâletin lâ yihalarına cevaben fesih kararmm haksız olduğunu ve âkid taraflardı biri olan Vekâletin her şeyden evvel ihtarda bulunması ve sonra mahkemeye müracaatle fesih ka • rarı istemesi lâzim geldiğini, Ve • kâletin müddei sıfatile Şurayi Devlet huzuruna çıkmasma hiçbir mânl olmadığım, Tramvay Şirketinin idarî bir şirket olması itibariîe ihti • lâfıcı ticaret kanunu ahkâmına göre halli lâzim geldiğini, halbuki, Vekâlet kararinin ticaret ve borc • lar kanununa muhalif olduğunu söylemiş, fesih karannın iptalini istemiş, İsviçre frangından vaz geçildiği takdirde Heyeti Vekile ka ranna ve mukavelelere itimad e derek hisse seaedleri almış olan • larıa mükteseb hakları ihlâl edilece* ğini, bunun da hükumetin prensibTramvay şirketi bellibaslı olarak lerme muhalif olduğunu ilâve et Şehremanetîni ileri sürüycı.; şirket, miştîr. Halktan fazla alınan para • tramvay hattı yapmak istiyoc;, fa ya gelince bunun yalnız yeni yol kat Belediye istimlâk yapmıyormuş yapmak için olmadığım mukavelemuş. Belediyenin istimlâk yapma nm Şiırkete tahmil ettiği yeni borçması zirketin yeni hat yapmamasını lara da karşılık olduğunu söyle • mı icabe eder? • ., . miştlr. Neticede Vekâletin Beledi 1926 mukavelesinin bir adı da ye yeye kefil vaziyette bulunduğunu ni hatlar mukavelesidir. Fakat şirket söyliyerek bundan dolayi mukave bu tarafa hiç aldınş etmemistir. lelerin feshedihnesine kanunî im Nafıanın istinad ettiği haklar kân olmadığım, fesih kararinin iptalini istemiştir. Ferdlerin, mukavelelerini feshetmek hakkıdu* da devletin buna hakYarın sabah saat onda eski Adkı yok mudur? Şirket bu mukaveleliye Bakanı Mahmud Esad Bozkurd den büâivaz istifade edemez.» Nafıa Vekâletinin noktai nazarınt Nafıa Bakanhğı Iâyihasmm so müdafaa edecektir. nunda şu hulâsalac vardir: *** 1 İcra Veküleri Heyetinin ve Batki firket mümessili geldi yindirlık makammm 2 1 , 2 4 temmuz 1926 tarihli munzam mukave!elerin tstanbul Tramvay Şirketinin 5rük< feshine aid kararları şekil ve salâhiyet sel merkezi idare meclisi azasın bakımından kanunlara uygundur. dan Ronge ve Bronsens dün tstan2 Bu fesih karari, Bayindirhk bula gelmişlerdir. Belçikalı Trammakammm imtiyaz işlerine aid bir ihvay murahhaslan tam salâhiyetle tnâftan neşet etmiştir. Hâdiseyi esas geldikleri için hükumetle Şirket atan hükme bağlamak Devlet Şurasma rasmda ihtilâflı bulunan islerin müzakeresiade bulunacaklardır. aiddir. 3 21 ve 2 4 temmuz 1926 tarihli Ronge ve Bronsens dün Şirketin buradaki müdürlerile görüşmeğe mukavelede âkidlerin maksadlari miinve mukaveleleri tetkik etmeğe başhasiran yeni hat inşasidir. O kadar ki lamışlardır. Birkaç güne kadar da 21 temmuz 1926 mukavelesinin adı Yeni Hutut mukavelesidir. Şirket bu l Ankaraya gideceklerdir.