13 Kasım 1934 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 2
• » .».«...... Jürklerle Süngu Süngüye No. 16 Nakili: A. DAVER Çanakkalede ( Şehir ve Memleket Haberleri ) Siyasî icmal Yük navlunları ; 30,000 sterlin Bu ay içînde gayrimübadillere dağıtüacak Muhtelit mübadele komisyonun • dan maliyeye devredilmiş olan 30 bin İngiliz lirasının gayrimübadil • lere tevzii düsünülmektedir. Gay^ rimübadiller Cemiyeti bu hususta Maliye Vekâleti nezdinde tesebbü» satta bulunmussa da henüz kat'î bir karar verilmemistir. Maamafih, nihayet bir aya kadar bu paranm tevzi edileceği ümit edilmektedir. Bu takdirde herkesin hissesine yüzde yanm nisbetinde bir para dü seceği yapılan hesaplardan anla • sılmıstır. Rumeli tarafında ahval, ümidin haricinde lehimizde cereyan etmesydi, Jeneral Veberin hod Hükumet kumpanyalarbinliğinden çok büyük fenabklar çıkabilirdi! la müzakereye gîrişti Saat 16 da düşman piyade ateşi îîafiflemişti ama gemilerin ateşi devam ediyordu. Kumkale muhiti tedricen terkedilerek ihata hattı Kumkale cenubuna ve Orhaniyeye doğru geri alındı. Taarruz esnasında alınan esirlerle makineli tüfek ve tüfekler müşkülâtla geri nakledilebildi. Cebel toplanmızdan biri, düşman ateşi altında geri a•lınamıyarak olduğu yerde bırakılneferle beraber köyde bir eve girmiş, muahharen, kıtaatımız çekilince düşman bu evi ihata ederek askerlerimize teslim olmalannı teklif etmişse de bunlar kabul etmiyerek akşama kadar mukavemet göstermişlerdir. 27 nisan sabahı bu sekiz neferîe onbası köyde düşman bulunmadığını görerek çıkmışlar, kıta'larına iltihak etmisler. Düşman Kumkalede harap bir makineli tüfek bırakmıştı. Kolordu, fırkaya Kumkalenin düşmanm karaya asker çıkarmasını menedecek kuvvette kıtaatla işgalinî emretti ve öyle yapıldı. 28 nisanda, 3 üncü fırka Rumeli tarafına iki tabur daha göndermek emrini aldı. Bu suretle Kumkale muharebesi bitmişti. Taarruzlanmız, askerlerimizin kahramanlığına rağmen sevk ve idare hataları yüzünden tam muvaffakiyetle neticelenememişti. Düşmanm Kumkaleye asker çıkarmaktan maksadı, ihraç hareketi esnasında bir nümayiş yapmak ve Anadolu tarafındaki kuvvetlerimizi tesbit etmek, mümkun olursa ihtiyatlarımızı bu tarafa çekmek ve asıl ihraç hareketinin yapıldığı Rumeli tarafına yardıma meydan vermemekti. Düşman, bu emeline tamamen muvaffak olmuş ve bir alay kuvvetle tam mevcutlu bir kolordumuzu Boğazın Anadolu tarafında tesbit etmiştir. Burada 3 üncü fırka kumandanı miralay Nikolay Beyin beceriksizliği ve telâşı, 15 inci kolordu kumandanı Veber Paşanın tereddüdü ve sırf kendi cephesini düşünmesi, düşmanm küçük kuvvetle yaptığı nümayişin muvaffakiyetini çok teshil etmiştir. 1 5 inci kolordu 3 üncü fırkasına düşmanı Kumkalede denize dbkmeği emrederken I I inci fırkasma da Rumeliye gitmek üzere şimöle yürüyüç emrini verecekti. Eğer Rumeli tarafında ahval ümit ve tasavvurun haricinde lehimizde cereyan etmeseydi Jeneral Veberin hotbinliğinden çok büyük fenalıklar çıkabilirdi. tktısat Vekâleti tarafından, memIeketimizden ecnebi memleketlere nakliyat yapan vapur kumpanyalarının yük navlunlarının tetkikîne baslanmıştır. Deniz ticaret müdürlüğünce, evyelce bu hususta hazırlanan bir ra« pora göre bu kumpanyalarm ta rifeleri son zamanlarda şayanı dikkat bir yüktelis gösterınektedir. thracat mevsiminin gelmif bulanmasından dolayı ecnebi vapur kumpanyalarının aralarııvda birleşerek yük navlunlarını yükselttikleri anlaşılmaktadır. Bu meyanda, Kara deniz limanlanndan ibraç edilmek te olan fındık gibi kuru yemisle rimizin tonası geçen tene Ham burga 600650 kurusa nakledil mekte iken bu sene tarifeler 15 \l raya kadar çıkarıhnıştır. tktısat Vekâletinin tesebbü» ve müdahalesi üzerine kumpanyalar bu gibi mahsullerimizin tarifesini •on zamanlarda (950) kuruşa ka dar indinnislerdir. Fakat bu ten • zilât hükumet mehafilinde kâfi görülmemiçtir. thracat mallarmuzın maliyetle • rini yükseltmek »uretile iktısadi • yatımıza fena tesir eden nakliyat tacifelerinin tabiî nisbetlere indirilmeti için bu kumpanyalarla müzakerelere devam edilmektedir. yeniden yükseldi Hukuk Fakültesi amelî dersleri Zaman için verilmiş kat'î bir karar yoktur Ünivershe Hukuk Fakültesine de • vam eden talebenin haftada üç gün, ikiser saat yapmakta olduğu amelî derslerin aksamlan veya sabahla/ı yapılması hakkmda dün bazı şayialar çıkmıştır. Yaptığunız tahkikata görc bu hususta henüz kat'î bir Karar /oktur. Şimdilik hergün sabahiarı b'rrer saat d'frslerden evvel amelî dersler yapıl ması ve öğleden sonra talebenin ser • best bırakılması mevzuubabistir. Ma amafih bu boyle olduğu takdirde yabancı dil n>ektebine devam etmek mecburiyetinde bulunan talebenin akşam • lan saat beste mektepte lulunması lâzım gelmrktedir. Fakülte Dekanhğı dışarıda başka işlerle bayatlarını kazanmak mecburiyeünde bulunan talebe nin vermiş olduklan beyannamelerm tasnifi ve tetkiki işile meşgnl olnvkta dır. Bütün taleberyn kaçuım dıranda i»i olduğu belli olduktan sonra tatbDc edilecek usul kat'î olarak kararlsştun lacakhr. Hukuk Fakültesi talebe ışleri istişare komitesi sık sık toplanarak bu hususta teklif edilmpk üzere projeler hazır lamaktadır. Maamafih dışanda çahşmak mecburiyetinde bulonrjı ta • lebeye yapılacak yardımlar bu ay so • nuna kadar kat'î surette belli olacak hr. İtalya Avusturya ve Macaristan vusturyadaki Nazi kfyamî üzerine ttalya ile Almanyanın aralarının açılmış olması ve İtalyanın Fransa ve Küçük İtilâfla uzlaşmağa temayül göstermesi Macaristanı takip edeceği siyasette bir müddet tereddüde düşürmüş, ahvalin inkişafmı beklemeğe mecbur etmişti. Bu sırada Macaristan Başvekili M Göm böş Lehistan hükumeti tarahndan evvelce yapılan davete icabetle Varşovayı ziyaret etmia, Macaristanın mevkiini hiç olmarsa Çekoslovakyaya karşı takviyc evlemişti. Mareilya cinayeti, Fransadaki dahilî müşkülât ve millî birlik hükumetinin zâfa uğrıyarak nihayet değişmesi İtalyanın Fransd ile uyuşmasını uzak bir atiye bıraktığı gibi Küçük İtilâf ve bılhassa Yugoslavya ile uzlaşması ihlimol ve imkânını da zayıflatmıştır. Diğer taraftan Almanya bütün ku\rvet ve gayretini Sar meselesinin Almanlann istedîği bir şekilde hallini temine hasrederek Avusturj'a ile uğraşmaktan vaz geçtiğinden, Avusturya dahilindeki Nazilcr ve bunlarla bir fikirde bulunan Alman ittihatçıları da Şuşnig hükumet ile uzlaşmak üzere temasa girmiş bulunduklanndan A\ıısturya meselesinin Italyayı iğzap eden sekli bir hayli değişmiştir. Bu fırsattan bilistifade Je.ıeral Gömbö; tekrar Almanya il« italyanın arasını bulmak üzeıe faaliyete girişmistir. Vaktile Almanya ile İtalyanın arasını bulmağa çok çalışan, hatta M. Hitler ile M. Musoliniyi Venedikte görüstürecek kadar maksadına muvaffak olan Jeneral Gömböş tekrar bu iki devletin arasını bulmak üzere Romayı ziyaret etmiştir. Macar Ba.şvekili İtalya Başvekililc defaeıtle gorüsmüştür. Romaya gider ve gelirken Viyanaya uğnyarak Avusturya Başvekili ile de uzunuzadıya mülâkatlarda bulunmuş^ur. Bu görüşmelerin gayet rrü«bet neticeler verdiği anlaşılıyor. Hatta bu neticelere Deyli Herah gibi luiyük İngiliz gazeteleri ve Viyana matbuatı askerî ittifak isrnîni bıle veriyorlar. Bunun doğıuluğu hakkında birşey söylenemez. Fekat şurası muhakkaktır ki geçtn martta İtalya, Avusturya ve Macaristan arasında Romada imzalanan siyasî ve iktısadî protokollarla tesİ8 olunan teşriki mesaı ve birlik şimdi tecdit ve teyit olunmuştur. Romada neşrolunan resmî tebliğde bu nokta ehemmiyetle ke.ydedildiği gibi başka devletlerin protokollarda mukayyet şeraitle bu birliğe dahil olabilecekleri de bildirilmiştir. Bu suretle üç devlet arasındaki birliğe Almanyanın dahil olabilmesine açık kapı bırakılmıstır. Şimdilik üç devletten ve ileride Almanyanın iştirakile dört devletten mürekkep olacak olan zümrenin diğer hükumetlerle teşriki mesaide bulunabilmesi için bu zümreye dahil her devletin haklarının tanınması resmî tebliğde şart koşulmuştur. Yani Küçük İtilâf devletlerinin Roma protokollanna dahil devletlerle teşriki mesaide bulunmalan için Macaristamn araziye ait taleplerinin is'afı lâzım gelecektir. Velhasıl İtalya AvusturyaMacaristan Almanya birliğini istihdaf eden eski siyasete tekrar avdet ediliyor. Maahaza bu siyasetin inkisafi Fransanm îtalyaya karşı bundan sonra alacağı vaziyetin ve göstereceği müsaadelerin Italyayı tatmin ve temin edip etmiyeceğine bağlı bulunacaktır. MVHARREM FEYZİ Gayri müslim Efrat teslim oiunca... Kolordu, fırkadan aldığı bir raporda taarruzun muvaffak olamadığmı öğrenmişti. 39 uncu alay kumandanından gelen ve fırka kumandanı tarafından kolorduya bildirilen bir raporda şöyle deniliyordu: «Gayrimüslim efradm bayrak çekerek ve silâhlarım yere atarak düşmana dehaleti üzerine diğer sol cenah efradı da terki silâh etti. Bunu gören köy derunündeki tahminen 80 ve Höyükteki 80 nefer de mevkilerini muhafaza edemediklerinden düşman eline esir düşmemek üzere Yenişehir istikametinde çekiliyoruz.» Fırka, alaya «dağılan askeri tophyarak hemen düşmanı püskürtmeniz lâzımdır» emrini veriyor ve cevaben şu raporu alıyordu: 1 Kumkale hücumla on defa işgal edilmiş ve sahile pek yakın zırhlı ve nakliye gemilerinden yapılan şiddetli bombardıman piyade ve makineli tüfek ateşlerile asker geri çekilmiştir. 2 Bölük kumandanı ve zabitan kalmamış, yaralılar yollarda kalmış ve firarî efradm önü alınamamıştır. 3 Şimdilik cephede ve cenahta 300 kişiden fazla asker olmadığı gibi 35 saattir harbeden bu efrat ta topçu telefatınm kesreti dolayısile fikri tecavüz hemen kalmamıştır.» Artık Menderes garbindeki kuvvette taarruz değil hatta müdaraa kabiliyeti bile kalmadığı anlaşıhyordu. Fırka, saat 16,40 ta Kumkale taarruzundan sarfınazar edildiğini 39 uncu ve 31 inci alaylara bildirdi. Kıtaata Menderes şarkındaki ordugâhlara muntazaman avdet emri verildi. 26 nisan günü 11 inci fırkaya Rumeliye gönderilmek üzere Çanakkaleye bir alayın daha sevki emredilmişti. Metruk mallar satışı fazlalaştırüacak Gayrimübadil bonolarımn daha kıymetlendicilmesi için metruk malların biraz daha fazla müzayede ye çıkarılmasına karar verilmistir. Bu karar üzerine maliyede bulu • nan metruk emlâke ait defterler tapuya vecilmekte, ve tapu dairesi peyderpey bunların muamelesini ikmal etmektedir. Muatneleler tekemmül ettirilince iki satıs komisyommun birden ça hstınlması kabil olacaktır. tki komisyon birden çahşmağa, baslarsa günde 2030 emlâk «atılabileceği kuvvetle ümit edilmektedir. Lutfi Fikri Bey ADLÎYEDE Scrvetini birçok hayir ŞEHÎR İŞLERl îslerine bıraktı Şehir Meclisi bugün toplanıyor Geçenlerd'e Pa ^ Şehir Meclisi bugün saat on dörtte toplanacaktır. Bu toplantıda yeni zabıtai belediye talimatnamesini tanzim edecek komiıyona aza seçilecektir. Avukatlar kanunu hazırlıgı Ankaradan verilen malumata göre Adliye Vekâleti tarafından avukatlar kanunu etrafında yapılmakta olan tetkikat bugünlerde bitmek üzeredir. Lâyiha yakında Devlet Şurasına "erile cektir. Haber verildiğine göre yeni lâyihada ceza ve hukuk işlerile uğraşan avukatlar ayn ayn tasnife tâbi tutu lacaklardır. Sebze hali idare heyeti Kerestecilerde inşa edilmekte oIan sebze ve yemis halinin idare heyeti teskil edilmiştir. Hal müdür • lüğüne Mustafa, müdür muavinliğine Feyzi, muhasipliğine de Es • naf Bankası muhasebecisi Enver Beyler tayin edilmislerdiır. Hazır • lanmakta olan hal talimatnamesi • nin de ana hatları tesbit edilmistir. İNHlSARLARDA Kibrit şirketile çıkan ihtilâf halledildi Hükumetle kibrit sirketi arasında, çakmak satıslarmdan dolayı yeni bir ihtilâf çıkmıs, fakat sirke tin, hükumetin noktai nazarını kabul etmesi üzerine bertaraf edil miştir. Şirket hükumetin tebliği üzerine yalnız tstanbul piyasasına çakmak çıkarmıstır. Fakat atıs hakkının sirkete ait bayilere inhisar ettiril • naesi memleketin diğer taraflarm<fa bulunan halkm çakmaktan istifade imkânını t^mine kâfi gelmemiştir. Hükumet memleketin her taca fında ihtiyaca yetisecek kadar çakmağın satısa çıkarılmasını bildir • mis, Kibrit inhisarı, bu son tebliğe itiraz etmiş. Fakat çakmak satışları umumun îstifadesini güdecek sekilde yapılmadığı takdirde muka velenin feshine kadar gidileceği hakkındaki hükumetin son ve kat'î tebliği üzerine, her tarafta çak • mak satacağını bildirmi^tir. Bu nun üzerine Anadolu ve Trakyaya külliyetli miktarda çakmak sev kine baslanmıştır. Rumeliye ihraç Fransız muharriri Boğazın Ru • meli tarafına yani Gelibolu yarımadasına yapılan ihraçtan bahsetmi yor. Bunun sebebi, ilk ihraç gün leri ve ihraç meydan muharebesi esnasında, Kumkale Önünde bulunarak bu harekâtı görmemiş olmasıdır. Halbuki Kumkale ihracı bir nümayişti. Asıl ihraç ise Gelibolu yanmadasına, Seddilbahir ile An burnuna yapılmıştı. lleride okuyacağınız harekâtın iyice anlaşılma3i için, Seddilbahire ve Anburnuna yapılan ihraç hareketlerile o esnada vuku bulan ihraç meydan muharebesini hulâsaten anlatıyorum. hraca, yani 25 nisana tekaddüm eden günlerde, Liman Paşanın karargâhında, evvelce de söylediği miz gibi düşmanın karaya çıkma sına müsaade etmek ve ondan sonra tepeleyip denize dökmek nok tai nazarı hâkimdi. Çünkü ordu muzun Alman kumandanları ve bazı Türk zabitleri, hasnıın karaya çıkmasma mâni olmağı imkânsız zannediyorlardı. Halbuki hâdisat bunun aksini ispat etmiştir. [Mabadi carl riste vefat e den eski Dersim meb'usu ve avukat merhum Lutfi Fikri Beyin vasiyetnamesi a> çılmıs ve kendi • sini rahmetle yadettirecek bir Bundan bir müddet evvel tzmirde çok hayır işleribir saatçi dükkânmı soyarak şehrünize ne teberrularda kaçbğı anlaşılan Kâmil; zabıtaca aranbulunduğu anlamakta idi. Suclu dün yakalanarak Adşılmıstır. Merhum Lutfi Fikri B. liyeye teslim edilmiş ve ikinci sulh ceMerhum, vasiyetnamesinde Be za mahkemesince hakkmda takibat ic • yoğlunda Amerikan sefarethanesi rasına baslanmıştır. karsısındaki apartunanmı, Büyükadadaki iki köşkünü, Kadıköyünde • Adliye müfettişleri tarafından tstanki bir evini eşyalarile ve kitapla bul Müddeiumumiliğinde teftişat ve rile birlikte bir takim sartlarla batetkrkat icrasına başlannuştır. Bu tefğışlamıştır. Bu mirastan varislerin tişkrin yakmda tatbik edilecek olan kanunî hisseleri çıkhktan sonra îsyeni Adliye kanunlan ve yeni tayinlertanbul barosuna ve hususî kâtibine le alâkadar olduğu tahmin edilmekte biner Iira bırakılmıstır. Bu emlâk dir. ve emvalin idaresi tstanbul Universite rektörile tstanbul Hukuk ve CeLtMANDA za mahkemelerinin birkıci reisle rinden mürekkep üç kişilik bir heyete tevdi ed'ilmiftir. A Izmirden kaçan soyguncu burada yakaandı Müddeiumumilikte teftişler Dlişman Kumkaleyi tahliye ediyor 27 nisan günü öğleyin Kumkale kasabasının sessizliği ve köy civarında harp gemileri bulunmaması 10 uncu kolordu karargâhında şüpheyi celbetmişti. Düşmanın Kumkaleyi tahliye etmiş olması ihtimalini düşünerek fırkaya tahkikini emretti. Filhakika köy ve civannda hiç tüfek patlamıyor, bazı efradın Orhaniye sırtlarından Kumkaleye doğru inip çıktığı ve köyün etrafında dolaştığı görülüyordu. Fırka tahkikata hazırlanırken düşmanm çekildiği şu suretle haber alındı. 31 inci alayın 1 inci taburu 26 nisan sabahı Kumkaleye taarruz ettiği zaman 3 üncü bölükten İbrahim onbaşı maiyetindeki sekiz ÜNİVERSİTEDE Rasatanenin inşasına başlanıyor Ünivenite merkez binatı babçesin • de insa edilecek rasatane binı>5inın inşası evvetki gün ihale edümi;tıV. Ya kında yapılmağa baslanacak olan ra j satane Avrupadaki Üniversit» ra;ata • nelerine mümasil bir şekilde mşa edî lecek, bütiin asrî teçhizata malik olacaktır. Brynelmllel bir söhrete malik bulunan Fen Fakültesi Astronomi profesörü Her Freudilch de bu huıusta tetkikatta bulunmuş ve fik.rlerini bildirmistir. Rasatane gelecek ders senesinden itibaren faaliyete geçecek . tir. Burada Fizik Enslitüsü ve Astro nomi talebesi umumî dersler görecek • tir. Bu emval ve emlâkin gelirinden ahlâk, medenî cesaret, aile bağlıhğı mevzuu üzermde en iyi eser yazacak kimseye 1000 Iira verilecektir. Bu en iyi eser müsabakası her sene tekrarlanacaktır. Bundan ba;ka, her sene hükümlerinde en çok isabet gösteren hâkime bin Iira veri lecektir. Varidatın geri kalanile her sene Üniversiteden veya lise lerden iyi derecelerle çıkan bir veya iki talebe Avrupaya tahsile gönderilecektir. Vaaiyetnamede emlâki idare edecek üç kişilik heyete de bir ücret bırakılmıstır. Varisleri, verasetlerini ispat e dinceye kadar merhumun bütün emval ve emlâkine mahkemece el konmuştur. Deniz idarelerinin tekalit kanunu Denizyollan işletmesi müdürlü • ğü ile Akay ve Havuzlar idaresi ve Devlet Reisine ait yatlara ait me • mur ve müstahdemin için yeni bir tekaüt kanunu hazırlanmıştır. Yeni kanunda, bu müesseselere memurların tayinleri, terfi ve kı • dem ramları yeni esaslar dahilmde tesbit edilmistir. Kanunda gemi süvarileri eskisi gibi üç sınıfa ayrü • mıştvr. Memurlar da sınıflara taksim edilmişlerdir. Smıfını kadro dola yısile terfi edemiyen bir memur terfi müddetini ikmal ettiği takdirde bulunduğu memuriyette kıdem zammı alacaictır. Kanunda tekaütlUk müddeti (25) sene olarak tesbit edilmistir. Mülga Seyrisefain idaresi zamanma ait hizmetler de hesaba ithal olunacaktır. Ordumuza selâm getiren Alman zabitleri Erzincanda asrî bir mezbaha yapılıyor MAARIFTE Fındıklıda yeniden iki yüz bin Iira sarfedilerek inşa edilen asrî ilkmektep binasmda bütün tesîsat bitmiştk. Mektepte tedrisata cumartesi (tününden itibaren başlanacaktir. Yeni bir ilFmektep Kongreleri yapılan Fırka ocakları Dün Fatih kazasında Karagüm rük, Beyoğlunda Evliyaçelebi, Usküdarda Umraniye Halk Fırkası ocaklannın kongreleri yapılmı«tır. Bugün Eminönü kazasında Hoca paşa ve Fatih kazasında Kazlıçeşme ocakları kongreleri yapılacak • tir. Cumhuriyet Nüshası 5 Kuniftur Âlman zabitleri, Erzincan Belediyesi dokuz bin Iira sarfile şehre üç kilo metro mesafedeki Fırat nehri yalanında asrî bir mezbaha inşasına başlamış • tir. Yukanki reıim bu insaatı göstermektedir. Alman ordusunun selâmlarım ordumuza getiren bir Alman miralayı ile bir Alman kaymakamı dün sa bah Ankaradan tstanbula gelmiş lerdir. Alman zabitleri, dün mih • mandarları erkânıharbiye kayma • kamı Nihat Beyle beraber sehri mihmandarlarile beraber Haydar paşa istasyonunda gezmişlerdir. Almanlar brr hafta kadar tstaobulda kalacaklar ve şehrimizdeki askerî mektep ve mües seseleri gezeceklerdir. Misafirler dün Vali muavini AH Rıza Beyi ziyaret etmişlerdtr. Sendik 1400 Kr. S.70Ö Kr, Altıayhk 750 I45Ö Üc ayiık 400 60Q Bır ^ylık 150 Abone J Tur],iye şeraiti I lv°
