22 Temmuz 1934 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 2

^Cnmhmiyet Casuslar Arasında 86 Nakili: A. DAVER { Şehir ve Memleket Haberleri ) Siyasî icmal Maarif Vekâletî Naf ıaya Elektrik Şirketini şikâyet edecek D®<§ıır<y d!<e#01 mml? İdamı istendi AIi Fedai Efendiye dair muhakeme bitiyor Bundan bir müddet evveî Köprü üzerinde Ajans daktilolarından Matnaazel SUzanı öldürmekle suçiu Anadolu ajansı memurlanndan Fedai Efendi nin Ağırceza mahkemesinde devam etmekte olan muhakemesi bitmiştir. Dünkü celsede müddeiumumî îddianame sini serdederek suçlunun 450 nci madde mucibince tecziyesini istemistir. Bu madde idam cezasını müstelzimdir. Maktul veresesinin vekili Sadi Rıza Bey de bu iddiaya iftirakle Fedai Efendinm eezalandmlmasını istemistir. Suçlu vekili Etem Ruhi Bey mahkemede hanr bulunamadığmdan müdafaa yapılmak üzere dava ayın yirmi befine bırakılmtştır. Fransadaki dahilî mütareke İtalyanlar, Josef Krötzü Sandrigo mezarhğma kadar sürüklediler ve orada kurşuna dizdiler Arkadaslannız size ates etmedi ğinizi siperlerinden görmüşlerdir. Bunu görünce, cnlar da kendilik lerinden gelirler. Cevabını verdi ler. Krötzin esir bir Alpîni neferin den aldığını söylediği üniforma yepyeni idi. Berıaglieriler, ayni zamanda, Avusturyalıların, ttalyan ünî formah bir askerin güpegündüz kendi «iperlerinden çıkıp karşı tarafa gitmesine nasıl müsaade ettiklerine de şaştılar. Sonra, firarinin kaçmağa muvaffak olduğundan dolayı memnun ve müsterîh olması lâzım geldiği halde, mütemadiyen geri dönmek için vesile araması da merak ve şüphe uyandırdı. Krötz terkif edilerek sikı bir sorguya çekildi. Fakat o mesleğinin tam «damı idi. Ağzmdan hiçbirşey ala • madılar. tsminin Herz olduğunu •• Vorarlbergte doğduğunu söylüyordu. Bunun haricinde btitiin söyle • dikleri, yakalandığı laman anlat • tıklannın daima ayni oldu. ğu bu ziyafet karşısında yutkunup duruyordu. Bir faka basmaktan korkarak tereddüt edîyordu. öteki: Bir lokma jambon al, bir yudum şarap iç, beyahu! diye ısrar edinee dayanamadı. Jambonu ve şarabı yuvarladı. Arkasmdan bir, bir daha yuvarlayınca midesi ve dönmeğe maşlıyan başı, önceki ihtiyatkârhğını yavaş yavaş uzaklaştırdı. Komisyon buz ihtikârına çare bulsun kâfi! Dün bazı karilerimizden aldıgı • nal mektuplarda, bir üd gün evvel, «ihtikârla mücadele komisyonu» nun h&lâ «etütl» hazırlıklarile geçen tetkikatuıı haber verirken vaziyeti Nasrettin Hocanın çalı hikâyesine ben k setmemizi çok haklı bulduklanndan bahsediyoTİar. Hikâye malâmdur: Nasrettin Hocanın kansı, kapıya dayanan alacakhya «aceleye ve en dişeye liizum yok. Hoca dağa gidip çalı kesecek. Mahalleliden merkep toplayıp buraya taşıyacak, ve yol Iara dikecek. Koyunlar yoldan ge • lip geçtikçe çalılara sürtünüp yün bırakacak. Toplıyacagımız yün'eri eğ'Vip iplik yapacagız, teıgâha verip dokutacağız ve çarşıya çıkarıp satacağız. Neye acele ediyorsunuz, te lâsa ne liizum var!» Bizim komisyon da evveli, top tancıları, sonra perakendecileri, daha sonra bilmem neleri ve zarurî ihtiyaç maddelerini tetkik edecek, se • bep deniien bulunmaz sım keşfe çaIışacak, ondan sonra da arhk muhtekir denîlen msafsıza yapacağırm • xm yansı aklımızda yokîl Kariierimiz de ayni seyleri tek • rarladıktan sonra diyoriar ki: c Biz, Belediyenin; sehcılar tarafından yapılan ihtikln arayıp bulmasına ve tedbir Htiha» etmesîne hacet görroüyoruz. Evvelâ kendisine ait bir müesiese •syatı Szerfaıde yapüan ihtikan menetsin kâfi. Bn • zun Belediye tarafından konulan resmî fiata" 100 paradır. Fakat buna hele şu cehennemf gönlerde 4 ka ruştan asafı almantn imkânı yoktur. Binaenaleyh komisyon herşeyden evvel bir Belediye metaı satısında yapılan insafsızca ihtikânn Snonc geçsin, kâfidir, ütttarafmı zaten bir şey çıkmıyacağı için pek te bekliyor değiliz!» Kapisanede bir arkadaş Günün birinde, hapisanede yattıği höcereye bir Avu»turya başçaTUfu geldi. Bu çavuş, esir olduğu zaman, birkaç İtalyan aeferini tepelediğini re bundan dolayı bir Italyan divanıharbine verildiğini, muhakeme edilmek üzere olduğutru söyledi. ttalyanlara küfür ve lânet ediyor, kendisine yaptıklan fena muameleden şikâyet ediyordu. Bu yeni arkadaş Jozef Krötzin hiç hoşuna gitmemişti. Çok geveze bir herifti. Harp maceralarindan ve kahramanlıklanndan bahsederek 8vtinüp duruyor, ikide bîrde, Krötzin mazisi hakkinda malumat soruyordu. Fakat o, dilsiz gibi «usuyordu. Nihayet bu suallerden bıkıp usan • dı ve küçük zabite bîr daha kendi • sin« birşey tormamatını söyledi. Höcerenin penceresi dibinde îş•iz güçsüz bir ttalyan neferi duruyordu. Başçavuş onu çağırdı ve peneeredea para atarak kendiıine bi raz şarap ve yiyecek getirmesini rica etti. Nefer, bu ricayı kabul e «terek bir müddet sonra, koltuğumm altında, kocaman bir hasırb Chi antî (Kiyanti) şarabı ve Avusturyahlann çoktanberi görmedikleri n« fi« domuz sucuklan olduğu balde geldi. ttalyan neferi: Şarabi alırken lro sueuklan da •firdraı. Yann »izin, yanaı benim; diyordu. Çavuş, «vvelâ, çalınmış suçuk • lan yemek istemez ve nefere kızmış gibi göründise de sonra farabı atıştirmağa ve sueuklan mide»itıe in dirmeğe başladı. Jozef Krötzi de bu ziyafete davet etmeği unutma dı. Şarap ve jambon nefisti. Casus, uzun zamandanberi mahrutn kaldı öğrendîgimîze gore Maarif Vekâ leti tstanbul Elektrik şirketini Nafıa Vekâletine şikâyete karar vernrştir. Ma arif Vekâleh* ile şirket arasmdaki ih • tilâf sudur: Vekâletin Haydarpaşa arkasında Valdebağında mevcut prevantoryo nra elektrik tesisatından mahrumdur. Halbuki hastanelen'n birçok lâboratuarlarunn faal bir hale geçmesi için e'ek trik cereyanma ihtiyacı vardır. Şirket fazla masraf olacak diye prevantor • Karşıkarşıya içmeğe ve yemeğe başladılar. Şarap Krötzin dilini çöz yoma cereyan vermemektedir. Bu yüzden müessese çok ziyan görmektedir. müftü. Nihayet, sivil ve askerî hatcap ederse Maarif Vekâ leti Elektrik yatını anlattı, yaptıklannı anlattı, r'rketini dava edecektir. Maarif Vekâhakikî hüviyetini söyledi, yaptiği leti heveti sıhhiye reisi doktor Mahmut propagaadalarla kazandığı muvafCelâl Bey Ankaradan sehrimiıe gelerek fakiyetleri hik&ye etti. Franzela prevantoryom hakkındâ tetkikat yap • boğazında en son nasıl yakalandımıjtır ğını da tafsil etti. Ertesi sabah uykudan uyandığı MÜTKFERRÎK zaman höceresinde yalnız olduğu nu gördii. Arkadası kaybolmuştu. Biraz sonra, Avusturya başçavuşuYarın 23 temmuz idi milliye munun yerkıe bir kotnisyonla karşılaşsadif olduğundan devairi resmiye tı. Komisyon, onu tekrar sorguya kanunen tatil edilecektir. çekmeğe gelmifti. Eski sözlerini tekrar edincc: Yalan »öyleme casus Jozef Dün öğleden sonra saat on beşte Krötz! hitabı karşısmda kalınca, tstanbul kaza teskilâh reislerinin bütün dehşet ve fecaatile isi anladı. istirakile Fırka merkezinde Fırka Bir hafiyenin kurbanı olmuştu. Bir reisi Cemal Beyin riyasetinde bir gün evvelki höcere arkadası, Avustoplantı yapılmıstır. Toplantıda turyali değildi. Bu Nikoliç isminde evrelâ Fırkanın yeni reisi Cemal Bey Avusturya tebaası bir tslavdı ve kaza teşkilâtı erkânile tanısmıs ve ttalyanın niztnetinde bulunan Islav Cemal Beye fırka faaliyetlerine dalejyonunda zabit vekili idi. (ts ir malumat verilmiştir. Cemal Bey lav lejyonu Avusturya ordusundan bugünden itibaren tstanbul mıntafirar ederek ttalyaya iltica eden kasındaki teskilâh gezmeğe baslı • tslavlardan mürekkep bir kıt'a idi. yacaktır. A. D.) Krötz, Nikoliç ile yüzleştirildiği zaman da soğukkanhlığmı kaybet medi. Onun ithamları kâmilen ya • 20 temmuz tarihli sayımızda Ralan ve uydurma olduğunu söyledi. satanenin Muglada olmus olması Bu sözler üzerine Nikoliç onun sumuhtemel çok siddetli bir zelzeleyi ratına öyle bir baston darbesi inhaber veren bir tebliğini nesret dirdi ki adamcağız kan kustu. Buna miştik. rağmen itidalini muhafaza ederek Bu hususta Muğladan hiçbir haötekinin yalan söylediğini ısrarla ber aksetmeyince keyfiyeti tekrar iddia etti. O zaman ttalyanlar, işi Rasataneden sorduk. Meğer zelzezora ve işkenceye doktüler. Krötzi le Muglada değil Panamada olmus çınlçıplak soyarak boğa sinirlerinmus!.. Gerçi salı günü Muglada da den yapılmış kamçı ile dövdüler. bir zelzele olmuşsa da nüfus zayiDayak faslı, itiraf edinciye kadar atı ve hasarı mucip olamıyacak kadevatn etti. ttalyanlar, bilhassa, ona dar hafif bir sarsıntıdan ibaret kalcasusluk ve propagandacılık yap mıçtır. tıran zabitlerin isimlerini öğrenmek istiyorlardı. O, bunlan gizledikçe dayak devam ediyordu. Nihayet Krötz kendini kaybetti. O zaman Geçen gün, Fatih Harbiye tramyanlannda bulunan doktor, bir fi • vayında kalp sektesinden irtihal ennga yaparak onu ayılttı. Tekrar den maruf maliyecilerimizden tb dayağa devam ettiler. Casus gene rahim Halil Beyin cenaze merasimi bayıldı, doktor gene firınga yaptı. diin yapılmıştır, Cenaze saat on blrVe bu iskence böylece devam etti. de Beyoğlu Zükur hastanesinden Nihayet ttalyanlar, istediklerini öğkaldırılmıs ve Rumelihisarındaki rendikten sonra, Jozef Krötzi Sanaile kabristanlığına götürülmtistür. drigo mezarlığina kadar sürükle • Cenaze alayında DarUşsafaka mudiler ve orada kurşuna dizdiler. allimleri, talebeleri, gümriik muha Sarabın zararı §EHİR tŞLERt 23 temmuz bayramı EtUtier devam ediyor thtikâr komisyonu dün de top Ianarak komisyon azasının listeler iizerindeki hususî etütleri ve toptan fiatler hakkındâ hazırlanan Iisteleri tetkik etmiştir. Komisyon salı günü gene toplanacaktır. Bu toplantıdan itibaren perakende fiat listelerinin tetkikine başlanacakttr. Fırkada dünkü içtima Elektrik tarifesi mese'esi Elektrik tarife komisyonunca elektrik kilovat saatinin 15 buçuk kuruşa indirilmesi üzerine şirket buna itiraz etmiştL Komisyon çar şamba günU tekrar toplanarak tarifeyi yeniden tetkik edecektir. Meger zelzele Muglada degil Panamada olmuş imiş! 4000 Kadıköylünün Belediyeden istediği Doğru değil mi? Böyle başıbozuk tarife olamaz! Mudanyadan 11 de kalkacak vapur niçin 3,5 ta kalkıyor? tstanbul ile Mudanya arasında seyahat eden okuyuculanmizdan bazılan bu hatta işliyen vapurlann seyrüseferlerindeki intizamsızlık • lardan fikâyetçidirler. Bu şikâyet • leri icap etthen intizamsızhklardan bir tanesi de geçen cuma fünü olmuştur. Bîze verilen malumata gore, bu hatta fıergün biri tstanbuldan, diğeri Mudanyadan olmak flzere iki vapur îflememektedir. Cuma günü Mudanyadan program mucibince saat 11 de kalkması lâzım gelen vapur, Vapurculuk şrrketi tarafın • dan gezkıtiye tahsis edilmiş ve bu yolla tstanbula gelmek istiyen birçok yolcular iskelede kalmıslardır. Bu yolcular ayni gün tstanbuldan kalkan ve saat 1,5 ta Mudanyaya vasil olan vapurla ve ancak saat 3,5 ta hareket edebilmişler, tstanbula saat sekizde gelmişlerdir. Halbuki tktısat Vekâletince musaddak seyrüsefer programı muci • bince Mudanya postasının daima olduğu gibi cuma günü Mudanya dan 11 de kalkması ve tstanbula saat 3,54 te gelmesi icap etmekte idi. Alâkadar makamlar, Mudanya postalarının intizamını temin edici tedbirler alacaklardır. Kadıköyünde Hasanpasa mahallesiU Kurbağalıya kadar üç mahallenin sakinleri dört binden fazla imzalı bir istida ile dün Belediyeye mfiracaat etmişlerdir. Bu istidada in»a edilmekte olan Kadiköy tramvay hattının bîr kıımının da kendi mahallelerinden geçirilmesi isten mektedir. tstida Belediyece tetkik edilerek Şrrketler komiserlifcine havale edilmiştir. eçen şubatta Pariste ve diğer Fransız şehirlerinde cereyan eden kanlı sokak mu • harebeleri ve fırka boğuşmaian memleketi dahili bir harpten kur* tarmak için fırkalar arasında bir mütareke yapılması zaruretini do« ğurmuştu. Bu vaziyeti idare için de sabık Reisicumhur M. Dumerg ihtiyarlık günlerini rahatça geçirmel üzere çekilmiş olduğu inziva k6şesini tekederek millî kabineyi teşkil etmişti. Millî kabine fırkalan yatıştırmakta ve memleketin muhtaç bulunduğu mali salâhı teminde büyük muvaffakiyetler temin etti. Haricî siyasette dahi tngilterenin filî değil se de manevî muzaheretini elde etmek gibi mühim bir muvaffaki yet gösterdi. Fakat ahiren bir hâdise Fransanın huzur ve istikrarı, tnalî salâh tedbirlerinin tatbikı için devamı elzem olan mütarekeyi tehlikedL bırakmıştır. Staviski rezaletini tahkika memur parlâmento komisyonu önlinde sabık Başvekil ve Hariciye Nazırı M. Tardieu verdiği ifadede sol fırkalardan radikal sosyalist • leri ve bunlann lideri, sabık Baş • vekil ve Dahiliye Nazın M. ( Şo tan) ı efkârı umumiye önünde tezlil eden gayet ağır sözler sa\fetmiş, parlâmentonun en büyük fırkası ve millî hükumetin de en mühim iıtinatgâhı olan radikal sosyalistleri son derecede müteessir etmiştir. M. Tardieu, Staviskinin para verdiği adamların isimleri yazıh çek koçanlannda kendi isminin yazıl mış olmasının bir sahtek&rlık eserl olduğunu, Staviski ile şahsî tnünasebatı olduğu tahakkuk eden Fran> sa parlâmentosu erkânından on yed zatın hiçbirinin kendi siyasî dost • lan arasında bulunmadığını, M. Şotan Başvekil ve Dahiliye Nazın ikeı Staviskinin rezaletlerinden haber dar olduğu halde bunu daima ört basetmeğe çalıştığını, çünkü Sta viski ailesinin avukatlığını yaptı ğını söylemiş ve buna benzer daha Kadıköy su şirketinin hesapları tetkik ediliyor Ibrahim Halil 6. in cenaze merasimi (Mabadi var) Bu mültecilerin hali ne olacak? faza memurları, bir polis müfre zesi ve hiikumet erkfinından birçok «evat hazir bulunmuslardır. Tetfinden evvel Darüşşafaka muallimlerinden bir zat, Ceuıiyeti Tedrisiyei tslâmîye ile Darüşşafaka mezunları namına bir hîtabe irat ederek merhum Halil Ibrahim Beyin ahlâkî ve meslekî meziyetlerinden ve memlekete hiztnetlerinden bahsetmistir. Cenazeye Merkez Ban kan, tş Bankasile diğ.er birçok müesseseler tarafından çelenkler gönderilmistir. Merhuma mağfiret, kederli ailesine teıelli dileriz. Bugünkü millî kabinede aza bulunan M. Tardieunün şiddetH hü cumlan bütün Fransada büyük bir heyecan husule getirmiş, bu hücumun siyasî fırkalar arasmdaki miiŞîmdiye kadar Kadıköy Su şir keti evlere suyun metre mikâbım tarekeye tesir edeceğinden korkul16,75 kuruşa tevzi etmektedir. Şi muştur. Komisyon tehlikenin önüni) ket bundan başka aynca abonele almak içkt karannı teşrinieweld« rinden her aene de beşer Iira tesisat vuku bulacak nahiye intihaplann ve saire masrafı almaktadır. Şir dan sonraya bırakmıştır. Fransa ka* ket nezdindeki Nafıa Vekâleti kobinesi dahi millî birliği kurtaracak miseri bu hususta tetkikata başia • tedabiri müzakere için fevkalâde mıştrr. içtimaa davet olunmuştur. Radikal sosyalistlerin erkânından bazılan Şehir dahilinde işliyen otomo • aktettikleri nimresmî toplantıda billerin tekrar muayenesine birkaç hâdisenin münakaşasmı sonbahara gündür başlanmıshr. Bu muayenede bnakmak arzusunu izhar etmişler husust otomobiller de tetkik edil dir. Velhasıl her taraf Fansadaki mektedir. Şimdiye kadar yapılan muayenede bazı otomobilleri kul • dahil! mütarekenin tehlikeye uğ • lanan şahıslann «hliyetleri olmadığı ramasından tevellüt edecek vahim anlaşılmış, bunlar hakkındâ zabıt avakıbı takdir ederek sağlann sa« tutulrmıştur. bık başvekilinin en büyük sol firkaya yaptığı hücumun tesirlerini yatıy tırmağa çalışmaktadır, O'omobiller muayene ediliyor Su işleri için yeni bir talimatname GÜMRÜKLERDE Zatf eşya neîerdir Memleketimize gelen yolcularm be raberlenndeki zatî eşya giimrüklerde ihtilâfı mucip olmakta ve hangi eşya • nın zatî addedileceği alâkadarlan te reddüde sevketmekte idi. Bu münase • betle yapılan tebligatta bir gramofon, tek bir yazı makinesi, bir keman gibi esyanm zatî addedilmesi lâzun geldiği bildirilmiştir. Zatî eşya, yolcu ile berkber gelme • yip yolcudan iki ay evvel, yahut ta altı ay sonraya kadar gelirse gene memlekete gümriiksüz rthal olunacakbr. rişmiş olduğunu son dakikada öğ, • rendik. Hangi makam tarafından olursa olsun temennimiz bu zavallı yurt taşların biran evvel sefaletten kurtarılarark yelorine gönderilmelerinin teminidir. Şehre getirilen memba sulan hakkmd'a bir talimatname yapılması kararlaştınlmıştır. Bu talimatnameye göce memba sulannm muhafa • sasif nakli ve imlâsı hususları tesbit edilecektir. Şimdiye kadar yapılan muayenede birkaç memba suyun • dan başka ekserisinîn hileli olduğu anlasılmışhr. Bilhassa kurşun usulü mühim suiistimallere sebebiyet vermektedir. Yeni talimatname ile bütün bu yolsuzluklara nihayet verHecektir. Sulann fiat meselesi için de ayrıca esaslar vazedîlecekttr. Uzaktan gelen sualr biraz daha pahalı ola • caktır. Bir taraftan bu işler olurken di • ğer taraftan daha sol fırkalardan sosyalistlerle komünistler Fransada faşizmi terviç eden hareketleri, tezahürleri ve toplantılan kuvvetle menetmek hususunda tamamile it « tihat etmişlerdir. Evvelce bu ittihat Paris mıntakasındaki iki fırkanın teşkilâtına münhasırdı. Bundan son ra sol ve sağ fırkalar teskilâh arasmdaki musademeler daha umumi bir şekil alacaktır. MUHARREM FEYZt MAARİFTE Bono tevziatı tekrar başlıyor Gayrimübadiller takdiri kıymet komisyonu 16,000 liramn tev • ziatına fasıla vertniştir. Komisyon bu hafta yüzde yirmi beş nisbetinde bono tevziatına devam edecek, 5nü> müzdeki hafta tekrar para dağıta> caktır. ÎNHİSARLARDA Hilâliahmerte Vilâyet arannda mehih dokuyan; Yemenden dönmuf Türk etirleri ai lelerile bir arada.. Umumi Harpte Yemenc esir dü ra sarfederek tstanbula getirmiştir. sen askerlerimizden ba*ılarmın aGelen vatandaslar muhtelif viilelerile bkIikte ana vatana hicret lâyetlere mensup olduklarından Hi•ttikleri yazılmıştı. lâliahmer Vilâyetle temasa gelerek Bir arkadaşımız diin Hilâliahme bunlarm memleketlerine gönderil re müracaatle bu hususta malumat mesini istemiş ve kendi vazifesinin istemiş ve şunlan öğrenmiştir: nihayet bulduğunu bildirmiştir. Gelenler 31 kişi olup 9 aileden Mesele Vilâyetçe bir bütçe me mürekkeptir. selesi addolunduğundan bu zavallı HilâliahmeT bunlann Yemende vatandaslar perişan bir halde Vi • sefal«t çektiklerini haber almış ve lâyetle Hilâliahmec arasında mekik Cid'dede sefaret vasıtasile kendileridokumaktadırlar. Şehrimiz Hilâli vi toplıyarak tskenderiyeye, oradan ahmerinin bu zavallı vatandaşların da Romanya Seyrisefain şirketi vayerlerine gösıderilmesi için umumî sstarila v» (3) bin liradan fazla pamerkezle telefon muhaberesine gî Barut inhisarının tasfiyesi tnhîsarlar umum müdürlüğüne ilhak olunan Barut inhisan memurlan için hazırlanan ve Ankaraya gönderilen kadro Gümrük ve tn • hisarlar Vekâletince tasdik olun muştur. Barut inhisan merkez kadrosundaki müdür ve memurlar önümüzdeki ay içinde bu kadroya göre inhisarlar umum müdürlüğünde teşekkül eden barut satış müdürlü • ğünde tavzif olunacaklardır. Barut inhisarının taşra teşkilâtı tarnamen ilga edilmiş mülhakat memurları inhîsarlann oralardaki şubelerine yerleştirflmislerdir. llkmektep muallimlerin'n maaşları Haber aldığımıza göre ilkmektep muallimlerinin bazı vilâyetlerde bi* rikmiş olan üç dört aylık maaşları kâmilen verilmiştir. tlk tedrisat vaziyeti hakkındâ tetkikat yapan Fırka komisyonu ma aşların bundan sonra da her ay muntazaman verilmesi için tedbir almıştır. Cumhuriyet Nüshası 5 Kuruştur llk tedrisat programı tlk tedkisat ve tekâmül programı isimli beş senelik bir program ha zu*landığı haber verümektedîr. Bu programa göre köy mektep • lerinin adedi artırılacak, hemen bütün köyle.de mektep bulundurulacaktır. şeraiti î | Türkiye için için Hariç Senelik 1400 Kr. Altı aylık 750 Üç aylık 400 Bir aylık 150 170Ö Kr. 1450 80Û yoktur