16 Temmuz 1934 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 3

16 leromuz <^ TELGRAF MABERLERI Almanyada dahilî vaziyet düzelmedi mi? [BUGUNDE Niçin dört sene? Lise tahsflinin dört seneye iblâğ «dileceğini ötedenberi işitiyordıık. Fakat bunun, iyi ve derin bir tetkik yapılmadan hemen tatbikına geçileceğini zannetmiyorduk. Hatta, sabık Vekil Hikmet Bey zamamnda ortaya çıkan bu rivayetin tahakkuk etmesi, müsarimiley hin vekâlette bekasfle mümkün görünSyordu. Halbukî şimdi gene bu meselenin bir karara raptmın düşünüldüğünü gaze'elerde görünce, işin vekilce doğil, Vekâletçe nazan dikkate alınmış ol duğuna kanaat getirmek lâzırn geliyor. Demek ki iş, şahsî bir içtîhat eseri ol • maktan çıkarak, bir Vekâlet meselesi olmuştur. Maarif Vekâletinm, lise tahsilini t'ört seneye çıkarmak istemesi neden ileri geliyor? Vekâletin, bu türlü meselelerle iştigal eden dairelerile alâkadar ol • madığımızdan, kendilerinin bu bapta ne gibi ilmî ve millî esaslara istinat et • tiklerini bilmiyoruz. Bununla beraber meseleyi biz de (Cumhuriyet) sütun Iannda bir kere tetkik etmenin faydalı olacağtna kaniizLiseler, sukaniierin tesisindenberi i kinci devre olarak, mevcuttu: müddet tahsili de üç sene sürerdi. YaJnıı son radan (ortamektep) nammı alan lise nin birinci devresinde tahsil müddeti dBrt sene idi; sanırım, 1927 de bu devrenin tahsili üç seneye indirildi; o va kittenberi (ortamektep) tahsili lise tahsiline esas oluyordu. Bugüne kadar liselerinvzin yetişth • diği talebe, Mühendis mektebi, Mül \ay melrtebi gibi yüksek mekteplere müsabaka ile giriyor ve bu müesseselerin tahsilini iyice takip ederek, bugün yu zümüzü ağırtan mühendislerimizi ve i dare adamlarımızı yetiştiriyor. Lise programlarının çok yüklü olduğu hak kmdaki mütalealar büsbütün gayrivarit değildir; fakat bu programı »ene tez yidine liizum kalmadan ve Universi teye hazırlıyan mahiyeti bozulmadan, hafifletmek mümkündür. Zaten üç sene evvel başlanıp bu sene ilk mezunlanm veren yeni orta • mektep programlan, lise programlannın bu ruh ve prensip daîresinde tadi • lini icap ediyordu; fakat bu tadilin dört senelik bir tahsili îstilzam edece • ğine ne ile kanaat getirildi ? Liselerimizin bu son senelerdeki mezunlan, iyi yetişmiş iseler, yüksek tah • sili pek iyi takip edebfldikleri gibi bü • müsabaka Avrupaya gidenleri de ora • da, iyi çalıştıklan takdirde, rnnayycn müddet zarfında yüzümüzü ağırtacak surette yetisiyorlar. Binaenaleyh üra • versiteye hazırlamak noktai nazanndan liselerin tahsil müddetini ddrt seneye çıkarmağa bizce liizum yoktur. Sonra bizim iktısadi vaziyetimiz dc tahsil müddetinin artmlraasına mS • sait değildir. Devlet, bir sene daha fazla tahsil vermek için fedakârlık ihtiyar edebiltrse de bugümin şeraitı altrada çocukUnnı yetiştirmekte zaten güçltik çeken ebeveyne, bir sene daha, naktt fedakârlık tahmili doğru değildir Göriilüyor ki gerek yüksek tahsile hazırlanmak, gerekse ebeveynin böt • çesine daha fazla yük tahmıl etmek ba* kımından lise tahsilinin dört seneye iblâğma âcil bir lütum yoktur. Çoğtlt • ma taraftarlannm istinat ettikleri prcn* sipler, memleket şeraitini ve verim d«recesini nazan dikkate almaktan doğ muş değildir; daha ziyad* Avnıpa memleketlerinde yüksek tahsile tekaddüm eden tahsil senelermin fllân yerde on iki, falân yerde on üç olmasıdtr. Acaba o memUketlerde bunun terbiyevî zaruretlerden ziyade an'anevî tesirlerden ileri geldiği düşünülmüs müdür? Herşeyde Avnıpayı ömek ittihaz etmek mutlaka lâzım mıdır? Bize kahrsa, lise tahsflmm dSrt se neye iblâğından ise, ilkmektep tahsilinin alb veya ortamektep tahsilinin dort seneye iblâğı daha iyi ohn, fikrrai fleriy* sürebiliriz. Lise tahsili değfl, ilk tahsil • dir ki bütün terbiye ve irfana temel teşkil eder. Şüphesiz bu da bir iddiadnr ve belki de bu iddia ilm«a drha doğro • dur. Onun için böyle akademik veya indf mütalealar üzerine ia« Rİrismeden ise, meseleyi memleket ve yüksek tahsil bakunmdan derm derin tetkik et mek ve ondan sonra icabını yapmak daha muvafık olur. Yeni Maarif Vekili Beyin hiçbir endişei sahtiyc utmat «t miyen ba sözlarimizi nazan dikkate alacagmı ümit ederiz. Gölgede otuz bir! İstanbul Valisinin değişe İngilterenin teşebbüsü ceği haberleri asılsız Berlinde ne tesir bıraktı MüzakereJer teşrinievvele tehir edildi Canavarlıaın derecesine bakın! Bursa 15 (Telefonla) Muradi • ye mahallesmde beş yaşında bir kız çocuğunun bikrini izale eden bir şahıs tevkif edîlmiştir. Seninle, şimdî, on beş kuruşa pazarhk ettik... Yiikii indirip parayı alacaksm. Lâkin para su gibidir, erir, gene elinde birşey kalmaz. tyisi mi, sana bunun yerine üç tane nasihat vereyim. Bu «30 haziran tasfiye gününde !dam enasihatler, hayatta daima senin işine dilen şahıslarm tam bir Hstesini öğrenyarayabilîr. Ne dersin? mek hiçbir vakit mümküa olamıyacakMilyonlarla ev kadını, hayat paha< Hamal, bîkmış, herif makul sSylü tır. Almanyada umumen beblenm kaIdığı ile mücadele halmdedir. Gelecek yor. naate göre, Başvekilin vermiş olduğu kış için yiyecek azlığı ciddi endiseler Peki! demiş; kabul ettim. 77 rakamı hakikatten çok aşağıdır. doğurmaktadır. 25 milyon katolik gay* Bezirgân derhal birinci nasihatini Royter ajansmın bir muhabirtne beyaritnemntmdur. Nariler tarafından ımaî nat veren Reichswer zabitlcrinden bimüesseselerin başına geçirîlmiş olan nvi vermiş: Züğürtlük zenginlikten iyidir derri, îdam edilenlerin 186 kişi olduğunu teaddit mükim şahsiyetler îstifa etmiş • lerse, inanma! söylemiş, diğer taraftan bir ecnebi diptir. lomah da bunlann hakikî ad«dini 200 Zavallı hamal yandığının, hafif ter Diğer taraftan Almanyanın haricî siile 300 arasuıda olarak tahmin etmiştir. tip farkında olmuş ama, aldırmamış. yaseti meselesi, yakın bir istikbalde e; Yan yola gelm şler. Bezirgân ikinci naBu tasfiye i$i hakkmda Başvekil tahemmiyetli bir dava halini alacakhr. sihat! sunmuş: rafından Reichstag meclisinde verilen Hassaten Fransız mehafili, Basvekflin Açlık tokluktan iyidir derlerse, izahat, mumaileybin avam nazannda bu husustaki sukutunu çok manalı adinanma! detmektedirler. nüfuzuna muvakkaten iade etmiş olsa Hamal, giriştiği pazarlıktan bu sefer iyiden iyiye nadim olmuş, fakat gene sabretmiş. Artık tam dükkânm önüne gelmiş • ler, yahudi son nasihati de çıknuş: Soğuk sıcaktan iyidir derlerse, inanma! Hamal, kendisini mantara bastıran Ankara 15 (Telefonla) Bazı Londra 15 (A. A.) Bızı tngiliz kurnaz herifin yüzüne dik dik baktik • Vali ve memurlarm Vek&let emrine a gazeteleri, tncilterenm Berlin sefiri Sir tan sonra, sırtındaki küfeyi işaretle sorlınacağı veya tebdil edileceği hakkın Erie Philippcin Alman Haridye Nazın muş: daki haberler asılsızdır. Bilhassa tstaa • M. Fon Neurath ile görüştüğü sırada Ne var bunun içinde? bul Valisi Muhittin Beyin değiştirile • reumaOeybe tiç vesika tevdi etmiş ol • Çanak, çömlek! Neden sor • ceği hakkındaki haberler kat'iyyen doğduğunu ve bunlardan birincisinin Şark dun? ru değildir. Yalnız Belediye reia rmıa misakı projesini, ikmcissnin Fransız Şimdi anlarsın! vini Hâmrt Beyin bir valiüğe tayini ih Sovyet tetninat sistemini ve üçüncii • Ve hamal, küfeyi hızla yere intimali vardır. Vali muavmi Ali Rıza sünün de bu temmat sisteminin ilk Lodirdiği gibî, kırılan tabak çanağm Beyin tebdili haberleri de yanlışhr. karno moahedenamesine mtibak ettir şangırtısile beraber, Bezirgâna himek usulünü izah ve tesrih etmekte butapla: lunduğunu temin etmektedirler. Sana da, demiş, bunun içinde bir tek sağlatn çanak kaldı derlerResmî mehaffl, bu haberi tekzip et • se, sakın sen de inanma, emi?. mektedir. Bu mehafilde tngiliz sefiri • nin Alman hükumetine bir nota tevdü Bu fıkrayı dünkü sıcaklarda neile iktifa etmiş olduğu ve bunda Ingil den mi hatırladım?. Kendi hesabıterenîn Fransız projesini tasvip etmek • ma, soğuğun sıcaktan iyi olduğuna Tokio 15 (A.A.) Haber alm . te bolunduğunun beyan ve tngiliz hü kanaat getirdim de ondan. d'ğına göre, intidaî bahrî mükâle kumetinin Almanyanın da buna iştiraldYazı masamm öoünde, karaya mahn gelecek teşrinievvele kadar ni arzu eylemekte olduğunon üâve edQvurmuş Iodos balığı gibi, y a n baytecîli hususunda îngiltere, Amerika miş bulunduğu tajrih edilmektedir. gın bir halde, bir türlü esmek lutve Japonya ara»mda itilâf edilmistir funda bulunmıyan rüzgârdan bir Bu mehafil sunlan da üâve ediyor: Vaşington 15 (A.A.) İngiliz. nefes dilenirken bir daha kışm a • Bu tebliğ, Sir Jon Simonun Avam Japon ve Amerika müme8»illerinin leyhinde bulunmağa tövbe ettim. Kamarasmda kullanmif olduğu lisa • deniz konferansı müzakeratınm teşGUzelim kış mevsiminde, kendi nenın ayni eda 3e yapılmıştır. rinievevl ayma taliki için mutabık fesinizden tutun da, kalorifere kakaldıklarma dair Tokvodan gelen Şimdiden beyan olunduğuna göre M. dar yüz çeşit isınma vasıtası bula • haberler hakkında malumatma müVon Neurath, BerUnden resmi bir ta racaat edîlen salâhiyettar bir me bilirsiniz. Halbuki sıcakta ne yaplimat almadan evvel kendi şahsı na rtıvır bu haberi teyit eden hiçbir masanız nafiledir. Ne on dakika son* muıa bazı itirazlarda bulunmuştur. lumat almadığını ve fakat haberin ra harareti artrran buzlu şerbet, Bummla beraber, bu teklife karşı doğru çıkmatınm kendîsîni hayrete ne duş, ne sinîr ağrılan yapan vangösterilen ilk kabulden tngiliz teşebbüdüsürmiyeceğini hfran eylemi'tir. tilâtörler, ne Tatarlar «ibi bardak sünün neticelerine ait pek fazla betbi bardak çay, hiçbiri, nafile fayda nane istinbatlarda bulunulmaktadır. etmiyor. Tahran 15 (A.A.) Şehhısah Hazttalyan gazetelerinin neşriyatı Lâkin, benim gibi, bugiinlerdeki Roma 15 (A.A.) Havas Ajanretierinin advetleri münasebetile bü bunaltıcı sıcaklardan şikâyetçi o • sından: BütUn gazeteler Stefani Atün memlekette yapılmakta olan mîlK jansuıın şark misakı hakkmdaki teb lanlar müteselli olsunlar. Bu geçirşenlikler diin hitam buinnustur. diğimiz günlerden herbiri, üzerinliği hakkında tefsiratta bulunarak ' Şehinşah Hazretleri, Türkîyeye se de yaşadığıraız küreye, âlimlerin îtalyanın sark misakı fikrine ilti yahatleri esnasında ve avdetierînde kavlince mukadder olan nîhaî ve hakının ilk Fransı» projesinin Lonbtitfln milletin göstermit olduğu his umumî incimada doğru atılmış bir drada değismis olmasmdan ileri geldi siyattan dolayı menmuniyetlerinin miladımdır. ğmi kaydetmektedirler. !ete iblâğnıı Reisülvüzeraya emir h» Bir gün gelecek ki, biitün beşeriLasaro gazetesi, «bu misak bunyurmuşlardır. yet, gittikçe soğuyan dünya yüzünâan böyle fevkalâde müsalemet de, eyyamıbahurun haaretini ç e perver bir kıymeti haiz bulunmakta ve sulhun muhafazası Için birçok kecek. Ankara 15 (Telefonla) Halk fayf'alac arzetmektedir». dîvor. Dünkü kavurucu sıcakta gene Fırkasi umurnî kâtibi Recep Bey ben bu kadarcık olsun kendimi aba akşamki trenle tstanbula hare • vutabildim. Bu da birşeydir! ket etmiştir. ERCÜMENT EKREM Londra İS (A A.) Sunday Yi mes gazetesinin Berlin muhabiri diyor ki: dahi, yolunun üzerindeki birçok müşkülâtı halle yardım etmiyecektir. Hü cum kıtalannı teşkil eden 3 milyon ef rat, bâlâ bir takım fesatçılar Urafın • dan iğfal olunmaktadır. Yirmi beş milyon katolik gayrimemnunmuş, Hücum kıtaatmdan hâlâ korkulduğu, kıtlık endişeleri olduğu söyleniyor öyle bir fıkra vardır: «Bezirgânm biri, çarşıdan satın aldığı bir kiife dolusu kınlacak esyayı bir hamalın sırtına yüklemis, dükkânına tasıbyormus. Yolda gider lerken, bezirgân hamal parasım ver • memek için bîr hile düşünmüş ve ha mala demiş ki: Lise tahsil müddetini t niversiteye hazırlamak noktasından dört seneye çıkarmağa liizum yoktur, sonra bizim iktısadî vaziyet imizde buna mügait değildir. «Daily Herald» ın satîşî Dünyanın en çok satan gazetesi 2,040,000 e yükseldı WORLO'S LARGEST DA1LY BrttliA Trpurler Ctttto v^i ı fjSSük. <Daily Hmrali* m aafcrini îlân nüthasmm ilk aahiferi eder Muhittin Bey Şark misakı tngfltere ve hatta bürBn dünya ga zetecilik tarihi için çok şayanı dikkat e» lan yeni bir hâdiseye jahit oluyoruz. Londranm yevmi gazetelermden Deyli Heraldm günlOk safi satişı yani n e e , eant verilenlerle iadeler mtistema olarak haziran zarfında vasatî 2,040,000 nüshayı geçmiştir. Bu raîtam Londranm en nMruf kft* tibiadilleri tarafmdan tesbit edilmiş tir. Kâtibiadiller tngiltere gazete sahip* leri cemiyeti ittihadiyesinin bir komitefi tarafmdan verilen formüDer üze • rinde tetkncat yapmışlar ve yukanda büdirdiğhniz neticeyi bularak tasdflc etmişlerdir. Deyli Herald, sosyalist gazetesi ol * makla beraber tab'ınm nefaseti ve dlğer gazeteler tarafmdan alelâde telâkki edilen hâdisatm gayet müheyyiç o* lan içyüzlermi muvaffakiyetle nefrey lemesi ve bu suretle memleketîn siya* seti üzerinde tesir yapman itibarile sosyalist olmıyan smıflar arasmda dahi kendirine pek çok mSşterî temm et miş bîr gazetedir. Deyli Herald dan sonra tngilterenm ençok satış yapan gazetesi muhafaza • kârlar fnkasma mensup Deyli Meyl ile Deyli Eksprestir. Bunlardan birincisinin yevmt satışı bîr milyon sekiz yüz bm ve diğermîn bir milyon alh yüz bh» nüshaya baliğ ohnaştur. Maahaza bu gazetelerin üçü de halk gazetesidir. tngiltereıun asıl büyük g«zetesi Taymistir. Bunun sabşı alh y8z bin ise de fiati halk gazetelermm ikî raislidir. Bundan başka Taymis hediye, ucuz kitap, sigorta gibi vesaitle sahşnn artıracak çarelere möraeaate tenezzül etmez ve bonunla iftihar eder. Deniz konferansı F. V. Türkiyeye ithalleri menedilen gazeteîer Ankara 15 (Telefonla) Je suis partout gazetesinin Türkiyeye men'i ithaline ve şimdiye kadar Türkiye aleyhinde neşredilmiş nüshalannm toplattınlmasına Heyeti Vekflece karar veril miştir. Bundan başka memleketimize ithalleri menolunan mecmualarm Ustesi şudur: Paris sex apeal, Allo mur, Paravant, Beaute, Paris plaisir, Sourire. Paris, Paris Paris secret, Magazine, Education, Sans gene, Le Gemlik yolunda 19 amele zehirlendi Bursa 15 (Telefonla) Gemlik yolunda Tepederbent karakolu 8nündeki tarlada çalışmakta olan 19 amele bir arada öğle yemeğini yedikten sonra hepsi de zehirlen • miştir. Hâdise mahalline müddeiumumî muavini ve jandanna bölük kumandam gitmişlerdhr. Şehînsah Hazretlerî Yeni bir fabrikamız (Birinci aahifeden mabat) Londra Alman sefareti öuünde bir nümayiş Londra 15 (A.A.) Havas ajan sından: Uçüncü Reich siyasî mahpuslannm tahliyesini istemek için gelen bir heyetin Alman sefiri tarafından kabul edilmemesi üzerine, sefaret önünde dün kaşam yeniden tezahürat vuku bul* muştur. Polis tezahürat yapanlan sopa il« dağıtmağa mecbur kalmış ve bir • kaç kişiyi tevkif etmiştir. zu fabrikasmın küşat resmini yapacaktır. Bu fabrika, müteşebbis Türk •ermayedarlan tarafmdan teıis edilmistir. Fabrika süt tozu vo buz kısımlarile soğuk hava mahzenlerini ihtiva etmektedir. Süt tozu kı«nının makinelerî Dani markadan getirilmîstir. Bu ma • kineler son sistemdir ve günde 12.000 kilo süt islîvecek kudret tedir. Pu ro'ktar, Türkîv«deki rikolata ^nbrîVa^a^nm süt tozu ih» tivacndan farladır. Enis Beyin yeni vazifesi Ali Tasdika iktiran etti Ankara 15 (Telefonla) Hü.rev Beyden mhilâl eden Tahran elçiliğine Atina elçisi Enis Beyin tayini Ali tas • dika iktiran etmiştir. Recep Bey geliyor İlkmektep muallim rnaasları Güzel San'atlar talebesinin resim sergisi Avusturya Başvekil muavimi Venedikte Venedik 15 (A.A.) Bafvekil muavini prens Avustvrya Starhemberg tayyare ile buraya gelmiştir. Bu ziya retin M. Dolfusun yakmda Riceîoneye yapacağı seyahatle alâkadar olduğu bildirilmektedir. Ankara 15 (Telefonla) Malîye Vekaletince evvelce vergilerden kesilip te idareî hususiyeler narrnna nazım varîdat heıaplannda kalan para bazı ilkmektep muallimleri nin bhiken maaşlarım ödemek için karşılık tutulmuştur. Bir haftaya kadar bunlarm tediyesine başlanacaktır. Sovyet Rusya ve Cemiyeti Akvam Cenevre 15 (A.A.) lıviçre telgraf ajansı bildiriyor: Sovyetler ittihadının Milletler Cemiyetine girmesi hakkmda cereyan eden y a n resmî diplomatik müzake reler çok ilerlemUtir. Sovyetle • rin, Millet Cemiyeti heyeti u • mumiyesinin 10 eylulde Cenevrede aktedeceği alelâde içtimaında cemiyete girmesi muhtemeldir. Maamafih salâhiyettar mehafilde Sovyetlerin Milletler Cemiyetine kabul edilmesi için hangi tarihte resmen tnüracaat edeceğinden ademi malumat beyan edilmektedir. Mühendis mektebinde yeni teşkilât (Birinci sahifeden mabat) uu kısmın yalnız tedris heyeti ecnebi ve yerli profesörlerden mü • rekkep olmak üzere 14 kişi olarak tesbit edilmistir. Makine ve elek • trik kısmına intisap eden efendi • ler fehirdeki büyük atölyelerde derı senesi başına kadar tatbikat göre* ceklerdir. Makine ve elektrik kıs • mında idrolik, malzeme, teknoloji* nin makinelere tatbDn, termodina • raik, umumî fizik dersleri okutula* eaktır. Fakat bu kısımda daha ziyade atölye mesaisine ehemmiyet verilecektir. Talebe haftada 17 buçuk saat tatbikat görecektir. Ispanyada patlıyan bombalar Barselon 15 (A.A.) Hospitalet köyünde üç bomba patlamıshr. Bun lardan biri elektrik körfezinde infilâk ederek maddî zararlan mucip olmuş, bir mensucat fabrikasımn penceresine bırakılan digeri geçen bir yoleuyu ağırca yaralamışhr. Uçüncü bomba gene bir mensucat fabrikası sahibinin evin • den içeriye atılmıstor. Bu lon iki tecavüzün mensucat sa nayii ustabasılarmın ihtilâfile alâkadar bulonduğu tahmin edilmektedir Almanya Fransa ticarî miizakereleri Paris 15 (A.A.) Hariciye neza reti, üç haftadanberi Berlinde devam ctmekte olan ticarî müzakerelerin müsait bir şekilde inkişaf etmekte oldu ğumı tebliğ ediyor. Mühim meselelerin ezciimle Dawe$ ve Young meselesinin iki tarafm istikrazları memnuniyetinı Evkaf miidürleri arasmda tebeddü'ât Ankara 15 (Telefonla) Açık bulunan Mardin Evkaf Müdürlü^üne Bursa müdürü Hilmi, Bursaya Diyarbekir müdürii Tahsin, Diyarbekire Ankara müdürü Ferit, Ankaraya Adann mii dürii Hulusi, Adanaya Manssa müdti • rü tshak, Manisaya mahluiât müdürü Rahmi Beyler tayin edilmişlerdir. Sergide teşhir edilen Muş Valisi Riirtte Siirt 15 ( A . A . ) Siirtle Bitlis arannda yeni yapJmakta olan yol hak kında gönismek iizere Muş Valisi Mithat Bey Siirde gelmiftir, mucip bir tarzda halline müsait bir itilâfm ana hatları üzerinde prensip iti • barile anlaşma mümkiin olmuştur. Güzel San'atler Akademisi talebesinin resim sergisi dün öğleden sonra merasimle açılmıştır. Mera • simde Akademi müdürü ve mual limleri, Maarif erkânı, Güzel San'atler mensubini ve talebeler hazır bulunmuşlardır. Sergi, mimari, resim, heykel ve eterlerden ikisi tezyini san'atleri ihtiva etmek Uzere dört büyük kısma ayrılmıştır. Her kısımda talebenin son ders senesindeki çalışma mahsullerini ve bazı müsabakalar kazanmış eser ler ve muhtelif tarzlar iizerinden yapılauş muvaffakiyetli erütler de teşhir edilmektedir. Pursada koza satışı Bursa (Hususî) Yaş koza satışı son günlecini yaşıyor. Şimdiye kadar gelen kozanm yekunu 1 milyon 40 bîn kiloyu geçmiştir. Birkaç güne kadar mahsulün sonu alına • eaktır.