16 Haziran 1934 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 3

Alman moratoryomu büyük bir telâş uyandırdı D Amerika, hükumeti Almanya nezdinde teşebbüste bulunacak, İngiltere ve Fransa bu işe hayret ediyor Londra 15 (A.A.) • Havas bil diriyort Moratoryomu resmen bil<liren Alman tebligatına intizar edilmekte • dir. Bu tebliğ üzerine Maliye Nazın yarın avam kamarasında beyanatta bulunacaktır. Almanyamn bu teşebbüsü şiddetle tenkit edilmekte ve açıktan açığa imtina kelimesile tav sif edilmektedir. Moratoryocn lehinde ileri sürülen deliller esassız olarak telikki edil mektedir . efkân umumiye FransızAlman takas ofisine döviz tediyatmm tatili gibi tedbirierle psikolojik bir surette izhar e • dilmiştir. Esasen bu mesele 20 hazirana doğru müzakeratm tekrar başlamasına kadar muvakkat bir itilâfla halledilmiş bulunmaktadır. TELGRAF HABERLERI GUNDE Kuraklığa dair BU. İran Inkılâbı IHEMşeref abidesiI Bir izzet ve NALINA MIHINA yazant AĞAOĞLU AHMET BEY çyüzünS Allah bilir: Bazılarmîn dediği gibi dünya ikiye mi bölündü?. Amerika teşebbüste bulanacak Washington 15 (A.A.) Havas bildiriyor: Birlesik Amerika devletleri hüku meti, bütün transferleri alb y için ta til eden Alman karannm neticelerini ihb'mamla tetkik edecektir. Hariciye nezaretinin Alman hükumeti nezdin de teşebbfisatta bulunacağı muhak kakhr. Bu teşebbüs, Almanyaya A • merikalı hâmillere karsı olan taah • hüdatma riayet lüzumunu hatırlatmak için şimdiye kadar yapılan ve <eme resiz kalan birçok teşebbüsleri tamaralıyacakbr. Fransızlar cevap vermeğe hazırlamyor Paris 15 (A.A.) Almanya tarafından ittîhaz edilen ve Fransız ihracatçılan ve Dawej ve Yung istikrazları hâmillerinin menfaatlerine zarar verecek mahîyette olan ted birler üzerine Fransız hükumeti, bugün gelmesine intizar edilen resmî tebligata intizaren hattı hareketini vazih bir surette bildiren bir beyanatla cevap vermeğe hazırlanmaktadır. Almanyamn karan efkân umumi • yede heyecan tevlit etmiş olmakla beraber hayretle karşüanmmtytır. Zira Alman ethamı düşnyor Nevyork 15 (A.A.) Nevyork mehaffli Alman hükuroetinin kararından mütehayyir değildir. Alman a tikraılan düşmekte berdevamdır. •ımnınmHllllllllinillllllllllUMIlllllUilUUinUUllUinınmın Makedonyalıların silâhları alındı Rumen meclisi dün açıldı Venı Buîgar hükumetinin Kral, fevkalâde içtimada sebebi izah etti ciddî icraatı Sofya «Hususî muhabirimnden»• Yeni Buîgar kabinesi mevkü Dctidan eline aldıgı gün neşrettiği beyanna mesinin 14 Oncü maddeshtde devlet otoritesmi bütün Buîgar ararisi üze • rinde tatbik edeceğini beyan etmişti. Bu maddeden gaye Buîgar Makedonyasmı ayn bir idarefleidare eden MaKeaonya komıtasma karşı tedbfr ala • cagrnı demek idi. Bu ite ancak komita efradmm sflâhlannı toplamakla kabil olabilirdi. Hükumet bundan bir hafta evvel neşrettiği çok sıkı bir tamimle üç gün zarfında herkesm elinde bulunan sflâhlan hükumete teslim etmesini emretti ve bu emre itaat etmiyenleri selp'z. sene hapit ve ücyüz bm leva da eeza ile cezalandıracağmı kat'iyetle beyan etti. Verilen bu üç günlük mfihlet artık geçtiğinden şimdi hükumet askerî kuvvetler vasıtasile Buîgar Makedonyasmda «ilâhlan toplamağa başlamışbr. Sofyaya geien birçok şayialara nazaran komita efradımn hfikâmetm emirlerine itaat etmeyip Balkanlara ıltica ettiği ve askerî kuvvetlerflemusademeler oldugu mayet edilmekte ise de hükfimet bu nabah nesrettigi bir tebliği resmîflebütün bu şayialan tekzip etmekte ve komita efradmm hiç • bir mukavemet göstermeden silâhlannı ciheb* askerîyeye teslim ettiklermi ve bütün Buîgar Makedonyasmda kat'î bir sükun raevcut olduğunu be yan etmektedir. Dün akşam Sofyanm bazı kısunla • rmdald kahvebane, meyhane, lokanta gibi umumf yerlerde polis tarafmdn âni yoklamalar yapdıp içeride bulu nan halk üzerinde silâh aranmış ve hüviyet vesikalan sorıılmuştur. Hüviye tmi Ispat edemiyet yirmi kişi polis tarafmdan tevkif edilmiştir. Bu yokla • malar Sofyanm diğer taraflarmda da tatbik edilecektir. Bükres 15 (A.A.) Parlâmen tonun fevkalâde içtima devresi dün açılmışbr. Basvekil M. Tataresco â yan ve meb'usan azasınm müştereken aktetmiş olduklan celsede kral açıhş nutkunu okumustur. Bu nutukta fev • kalâde içtima devresinin, malî vaziyete ve bütçeye müteallik olan mesele lerhı hallt İçin aktedildigi bcyan o W Yunan Buîgar hududun Sehinşah Hz. bugün Gazi da bir musademe oldu Hz. ne mülâki oîuyorlar makta ve bu meselelere bütçe muva • zenesinin ve paranm istikran imkânı luıı temmi kaygusunun hâkim olduğu ilâve edilmektedir. Nutuk 193435 bütçesinde tasarruf ve ihtiyat siyaseb' esasuıa göre viicude geb'rilmiş olduğunu beyan etmektedir. Bütçenin bazı fasıllannda yapılmış olan tahdidat azamî dereceyi bulmuş tur. Diğer fasıllar için de devlet cihazının ve bütün hidemab omumiyenin basitleştirilmesi isine devam edflecektir. Maamafih millî müdafaanm, umomî sıhhatin ve maarifrn hayatî ihtiyaçlan nazan itibare almmış ve bunlar için mühim fedakârhklara katlanılmıshr. Yoksa küre mihverîni mi değistirdi?. Gene yoksa, yıDarca patlıyan top, tö • fek gumlemelermden feza sarsıldı da, asırlar süren inrizammı mı kaybetb'?. Herhalde, bir hakikat varsa, o da gitgide, mevsim, iklim gibi müspet ve muayyen olduğuna kani buhradagumus şeylerm bizi aldabnağa baslamif ol • masıdır. Fflhakika, yedi iklim yetmise çtkti, dort mevsim kâh ikiye, kâh bire mdi. Bahara hasret kaldık. kittan yıl dık, yazdan usanç geb*rdik. Ne vakit giyinip, ne zaman soyunacağımızı şa • şırdık. Mayısta donduk, kânunusanida pistîk. Anasıra hâkim olacağız derken, anannn maskaran oiduk. Tabiat, flerliyen beseriyetten faıtf kam ahyor. Bu »ene de, dünyanm her tarafmda yaman bir kuraklık hüküm «ürüyor. Ba gidisle, bu yıpranmış kürenin kavrul • madık bir kanş yeri kalmıyacak. Her • kes endişede. Ajanslar, bir üd siyast haberin yanmda, sabrlar dolasu, Ira • rakh^a ait telgraflar vermeğe başladı • lar. Yerh', yabancı gazetelerden her hangi birini açsamz, buna müteallik bir havadis buluyorsonnz. Her tarafta, halk, bonunla mefgul. Herkes kendi âdetlerine, gSrenskler! • ne müracaat ederek buna çar* anyor. Amerikada, kuraktan mahvolan yüz bmlerce çiftçiye yardnn için, kongre, yanm milyar dolarlık tahsisat kabul ediyor. tngfltere, kuru nraat (dray farming) tecrübelernıi arbrryor. tstanbulda, iki Ermeni hannn, evlerinin bahçesrnde koraklıktan boyunlan bükük ka • lan talatalık fidanlarma Allah aadı da geçenlerde birkaç damlacık vağmur serpti diye, mahpuslara helva dağı hyorlar. Hastlı, herkes, aklma ve kud reb'ne göre birsey yapıyor. Lâkin en çok boşuma giden, Yu • gotlavya köylülerinm, bir Avrupa gazetesinde okuduğum tedbirleridîr. Sırbistanda Dıragovaç köylülerS, e • kinleri berbat eden, bahçeleri külKifte çeviren, kuyularda su, ağaçlarda mey va, msanlarda da mecal bırakmıyan kurakhğm, o civardan akmakta olan ırmağm dn ve perilerinin gazabmdan fleri geldîğme hflkmetmişler ve bunlan yabsbrmak için de, köyün papazmı tutbık'an (Hbî ırmaŞm îçine ahvermişler. Zavallı okumus efendinin, ctn ve periler nezdinde makbule geçip gecmediğini bflmem. Lâkin bu havaditi oku • yunca aklıma geldi. Eskiden bizde ko • cakanlar, büyük ve dayanılmaz sıcaklan izah için: «Cehenneme bîr papaz daha düştü!» derlerdi. Bu suretle, ee • henneme ahlan günahkâr papazlarm ncağm şiddetîni arhrmak hususunda ki tesirlertni biliyordnk. Meğerse, suya düsünce de, aksi te • sir yapar, ortaiığı serinletiriermiş. Bu nu da Sırplardan ö^rendik! ERCÜMENT EKREM Inkılâptan evvel ^ 2 İran mkılâbi Nasrettin Şahm zamanında oldu. Fak*t inkılâbi hazırhyan amiller ötedenberi birik • mekte idi ve Naarettm zamanrada azamî haddine varmıstı. Yalnız Muzaffereddinin «âfı bu hâdiseyi tesri etti. İran mkılâbmı hazırhyan sebepler, baslıca maddî ve manevî iki kısma aynlabilir: tnkılâbm maddi sebepleri ara nnda en çok dikkate değer o • lanlar sunlardvt (1) İdarî uygun•ozluklar, (2) suHstimal, (3) cebir ve zulUm, (4) fakrtt ibtiyaç, (5) ecneibi tasallutu. Manevî sebeplere gelrnce, onlan da çöyle telbk etmek mümkündiirt (1) Iranilerin harîçle münasebetlerinin artması ve bu «ayede bkr dereceye kadar uyanmalan, (2) fik rt tesirler, (3) Rusyada ve bilbassa tranm yambasmdaki Kafkas Azerbaycarundaki uyanma hareketleri. İran inlalâbının başlıca maddî sebepleri, idarî uygunsuzluklar ve geniş suüstimaller olmuştur Inkılubın sebepleri: Inkılâptan evvel Iranda . ki idarî ve malî vaziyet: (Bırmci sahîfeden mabat) Sofya 15 (Hususî) Selân&ten dullah ve firka kumandanî Hüseyîn telgrafla bildirildiğine göre, Buîgar Avni Paşalar Yavnza çıkarak Şehin Yunan hududunun Norekop mmtakasah Hazretlerini selâmlaımslardır. sında her iki taraf hudut karakollan arasmda bir musademe vuku bulmuşRn*tü tur. Bu musademe neb'cesinde bir Bulgar zabib'le birkaç Yunan askeri öl • müştür. Bu haber üzerine basvekil gazetedlere boyle bir vak'adan ma • Amasya 15 (A.A.) tran Şehmlumab olmadıgtm ve eğer böyle bir sahı Hazretlerini Samsundan An şey olsa nazırlar içb'maında bulunan karaya götürmekte olan hususf tren harbiye nazmnm kendisini haberdar saat 14,30 da istasyona gelmlş ve edeceğini soylemiştir. bmlerce Kalkm coşkun v« eandan tezahüratı arasımda 14,45 te hareket etmiştk*. Şehinşah Hz. Amasyadan geçerken Alman propoganda nazırının Varsova seyahati Leh Dahiliye Nazın dün gece öldiirüldü Varsova 15 saat 17 (A.A.) Lehistan Dahiliye Nazın basma isabet e • den üç rüvelver kursunile yaralanmıştır. Varsova 15 saat 23 (A.A.) Da • hfliye Nazın vefat etmiştir. Varsova 15 (A.A.) Havas Ajansı bildiriyor: Alman sefareti ve caddeler sıkı bir muhafaza altmda bnlundurulmaktadnr. M. Göebbek meçhul askerin mezannçelenk koyarken meydan boş ve bîr • çok polis tarafından muhafaza edil • mekte idi. Zilede AlmanyaBelçika ticarf muahedesi Brüksel 15 (A.A.) Raysbank carafından Belçika ihracatına tediya' tın tatili münasebetile Almanya ile başlıyan müzakeret itilâfla ne ticelenmiştir. ttilâf roucîbince, 9 haziran tarîhindenberi tatil edîlen tediyata, makabline de şamil olmak üzere 16 haziranda tekrar baslanacaktuv Zile 15 (A.A.) Iran Şehinçahı Hazretlerile refakatlerind'eki zevah hâmil hususî tren saat 16,18 de Zile istasyonuna gelmis ve bfiyük tezahüratla kaıuılanmıstır. Şenm sah Hazreflermi Tokattan gelen ve C. H. Fırkası, Beledîye erkânı, me murin ve muJıtelif tesekküller menMatbuat M. Göebbelsin ziyareh* haksubininden mürekket bir kafile, izkında her türlü tefsirattan içtmap et • ciler ve bmlerce halk selâmlanns • mektedirler . lardır. Şehinşah Hazretlerine sehir Sağ cenah gazeteleri Alman meta • namma bir buket verilmiş, mızıka Hbabnı habrlatarak bnnlann açıktan a İran ve i*tiklâl marşlarmı çalmıstir. çiga bertaraf edilebfleceğinden süphe Tren saat 16,50 de alkıslar araediyorlar. smda hareketle yoluna devam et miştir. Kahirede 42 kişi tevkif edildi Kahire 15 (A.A.) Polis muhte • lif mahallelerde yüz kadar evde ta harriyat yapmış ve knrk iki kifiyi tev kif ebnisbr. Tevkif edflenler komünistlikten suçludurlar. Birçok beyanname • ler ve khaplar elde edflmifb'ştir M. Yevtiç Belgrada döndU Belgırat 15 (A.A.) Fransız hü kumetmi re*men ziyaret etmek üzere Parise gitmis olan Yugoslavya Hariciye Nazın M. Yevtiç bu sabalı Belgrada avdet etmiştir. Inkılâptan evvel trandakt Idarî ve malî vaziyetler hakkında sarfh bir fîkir edinmek ve bunlarm ta içlerine kadar girebilmek {çin iki eserin itina ile okunması lâzrmdırt Bu eserlerin Srisi de nngilizce ya • nlmıshr. Birisinin müellifi tngilterenin Tahran sefaretinde bulunmu»tur. lsmi (Morier) Sr ve eserinm »mi «Haa baba» dır. Ikinctsi, sabık lngiliz Hariciy* Nazın Lort Kiirzon tarafından yazılnnfhr. Her biri sekiz, dokuz yüz sahife tutan iki cfltten tbaret olan bu eser «İran ve îran meselesi» nammı tasımaktadir. Morieruı eseri bütün dünya dillerine tercüme edilnıîş ve hatırimda iyi kalmıssa Maltada, Şükrü Kaya Beyefendi de bunu bizim lîsa • nvmıza çevirmekle mesguldü. Bitirdî mi, bitirmedi mi bîlmiyorum? Behemehal bu eserin bizim lîsanı • mıza d*a tercüme ediimesi lâzımdir. Gayet derin ve ıhatalı bir görilş sahîbi olan müellif tranda devlet adamlannın nasıl yetiştiğini, bir berber çtrağının saraya rvasıl mtisap ederek orada hekimbaşılık mevkii • ne çkıtıği ve bilâhare diplomat olarak Avrupaya elçilîkle gönderildi ğini ve nihayet sadrazam srfatile devleti idare ettiğmî ve bütün bu değîsiklikler esnasmda hangi vası • talar ve yollarla hareket eylediğini ne gSbi rubî tahavvüliere maruz kaldığim ölmez. canlı levhalarla tasvir etmektedir. tnsan bu levhalan seyred^erken tranın ve İran idare ma • kmesinin ta ruhuna kadar hulul ediyor ve bu memleketteki sukut ve tereddi sebeplerini adeta gorttyor gibi oluyor. «tran ve İran meselesî» admi tasryan ikinci eseri Lort Kürzon yaznustnr. Fakat bu meshur tngiltz devlet adami bu eseri yazarken sadece Mister Kürzondu ve Taymis gaze tesinin muharririydl. Beheri yedi sekiz yüzer sahifeden îbaret olan bu iki ciltli eser tam manasile bir abidedir. Lort Kürzon kendfcinden evvel tran hakkında yazılmış olan bütün seyabatnameleri gozden geçirmis, bizzat kendisi tranda seya hat eylemiş, baştanbasa bütün vilâyetleri gezmis, her vilâyetin husu sıyetlermi aynca tetkik eylemis ve bütün bu tetkiklerin neticesi olarak trana ait başka hiçbir yerde elde edilemiyecek istatistik tarihî, malî, iktMadî, idarî ve coğrafî tafsflâtile bu Ufsilâtı canlandıran fotoğraflar, haritalar ve cetveller vücude ge tirmiftir. lşte biz de tranm inkılâptan evl velki umumî vaziyeti hakkında, toplu bir fikir vermek isterken bilnassa bu iki eserden mülhem olduk. Irandaki idarî vaziyet Safevî devrmdekinin aynidir. Yanı tran bir takun vilâyetlere, vilâyetler kazaIara ve kazalar da nahiyelere tak»im ediImistL Malî bakımmdan • bu taksimat içînde 340 suflbe mevcuttu: Her şubenin başmda bir şuufî (muhasebeci) vardı ve bütün bu 340 firufî Tabranda oturan şuufiülmemalike tâbidiler. Şuufinin eline asırlardan kahna bir «kitapçe» verilmisti ve bu kitapçelerde vergilerin miktarı da tayin olunmuştu. Buraya kadar Kureysi usulünde ve yermdedir. Fakat, eskiden vilâyetlerin, kazalann ve nahiyelerin baslanna kabile reisleri geçerken, bilâhare usul değiştrrilmiş, daha merkezî bir yol almmış ve mezkur makamlar, bu kere pazarlık usu lüne tâbi tutulmuştur. Şoyle ki her yılbafi, Nevruzda, bu memuriyet • arflerimden Sandıklıda Çay mahaUesinde oturan Gültekin Beyden bir mektup aldım. Gültekin Bey hulâsaten diyor ki: Istiklâl Harbinde büyük taarruzun başladığı gün, Başkumandan Gazi Hazretlerine söz verdikleri zaman zarfında, kıt'ası, zapbna meıuur olduğu tepeyi alamadığı için inbnar eden ftrler müzayedeye koyuluyor ve en ka kumandanî Resat Bey, Afyon cephesinde sehk düşen diğer kahraman çok kim artınrsa, o tayin olunuyor. arkadaşlarile beraber Sandıkh şehit Lort Kürzon bu münasebetle diyor • ler mezarhğmda yabyor. Bu kahra • kiı «Bu usulden makcat Şaha «müdahil» temm etmektir!» manm mezan nerede olduğunu bilmiŞahm müdahili, valilerden alı yenler çoktur. Şüphesiz ki hiçbir va nan fazla paradır. Her vilâyetin vetanperver Türk, bu kahramanm unu • receği verginin miktarı «kitapçe» tulmasına razı olamaz. Bu cesur ve de taarih olunduğundan, Şahm müfedakâr kumandanımızın gençb'ğe nfidahili vilâyet tdaresîni satın alan mune olmasuu ve isminin istikbalde zatın, bu miktardan fazla olarak dahi yadedilmesini temin için kendi • verdiği paradan ibaret olacaktır. sine güzel bir mezar yapılmasını Af Tabiidir ki müzayedeyi en fazla yon valisinden Sandıklı halkı "»TH"* müdahil veren kimse kazanır. Fakat vali bu fazlayı ahalkfen cı rica ederim.» karaeak ve üstelik olarak kendisi müdahil temin edecekl Ve bunun lstiklâl mücadelennin en kahraman için o da elinde bulunan kazalan simalarmdan birine, şanına lâyık bir «kitapçede» tayin olunan vergi mikmezar yapbnlmasmı düşündüğü ve istarlannın fervkinde müzayedeye koyuyorl Ve böylece ta aon merte tediği için, Gültekin Beye bir Türk «f beye kadarI fatüe teşekkürü vazife bilirim. Bu suretle temin olunan fazla Resat Bey Türk tarihine geçmiş bir hklara Iranm resmî lisanmda adeta kahramandır. Gelecek nesîller, Baş bakkı mukaddetle tsb'hza edflerek kumandana verdiği söza hıtamadığı «hakkı hükumet» denilirl için hayabna kıyacak kadar izzet ve Profeaör Brauna göre, bu sfstem şeref sahibi olan Reşat Beyi, mertli • sayesinde vergi namile halktan hağin ve fedakârlığın timsali ve nümu zineye giden verginin on misli anesi olarak daima ifHharla yadede « lmıyormus! ceklerdir. O, milleb'n ruhuna gömül • Lort Kürzon ite canh rakamlar veriyor. 1888 senesinde Seyistan düğü için tarihimizin sinesinde ebe • Valisi kendi vilftyetmi 6,360,000 diyyen yaşıyacakbr; Reşat Beyin unufranga satın alnns, fakat kendisi de hjlması ihb'mali yoktur. Fakat kahra vilAyet kazalarma 10,000,000 franmanlanmızı unutmamak kâfi değildir. ga ihale eylemiytir! Bu zatın akiOnlara karşı minnet ve şükran hisle desine göre, umumiyetle valiler bu rimizi ifade ebnek sureble kadirşi müzayedelerde %66 kazanmakta naslığımun da • gostermek lâzundv. knisler! Asikârdır ki bu ni»b«t, îdare merYüksek ve asil bir millete yara • diveninin aşağisma doğru inerken, şan bu kadirşinashktır ki yarm yüzyükselmektedir! lerce ve binlerce Reşat Beyler ye tiştirmeğe saik olur. Bu kadir ve Bundan maada Şahm da başkıymet biliştir ki ölümlü dünyada ka «müdahil» leri vardır. herkesi «ölmez» olmak şerefini ka(1) «Pifkesler» den gelen müdahil, her yeni yılın baslangicinda her zanmağa teşvik ve teşçi eder. Reşat Bey, tstiklâl savaşında, Ba* memur Şaha bir hediye vermek mecburiyetindedîr. tran tarihini yaz kumandanından en acemi neferine naş olan (Malcolm) bu hediyelerin I vanncıya kadar büyük Türk orduyekununu senevf 1,200,000 tngiliz I »umı ve bu ordunun mesnedi olan lirası hesap «diyor. | büyük Türk milletini saran yük (2) Şahm iltitfat olunmak üzere j sek ve yetişilmez feragat ve feda • kârlık hîslerinin tam bir timsali verdiği hil'atlere mukabil verilmesi dir. Resat Beyin o kahramanca halâzım gelen paralar. reketinde tecelli eden ruhtur ki Mil(3) Şahm ziyareti şerefine mu lî mücadeleyi binbir yoksulluğa rağ kabil verilmesi lâzım gelen hediyemen, muzaffer etmiştir. ler: Şah zengin tebaasmdan birisi nin evini sereflendirmek îster» TeGültekin Beyin ricası bütün milbaa kıymetli nesi varsa gostermek letin ricasıdır. Afyon ValUi Bey, mecburiyetindedir. Şah bunlan seyReşat Beye yalnız bir mezar değil, rederkent bîr abide yaptjrmahdır. Çünkü Reşat Bey bir izzet ve şeref «Maşallah! Çi hubest!» (nekadar lyidfr) der; tebaa das «Kurbandır!» cevabmı vermekle tnükelleftir. Şah derhalt «Bu muhteşem binayı ve bu kadar güzel seyM. Suriç geldi leri üzerime alro götürecek değilim (Birinci tahifeden mabat) ya!» d"er; derhal maiyetindeki birisi: konsoloslar ve bazı dostlan tarafm«Kurban! Kıymet komak kolay dan karşılanmıştır. d\r!» der ve bunun üzerine krymet Suriç Yoldaş akşam trenile Ankonulur ve şereflenmif olan tebaa karaya gitmiştir. M. Suriç Ankarabu meblâğını vermekle mükelleftir. da Reîsicumhur Hazretlerine veda Bu gibi ziyaretler hakikatte bir felâedecek ve tran Şehmşahı Hazretleri şekettir. Onun içindir kî, tranda pa refine yapılacak merasimde hazir rayı ve serveti saklamak bir âdet bulunduktan sonra şehrimize avdetolmuştur. Ie Moskovaya gidecektir. Sonra tebaamn sırtından gecinen hesapsız tufeyliler vardır. Şöyle ki: M. Suriç Moskovadan yeni ma • Her büyük makam sahîbmin mai halli memuriyeti olan Berline geyetinde bu türlü iki nevi tufeyli güçecektir. ruhu vardır. Bunlarm bir kısmı sırf makam sahibinin çıkışlarında kalaba katlini emceder. Emir icra olunur. lık yapmakla mükelleftir. Fakat bilâhare anlaşıhr ki işte hata olmuştur. Şah hatayı tashih için kat tranda bu gibi kalabalıklar ne Iedilmiş olan nef erlerden beherinîn kadar ziyade olursa makam sahibi ailesine beşer tâyin verilmesîni emde o nisbette azametli sayılır. Ka reder ve yaveri de yanlış haber verlabalığı yapanlar tabiatile is jrör • diğinden dolayı «Şaha veırilmek ümezler ve sahrpl'erinden ö*e birsey zere» sekiz bin tümen cerimeye mah) almalar. Sırf büyük adama tekar kum eder. rüpleri sayesinde yasarlar. Yanla Lort Kürzon «müdahil» usulünün rmdaki tavassutlan onlar icin bir orduda da tatbik edildiğini büyük geçhn kaynağı olur. Lort Kürzon beş yüz kisiden ibaret olan böyle ka bir hayretle kaydediyor. Hiçbir jelabalıklar görmüş oldufunu yazıyor. neral kıdemi ve yahut yararhğı için bu rütbeyi almaz, müdahil muka tkinci tufeyli güruhu münşiler, bilinde alrr. Fakat o da verdiğini mrrzalar ve müstevfilerdir. Bunlar miralaylardan, miralaylar da kay her yerde makam sahibini takip emakamlardan ta son zabite kadar derler. Ralem devvatlannı ve kâ çıkanrlar Zabit ise neferlere, kış ğıtlarmı ceplerinde tasırlar. Iste laya gelmeyip evlerde, dükkânlarda nilen yewle divan kurulur ve bunlar çahşıp para kazanmalanna müsa ise koyulurlar. Bunlar makam sa ade etmekle kendi müdahilini temin hiplerinin kâtipleridir. Fakat dev eder. Jet memuru de£iller, hazineden maas almazlar. Kendileri hakkında Ahaliden alman vergiler şunlar • sicil filân tutulmaz, gechnleri sırf dır: Arazi, sürü, ganaim, temettü erbabı masalihten kopard»kları bah ve kazanc vergileri. Bir de yüzd'e sislerdir. bes gümriik resmi vardır. Bütün bunlarm yekunu bir milyon Sonra cerimeler geliyor. Bu terimeler nasıl alındı&ma nfimune ol 600 bin lngiliz lirasmdan ibaretti. Fakat yukanya kaydettiğimiz usul mak flzere Lort Kürzon su vak'ayı sayesinde bu miktar filen birçok hikâye ediyor: Bir gün Şaha arzuhal vermek için misline baliğ oluyor ve ötekinin berikinin ceplerinde kalıyor» Lort Kürbirkaç asker Şahm arabasma kadar sokulurlar. Arabanm önünde oturan zon aynen diyor ki: Bütün bu suüstimaller neticesinde mükellefin van yaver: yoku elinden ahnıyor ve ertesi sena «Bay, suikastî!» diye bafcınr. Amükellefin bir kısmı kaçmış ve top«abilesen Şah, derhal neferlerin ve rak ta terkedilmiş bulunuyor. mensup olduklan bölük efradının