16 Haziran 1934 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 2

'Camhuriyet 16M z ran : Casuslar Arasında 51 NakUİ: A. DAVER Şehir ve Memleket Haberleri Edimede yeni Yugoslavyalı koza mahsulü Siyasî icmal Harp borçları Ödenmiyoı arbi Umumî esnasmda ve daha sonra hilâf devletler! ile taraftarlannın Amerika< dan aldıklan milyarlarca dolarlık istikrzalara ait tediyat simdi büs bütün kesildi. Fenlândiya müstes • na olarak hiçbir devlet Amerika ya yeni mukavele yapılmcıya kadar bir para tediye etmiyecektir. Fransa iki seme evvel tediyab btisbütün kesmişti. Fakat îngiltere, borcunu inkâr etmediğine remiz olarak her taksrt zamanmda bh mik' tar tediyatta buhmuyordu. tngil tereye bakarak îtalya ve diğer devletler de Amerikaya bir miktar para veriyorlardı. Fakat haziranm on beşine te sadüf eden yeni taksit için Îngiltere de Amerika hükumetine verdiği bir nota ile yeni mukavele yapılıncıya kadar tediyatta bulunamıya cağmı bildirdi. Bu suretle Harbi U mutninin sebep olduğu azim mas raflarla harpten sonra eski v« yeni hükumetlere kendüerini toplıya» bilmeleri için verilen paralar simdi kâmilen Amerikan milletinm str • tına yüklenmif oluyor. Yeni mukavelenin ne zaman yapılacağı ma lum değildir. Yapılsa da borçlu devletlerin bundan sonra Ameri kaya verecekleri para, Almanya nın tamirat için toptan vereceği biı meblâğ gibi ehemmiyetsiz birsey olacaktır. Nasrattin Hocanm yorgan hikayesi gibi Harbi Umumî ve mütareke gürültüleri hep Amerikanın para lan üzerine malolmuştur. Maa • haza harp borçlarına ak tediyatın büsbütün katedilmiş olmasında Amerika parlâmentosu kongrenin hata ve kusurlan dahi bir âmil teşkil etmiştir. Îngiltere borcunu ta nıdığına işaret olarak bir miktar tediyatta bulunmağa devama taraftardı. tngiltereye bakarak diğer devletlerin çoğu böyle hareket e decekti. Fakat kongre Mr. Johnson tarafından verilen bir kanun lâyihasmı kabul ederek borçlarını hiç ödemiyenler gibi kısmen ödeyen leri dahi taahhütlerini ifa etmiyen ntüflis devlet addeylediğinden ve bi «HrrJrjtlertn AmenKMMI m i M M w misafirler Emma prense geçirttiği aşk zeykleri mukabilinde mühim sırrı öğrendikten sonra, İsviçreye avdet etti Affedersiniz ama bu istihbarınız tamamen yanhştır. Karşmız daki mıntakada on beş metroda bir nefer değil, bilâkis sekiz metroda bir neferimiz var. Bu suretle istihbarat zabitinin oğrenmek istediği şey, kendiliğin • den esir zabit ağzından fırlamış oluyordu. Artık bu malumah zihninizde tutmaktan ve aşağı yukan ayni sekilde muhavereye ve hasbihale devam etmekten baska yapacak bir sey yoktur. Fakat yukarıda izah ettiğimiz vaziyet enderdir. Esir, umumiyetle manen ve bedenen bitkin bir haldedir ve böyle şaraplı bir yemeğe zor mukavemet eder. Esrrin emniyet ve itimadını kazanmak için, önüne kalem kağıt koyup, ailesine hayatta olduğuna dair mektup yazmasını teklif etmek te en iyi bir çare dir. Dün şehrimize gelen Yugoslavyah misafirler Cumhuriyet abidesine çelenk koydular. Şereflerine Bu seneki fiatlerin diişük ziyafet ve müsamereler verildi olacağı söyleniyor Edime «Hususî» Edirnede koza mahsulü çıktı. Rüstempasa hantnda açılacak olan koza borsasmda satısa çıkanlacakhr. Edirnenin en mühim istihsalâhndan biri de kozadır. Hele Balkan Harbinden evvel, denebilir ki, Edirne ve havalisi en çok koza istihsal eden mın. takalarımızdan biri idi. Mustafapaşa dan ileri dogru uzanan ve ucubucağı olmıyan dut bahçeleri harpler ve iş galler yüzünden kısmen harap obnus, kısmen de hudutlarunız haricinde kalmıs ve böylelikle Edirnede kozacıhk ta bir hayli sarsınhlara maruz kal • mıshr. Bununla beraber Edime koza«ı memleket piyasasındaki mevküni hiçbir zaman kaybetmemistir. Emma Stubert Viyanalı güzel bir grandükün metresi oluyor Askerî esran ve bu meyanda esirleri söyletmek için kullanan usul leri de oğrenmek üzere o çok kıy metli Emma, Almanyaym gönderildi. Viyanalı dilber, Almanyada dört nafta kaldı ve çok mühim haber lerle avdet etti. Bu yaman kadın, vazifesinde muvaffak olmak için doğrudan doğruya GrandDuc Mecklembourg Strelitz (Grandük Meklemburg Streliç) • hücum et mişti. Bu küçük çapta hükümdar, Alman büyük karargâhı umumisİ nin teklif ve talebi üzerine, Müt tcfikin ordularında eşi bulunmıyan bir dahe tesis etmişti. Dairenm gördüğü hjlerden evvel Emmanın Grandükle nsasıl temasa geldiğmi anlatalım. Casus kendisme Alman ordusunda ölen bir Avusturya zabitinin sevcesi süsünU vermiş ve sözde kocasınm cesedi nereye gömüldüğü • nü anlamak içm ordu karargâhma gelmisti. Orada Grandükle tanıştı. Zendost bir adam olan Grandük, hakikaten teselliye lâyık, hatta elyak olan bu genç ve güzel kadını esash surette teselli firsahnı kaçırmadı. Ve bu teselli işini o kadar muvaffakiyetle ifa etti ki kadın, Slmüş kocasmm mezarmı aramaktan vaz geçerek canh prensm saadetini temin etmeği daha muvafık buldu. Şimdi Grandükün tesis ettiği hizmete gelelim: Almanlar, casuslukla mücadele teşkilâtlan haricinde ve tamamen müstakil olarak kurdukları bu dairenm başma Gran • dükü getirmişler ve onun emri altma ingilizce, fransızca ttalyan ve rusca bilen güzide zabitler vermişlerdi. Esasen kendisi de tngilterenin Eton kollejinde tahsil etmiş olduğu için bir tngiliz gibi ingilizce konusurdu. Bu zabitler, esir tngiliz, Fransız, ttalyan ve Rus zabitleri ve efradı arasma ayni milletten ve ordudan imiş gibi ayni üniforma ile giriyor, onlan, bilhassa neferleri bilamüş • külât ve mükemmelen söyletiyor • lardı. Emma, prense geçirttiği tath aşk z«vkleri mukabilinde, bu mühim sırrı öğrendikten sonra, tsviçreye avdet etti. Bunun üzerine Mütte • fikin baskuaıandanlıkları, vaziye ti izah eden ve esir düştükleri takdirde, herkim olursa olsun, askerî malumat vermemelermi tebliğ eden emri yevmiler neşrettiler. letlerinin de umumî müfettişi idi. Mucidinin ismini tasıyan bu garip Bu seneki koza fiatlerinin diisük olâletler, ilk hattaki siperlerin yakiduğu söylenmekte ve mahsul sahiplenine bırakılıyor ve gayet dikkatle aranmadıkça görülemiyen ve bu • rmi fena halde müteessir etmektedir. Koza sahipleri (tpekis) in mutavas • lunamıyan tellerle en yakın düsman sıtlar vasıtasile değil, buradan doğrusiperlerine b&ğlanıyordu. Uzaktan dan doğruya mustahsilin elinden koza konuçulan sözlerf zapteden birer telefondan baska birşey olmıyan bu sabn almasını dilemekted'rler. Bu muamele mustahsilin yüzünü göMürecekâletlerin öbür ucunda, karsıdaki ha«mm dilme vâkaf tercümanlar, tir. mütemadiyen siperlerdeki muha • Kctraağaç istasyon bituui vereleri dinliyorlardı. Efradm koyapdtycr nustuklan, zabitlerin emir va kuKaraafaçtaki büyük istasyon binamandalan okunan emri yevmiler, smm insaatı ilerlemektedir. hep dinleniyor ve bu suretle birçok 1914 senesinde merhum nvmar Ke«srar öğreniliyordu. Bu dinleme âmalettin Bey tarafından insa edilen ve letleri bütün ordularda vardı. Müttefikin ordularında, ekseriya yere fakat kapı, çerçeve ve sıva gibi kı saplanmif üç süngüye takılan, ktisunlan tamamlanmıyan bu muazzam çücük bir mikrofondan ibaretti. Bu binanm dısntdaki sıva, boya ve çer • mabrem ise memur edilenler, Françeve îsleri süratle ilerlemektedir. Bi • sız ordusunda, Alsaslılar, almanca nanm dış kısmının tamamlanması eymuallhnleri, almanca bilen münevral ayma kadar sürecek ve bundan verler, tnuharrirler ve mütercim • îerdi. Bunlarm kıyafetlei diğer zasonra daha mühim ve daha masrafu nitan ve efrattan farklı değildi ama olan iç kısmın inşasma başlanacakbr. kendflerine büyük bir Mtıklâl ve Ba inşaat ta mimar Kemalettin Beyin jıerbesti verilmisti. bırakhğı plânlara göre yapdmaktadur. Bu dmleme aletleri, muharip orDomazların yapttğt zararlar dulann istihbarat dairelerine çok Uzunkoprün3n dağlık ve ormanlık mühim hizmetler ifa ettiler. Bazı köylermde son haftalar zarfmda ye • yerlerde, haftalarca, bölük kumanbandomuzlan sürüler halinde dolaş • danlannın verdikleri emhleri din • makta, mahsulâtı ve bilhassa pancar lediler ve baskın veya taaruz ha • lan köklerile çıkarıp yemektedirler. berlerini tamam vaktinde ögrendiKöylüler mahsuHerini korumak için ler. geceleri dahi tarlalarından ayrüma Âletlerin utimalindeki en büyük maktadırlar. müfkülât, bunlarm sesleri zapta Geçen gün Hasanpınar köyünün komahsus küçük kutulannı, düsman ruluklaruıdan çıkarak bütün süratile ileri mevzilermm mümkün olduğu yolda koşan büyük bir domuz, önün • kadar yakinine koymaktı ki bumı de havlamağa baslryan kıymetli bir da onceleri ekseriya geeeleym tek çobankopeğine saldırmıs ve köpesin gSnüllüler veya küçük postalar yapıyorlardı Sonralan âletler!, Ute • barsaklanm dışan çıkarmısbr. nflen yere atacak mükemmel mancımklar icat edildi ki bunlarm bir kısmı tazyik edilmis hava ile isli • yordu. Grandükün ask hususunda gosterdiği ziftan bilistifade Emma, bu dinleme âletlerinin haritasmı ele geçhmişti. Şebekeyi öğrendikten »onra Fransızlar bunlarm kısmı azamraı ise yaramaz bir hale getir» diklerini iddia ediyorlar. Maamafih bunlardan bir kısnu maksadı mahsusla yerlerinde bırakılmıs ve Al • manlan aldatmak için onlerinde uydurma muhavereler yapılmış, sahte emri yevmiler okunmustur. (Emmanın dinleme âletlerinin harita«nı ele geçirdiği iddiası Fransızlar ta rafından ileri «ürülmekte îse itimada lâyik değildir. Çünkü bir Alman grandükünün, Avusturyah bir zabit karısı da olsa kendisine metreslik eden bir kadına böyle mühim bir haritayı kap • taracağını zannetmek fazla hayalperestlik olur. A. D.) (Mabadi var) onun spora v« aporcu gençlige ve Besiktasklara yaptığı htzmetlerin sayılamıyacak kadar çok ve büyük old'uğunu soylemis, bir senedenberi h&lâ yaptlamıyan mezarı içm af dilem istir. Abdülkadtr Ziya Beyin nutkundan sonra ihtifale nihayet verilmis, orada bulunanlar, gözyaslan ara • smda Şerefin mezarından aynlmıslar ve geçen sene Şereften bir ay evvel vefat eden Be*ikta?lı Fatin Beyin mezarına da çelenk koymus • lardar. Yugotlavyalt miıafirler Cumharîyet abideri Snunde baslı binalanm gezmislerdir. Romanya vapurile dün sabah Akşam saat 21 de, Halkevi, Şeşehrimize 350 Yugoslav seyyahı hir tiyatrosunda, misafirler serefme gelmistir. Misafirlerimiz Istanbul bir müsamere vermis ve misafirlersehri namına Belediye reis muavini den bir heyet bu müsamereye koro Hâmit, Halkevi reisi Ali Rıza, Fırile iftirak etmişth. ka vilâyet idare heyetinden ManyaMüsamerede amatör gençlerin sî zade Feridun, Ticaret Odası reisi ve oynadıklan zeybek oyunları, misareis vekili Mithat ve Ahmet Beylerle, firlerin bilhassa dikkat ve alâka Belediye meclisi azasından Nakiye smı çekmistir. Hanım Talebe Birliğinden Hasan ve Rüknettin Beyler tarafından karMüteakıben gene Halkevi tara şılanmıslar ve bu heyetin refaka fradan, Perapalasta bir çay ziyafeti ttnde Taksime giderek, Cumhuri • verilmistfr. yet abidesine çelenk koymuslardır. Bugün Türk Talebe Birliği taraMisafirler öğleden sonra saat fından misafirlere Universite gez 14 te, Halkevi tarafından memur dirilecek ve saat dörtte çay ziya edilen Hikmet Turhan ve Bürha • feti verilecektir. Misafirler de saat nettin Beylerle, Belediyece taym ebeste vapurda bir çay verecekler ve dilmis olan tercümanlar refakatinsaat 8 da sehrimizden aynlacak • d« sehrimizin müzelerini ve belli lardır. Pendik cinayeti Millî sanayi birliği Maznun Süleyman Ağır Fabrikatörler bîr teşekcezaya verildi kül vücude getirdiler Pendücte a • lacak yüziin den barsakçı Ha cıyı öldüren ve iki gün saklan dıktan sonra Üs küdar Adliyesi ne teslim olan Süleyman hak • kında istintak dairesince tah kikat bitmis ve Ağırcezada muhakemesine de • Maznun Süleyman vam edilmek üzere tstanbul Tev ktfanesine nakledilmiştir. Bursa (Hususî muhabirimizden) Bursa fabrikalarile imalâthanelerinde calıyım üç dört binden fazla işçi ve sayısı birkaç bini geçen muhtehf fab • rrk^larla imalâthaneler vardır. İşçiler evvelce Halk Ftrkasmın müzaOıeretile bir cemiyet teşkil etnrs olmalanna rağmen fabnkalörlerie diğer sanayi «rbsbı simdiye kadar aralpnnda bir cemiyet kuramadıklan için sanayiin hakikî ihtiyaçlan ve kendilerinin bu yoMaki dilekleri derlitoplu bir kanaldan hükumet merkezine ulaşünlamı • yordu. Uzun zamanlardanberi böyle bir cemiyeün kurulman için uğrasd makla beraber bir türlü buna imkân hasıl olamadığmdan; (daha doğrusu fabrikatörlerimizden bazılan bu ise yanasmadığmdan) bundan gene fabri • katörlerle sanayi erbabı manen mutazamr oluyordu. Uzun tecrübelerden sonra arhk sanayi erbabı bu Iüzumu t*kdir etmis ve Halk Fırkasında yaphklan büyük bir toplantıda (Millî sanayi birliği) namt altında bir tesekkül vücude getirmişlerdir. Bu tesekküle şimdilik ipek ve dokuma fabrikatörlerüe değirmenciler dahildir. Diğer sa • nayi erbabı da birlğe almacaklardır. . BirUğin tesekkülündeki roaksat Türk sanayimin tevsii, mevküni tahkim, sanayie ait kanun lâyihalan hazırlanır ken nazan dikkate alınması faydalı olacak mutalealan irsal, asri vesaitm sanayideki terakkiyatını takip ve tat bik, usulsüz rekabetlerin men'i, millî menfaatlere muhalif harekâta mümanaat, ve sanayîde kullamlan millî iptidaî maddelerin müstahsillerile ima lâthaneler arasmda samimi bir ahenk terkili gibi noktalardır. B:rlik tesekkül ederetmez mühim bazı isler görmüştür. Meselâ bundan sonra bir fabrika diğer fabrikadan isçi kandınp alarmyacaktır. Mesai sa • atleri üzerinde tenzilât yapıhmştnr. Şimd'ye k a d " 1 S »* al Çal>? h n l a n '?" çiler bundan sonra 11 saat çalıstırılacaklardır. Aynca tsçiler birliği de Sanayi birliğince himaye edilecek ve inkifafı temin olunacaktır. kredi almalarmi menettiğinden tn • giitere ile diğer devletler kısmen tediyata devam etmekte kendile ri içm maddî ve manevî bir faide görmemişlerdir. tngilterenin son bütçesindeki faz< lalık Amerikan milletinm gözüne batnnştı. Amerikahlar bu fazlalı ğm kendilerine verileceğini ümit ediyorlardı. Halbuki îngiltere hü kumeti bu fazlahğı vergilerin tahfifine hasretmiştir. Bundan mün fail olan Amerika efkân umumiyesinm zoru üzerine hükumet tngil tereden yalniz bu haziran taksini değfl, geçen taksitlerm bakiyele rini de istemiştir. îngiltere hüku meti bu talebi is'af edecek olsaydı bu seneki bütçesinden yetmiş mil yon îngiliz lirası ayırması icap e decekti. | tngiltere hükumeti tediyatı büsbütün kestiğini haber verdiği notadı bütçesindeki fazlalığm tngiliz milletine nekadar palvalıya maloldu ğunu izah etmeğe ve vergilerin tahfif edilmesi zaruretini ispat etmeğe çalışmıştır. Ingilterenin büsbütün tediyatı kesmesi kongrenin dahi aklmı başına getirmiştir. Çünkü borçların bakiyesi olarak toptan bir para üzerine Reisicumhurun borçlu devletlerle müzakereye bas« lamasına salâhiyet veriltnesine ait bir karar sureti şimdiden derme yan edilmiştir. Bu karar sureti kabul edilecek olursa harp borçlan meselesi ortadan kalkacaktır. Diğer taraftan Amerika hüku meti borçlann kısmen eşya olarak kabul edileceğini tngiltereye anlatmıştır. MUHARREM FEYZİ ŞEHÎR ÎSLERİ Bir kedinin kahramanlığ UzunkSprünan Hasanpınar köyün • de eski muallim Arif Efendinin kedisi tavan arasmdaki yavrularma saldn* • mak isfa'yen 80 santimetre boyunda bir yılanı ağzile belinden yakahyarak a • şağı indirmis ve bahçede yılanm ba • smı parçalıyarak öldürmüstBr. Bu hâdise koyde derin bir hayret uyandır • mıstır. Bu sene kuraklık yüzünden her tarafta bir yılan bolluğu gorülmekte • dir. Yollarda ve köylerde öldürülmüş yılanlara sık sık tesaduf edihnektedir. Cerrahpaşa hastanesinde yapı lacak paviyon Telefon sirketmin iade edeceği paralarla insa edilecek olan Cerrahpaşa hastanesinde haricî hastalık • lar paviyonunun yapılmasma ya kında baslanacaktır. Telefon şir • ketinden alınacak paranın ilk kısmı tahsil edilir edilmez paviyon yapılraağa baslanacaktır. Yeni paviyon iki senede ikmal edilecektir. POLÎSTE Sırnaşık âşıkın cezası Tarlabası civarmda oturmakta olan Madam Novart isminde bir kadınm açık bulunan kapısı önünden geçmekte olan Onnik isminde bir şahıs kadını görerek sarkmtılığa başlamış ve Madam Novartın müteaddit ihtarlarına rağmen kapı sından aynlmıyarak sarkıntılığma devam etmiştir. Madam Novart yerde duran ekmek bıçağını kapmıs ve bu sırna sık adamın karnına saplamıs ve kapısını yapamıstır. Tehlikeli surette yaralanan Onnik zabıta tarafından hastaneye kaldırılmış ve Madam Novart ta yakalanmıstır. MÜTEFERRİK KırklarePnde tütün fiatleri çok düştü Kırklarelinden verilen maluma ta göre geçen sene Isur&ca yetişen tütünlerin kilosu 7080 kuruşa sa tıldığı halde bu seneki mahsul yedi buçuk kuruşa bile müşteri bulamamaktadır. Bu yüzden tütün zürraı çok feci vaziyete düşmüslerdir. Dinleme aletleri Emmanın aldığı malumata göre, Grandük, bütün Moritz dinleme & derasyonlar tarafından gönderilen | mütead'dît çelenkler konulmuf, bir •ene evvel aramızdan ayni an bu kjymetli vücudün mezarı bir çiçek bahçesi gibi bezenmistir. Mezar başında evvelâ güzel sesli bir hafız tarafından Kur'an okunmus ve ruhuna fatihalar gönderil »istir. Badehu, Serefin en eski arkadaslanndan biri olan Abdülkadir T'ry» Bey tarafından çok bazin bir nutuk söylenmtstir. Abdülkadir Ziya Bey, Şerefin aramızdan ayni • ttvakla beraber sevgîsinin ve batırasının kar*iyyen unutulmayacagını, Bulgaristandan gelen tarihî evrak Üç sene evvel okkası üç kuruşa Bulgaristana satılan tarihî evra km 53 çuvalı iade edilmis ve çu vallar mühürlenerek Sultanahmet medresesine konmustu. O zamandanberi bu çuvallar açılmamıs ve muhteviyatı tetkik bile edilmemiştir. Müzeler müdiriyeti yeni sene bütçesme bu hususta tahsisat ko yacak ve çuvallar muayene ve tasnif edilecektir. Taktan düştü, yaralandı Köprü üstünde yapılmakta olan tak mşaatında çalışan dülger Niko başı dönerek yere düşmüs, yüzünden ve kolundan yaralanmışhr. Niko Cenahpasa hastanesine kaldırılmıştır. Cumhuriyet | Nüshası 5 Kuniftuv Duvara çarpan şoför öldü Arkadaşımn motosikletine binerek Aksaraydan Cerrahpaşaya doğru çıkarken muvazenesini kaybedip cadde kenarındaki bakkal dükkâ • nının duvanna çarpan ve basından ağır surette yaralanan şoför Şaban Efendi hastanede ölmüstür. Mavnacı'ar şrketi feshedildi Mavna ve Salapuryacılar Cemi yeti fevkalâde bir toplantı yaparak 30 nisanda sirketin feshi hakkında verilen karan tasdik etmiştir. Tasfiye heyeti de bilânçoyu tasdik etmis ve şrrket fesholunmuftur. JTürkiye Harîç îçin şeraitii ^ Senelik 1400 Kf. 270Û Altıaylık 750 1450 Üç ayhk 40Q 80tt Bir ayhk 150 yoktur