29 Mayıs 1934 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 2

Mavıs 1 * 4 * Casuslar Arasında 33 Nakili: A. DAVER ( Şehir ve Memleket Haberleri } Siyasî icmal Ucuz Mısır seyahati ((Türkiyede bir ope Hayırh bir karar Teşebbüs büyük bir ra kurmak kabîldir) Maaş tahsisi işi sür'atle alâka uyandırdı Denizyollan işletmesi tarafın • dan tstanbul tskenderiye hattı üzerinde yapılmasına karar veri len tenzilâtlı seyahatler halk arasında alâka uyandırmıştır. Bilhas . sa bu seyahatin çok ucuza yapılabilmesi imkânı birçok kimseleri hevesl end irmi ş t ir» tstanbul • îskenderiye tenezzüh seferinin birincisi önümüzdeki hafta salı günü kalkacak olan tzmir vapurile yapılacaktır. Denizyollan tşletmesi müdürü Sadettin Bey bu hususta bir muharririmize şunlan söylemiştir: < Bu hat üzerinde tenzil&tlı bir seyahat yapmak karannı bil • hassa halkın seyahat arzu ve ihti • yaçlannı nazari itibara alarak verdik. Ankara gibi iç şehirlerimizde deniz hasretî çeken birçok vatan daşlanmız vardiT. Yorulan insanlar için böyle 10 günlük bir deniz se yahati tam bir istirahat ve huzur temin eder. Fiatler biliyorsunuz ki birinci mevki 98, ikinci mevki 76 lira olarak tesbit edilmiştir. Gidip gelme olan bu para ile seyyahlar 11 günlük güzel bir seyahat yapacak, vapurda yiyecek, içecek, va • purda yatacaklardrr. Ayni zamanda tzmir, Pire ve tskenderiyeyi de gayet cüz'î bir masrafla gezip göreceklerdir.» Vapurlar her salı günü saat on birde limanımızdan kalkacaklar dır. Ertesi günü tzmire uğranacak, oradan Pireye ve tskenderiyeye gidilecektir. Vapurlanmız tzmirde sekiz buçuk, Pire ve tskenderiyede altışar saat kalacaklardır. Silâhları bırakma konferansı Çok geçmeden, bastıbacak koltuğun harikulâde bir kıymeti olduğunu anladım Kahraman bir casus Bu kahraman casus, Carl Hans Lody (Karl Hans Lodı) iaminde bir Alman deniz zabitidir. Onun macerasını, bir Ingıliz membaından yazacağım. Büyük Harpte ve daha evvel, uzun müdde, Ingilterenin Scotland Yard (Skot • land Yard) denilen emniyeti u mumiye müdürlüğünü ifa etmiş ve harbin aon senelerinde bütün îngilız İntellicens Servi» teşkilâtının şefhğini yapmıs olan meşhur SİT Basil Thomsonun (Sir Bazü Tomton) Bü yük Harpte lngilterede yakaladıfcı Alman casuslan hakkında verdıği m» lumattan istifade ediyorum. Sîr Bazil Tomıon diyor Idt Eğer casuslar olmasaydı, emniyeti umumiye müdürü sıfatile harpte d« bütün vaktimi, âdi ceraim erbabmı aratnakla gecirecekthn. Fakat, harpte süpheH eshası sorguya çekmek Için bir adama thtiyaç vardı. Bahriy« ve Harbiye Nezaretlerinin, n« tahkikat yapacak memuTİan, ne d« mücrimleri tevkife kâfi hapisanele • ri vardu Halbuki benina emrimd* bunlarm her ikisi de vard». Ayni zamanda vaktile hâkimlik etmiştim ve Londra barosunda aza idkn. Bu yüzden her iki nezaret te şüpheli adamlara ait dosyalanm, hükumetin bir emri ve karan olmadan kendi • ltklerinden bana göndvrmege baf • lanuşlardı. Mücrimleri sorguya çektiğim zaman her iki nezaretten birer zabit hazır bulunuyordu. Bu suretle adeta benim reisi bulunduğum üç azalı bir mahkeme tesekkül etmis oluyordu. Bu suretle bizim üç kisilik heyetimiz, Fransadaki Istintak hâ • khni vazifesini ifa ediyordu. Fakat bu şekü, tngilizlerin pek büyük e • lıemmiyet verdîkleri «polts mücrimleri sorguya çekemez» prensibine mugayirdi. Çünkü îngilizler, polisin Amerikada «üçüncfi dereee» dedikleri usul ile maznunlan itirafata sevketmek arzusuna kapılacağından korkarlardı. (Tazyik ve işkence ile •öyletmek usulü demek istiyor) binaenaleyh bizim üç kisilik heyetitnlzin faaliyetini temyiz mahkemesine a n ve kabul ettirmek suretile işe kanun! bir şekil vermek Iftzımdı. Temyiz mahkemesine verilen iza hatta, tngilterede niçin dolaştıklan ve ecnebi memleketlerine çektikleri fifreli telgrafnamelerm manası hakkında casuslar sıkı bir sorguya çe • kilmedutçe, memleketi casusluğa karşı sıyanet etmenm imkânsizlığı anlaşıldı. Temyiz mahkemesi sorgunun, maznun hakkında delftili cür mryeden addedilebiİTnesine şu şartlarla muvafakat ettit Sorgu mes'ul bir zabit tarafmdan yapılacak (bu Babitm eski bir hâkkn ohnan müreccahttr) maznuna, kendisme sorulan auallere cevap verip vermemekte 1 muhtar olduğu resmen bildirilecek, j suallerle cevaplar, stenoğrafi ile aynen tutulacak, »tiçvabı not eden stenoğraf, notlann doğru olduğuna tahlif edilmek suretile sehadet edecek. Bu şartlar arasında bir tanesi hoşuma gitmedi. Maznuna, isterse sus•nak ve suallerime cevap vermemek hak ve salâhiyetini verince, şüpheli adamm hiç ağzını açmamasmdan endise ediyordum. Fakat tatbikatta hiç te öyle olmadı. Bu şartın resmen kendüerine tebliği maznunlann ekseriyetle dilini çözdü ve onlara a leyhlerindeki delilleri cerh ve red detmek arzusunu verdi. Konservatuvar mütehas8i8i M. Marksm fikirleri Komervatu var mütehasstfs) Profesör Mark tm birkaç gündenberi şehrî mizde bulundu • Sımu yazmıştık. Profesör Marks' dün muhtel?f meseleler hak • kmda kendisile gorüsen bir muharririmizv şu beyanatta bu lunmustur: Profesör M. M'+m « Konservatuvarda şimdiye kadar ahnan neticelerden raera nunum. Muallimlerle d'ers prog ramlan hakkında gSrüştüm. Bir sene evvel tavsive ettî&im bu program ryi bfr sekilde tatbik olunmustur ve bunda yeni den tadilata 1Üzum görübnemistir. Yalnız bazı tev«iat yapacaftiz. Cumartesi Runfl baniiyacak olan ImtTıanlarda bulunarak talebenin vaziyetini daha yakından tetkik Türkivede musflcînln teraklcMnl temîn için musîki havartnı yarat mak icap etmektedfr. Gflnden güne memiekette musikîve karsi olan alftkanm artmakta oldi'^u menrnunivetle srörülmektedir. tctimaf ha • vatta büyük b?r Inkılâp yaremrs olan Türkivenm millt bir musild yaratm»«t Hrımdir. Halknt musOdye alakasmi arhrmak için konservatuvar muallim ve ta • lebesinfn gelecek sene ayn ayn birçok konserler vermelerim tav • siye edeceğim.» ProfesSr Marks bund'an sonra bir opera teskil ve yeni konserva • tuvar teslsl kakkmda da sunlan söylemiştir: € Bu meseleler hakkında Vali Muhittin Beyle uzun uzadıya gö • rüsecegiz. Opera Işîne gelince bence Tttr • Inyede bh* opera kurmak pek ka • bildir.» Profesör 20 gün »nra Viyana ya dSnecektir. yapılacak Yethnl«rle, dullara tahsis edflecek maaslar için lâzım gelen resmt evrakın zamanında hazırlanma • masından kendilerinin sefalete düstükleri gorülmüs ve Vilâyet idare heyetlerince tasdikı lâzım gelen evrakın biran evvel hazırlan ması lüzunra alâkadarlara bildirilmiştin. Hatta aile reisi olan memur kurrulamıyacak bir hastalığa yakalandığı takdirde maas evrakı derhal hanrlanacak ve olümü müteakrp muamele mevkîine konacaktır. ADLlYEDE Bastıbacak koltuk Dairedeki çalişma odamda tesadüfen gayet alçak bir maroken koltuk vardı. Bu koltuk o kadar yerden yapma idi ki levaznn dairesinin bunu bir bacağı krnk olarak aldığina ve sonra diğer üç bacağim da öte • kine uysun diye kestirdiğine hük mederdim. Bu kolnığa oturan adamlarm yüzü masamra üst sathı ile an • cak brr hizaya geliyordu. Çok geçmeden, bu bastıbacak koltuğun hftrikulâde bir kıymeti olduğunu aa • ladım, Sorguya çektiğim şfipheli a damlan bu koltuga oturtuyordum ve kendüerine vaziyetlerihi tehlikeye düfürecek mühim bir sual sorduğızm zaman hepsmin gayriihtiyar! bir hamle ile koltuğun kollanna dayanıp yiikseldiklermi ve öyle cevap verdiklermi görüyordum. Bahriye Nezaretinin mümessili olan zat, çok kıymetli bir avukattı, bir gün, casus olduğunu ithaf eden bir adam odadan çikanldığı zaman, koltuğu işaret ederek dedi kit Zannediyorum ki herifi stz değil, koltuk söylettî. Şuraya otu • run bakayrm sizi bir sorguya çeke • yim. Kısa bacakh koltuga rarak sual sormaga orurdutn. Bahriye zabiti de benim yerfane otubaşladı. Daha vaziyette ilk suale cevap verhken, gayriihti yarî bir surette fena bir olduğınnu anladım. Cevap verfrken karşımdaki arkadasunla ayni hizada bulunmak için oturdugum yer • den kalkmak arzumma kapıldım. öyle zannediyorum ki bu, ruhî bir mesele Idi. Fikrimce, bazı medent şahitleri milletler, mahkemelerde mevkie koymakla soyguncu muhakeme ediliyor Çatalca cfvannda bazı yolculan sİlâhla tehdit ederek soyan Hasan, tbrahim ve Yaşar ieminde üç maz • munun muhakemelerine dün Ağırce» za mahkemesinde başlanmıştır. Maznunlar, cürümlerini inkâr ve sabatadaki Onarlannın tazyik neticesi olduğunu iddia ebnişlerdir. Şahitlerin celbi içm muhakeme başka güne bırakılmıştn'. Esnaf Bankası tahkikatı Esnaf Bankaa tahkikatile meş • gul olan Müddeiumumî muavini Ahmet Muhlis Bey dün istiçvap evrakı üzerinde tetkikat yapmıştır. Alikadarlann istiçvaplanna yann devam edilecektir. Ayvansaray cinayeti Ayvansarayda tütün tsçilerin den Arif, sevgilisi Hatice Hanunı, kıskançlık yüzünden öldürmüştü. Arifin muhakemesine dün Ağırceza mahkemesinde başlanımştır. Maznun, mahkemenkı bütün suallerini cevapsiz bırakmış ve ho • murdanarak bir trktm delilik ha • reketleri yapnuşhr. Arifin aklî vaziyetinin tesbiti için Tıbbi Adliye gönderilerek mUşahede altına alınmasına karar veril miştir. Oâhlan bırakma konfe riyaset divanı düa toplandı. ' Bugun de umuml komısyom toplanıyor. Silâhlan azaltmak içm on senedenberi devam eden mesainin moı kadderab bugünlerde taayyün edecektir. Silâhlan azaltmak isân on sene evvel üzerine alan Cemiyeti Akvam o zaman teskil ettiği, üuarf komisyonla, işe başlamtş ve üç sene evvel de bütön dünya devlelterinin iştirak ettikleri kon feransı toplanmağa çağırrmştL. Konferansın hamisi ve müessisi Cemiyeti Akvam okluğundan bunun yıkılması arkasmdan Cemiyeti Akvana dahi sörükliyecektir. tngiltere ve ttalyanm tanmmış dev let adamlan bu tehlikeye son zaman larda sık sık işaret etmislerdir. Silâhlan azaltmak ve tahdit etmek işi esas itibarfle çok çetin bir meteledir, Bu yolda on senedenberi tesadüf edilen en büyük müşkül devletlerin mü savi surette silâhlanmış olmamalarm • dan ileri gelmistir. Versay ve diğer culh muahedeleri birtaraflı muahede.erdir. Yani mağlup devletlerin hiçbir suretle rey ve muvafakati ahnmakstzm yapümtşlardır. Bu muahedeler dev • letleri silâhlı ve silâhsız olarak iki kısma ayırmış bulunuyor. Zaman geç • tikçe bu haksızlık ve Uelebet devarm gayrimümkün müsavasızkk gab'p devlelerm bazılan tarafmdan anlaşılmış tır. Bu devletler, ragütere, ttalya •• Amerikadır. Bunun için 1932 sene sinde bu devletlerin ısran üzerine Fran ea Almanyaya emniyet çerçevesi dahilmde musavat hakkmı tanunağa mecbur olmuştur. Fakat Fransa musavatm şarta olan emniyet çerçevesini gayet vâsi manada tefsir etmeğe kalkışbğmdan, tn • giltere ile diğer devletlerden Fransa nın've müttefiklerinin ve hatta bütün dünya devletlermm hodut ve selâmetlerini tekeffül etmelerini istediğinden; konferans sarpa sarmıstır. Filvaki ln • giltere ile ttalya konferansı kurtannak için geçen teşrinevvelde Fransanm noktai nazanna mülâyhn bir vaziyet almak istemişlerdir. Lâkin bundan çok mfiteessir olan Almanya hem konfe • rvtstan, hem de Cemiyetî Akvam^an çekfldiğinden konferans büsbütün if göremiyecek bir hale gelmistir. Bunun fizerine tngilterenin teseb • bösile Fransa, tngiltere, ltalya ve Almanya arastnda doğmdan doğruya müzakereler icrasma başlanmıştır. Bu müzakerelerde Almanya ile Frans« uyuşamadıklanndan tngiltere ile ttalya arayı bulmak üzere yeni plânlar teklif etmislerdir. Her iki devlet plânlann da Almanyanm silâhlanarak diğer der< letlere müsavi olman esasnn kabul «tmişlerdir. Fakat tngiltere diğer devletlerin ayni zamanda sflahlann! a»ait malannı ve ltalya ise mevcut silâhlanm muhafaza etmelerini istemişlerdir. Fransa ise Almanyanm silâhlanarak kendisile müsavi olmasma taraftar ol madığından müzakerelere nihayet ver< miş ve konferansa avdete lürum gb's termişür. Fransanm noktai nazanna g& re Cemiyeti Akvam konferansa silâftJan azaltmak için salâhiyet vermiştir. Şimdi tngiltere Ue ttalya Almanyanm silâhlanmasuıı istedSderinden Cemi • yeti Akvamm konferansa yeni salâhiye' vermesi icap etmektedir. tşte bu konferans bu şerait içinde toplanıyor. İNHÎSARLARDA Yeni kadronun tatbikı başlıyor Bütçeye müteallik isleri görüsmek üzer« Ankaraya gitmif olan tnhisarlar Müdürü Hüsnü Bey bugün şehrimize dönecektir. tnhisarlar idaresinin ecnebi mütehassıslar tarafından tatbrk edilen teskilâta göre hazirlanınıs olan yeni kadrolannın 1 hazirandan itibaren tatbikına baslanacaktır. Haber verildiğine göre yeni kadrolarda mesainin teksifi ve masraflarda tasarruf temini gözetilmiştir. Fakat bummla beraber bu kadrolarda kimsenin açıkta kalmaması keyfiyettne de ittna olunmustur. Yeni teskilâtla müskirat ve tütün kısım lannda ayn ayn çahsan ve islerinin mahiyeti ayni olan bazı subeler birlestirilmistir. Bir unvan davası Ankarada bulunan diş tabibi Ahmet Ref ik Beyin, muayenehane tabelâsında muallim ünvanını haka n olarak kullandığı iddiasile dava açılmıştrr. Bu davada müdafaa şahidi oia rak gösterilen Universite dişçi mektebi Doçentlerinden Sttat tsmail, Safiyettin, ve Muhittin Mazlum Bey • lerle muallim Hüseyin Talât Beyin Istinabe yolile ifadeleri dün îkinci sulh ceza mahkemesinde almmıştır. Şahitler, Ahmet Ref ik Beyin, dişçi mektebinde evvelce ders okut rnuş v e talebeyi imtihan etmis olduğunu, bu itibarla muallim sayı • labileceğini soylemişlerdir. tstînabe evrakı dün akşam Ankagönderilmiştir. ŞEHİR İSLERİ Taşdelen suyunun ÜskUdara indirilmesi Beledlyece Taşdeien suyunun Osküdara gethflmesi mukarrer oldu • gundan bu hususta hazırlıklara başlanmışhr. Bunun içm Uskttdarda büyük bir depo yapılması lâzım geldiğinden Şemaipaşadan araba vapur iskelesme doğru olan yerler istrmâk mesi için boru sahada bazı edilmektedir. Depo döşeme işine ancak ÜNİVERSÎTEDE hâkimlere nazaran daha yüksek bir hata ediyorlar. Bir adamın ağzindan bir hakikati almak istiyorsanız, onu sizden daha aşağı bir yere oturtmalınmz. tpti • dat milletler, bu pisikolojîk noktayı bizdea daha iyi anlamifladır. Onlarda, şefler ayakta ve yüksek bir yerde durur ve madunlar ise reisin suallerine cevap vermek için ayaklarmm dibine diz çokerler. (Mabadi var) Felsefeye dair bir konferans Felsefe profesorlerinden M. Reichenbaph dün saat 19 da Üni • versite konferans salonunda zaman ve mekân meselelerini Aynştayn nazariyesine ve ilmin son arasttr malanna tevfikan izah etmistir. Profesdr bu konferansmda felsefe • nin, müsbet ilimler metodunu kullanarak çalrsması lâzım geldiğm! de ayrtca ilâve etmistir. burada yapılacaktır. Suvun getfril • gelecek sene baslanacaktır. Talebe Birligi kooperatifi Millî Türk Talebe Birliği koo peratifi e*as mukavelenamesmm taMfün 8/5/934 tarihli Heyeti Vekile içtimamda kabul edilerek Reisicumhur Hazretlerinm yüksek tasdikma iktiran eylemisHr. Kız San'at mekteplerinde imtihanlar | Bakaloryalar Imtihanlara yarından sonra başlanıyor Lise bakalorya hntfhanlan bu ayın 31 üıde başhyacakttr. tmtihanlar Beyoğlu, fstanbul ve Kadıkö yünde yapilacaktır. tstanbul mm takasımn imtiham fstanbul Erkek Te Kız Iiselerile Kız Muallim mektebtrKfe ve mtifettisi umutni Bedri Beyin riyasetinde; Beyoğlu mmta. kasınm imtihanlan Galatasaray II«esi miidürü Behçet Beyin rîyase tinde ve Galatasaray, Kabataf 1 • 1 eelerinde; Kadıköy mıntakasinm fmtthanlan ise Çamlıca ve Kadı koy Hselerinde müfettis! umumt Besim Beyin riyasetinde yapıla • caktır. Imtîhanlarda muallimlerin bitaraf kalmalan ve talebelerin de cid«tt bir sekilde imtiham geçirmeleri İçin Maarif Vekâleti birçok tedbir!er alnrrşhr. Bunlar meyanında bîr muallimin keTKri talebesini imtihan «dememesi, talebelerin kopyaya teşebbüsü anmda, mütesebbisin n . mfta ipka edilmesi gibi bazı mü Iıim ve kafi kararlar buhınmaktadır. Arnavutköyünde Bir zift ve muşamba fabrikası yandı Dfin sabah saat 6,3 svalannda birdenbire büyüyen bir yangın herkesİ telftşa dütttnntt* Te Muhittin Bey isminde birinin icarmda bulunan zift ve musamba fabrikası yanmıstir. Ates Araavtrtkoyünde Feyziatl lisesi müştemilâtmdan olan bu bi . nada çıkmıs ve itfaiyeye haber verilmifse de fabrika kamilen yan • mıshr. Yapılan tahkikat neticesmde yanemm, kazandak! ziftlerin atese dökülmesinden ve alevlerin tavana sfrayet etmesinden ileri g«Idi£i anlafilmıştrr. Binanm si^ortah olup olmadıgı henüz belli degHdir. Tahkflıat y . pılmaktadir. MUHARREM FEYZt Yerlimallar sergisine hazırlık tstanbul Yerli Mallar ser^isi için hazırhk içtimalanna bugünlerde baslanacaktır. Muhtelif sanayi zümreleri ayn ayn toplanarak bu senekî serginin daha mükemmel olmaa için kararlar alacaklardr. MÜTEFERRİK Nurullah Esat B. geldi Sümer Bank umum müdürü Nurullah Esat Bey dün Ankaradan sehrimize gelmistir. Mumaileyh burada bankanın tstanbuldaki müessesarma ait işlerle meşgul olacak ve birkaç gün sonra tekrar Anka raya gidecektir. Sigorta simsarlan hakkında Sigortacıhk murakabe talimat • namesinin 15 inci maddesi tadîl e • dllmistir. Şimdiye kadar Ticaret müdürrüğimden vesika alan sim sarlar, eksperler, tellallar bundan sonra tetkikat heyetinden vesika alacaklardır. Mensup olduklan flr « ketlerde bir taahhütname verdik ten sonra bu vesikalar Ticaret müdürlüğünce tasdik ohmacaktrr. Moskova Muharrirler kongresi 24 haziranda Moskovada topla nacak olan muharrirler kongresina Yakup Kadri ve Falih Rıfkı Beyler davet edilmiflerdir. Bu kongreye Fransa, tngiltere ve diğer memle • ketlerin maruf muharrirleri de çağnlmı«tir. Kösele kauçuk rekabeti Kunduracılarm lâstik ayakkap lanndan sikâyetî îsî Oda meclisine havale e<filmiştir. Meclls bu hususta tetkikat yaparak karar verecek, bilâhare icap eden tesebbüslere »irisilecektir. huviyetlerinin Vekâletçe tetkik ve tesbiti ve bunlann oraca musaddak olarak gönderilmesi bu tedbirler meyanında zikrediIebiHr. Şehrimizde imtihana orta mek teplerden ve liselerden girecek ta • lebe adedi mühim biryekun tut • maktadır. Yalnız tstanbul muıta • kasmdan tahminen 1500 orta mekHususî mektepler ve ekalliyet tep talebesi ve 900 kadar da lise mektepleri için de daha evvelce talebesi bakaJoryaya dahil olacakfantihana girecek olan Ulebeaia J br. Cumhuriyet tmtihanlardm bir intlba ve imtihana giren hantmlar Usküdar ve Selçuk Kız San'at mektepleri mezuniyet imtihanlan bir arada yapılmaktadır. Bu seneki imtihan lara 39 hanım girmiştir. Talebenin vucude geb'rdikleri eserler Madam Fe gara, Güzfde Hanım ve Fahriye Ha • nun gibi sehrimizin en tanınmıs atölye sahiplerile her iki mektebin mütehas • su muallimleri tarafmdan tetkik e dilmiştir. tmtihan çok muvaffakiyetli olmus, bu üç atöîye sahibi fimdiden birçok hanımlan atölyeleri için angaje etmislerdir. Nüshası S Kuruçtur l Türkiye Balıkçılar da şikâyetçi Buzhane ücretlerinin pahalıh • ğından şikâyetçi olanlara balıkçı lar da iltihak etmistir. Ticaret Odası idare heyeti, bu hususta tetkikat yapmak üzere Akif, Gani ve Rıfkı Beylerden mürekkep bir komisyon teskü etmistir. şeralti i v° ı için Harıç Senelik 1400 Kr. 1700 Kr. Altıayhk 750 1450 0ç aylık 400 80Q Bir ayük 150 yoktur