10 Mayıs 1934 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 5

İViayıs 1*34 = Cumhariyet . = Ktsa bir Avrupa cevelântmn tetkîk notlart: 2 Romada Faşist sergisi Serginin mükemmeliyeti Fascio: Eski Roma zabitlerinin kuvvet alâmeti taşıdıklarî balta demek Faşizm: Bu baltacıların kuvvet vasıtasile konukomsu topraklarını alması için mü cadele demek! Bu topraklardaki tarihî hakların sağlamlığı? Son müttefiklerini eski müttefikleri aleyhine kullandıktan sonra bu yeni müttefikleri aleyhine çevrilen siyaset! • F a şizm milliyetperverlikle komünistliğin mücadelesinden doğmuştur. Romada kaldığım iki gün zarfında bütun işiro faşist mejherini gezmek oldu; ihtilâl ve inkılâp miizeleri içinde emsaline tesadüf edılemiyen buyük sergi için iki gün bile azdır. Fakat, bugiinkü İtalya hakkında ve biihassa Musolini hakkında bir fikir edinmek için iki senedir faşizmin onuncu yılı müna • sebetile açtlan bu sergiyi şöyle bir görmek te kâfidir. Rotnayı evvelden ta • nıyanlar bugünkü Roma ve İtalyadald büyük değişikliğin sebeplerini bu ser • gide kolaylıkla görebilirler. Serginin cephesinde her biri bir metre altmış santimetre uzunluğuadaki barflerle «Fşist ihtilâli mostrau» jra • • zılmıştır. Sergi iki kattır. tlk kabnda • ki 19 salonda bütiin faşizm tarihi gös. teriliyor. İkinci kat, jrazı ve istirahat salonlarüe posta ve telgraf ve bilet işlerine hasrohmmuştur. Serginin içinde 18,040 vesika tasnif olımmuftur. Bu vesikaların içinde de halktan gelme olanlan çoktur. Sergi inkılâp ve ihtilâl vesHcalannı topiamak için daha evvel'" ce iiânlar yapnuştır. Bu «uretle, aer • g'nin yazdığı mektuplar 14,000 e varmış, aldığı mektuplar 10,000 e çık • mıştır!... 85 günde geceli gündüzlü çalışma neticesi yapüan serginin nesretti" gi ve fransızcası da olan büyük bir ki • tapta bütün tafsilât vardır. Bu kiUpta •ergiyi meydana getirmek için nekadar kinuenin ve kimlerm çauşbğından tutunuz da insaat malzeme ve besaplanna kadar herşeyi bulursunuz. Sergideid . .tesisahn ehemmiyetini anlatmak için: ..Saatte 180,000 metremikâhj bava değiştirebüecek 47 elektrik aletile bütün • sergmin havası saatte bef defa değiştirildiğini soylemek kâfidir!... Keza, eski bir manasbrdan mektebe ve Kıymeti 10 lîrayı geçmîyen hediyeler Gümrüklerden kontenjan harici geçecek Şimdiye kadar bariçten hediye olarak gönderilen küçük kıymette bazı eşyalar gümrük idareleri tarafından kontenjan listelerine dahil olduğu cihetle sahiplerine verilmiyor, iade olunuyordu. Bu yüzden bilhassa, geçen yılbaşında kendilerine ufaktefek bazı hediyeler gön • derilen birçok kimseler bu nediyelerini alamadıklarındao dolayı alâkadar makamlar nezdinde şikâyet • lerde bulunmuşardı. Verilen malumata göre hükumetçe bu şikâyetler nazarı dikkate a • lmmış ve kıymeti 10 lîraya kadar olan ve hediye olarak gönderilen kontenjan listelerine dahil bu gibi eşyamn Vekâletin müsaadesile kontenjan harici olarak çıkanlabilme sine karar verilmistir. Keyfiyet srümrükler idaresine de tebliğ ediltniştîr. ŞDÜHTA K ARIKATURLERI 1KTISADI BUHRAN 1 maytsta patron ameleye: Ne geldin yaha, grev yaptana! Romada faşiat wr fittran methaltf rulen ba Etrüskler Romaya kaç impa* solini, bu tarihe fcadar Romada tevrator yetiştirmedi?l... Şimdi, ba tarihî kif olunmus, tekrar çıkmıs, ve mü kansmalardan dolayı İtalya üzennde temadiyen gazetesile nesriyat yap bir hak mı iddia edebiliriz!... Şüphesiz, nuş, sokaklarda mıtuklar söylemis, bugünkü milhyet ve millet mefhumlan ve diğer üç dört arkadaşile bütün böyle diifüncelere mânidir... Fakat, ltalyada harbe müdahale lehinde hayalperver İtalya halkı tarihî zannet propagandalar yapmıştır. Musolini tigi hikâyelere bagh görünmektedir. Oarkadflan Corridoni ve Battisti ve nun içindir ki; ta Dalmaçya sahillerinsah Danunçio bu ise çok çahsmıs den tutunuz da simalinden, şarkmdan, lardır. Serginin bu devre tahsis etgarbinden muhat olduğu yerlerin kentiği salonlarda en küçük teferrüata dine geçmesmi tahayyül eder!... Ve ba kadar, mektuplar, gazeteler, elbi • emperyalizmi faşizmin prensipleri kurseler, silâhlar, hersey mükemmel muştur diyebiliriz. surette tasnif ve teebir olunmustur. OkuyuculanmuU sergide şöyle kısa Busdan sonraki salonlarda ttal • bir gezinti yapmazdan evvel faşizm yanm harbe iştiraki görülüyor. Fakelimesi üzerinde durabm... (fascio), kat, inkılâp sergisinde harbin ta lâtincede degnek demeti demektir. Ve rihçesi yoktur. Yalnız, harp esna eski Romablarda bu birlesmiş değneksmda faşizm erkânmm hayatı, her lerden yapümış (balta) lann zabitler vak'ada aldıklan vaziyet ve alâka taraftndan kuvvet alâmeti olarak kulgösterilmektedir. Bu meyanda, Ca lanılmasmdan kalma bir âdeti temsil eporetti ricati, tzonzo muharebeleri eder. gözden goçiriliyor. Ve nihayet, müSerginin büyük cephesinde bakırdan yapılmif her biri yirmi beş metre bo teliflerm galibiyetile harp 1918 teşrinievvel başmda bitiyor! Fakat, yunda dört büyük balta adeta anahtar ttalya, o vakit yanm milyondan fazşeklmi habrlatacak bir manzara arze • der. la askeri ölmüş olmasma rağmen Müttefiklçrih galibiyetmden. kendi Faşizmin iki devri olmuştur: Biri, 24 kânunusani 191.5 Urihinde ilk mec ne üfnit ettiği hisselerra isabet et • hsinj toplıyan (ihtilâl faşizmi) dir. Bu mediiini gJörüyor^ O tarihte yeni bir li, fasistligin gayesi, ltalyayı eski mütte • mücadele devri açılmış demektir. fikleri aleyhinde harbe sokmak ve eski Artık, ikinci faşizm devrinin teesAvusturya ve Macaristanda hakkı ol süsün« doğru gidiyoruz duğunu zannettiği topraklan almaktı. Memlekette Müttefiklerin galibîtkinci devir; bitaraflığı uzun müca • yetmden bir netice almadığını iddia delelerle yıkarak eski müttefikleri aley eden, ve Müttefiklerin galibiyetini hine ltalyayı harbe soktuktan sonra ba Italyanm müdahalesine atfeden ve sefer de yeni müttefikleri aleyhine müsergisinden bir reritm Ka&artferyadeden bir kısım halk var. Muma ltaîya haritast Bzerinde işaretler cadele etmege müncer olan (mücadele solini bunlann başmda görünüyorl.. faşizmi) ni 23 mart 1919 da ilân et Fakat, diğer tarftan da sosyalistler tepten de sergiye tahvil edilen bu braamekle başlamaktadu*. harp aleyhinde ayaklanıyorlar. E da 12,200 elektrik lâmba merkezi kuMusolini, o vakit bu faşîrm devrini sasen, harpten dönenler daha işle • rulmuştur. Tekmil lâmba kırrvetleri Versay muahedesi hakkında: «Tarih rinî iyice kuramamışlardır. tktısadî . 600,000 mumdur. Bunun için kullanıVersayda bitmiyor, orada başhyor» ve içtiznaî buhran son haddine varlan teller de 68 kilometreyi geçmiftir. demekle açmıştır!... Bu ikinci devir tnıştır. ttalya, baştan aşaği yeis, işSerginin nekadar genis mikyasta tu hâlâ devam etmekte, ve ilk eski mütsizlik ve intizamsızhk buhranına tulduğunu gösteren bu kısa izabtan son tefiklerinm maglup obnasına yardun edü>müs, çalkalamp duruyor; her tara üzerinde o kadar münakaşalar olan den son müttefiklerhklen bazılanna karrafta, grevler tertip olunuyor... Busu faşizm tarihine gelelim... Faşizm ih şı vaziyet almış bulunmaktadır. na, memurlar, umumî ve hususî mütilâli nedir?... tnsan, bu sergiyi iyice Serginin on dokuz salonu, işte, bu gördükten sonra çıkarken aldığı inh • iki devri kısun kuım ayırarak göster • esseseler, tekmil amel» istirake kalkışıyor!.. Kendini meyus addeden, balarla faşizmi şöyle tarif edebilir: Famektedir. tlk sergi salonu, ttalyanm ısişrizlikten çırpınan ttalya milleti şizm, çok mubalâğa edilmiş emperyabraplannı ta 1878 Berlin muahedesine içinde komünistlikle kurrulacağmı list bir milliyetçilik dnctatörlüğüdür. kadar çıkanyor. Ve Berlin muahedesi zaımedenler çoğalıyor.. Sosyalistler, Bugün, dünyanm hiçbtr yerinde millineticesi olarak Bosna Herseğin Avusyetçiliği bir Türk kadar anlıyabtlecek, milliyetçiliğe bir Türk kadar hürmet edecek kimse yoktur, denilebüir. Buna rağmen açıkça söyliyebilirim ki; ben Roma faşist sergisinin merdhrenlerini inerken gözümün önünde dönen renkli renkli resimler, heykeller, tablolar bana müliyelçilikten fazla tehlikeli bir era peryalizmin bağınşmalarnu canlandırdıl... resimler, heykeller, tablolar bana mîliyetçilikten fazla tehlikeli bir emparyalizmin b ağırış ma laratı canlandırdı!... Roma sokaklarında uçuşan yeni otobSslere bakarken ben hâlâ o duvarlardaki reshnlerm, heykellerin tesiri altında olduğunu hissediyordum... Bir müddet bn hiikmu vermekte beBd hissiyahma kapıldığıma kail oldum. Çünkü, bu inkılâp müzesinde Balkan harplerinin acı günlerini hatırlamıştun!.. Trab Istanbul adliye kadrosu genişletiliyor Hazîrandan itibaren tstanbul<fa Adliye teskilâtı genişletilecek ve bir isttntak dairesi daha açılacaktır. tcra dairelerindeki memur adedî de tezyit edilecektir. Profesör Dr. Raşit Tahsin Bey Bsrkaç gün için Ankaraya gkmiştir. TEŞEKKÜR Tüccardan, Şebir Meclisi ve Ti • caret Odasi azasından olup elyevm Avrupada bulunan kayınpederim Havlucu Hacı Recep Beyin valideleri hanımefendmin «rtihalmden dolayı vukua gelen hicranın te • 8İr«.tı zarurîyesini tadile medar olacak kelimatı tesliyetkârane ile ailemizi şifahen ve tahriren tazîye eden ehibba ve evidda ile cenaze merasimine iştirak lutfunda bulu • nan zevatî kîrama ayrı ayrı şükrana teessüratımız mâni olduğundan bu vecibeyi gerek asaleten ve gerek müşarünileyh Hacı Recep Bey n* • mına vekâleten rfaya muhterem gazeteniz delâletile müsaraat eylerim efendim» Damadı Muhittin Piyano akortçusu Hitler Sur tara fıru biHrdik, gelelim AUasLorenefı Çek karikatürü Türkiye Sigortaeılar Dairei Merkeziyesinden: Sigorta ücretlerinin tenezziilü ve Türkiyede icrayi san'at eden sigorta şirketlerimn pek büyük zararlara uğramalan hasebile, mezkur şirketlerîn müdür, mümessil ve umumî a» Yantna yaklaştlamtyan maşuha, yacentalan tarafından müttefiken ittihut Franaa • Lehittan ittifakt haz ve müdiriyeti umumiyelerince Alman karikatürü • tasvip edilen karar mucibince, 1 kânunusani 1934 tarihinden itibaren, bazı acentalarm, tellâl ve mutavassıtlann, hilâfı nizam olarak mü» terilerden bazılanna her ne şekilde olursa olsun vermekte oldukları kumusyon, iskonto ve ikramiyelerin bundan böyle verilmesinin menedilmiş olduğu yeniden muhterem hal • kın nazarî ittılaına arzolunur. Diğer cihetten tktısat Vekâleti Celilesince musaddak tarifede ya • zılı ücretlerle tarife talimatının mecburülittiba olduğunu ve hilâ fmda hareket edenlere olbaptaki hükümlerin tatbik kıhnacağım hatırlatmz. Elhasıl, sigortalılara her ne şekilde olursa olsun tenzilât yatnlm'sı kat'ivvpn memnudur. (16403) Arsanın pahalı olduğu yerlerde tatbik edilmek üzere icat edilen yeni tarz kübik binalar Çek karikatürü • Berber Biraz oturunuz eten • dim, çok işim yok, yalnız şa mösyönün saçım sakaltm keseceğim, o kadar.. Fransız karikattirü • laponya Çinde sulh ve sükunet siyeseti takip ediyor Sovyet karikatürü Sergiden bir tablo: turyaya ilhakını, 19121913 Balkan harbini btrer birer canlandınyor!... Bu salon, Umumî Harbi de içme alarak Musolininin meşhur (Popolo d'ttalia) gazetesinin ihdasına kadar olan vak'alan gösteriyor!... lusgarbe atılan ilk obüsün parçalaruu Musolini, harp ilân olunduğu sene görmüştüra!... Fakat, sonra uzun uıadrya düsündüm. Bir milletin tarihi zan sosyalist fırkasında ve Avanti gazetesinde çalışıyordu. 18 tesrinievvel nettiği haklara dayanarak konukomşu1914 te bu gazetede harbe müda • sunun topraklanna açıkça göz dikmesindeki düşüncelerini tahlfl ettim. O va hale lehinde yazdığı bir makale yüzünden sosyalist fırkasını terke meckit, ta Romalara gelmiş, gitmif; Roma bur oldu. Ve ondan sonra da sosyayolundan geçmiş Turkleri düşündüm. listlerle siddetli bir mücadele açtı. Bir Türk kabilesi olduğunda şüphe olttalyanın, Umumî Harp çıktıktan mıyan Etrijskler Romada Milâttan on dokuz ay sonra,, 22 ntayıs 1915 te, asır evvel buralann ilk medeniyetini harbe müttefikleri aleyhinde müdakurmamışlar mıydı?!... Milâttan bef aar evvel inkıraz bulan, fakat Milât • nalesi Musolininm nüdafaa ettiği tezin muvaffak olması demekti. Mutan beş asır sonra gene meydanda gö yaklanma yapıyorlar!... tşte, bu hâdiselerin aksülâmelidir ki; Musolininin arkasmdan koca bir milletin gitmesine sebep olmustur ve 23 martta faşizmin ikinci devri açılarak bolşevrk taraftarlarile dehsetli bir mücadele başlamıştır. Serginin muhtelif salonlanrtda 1922 ağustosu nihayetlerine kadar süren ve (4,000) kişinin ölümüne seFaşitt selâmı bep olan bu Bolşevik Faştst har • artık bolşevikliğe doğru ilerlemekte bmin dehsetli manzaralan teşhir odirler. Fabrikalar yakılıyor, kapi • lunmuştur. talist aleyhtarlığı son dereceyi buNîhayet, 28 tesrinievvel 1922 de larak burjuvalann hayatı teblike Roma üzerine dört koldan yürüyegeçirmeğe başhyor... Hatta, kan cek kadar kuvvetlenen Faşist tarafb vak'alar ziyadeleşiyor.. tarlan Karlın Musolmiyi (29) da İtalya tarihinin bu kısmı ddden tet • Başvekil tayin eNnesile filî sahada kazandıklan mevkii hukukî şeklile kike değer hâdiselerle doludur. Nide takvîye ediyorlar. hayet, iki cereyandan birinin galip Musolini, bu uzun hâdiseleri hugelmesi lâzıtndır. Sosyalistler son bir hazırlık daha yapıyorlar. Ve ken lâsa ederek 3 kânunusani 1925 te meb'uslar meclisinde: «tşte; bu tadilerine yardımcı olarak papazları rihî, siyasî, içtimaî hareketi ta mübuluyorlar!... dahale harbkım ilk günündenberi Rahip Sturzo ahali ftrkasmm bayaptığım bir propaganda ile yalnız findan köylüleri kazanmağa çalışıyor, ben yaptım!..» diyor. ve bir taraftan, samimî beynelmi tşte Romadaki Faşizm sergisi ve lelcîiîk adamlan, diğer taraftan din adamlan elele vererek Milânoda 17 onun anlatmak istedigi tarih. ALÂETTÎN CEMİL şubat 1919 da büyujc ve kanh bir a Gözü uzaktan gffrmiyen mı'yop seyyah Affedersiniz, Mösyö acaba bu nehirde banyo yapmak teh • likeli midîr? Franaız karikatürü t talâk bilir Affedersiniz küçük hamm hakkındaki fikrinizi oğrene miylm? Ne münasebet? A.. 'A.. Çıplaklar diyartna dük galibat Fransız kankatürü Size izdivaç teklif etmek ni yeiindeyim de.. • Fransız karikatürü •