3 Mayıs 1934 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

Gazetemlz yarın sahifedir Istanbulda emlâk Ve akar vaziyeti umhurîyet'in dünkü nüshasında Boğaziçinde Paşabahçesinde bir eve mal metnurlannca takdir edilen ayda 248 lira ve »enelik 2976 lirahk gayrisafi irat üzerinden tarholunmak istenilen vergiden şikâyet olunuyordu. Pek galip bir ihtitnalle eğer mevzuubahs ev ahşap »e onun vergisi senede 300 lira kadar birşey tutmak lâzım gelir. Eğer o ev kiraya verilecek bir akar olsa bilmeyiz ki iradile vergisini ödemek kabil olur mu? Biz burasınt şüpheli buluruz. Bu vesile bize Istanbulun alelumuırr* emlâk ve akar vaziyetini hatırlattı. Son senelerde Istanbuhm emlâk kıymet • lerinde kayde lâyık bir azalma vardır. Emlâk »ahiplerinden dinlemekte ol duğumuz hikâyelere göre bu kıymetler bazı yerlerde üçte bir, bazt yerlerde ise hemen yan yanya düşmüştür. HerhaJde iratların hissolunacak kadar azal dığı muhakkaktır. Apartunan sabibi mütekait bir dostumuzu kendisine bir iş aramak gayretinde görmüşiük. Bunun sebebini kendisı ızah etti: Geçen seneye kadar apartunanmın iradı ailenin maişeb'ni pekâlâ temin edebiliyormuş. Derken bir taraftan kiralar düşmüş, diğer taraftan yan apartunan boş kalnus, dostumuz geçinmekte zorhık çe • ker olmuş, onun için aile maişetini tamamlıyabilmek üzere şahsan çalışmak ihtiyacuu hissetmeğe başlaraş. PeJti akar kiralannın azalmaıile mütenasip olarak paranın kıymeti artmak ve hayatın pahası ucuzlamak gibi vaziyet • ler de tekevvün etmemiş midir? Bu • raları umumî ve mütemadi surette göz önıinde tutulmak lâzım gelmekle beraber vergi miıkellefiyetlerile emlâk ve akar kıymetlerinin tenazurunu da göz den irak tutmamak icap eder. Son senelerde Istanbulda emlâk inşaatı hayrvt olunacak bir inbimakle ileri götürüldü, ve belki bâlâ da o yolda devam olunuyor. Bu kuvvetli ve Hli inşaat temayüliiniin hangi ihtiyaca tekabül etmekte olduğunu tayin et • mekte cidden zorluk çekiyoruz. Yeni yapılan evler •• apartunanlar milyonlar ve milyonlarca menkul ve müte • davil serveti gayrimenkule kalbeder « ken eslri akarlarm kiralarını alabildi • ğine düşürdii ve diişürüyor. Yeni in • şaat ise hemen müşteriler tarahndan kapışüır halde değildir. Bunlarm da yarı yanya boş olduklarını kapdarın • da, pencerelerinde asüı ilân varakalarından ve perde takümamif boş pen • cerelerinden kolaylıkla görıip anla maktayız. Buna rağmen gene infaat!.. Sebebi?. Belki bu inşaat bir zaman hcrhangi yersiz bir haleti ruhiye ile başlamışb. Bu türlii hareketlerde insanlar koyun sürüsüne benzerler. Hareketi doğur • muş olan fikir süratle saridir. İşe mantıktan ziyade his hâkim olmakla beraber yanlış ta olsa hareket duruncıya kadar aradan epeypce bir zaman geçmek lâzım gelir. Tiirk parasının kıymet sağlamlığı kimsenin en ufak şüphe ve tereddütle karşılamıyacağı kadar kuvvet ve kat'iyet peyda etmiştir. Olsa olsa bugün paramız kıymetinin defla • siyon şeklinde hatta Kizumundan fazla kıymetli olroasından şikâyet olunabilir. Para kıymetinin azalması kadar çoğalması da dikkate lâyık bir mesele teşkil eder. Müstakar kıymet kolay bir tedavülle ahenkli bir cereyan içinde gitmek lâzımdır. Hakikat şudur ki eğer Istanbuldaki inşaat ihtiyaçtan fazla bir nisbet içine düsmüşse bunun önüne geçmekte cümlenin menfaati vardır. Emlâk sahiple • rile beraber hazne dahi bu işe lâyık olduğu ehemmiyeti atfetmek icap eder. Çünkü lüzumundan fazla inşaat gide rek emlâk ve akann servet mahiyetine zararlar iras edebilir. Haznenin em • lâkten vergi şeklinde aldığı ve alacağı varidat bu emlâkm »ervet mahiyetile sıkı surette alâkadardır. Habrlardadır k ve belki hâlâ görülebilir ki Boğazi% çinin birçok eski yalılan, kendîlerine tarholunan vergileri verebilmekten çok uzak düştükleri için yıkıcıya verilip ortadan kaldınlmak hazin akıbetine uğramışlardır. tstanbuldaki mantıksız inşaat çokiuğu burada emlâk ve akar «ervetine işte bu yolda bir tehlike h?zırhyor diye düşünmekte bir parçacık mübalâğa olsa biie herhalde bütiin bütün hata yoktur. Herşeyden evvel bîr kere yenî în şaatın üç »ene için vergi mükellefiye tinden muaf tutulm*» seklindekj ka> • Nn QKQ7 İSTANBUL CAĞALOĞLU P p r ç p m h p 3 MaviC . NO. 0 0 0 1 Telgral ve mektup adresl: Cumhuriyet. istanbul Posta kutusu: tstanbul, No 248 rer^emUe 0 mdjld Telefon: Başmuharrir ve evı: 24290, Tahrır heyeti: 24298, Idare ve matbaa kısmüe Matbaacılık ve Neşrlyat Şırketi, 24299 umhuriyet 1034. löGf Gazetemiz yarın sahifedir 12 Yeni Matbuat kanununun ruhu Bütün neşir vasıtaları murakabe edilecek Falih Rıfkı B. «ekran ve oparlör neşir vasıtası olan basılmıs kâğıdı coktan geride bıraktı» diyoç Ankara 2 (Telefonla) Matbuat Umum Müdürlüğü tar?fından hazırla • nan matbuat kanun projesi takriben 90 maddedir. En bariz noktalar gazetecilik m«i lek noktasmdan Mektebi Â'i mezunu olmak veva olmamak miihim bir rol oyn»madığından yazı isleri mödürlernin Âli mektep mezunu olmak kaydi kaldırılmaktadır. Müstehcen nesriyat hususunda daha ağır ahkâm konmak tadır. Bu maksatla Ma'rif, Dahiliye, Emnîveti Umumiye mümessnierinden mürekkep bir komisyon teskil olun maktadır. Bu komisvon müstehcen neşriyah tetkik eden ehli hibre vasivetin de olacakhr. Bundan baska biivük vilâyetlerde ma'buat odal»n teşkil edi lecektir. Bundan maksat gazeteler kanun noktai nazanndan nasıl murakabe ediliyoriarsa g?zetecilerm de mesiek noktai nazanndan matbuat odalan vasıtasile murakabe olunmalandır. Projede Türkiye bes ıwntak*ya ayrılarak tstanbul, Ankara, tzmir, Trabzon ve Adanada matbuat odalan bu kmacaktır. Diğer maddeier filimlere, «vrtrolara ve «aîrenin Matbuat Umum Müdürlüğünce nasıl murakabe ve kontrol edi da:rdir. Reisicumhur Hz. Gazi Hz. dün akşam Yalovayı teşrif ettiler Yalova 2 (A.A.) Reisi cumhur Hazretleri bugün sa at 17 de Başvekil İsmet Paça Hazretlerile beraber Dolma bahçeden Akay tdaresinin Kalamış vapuruna binerek saat yirmiye çesrrek kala Yalovayı teşrif buyurmuslardır. Baikan misakı ve Buigaristan " Bulgarların arazi talebi manasız ve mantıksızdır,, M. Çaldaris <^Türk olan Trakya ile Yunan Trakyasi üzerinde bu iddiaları düşünmek kabilmidir?» diyor Yunan Başvekilinin mühim bir makale«i Sofya 2 (Hususî) Yunan Baş • vekili M. Çaldarisin Krisçan Sayus Montror atlı Amerikan mecmuasında Baikan misakı hakkında uzun bir makalesi intişar etmiştir. M. Çaldaris makalesinin başında «Bulgaristanın Baikan mîsakma iş tirakinin arzu edildiğini» anlatmakta, «fakat Bulgaristanın bunu reddet mesi ve hiçbir îhtiyata lüzum gör • meden misaka karşı hasmane bir vaziyet takınması, bu memlekette komşularla sulhperver bir şekilde teşriki mesai etmek idrakinin henüz oigunlaşmadığını ileri sürenlere hak verdirecek bir mahiyettedir» de mektedir. M. Çaldaris, Bulgaristanın kotnşularınm zararına arazismi genişletmek hususundaki iddialannın j yalnız gayrimes'ul ve millî teşki • lâtlar tarafmdan değil, matbuat ve resmî zevat tarafmdan da ileri sü rüldüğümi işaret ederek bundan şu netîceyi çıkarıyor: « Bulgaristanın arazi hususun • daki iddialannın tahakimk kabil olmadıktan baska, buniar her türlü (Mabadi beşinci aahifede) Arabistan harbi ffahiliye Vekilİ Sükrü Kaya Bey « e . Hakimiyeti Milliye Başmuharriri Falih Rıfkı Beyler liye gazetesinin bugunku nüshasında Falih Rıfkı Beyın matbuat kanunu başlıklı su makalesi çıkmıştır: «Dahiliye Vekıllıği tarafmdan Bü yuk Mıllet Meclisine verilmış olan yeni matbuat kanununda ilk göze çarpan yenilık matbuat mefhumunun genışle tilmiş olmasıdır. Eski kanunda matbuat kelimesi lu gat manasına alınmıstır Matbuat efkân umumiyeyi sevk ve ıdare eden ne şir, telkin ve terbiye vasıtalanndan yalnız biridir. Daha on sene evvelkine kadar radyo iptidaî bir amatör eğlencesi ıdi Sinemanın lanternmajık devrinı hatırhyanlat henuz kırklannı geçmemişlerdır. (Mabadi besinci ^/ııYetfe) Imam Yahya vef mı etti? at Ibnissüut kuvvetleri süratle ilerliyor Kabire 2 (A. A.) Burada intişar eden Elcihat gazetesi • nîn Mekke mu • habirinden aldığı haberlere göre, bütün cephe boyunca ve bil • hassa Hud*«yd« yolu üzerinde kâin Sa'da m kiinde, lmYahya ile l b n s Imam Yahya süut kuvvetleri arasında şiddetli muharebeler cereyan etmektedir. Bir Yemen tayyaresi, alevler içeritinde yere düşmüştür. tbnissüudun oğlu Emîr Faysal, ileri hareketinde devam ediyor. Port Sudan 2 (A.A.) Reuten Ajansı muhabirinden: Hudeydeden gelen ve lâkin henüz teyit olunmıyan bir habere göre, tmam Yahya vefat etmiş ve San'ada bir kıyam zuhur eylemiştir. (Mabadi üçiincü sahifede) Başvekili M. Çaldari» M. Muşanofun son seyahati Bulgar gazetelerinde çıkan mühim bir yazı Bulgarie> gazetesi yazı • • * «M. Muşanofa ziyaret etmiş olduğu payıtahtlarda gösterilen ve hakkile bîzt mütehassis eden (Mabadi betinci aahifede) yor: cLa AnkaTa 2 (A A ) Hakimiyeti Mil Falih Rtfkı Bevin güzel bir makalesi Türk kömürü gümrük himayesi istiyor Ruslar kıymeti az olan kömürlerini sürebilmek için fiati 23 şilinden 18,50 şiline indirdiler Pariste evvelki günkü sokak muharebesi 2000 polis ve askerle nümayişçiler arasındaki mlicadele bütün gece devam etti Meseleyle İktısatVekâleti meşgul tkbsat Vekâ • Ie*i, ecnebi v« hatta bazı Türk vapurlannın ihra • kiye olarak Türk kömürlerini Pire • den almalanna imkân veren gayritabiî vaziyeti düzeltmek üzere e • saslı tedbirler al • m?ktadır. Vekâletin te şebbüsleri üzerin'e. Zonguldak hav ^onguldakta Türk zasmdaki bütün kömür şirke'leri, tstanbul limanında satılacak ihrakiye kömürlerini, Yunan vaour lanna verilen ihraç fiatîle satmağa muvafakat etmislerdir. Tahmil ve tahliye ucretlerinin de ucuzlablması mukarrerdir. Bu tedbirler neticesinde Türk kö mürleri limanımızda ecnebi vapurlara tonu 19.50 siline tesüm edilebP^ceği için P're limanile rekabet etmek mümkün olacktır. Cünkü Pirede Türk kömürleri 1 9 2 0 şiline muameîe gör mektedir. thracata aynlan kömürdeki ucuzluk, maden rüsumunun kaldırı'ma«ından Heri gelmisti. Bu suretle bir ton kömür 4 5 Hraya inmis ve bundan en ziyade Pire oiyasası is*ifde etmiştir. 933 senesinde Zomruldaktan Pire ye 160,400 ton kömür ibraç edilmiş b'r. Bu. umumî kömür ihracabmızm yüzde 44 ünü teskM etmekted>r. Hal buki Zonguldak kömürlerinin dahilî piyasaya daha yüksek fiatle satılm»sı yüzünden tstanbul limanında günden güne kömür satıslan azalmaktadır. nunî teşvik kaydini tstanbul için bir kalemde ve tereddütsüz ortadan kaldır • mak lâzım geliyor samyoruz. Yeni inşaatı gerek efkân umumiyeyi tenvir sureb'le ve gerek hükumetle şehrin alabileceği diğer tedbirlerle yavaşlat • malı, durdurmah, tabiî cereyanuıa sokmalı. Bu iş temin olunduktan sonra mevcut gayrimenkul servetin ayakta durabilmesi için de çareler düşün Fazla yergiler emJâk ye akajr Naf ıa Vekâletinde yeni teşkilât Demiryollar memurları için de bir lâyiha hazırlandı Ankara 2 ( t e lefonla) Nafıa Vekâleti teskilât kanun lâyihasınm alâkadar vekâletlerce tetkikine devam olumıyor. Bazı vekâletler tet kiklerini bitire rek mütaleala rını göndermis lerdir. Teşkilât lâyi Nafta Vekıli Ah B hasma göre, Nafıa müdiriyeti umumiyesi, Yollar müdiriyeti umumiyesi gibi müdiriyeti umumiyeler ye rine yollar, köprüler ve binalar müdiriyeti namile bir müdiriyeti umumiye ihdas olunmaktadır. Simdiye kadar insicam dahilinde yapılmıyan resmî binaların munta • zam bir usul dahilinde yapılması, proielerin bir müdiriyeti umumiye tarafmdan tetkiki mevzuubahstir. Bundan ba^ka şirketlerin islerile kömürlerinde iki harman Liman tarife komisyonu, Liman Şir • keti tarifelerini tenzil e^mek üzere toplanmışb. Şirket mümessili tetkikat i çin mühlet istediğinden içtima on beş gün sonraya bırakılmıstır. Diğer taraft'n, dünkü nüshamızda temas ett:ğim:z transit Rus kömürleri meselesile de tkbsat Vekilİ Celâl Bey çok ehemmiyetli «urette mesgul olmaktadır. Limanımızda ecnebi vaourlarına verilen Rus kömürleri, Türk kömürleri kadar iyi olmadığı icin «ürümü az ol » duğundan Rusiar rağbeti temin etmek üzere fi»ti 23 şilinden 18,50 siline indirmişlerdir. A'âkadar Türk ihracatclan hüku mete müracaat ederek bu Rus dampnğinin tesirlerini izale etmek üzere ted • bir alınmasmı islem;«lerdir. Dikkate sayan di£er bir cihet, bazı m;llî fabrikslann fîat f*rkı doUyı«:ie Rus kömürlerini terc* etmeleridir. Bu noktada Vekâletîn nazan dikkatini celbehniştir. Türk kömürleri icîn gümrük h'mayesinin kuvvetlenâirilmesi muvafık görülmektedir. şeklindeki serveti çok müşkül, hatta içinden çıkılması zor vaziyetlere sünikUyebilir. İstanbul emlâk ve akan işinde ls tanbul Belediyesinin büyük hassasiyetle alâkadar olacağı bir mevzu vardır. Devlet haznesi de bu pek mühim servet kaynağınuı manhksız bir hale düşmemesi hesabına dikkatli olmak mec buriyetindedir. YUNUS NADİ Paritte bundan evvelki kanlı Paris 2 (A.A.) 1 mayıs günü, bütün Fransada sükun içinde geçtniştir. Vukua gelen hâdiseler, mevziî kalmıştır. ö l e n ve yaralanan yoktur. nümayiflerden bir intiba Bu hâdiselerin en mühimmi, gece Parisin amele ile meskun olan mahallesmde vukua gelmiş olan hâdisedir. Bu mahallede nümayişçiler, (Mabadi beşinci Mahifede) Yugoslavya sefiri bize selâm ve sevgi getirdi Yakında; Ankarada Türk Yugoslav adlî itilâfile bir ticaret muaheuesi imzalanacak M. Yavoviçin gazetemizt mühim beyanatı Geçenlerde memleketimızi ziyaret eden Yugoslavya Hariciye Nazın M. Yevtiçle birlikte Belgrada kadar se • yahat ederek tekrar şehrimize gelen ve buradan da Ankaraya hareket ecien Yugoslavyanın Ankara sefiri M. Yavoviç bir muharririmize şu beyanatta bulunmuşbır: « Yeni aynlarak geldiğım memleketimden, Hariciye Nazınmıza gö« • terilen sam'mane ve dostane kabulden ve milletimize karşı beslenen dostluk hislerinden dolayı güzel memlekettnize Yugoslav miUetmin en hararetli te • şekkürlerini getirmektey«m. Memleketinizde vukn bulan bu telâkının Y (Mabadi beşinci aahifede) < r (Mabadi beşinci sahifede) Aşk Aşk Fırtınası ve his romanı Cenç romancılarımızdan Muazzez Tahsin Hanımın bu eseri, çok meraklt ve macerah mevzuu, ve ince iıslubu ile bütün karilerimizde hakikî bir alâka uyandıracak kıymettedir. • • • Yakında başlıyoruz J Yugoalav aefiri M. Yavoviç