28 Nisan 1934 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 5

İÖ Nisan 1*^4 AVRUPA MEKTUPLARI Türk Inkılâbının hariçteki tesirleri... «Dünyanın en büyük inkılâbını yaratan Dâhiniz önünde biz ecnebiler hayranlıkla eğiliyoruz.» Faler, nisan Paris Madrit sürat katarında Ispanyanın en ta nınmış asılzadelerinden birisi ile ahbap olmuştuk. Türk olduğumu anlar anlamaz bu tnaruf milyone>>in iîk işi beni, Madrit civarındaki şa tosuna davet etmek olmuştu. Orada Türk inkılâbının hariçte bıraktığı güzel tesirlerin en canlı tabloların dan birisini bulmuştum. Büyük asılzade, belki yüz elli davetlinin tuvaletlerinin güzide bir cazbandın nağmelerile kucaklaştığı bu suvarede beni koridorun »onundaki bir odaya doğru götürmüş ve : Içeride göVeceğiniz şey, Türk inkılâbının biz, ecnebiler üzerinde bıraktığı tesirlerin bir gölgesidir!.. Sözlerile sedef tokmaklı bir kapı «çmıştı. Burası şark halılarile döşeli geniş bir salondu. Fakat bu salonun her tarafmda belki yüzlerce resim vaırdı. Hepsi de altın çerçevelerle sarılmıştı. Ispanyalı asılzade gülümsiyerek yüzüme bakcnış ve: İnkılâplar nasıl en büyük «delıa> lan doğurursa bazan da tek bir «deha» dünyanın en büyük «inkı • lâb> ım yaratabilir. Işte milletinizin tanıdığı mazhariyet bu olmuştur. Bu mazhariyetin önünde biz, ecnebiler de büyük bir takdirin verdiği hay • ranlıkla iğiliyoruz!... Demişti. Salonun dört tarafını kaplıyan resimler, Büyük Gazinin muhtelif pczlarla çıkartılmış ateşli resimleri idi. Falarm muhteşem otellerinin göz kamaştırıcı salonlarından birinde dün bir Amerikalı fabrikatörle ta ımtım. Kibar zengmlere has tavırlı haktkî bir centilmen. Çay içerken, mükemmel fransızcasile: Bilir misiniz, dostum!.. dedi .. Amerikalıların hemen hepsi birer resim delisi olduğu halde ben hiç te resim biriktirmeğe merak etmedim. Belki tuhafınıza gidecek, Evimde çok az resim bulunduğunu bile söyliyeceğim. Hele cüzdanımda resim namına hiçbirşey taşımak istemem. Buna rağmen şu dakika cüzdanımda, on dört aydır yanımdan ayırmadı ğım bir kartpostal vardır ki daha çok on dört aylar yanımdan ayrılmıya caktır. Bu da nedir bilir misiniz?... Anlıyamadığı anlatan dudak büküsüm üzerine: Sizi yormıyayım ve meraka düşüırmiyeyım!... diye ilâve etti. Bu lesim, bugünkü dâhi Reisinizin fotoğrafıdır.» Sonra ilâve etti. İşte! .. Yeryüzünün tanıdığı en büyük zekânın sahibi!.. Eminim, büyük insanlan takdir etmeği bilenler bu resmi büyük bir hürmetle ve benim gibi yanlarından biır lâhza ayırmazlar. *** Türk inkılâbının yabancı memle ketlerde ne türlü tesirlec bıraktı • ğım lâyıkile anlıyabilmek içm mutlaka Türkiye hudutları haricinde seyahat etmeli. Büyük inkılâbın hariçte nasıl görüldüğünü herkes belki bilir ve takdir eder. Fakat bunu bizzat görmek ve dmleraek kadar büyük bir mazhariyet, bir Tütk için acaba mutaaavver midir?.. Yukanda kaydettiğim iki hâdiseye benzer birçok şeylere Pariste, Berlkıde, Viyanada, hulâsa Avrupanın her tarfında rastla dım. Türk inkılâbı, Türklükle alâkalan olmıyan milletler üzetrinde de en büyük tesirler yapmıştır ve Türkün yeni tarihi bunu altın sahifele • rin« iftiharla kaydedebiliır. Avrupanın her tarafmda Avrupalının kalbinde yerleşen en büyük bir hakikat varsa o da artık şu cümle lerle bulâs edilebiliyor: Türk inkılâbı beşer tarihinim tanıdığı en büyük inkılâptır ve Mustafa Kemal insazılık âleminin tanıştığı en büyük dâhidir. VEDAT ÜRFt SERBEST SÜTUN Terbiye müesseseleri nasıl tetkik edildi? Kıymetli eski maarifçilerimizden bir zattan aldığımız mektupta, Valâ Nuret tin Beyin hususî mektepler hakkmda yazdığı makalelerine şöyle cevap venliyor: Valâ Nurettin Beyin bir haftadan beri hususî mekteplere dair olan ya • zılarmı eski bir maarifçi olmak itibarile ve büyük bir alâka ile takip ediyor • dum. Fakat dünkü nüshada çıkan ya zısı benim kanaatimi değiştirdi. Valâ Beyin mektepleri ciddî bir surette gezmediğini anladım. Valâ Beyin bu makalesini okuduktan sonra kendisinin mekteplere bir kuşbakışile baktığını ve tetkikatuıda esasata girişemediğıni ve zavahirperestlik ettiğini hisseyledün Valâ Bey bu makalesine mevzu ittihaz ettıği mektebin bahçesinin sokağa doğru çıkmış olduğunu ve mektebin ka • pısını göremiyerek bahçede tatil münasebetile qyun oynıyan çocuklardan öğrendiğini ve Hasan Fehmi Paşa merhumun mütevazı olmak itibarile konağı küçiik yaptırmış bulunduğunu ve nihayet merdivenlerden çıkarken merdivenn gıcırdadığını ve karyola örtüleri nin yeknasak olmayıp rengârenk olduğunu ve bir sınıfta birkaç talebenin ve diğer bir sınıfta iki çocuğun yazı ile meşgul olduklarını ve lâboratuvarda bir kaç şışeden maada birşey görmediğini makamı tenkitte zikretmiş ve hürmet ettiği bir muallimle miidiir muavini beyin kendisine mektep hakkında söyled'klerine ehemmiyet ve kıymet ver miyerek ve onları tahlil etmek lâzım gelirken meskut bırakarak birkaç par • çasını nakleyiemiş ve nihayet parasız, pulsuz, mektep açarak bir senede yirmi bin lira kazanmak gıbi herkesi şüphe ve tereddüde düşürecek müphem ve meşkuk sözlerle makalesine nıha • yet vermiştir. Doğrusunu söylemek lâzım gelirse bunlar bir mektebin mahiyet ve kıy meti hakkında bir mana ifade etmez. Ve Valâ Beyin bir maarifçi ve bir terb.'yeci gözile bu nazık ve mühim işleri göremediğine ve takip edemiyeceği • ne delâlet eder. Bu ışler ihtısasa ve vukufa muhtaçtır. Bu gıbi mesailde çok bitarafane ve durendışane hareket etmek lâzımdır. Yoksa bu mektebin binası böyle i» miş, şu mektebin merdiveni gıcırdıyormuş, berikinin bilmem nesi böyle imiş, bir d.ğeriııin ziyafeti mükemmel imif binaenaleyh mektep te iyiimiş gibi hiç te mektep lerle, maarifle hususile en çok aradığınuz terbiye ve tedris ifle • rL'e ve ruhiya'la münasebeti olmıyan sözler sütun doldurmak ve bir fikri mahsusa hizmet etmek için sarfedilmiş sözlerden başka birşey değildir. Bir mektebi teftiş etmek ve o mek • tep hakkında bir fikir almak için böyle tatile tesadüf eden bir günde beş, on dakika mektebi doIp'mrM* mümkün olmaz. Hiç olmazsa bir hafta müst* mirren mektebi, idarey., t&arısatı teftiş etmelidir. Biz Valâ Beyden böyle me sailde ve memleket işlerinde ciddî davranmasını v tenkitlerin esasata taalluk ettirilmesini bekleriz. Yoksa bu yol • daki tenkitlerin bir fikri • ahsusa musteniden yapıldığına hükmetmek mecburiyetinde kalınz Haftanın en hoş geçen günü..: Dün çocuk bayramtnda, Gülhane parktnda yavrular için çalan askeri mızıka BursaYalova yolu tamir edildi Küçüklere hazırladığımız eğlence Müsamere parlak oldu Otobüsler de intizama gı Gürbüz çocuk müsabakasma yüzden fazla yav.u rince seyahat kolayla&tı iş^irak etti, kazananlara mükâfatlar verildk Mes'ullerin yakasma yapışıhyor? (Birinci sahifeden mabat) müzakere edilecek ve bunun icin meclis fevkalâde içtimaa davet o lunacakttr. Şimdiki halde, Dahiliye Vekâle tinin, Sehir Meclisini fevkalâde içtimaa davet edecek olan teblisratma intizar olunmaktadır. Bu emir geld ; kten sonra, derhal ictima günü tayin olunacak ve Meclis azalarma davetiyeler gönderilecektir. îçtimam bu perşembeve yapılması pek muhtemeldir. Münhasıran Esnaf Bankası yolsuzluğunu tetkik etmek ve mes'ulleri aramak için yapılan bu içtimaın pek hararetli ve siddetli münakasalarla geçeceği tahmin ediliyor. îctimada izahat verecek olan Vali Muhittin Bey belki pazartesi günü şehrimize dönmüş ola • ca ktır. îiye Vekili Şükrü Kava Beyin Meclisteki beyanatı Esnaf Bankası me selesinin »erbest ve esaslı surette tetkikine fırsat vermek üzere Şehir Meclisinm toplanacağmı ve nihaî kararların ancak bundan sonra verileceğini sarahaten gösteriyordu. Binaenaleyh bu haberler simdilik sadece şayiadan başka birşey ola maz. Gene bazı refiklerimiz, rivayet kabilinden olarak Beledve reis muavini Hâmit Beyin, Dahiliye Vekâleti Mahallî 'dareler umum müdürlüğüne veya Belediveler Bankası müdürlüeüne tayini ihtimalinden bahset mektedirler. Diğer taraftan Bankanın vaziyetini tetkik etmekte olan komisvon bugün, Banka dosyaları ve kayit'eri üzerindeki tetkikatına devam edecektir. Hâdise etrafmda resmen tahki kata memur edilen Iktısat Veke'eti Sirketler müdürü Cemal Ziya Bey dün Ankaradan şehrimize srelmistir. Cemal Ziya Bey, ayni meseleyi tahkika memur edilen Mülkiye müfettislerinden Tevfik Talât Beyle bir likte bugünden itibaren işe baslı yarak icap eden evrak ve vesikalar üzerinde tetkikata baslıyacaktır. Sursa Yalova yolunda işliyen yeni otobüsler Bursa (Hususî muhabirhnizden) • Son seyahatimde İstanbula Yalova yolundan gidip geldim. Yalova yolu Mudanya yoluna nisbetle çok ucuz. Yalovadan öğle yemeği de dahil olmak şartile 2 lira ile tstanbula gidebiliyorsunuz. Halbuki Mudanya yolundan vapur ücreti ikinci mevki Gürmtif çocuk mSsabakamızda katananlara 280 kuruştur. 115 kuruşluk vapucda bir öğle yemeği ve 50 kuruş otobüs ücretile beraber bu yolculuk insana 445 kuruşa mal oluyor. Binaenaleyh yarıyarıya hatta yarıdan çok fark eden Yalova yolu halkın rağbetini kazanmaştır. Eğer, banyo mevsim • lerinde bu yolculuk büsbütün ucu* latılırsa birçok vatandaşa daha seyahat imkânı vermek suretile fazla rağbetten de kazanç temin edilebi lir. htdiyelerimiz tevzi edilirken Malul gazilercemiyetinin tebliği Valiye dair şayialar Vali ve Belediye reisi Muhittin Beyin değişeceği ve yerine sabık Vali muavini Fazlı Beyin geleceği hakkında rivayetler deveran etmekte olduğunu bazı refiklerimiz yazıyorlar. Halbuki bizim tahkikatımı za göre bugün için böyle bir tahvile intizar mevsimsizdir. Çünkü Dahi ADESEMİZE ÇARPANLAR: »mbırgece masallarında, istikbalin hâdiselerini aksettiren baz veya falcı kürelerinden bahis vardır. Resimde gördüğünüz küre ise cam yuvarlak değil, bir otomobil feneridir. P&ralk cilâ stnda matbaarmzla, îstanbul Lisesinin bir kısmını güzel bir terkip le aksettirmiş, arkadaşımız Foto Namık ta bu enfes manzarayı ka • çırmamıştır. Şimdiye kada~ Yalova yolculuğu zahmetliydi. Otobüsler ü".c""lan başka herşeyin taşmması için yapılmış, çürük salaşlara benziyordu. Yol çok bozuk ve berbattı. Bu sebeple Bur sadan Yalovaya kadar 3 saat lodoslu havada sallanan vapurlar gibi otobüslerle kara yolunda çalkan mak insanın işine gelmiyordu. Bursa ve Yalova Belediyeleri otobüsleri şimdi adam etmişler... Yolcu mevkileri insanın binebileceği şekle sokulmuş .. Otobüsler stanbuldakilerden daha güzel; yepyeni ve temiz .. Seferler çnk muntazam.. Her gün Bursadan Yalovaya 12, Yalovadan Bursaya da 12 otobüs yolcu taşıyor. Geçen sene pek bozuk olan Yalova • Bursa yolunun birçok yerleri yeniden yapılmış, şimdi geçen seneye nisbetle çok rahat bir yolculuk Malul Gaziler cenuyeti îstanbul şubesi yapılıyor. Otobüsler, düzgün sose rıyasetindenlerden sallanmadan gidip geliyor 1 Ankarada salâhıyeti tamme ile teşekkul eden umum Malul Gazıler cemı lar.. Bursa valisi Abidin Bey yeni yetı îstanbul şubesi 18/4/934 tarıhınde te yapılan yollara bizzat nezaret edesekkul ederek Beyazıt Veznecilerdeki darek Yalova yolculuğjunu salim bir irei mahsusasmda faaliyete baslamıştır. şekle sokmağa çalışryor. Maama 2 Istanbulda mevcut harp malulleri fih Orhangazi ile Yalova arasında bırlığl de faalıyetıne nihayet vererek şugene yolun bir kilometfelik kısmı bemıze iltıhak etnııştlr. Bu suretle Istançok bozuktur. Bu sene burası yeni • bulda malulleri temsıl eden yegâne muden yapılamıyacaksa bile çukurlaessese şubemızdir 3 Kayıt muamelesine başlandığından rm üstünkörü olsun düzeltilmesi lâmuallimlerin veslka ve iki fotoğrafüe ya j zımdır. kında tesısı tasavvur edilen (Maluller i? Yolun İstanbula ait kısmı Yalo dikişi, çamaşır ve kolacılık) yurdunda şeva kaymakamı Şefik Beyin de himhıt ve malul aıleler çalıştırılacağından metile asfalt gibi olmuş.. Yalova suheda çocuklan bıze emanet, bunlann topraklarına girdiğimiz zaman tam sıhhat ve tahsillerüe cenuyetimız alâkamanasile zümrüt bir yeşilliğe kavu dardır. Şehit aile ve yavrularınm da kaşuyoruz. Doğrusu bu yeşillik Yalo yitlerinin icrası için şubenuze muracaatvaya mümtaz bir çehre bahşediyoc. len 4 Cemıyetımız yeni bir teşekkul olBu sene Yalovada göze çarpan yeniduğundan bundan evvelkı teşekkullerın likler var. Caddelere parke döşen seyyiatından mes'ul değildir Yalnız mem miş. Bazı yeni binalar yapılmış, yeleketin en şerefli bir uzvu olan malullere ni bir otobüs durağı kunulmuş. Is her turlu lekeyi temızlemekle sube kele tamir ediliyor. Bütün bunlar miz mukelleftır Bu hususta bir sıkâyeti tstanbul Yalova Bursa hinterlanolanların bu tarihten itibaren on beş gun dına seyahatin çoğaltılmasını ve zarfında tahnren muracaatlerı kolaylaştınlmasmı istihdaf ediyor. 5 Bazı yanhş tevıllere uğrayan ni zamnamemızm 8 ınci maddesı Ankarada Bu grupa bir de İznik kasabasi tanzim edılıp umumî kurultayda tasdık ithal edilirse, bilhassa ecnebi sey edilecek olan nızamnampi esasıde tadıl yahlar için yeni bir tetkik mevzuu edilmiş malul efradm da her turlu rey bulunmuş olacak ve göre göre bıkve hakka malik olduğu tesbit olunmuştur. tıkları camilerden kurtularak Iznik6 Yakında Ankarada umumî kongre teki tarihî ve kıymetli eserleri, büakıt ve malullerm mukadderatıle alâkayük bir amfiteatrı görmeğe can dar mukarrerat ittihaz edileceğinden teatacaklardır. Bunun için yapılacak şekkulumuzun sağlam esaslar uzerine kurulması için Istanbuldaki maluller n iş basittir. Orhangaziden tznik gölü dusunduklerıni tahnren cemıyetımıze bü kenanna kadar yapılmış olan şoseyi dırmelerı ılân olunur. Izniğe, bir otomobil geçebilecek su Duukâ çocuk bayramında Gülhane parkmda yavrular oyun oynarken rasmda jüri heyeti tarafmdan evvelâ bir (Bırinct sahifeden mabat) kurulan üç büyük ipli ve ipsiz kukbirinci seçme yapıldı, ve yirmi yedi çola tiyartrosu, miniminilere bol bol cuk aynldı. Bu yirmi yedi çocuk ara • kahkaha vesilesi veren muhtelif o. sından da onu aynldı ve bu çocuklar yunlar göstermiştir. Bundan baska müsabakaya namzet ilân edildi. Bunlap» monologlar söylenmiş, parkın orta • Neclâ Sami, SaKbe Yusuf, Sabahat Ş e v sında Kolordu bandosu müntahap ket, Nesrin Tevfik, Sevtm Kâıım, Güparçalar çalmıştır. Saat ikiden üç ner Rauf, Ayten Behzat, Türkân Nafi» buçuğa kadar mektepler, diğer da vetli çocuklar kendi aralarında muh Hanımlar ve Yıldız tbrahim, Ydmaz A* sım Beylerdi. Çocuklar beşten on ya • telif oyunlar ve müsabakalar tertip şuıa kadardı. On namzet arasmda tek» ederek eğlenmişler, çok hoş saatler rar beşer kişilik 3d grup aynklıktan geçirmişlerdir. Parkm Çocuk bahçesi kısmında da sonra jüri heyeti reylermi ayn ayn ver« Ali Rıza Beyin on beş kişilik incesaz diler. Neticede birinci gruptan Saliha heyeti çalmıştır. Yalnız Çocuk bahYusuf Hanım aHnşlar arasmda birin • çesindeki tezahürattan bahsederken cih'gi kazandı ve garetemk tarafmdan buradaki muhtelif eğlence aletlerihediye edilen kıymetli kol saati kea<\ nin çok bakrmsız bir halde bulun disine verildi. ' duğunu da zikretmek istiyoruz. BilBundan sonra gene birinci gruptan hassa. çocuklarm üzerinden kayıp kum havuzuna düştükleri kızak ma Yılmaz Asım Bey ikinci ilân edildi v« gene gazetem<z tarafmdan hediye e • kinesi bakunsızlıktan çocuklar için dilen altm uçlu dolmakalem rerfldL büyük bir tehlike arzetmektedir. Üçüncülüğo gene birinci gruptan Yıl Salıncak gibi eğlence aletleri de harap bir haldedir. dız tbrahim Bey kazandı, hediye olarak Saat üç buçuğa kadar devam eden bir ts Bankası kumbarası aldı. Dör • muhtelif eğlencelerden sonra çocuk bah düncüHiğü gene birinci gruptan Guner çesindeki köşk dahilfnde gürbüz ço • Rauf Hanım kazandı ve kendJsme tş cuk müsabakasma baslanmıştır. MüsaBankası kombarası verildi. Sabahal bakaya yüzden fazla kız ve erkek ifti • Şevket Hanım beşmci Oân edildi. Burak etmiştir. Çocuklar şu zevattan müna da kıymetli bir düciş takınu hediye rekkep jüri heyeti tarafından intibap edildi. Bundan sonra ikinci gruDun in • edilmiftir: tihabına baslandı. Bu gruptan da Nes • Emînönü Kaymakamı Raif, Cumhurin Tevfik Hanım birinci ilân edildi, riyet H'lk Fırkası Alemdar nahiye rekıymetli bir hrvalet takımı hediye edilisi Dr. Ali Rıza, Eminömi Himayeietfal di. Sıra ile Vehbi Beyle Sevim ve Türkaza reisi Dr. Halil Sezat, gazetemiz na kân Nafiz Hanımlara birer dolmakalem, mına Mehmet Ziya, Dr. Orhan Tahstn Ayten Hanırna da bir tş Bankası kumBeyler Himaveietfal Alemdar nahive re barssı verildi. Müsabıklar Kolordu ban isi Mahfuza tbrahim, Münevver Hanım dosu çalarkeo şiddetle alkıslandılar. lar, dis taribi Hüsarnettin, Belediye Gazetemiz tarafından küçüklere hediye teftiş heyetinden Necati, Dr. Zati Beyedilen fubbol toplan da Himayeietfalle ler. birlikte müsamereve istirak eden mm taka Ukmekteplerine hediye edHerek Müsabaka nasıl yapıldı? Saat tam üç burukta müsabakalara saat tam beşte üç binden fazla yavru istirak edecek yüzden fazla yavru a • nun hep bir ağızdan söyledikleri Cumhurivet marşile müsamereye nihayet ve» rette ve hiç olmazsa bir iz seklin ritrfı. de uzatmak. tznikte yemekleri yenebilecek gibi bir lokanta açtırmak. Bu mesele ile Îstanbul BelediyeDün Halkevi Alay köşkünde temsil sinin seyyahin şubesi müdiiırü Ek şubesi tarafından gündüz çocuklara mahsus gece de umuma mahsus olmak rem Beyin de alâkadar olduğunu üzere bir müsamere verihniş, aynca da işittim. Bursa vilâyetinin dahi bu va » doktor Tahsin Bey tarafından çocuk «iyete lüzurnu kadar ehemmiyet vere • bakumna dair bir konferan» verilmişceğine şüphe etmiyorum. tir. Musa Alay köşkündeki müsamere