20 Nisan 1934 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 2

s= 20 Nısanl 14 Casuslar arasında 4 2 liklerin plânını nasıl • elde ettim? 30 NakİHt A. DAVER ( Şehi ve Memleket Haberleri ir İlmî bîr cemiyet Otobüs muayenesi için seçilen yer ve zaman! Dün, Eyüp semtinde oturan karöertmizden birkaç sikâyet mektu • bu aldık. Bu mektuplardan anlasıldığma gSre, Belediye memurlanmn; Eyüp • Keresteciler arasmda isliyen otobüsleri içmde halk dolu olduğu halde lâalettayin bir yerde dur durup makine kontrolu yapmalan artık tabiî ahvalden olmuş... Bele • diye zabıtasmm, bu otobüs hattmı ve makrnelerini daimî bir muraka • be altında bulundurması lâzun ve faydalıdır; hiçbir veçhîle ihmali tecviz edilemiyecek derecede... Lâlrin bunun münasip bir zamanı ve yeri olmak lâzundtr. Haliçte oturan hal • km, Kerestedlerden Köprüye kadar yfirümeği goze alamyarak otobüs • lere bmmelermm sebebi zamandan on, on bes dakika istifade etmektir. Boyle iken yohm rasgele bir yerin de otobusün rap, diye durduroldu • ğunu ve Zabıtai Belediye taraftn • dan bir çeyrek, yanm saat, uzun boyht kontrol edfld!ğini düşununuz. Dakika Bzerinde oymyarak valdtten kazanmaga çalışan yolcular, bu ko • layhklan temine memur olanlar tarefmdan yoUarmdan alıkonuiur ve rahatsız ediHrse arhk haHan baska • lan elinden neler çekeceğini, Siyasî icmal Moğolistanda Japonlar ravda( gazetesinm Şanghay muhabirinin Çin gazetelerinden naklen gönderdiği mufassal malumatla diğer menabiden gelen habetler Japonlamn şimdi Moğolistanda askerî ve siyasî ci hetten büyük faaliyet göstermekteolduklannı bildiriyorlar. Mançuride iyice yerleşen ve Sovyet hudut larına doğru Sevkulceyş cihetinden mühim, binleıce kilometrelik de miryolu ve şose yapan, yüze yakm tayyare tneydanı vücude getiren ve külliyetli miktarda asker tahsit eden Japonlar s>'mdi bütün Moğoüstanı istilâya ve burasını dahi askerî bir ta hafşüt sahasi haline getirmeğe karar vertnislerdir. Sovyet ve tngiliz gazetelerinin verdikleri tafsilât bu karann tatbikına başlandığım an latıyor. Bir hakaret meselesi Haber ve Apoyevmatini gazeteleri aleyhîne dava açıldı Madam Artknisya tararaufan Haber gazetesi sahip ve nesriyat mü dürü Hasan Rasim Beyle rumca Apoyevmatini gazetesi sahîbi Kos tantin Vasilyad» ve nesriyat mü • dürü Ligor Yavridis Efendiler aleyhine açılan hakaret davasına dün üçüncü ceza mahkemesinde baslanmışhr. Davaa; maddei mahsusa tayini suretile tahkir edildigmden dolayı suçlulann tecziyelerini ve bin lira zaran manevi ktemektedir. Davaym mevzu olan ve Haber gazetesinde mtişar eden yaza okun • nnıctur. Bu yazıda ahçı Corci isminde birânin bir alacak yüzünden üç gece sua ile Madam Artinnsyanın Galatada Hocaali sokağındaki evi nm camlanna taslamıs olduğu yazılmakta ve bazs tafsilât verilmektedir. Davacı vekîli muhakemenin hafi olarak yapılmasını istemis Ue d« bu talep reddedilmistir. Suçlulardan Hasan Rasim Bey bu haberin esası zabıta raporundan ahndığım; tahkiri mucip birsey olmadığım, hâdisenin aleâlde bir zabıta vakası bulunduğunu söylemistir. Diger suçlular da ayni Jddiayı serdetmislerdir. Usule ait bazı noksanlann ikmali için dava talik edilmiştir. Almanyada, hazır Alman kostümü kullananlar, onun însanı ne kadar gîzlediğini bilirler! lşte bu arada benim ilk yaptı gım miihim is, Emden ve Bor kumun müdafaa vesaitini tahkik etmek oldu. Emden, o tarihte, henüz yeni üssübahrî haline kanulmustu. Halbuki biz îngilizler burasını daima, tngiltereye yapılaeak bir Alman ih • raç ve istilâ teşebbüsünün hareket noktalatindan biri addediyorduk. 1910 da, orada birdenbire basla • nan liman insaatı nazan dikkatitnizi celbetti. Filvaki, yapılan insaat, H nanın nratat ticarî faaliyetine nazamn nisbetsiz derecede fazla idi. Şehkle 9 metro su çeken büyük ge tnilerin girip çıkabileceği ve yana yabileceği liman arasında dört hatlı bir demhyolu yapılmıstı. Ben Emdene gittiğim zaman, denizi doldurmak suretile kazanılan yüzlerce hektarhk arazide büyük kıslalar ve diğer askerî mebani yapılıyordu. Küçük Mordsee Werke gemi tezgâhlan Kruppun kontrolu aîtmda bir sendika taraftndan satm alınarak büyük gemileri tamîr ve msa edecek kudrete çıkanlmıstı. Emdendeki faaliyet okadar bü yüktü ki tngilterenm süphesini eel: betmişti. Alman gazetelerinin Em denin büyük bir ticaret antreposu hai line getirildiği hakkmdaki nesriyatı, I hiç te kanaat verici degildi. Bu in[faat, bilâkis, Emdenin açık deniz • f lerde yapılaeak harekât için, üssü[ bahrt olnMtk üzere hazMlandığını göıteriyordu. Frisonnes adalarının teskil ettiği zinck~leme mania ile dışandan kat'iyyen görülmeden Etns nehri afzında büyük bir nakliye filo*u toplamak ve limanla askerî depolar arasmdaki mükemmel detnir yolları vasıtasile Emdene büyük kuvvetler toplayıp sikatle irkâp etmek kabildi. kat'iyyen not tutmamak âdetimdi. Biraz idman yapmak «uretile insan hafızastnda birçok seyler muhafaza eder. Elverir ki görmeği biUin ve meşgul olduğu mevzuun tekniğine vâkif olsun. Seyahatimi, Borkum Emden müdafaa tertibatuun tnüsterek bir anf seferberlik manevrasına tesadüf ettirmistim. Bu manevranm yapılaca gını Hamburg gazetelerinden sızan bir iki haberden anlamıştım. Bu manevra ve talttnler, senede iki defa yapılırdı ve hedef te Borkum ada smdaki muhafız kıtaatnnn nekadar zamanda takviye edilebileceğini anlamaktı. Kısm yapılan manevrmlardan bi • rinde Ems nehrindeki nakliye gemjlerinm buzlar yüzünden hareket edemediği görülerek Borkumdaki Intaatın karadan takviye lataatı al madan kendi basma adayı müda • faa edebilecek bir miktara çıkanl • ması takarrür etmişti. Emdene, a»ker trenleri gelme • den bir iki saat evvel vardm. 7 nci kolordunun bulunduğu Münster sehrmden gelen bu kıtaat 4 piyade ta burile birkaç istihkâm bölügü, 4 sahra bataryaat ve mütea<l<lit makineli tüfek müfrezelerin'den mürekkepti. Aakerî trenler, limana gidon ye ni demiryollarmdan geçtiler ve nhttma bağlı olan üç vapurcm hixa nnda durdular. Kıtaat ve batary& lar o kadar süratle irkâp edildfler ki trenler geldikten tonrn henüz bir saat geçmeden vapurlar hareket etti. Maarif Vekili Hikmet Beyîn riyasetinde bir cemiyet teşekkül etti Var kıyas et! MALİYEDE Taklit antikalar Müzeler idaresi bir koleksiyon yaptı tstanbul Müzeleri Umum MüdürKiğü Eski Şark eserleri müzesinin bir salonunda sahte ve taklit anti kalardan mürekkep küçük bir kolleksiyon vücude getinmistir. Sümer, Hitit, Asur, Mısır, Yunan ve Roma devirlerine ait orijinal eserleri tak liden ve asan atika müptedi ve amatörlerinâ iğfal ve bunlan yüksek fiatlerle satmak ve bu suretle para kazanmak emelile bazı açıkgözler tarafından yapılan eserlerden mü rekkep olan bu kolleksiyon ziya • retçilerin cidden dikkatini celbedecek mahiyettedir. Bu taklit eser • ler izahatlı birer etiket taşıtnaktadır. Moskovada toplanacak romatizma kongresine iştirak ediyoruz Moskovada 3 mayısta toplanacak olan romatizma kongresinde memleket imizi tesnsil etmek üzere doktor Akil Muhtar Beyin riyasetind'e doktor ömer Va»fi ve Zeki Beyler den mürekkep bir heyet birkaç güne kadar Moskovaya gidecektir. Ayni heyet mayısın bîrinci günü Moskovada toplanacak Salibiahmer kongresine de istirnk edeceklerdir. Heyet Moskovada 15 gün kadar kalacaktrr. Sehrimizde birçok Oniversite profesorlerinm iştirakîle ilmî taharriyatı teşvik ve nefa'celerini nesretmek gayesi • le, Türk fîzikî ve tabiî üimler cemi yeti ısmîle bir cemiyet teskil ed'lm;<!tir. Cemîyetm basında Maarif Vekili Hikmet Beyin riyasetinde bir fahrî komî te vardır. BH komite Üniversite Rek • törâ Neset ömer Bey, Tıp Fakülte«i Dekam Tevfik Salim Pa<a, Fen Fakîiltesi Dekam AK Yar Beylerden mu te^ekkiidir. Cem'vetin idare heyeti muvakkaten profesör Hans Vînterste'n, Frurin Fremdlich, tbrahim Hakk., Hâmit Nazif Beylerden mürekkeobr. CeMoğolistan Avrupa kıt'asmm yamiyet birçok konferanslar verecektir. nsından daha büyük ve daha zengin bir yer dir. Bilhassa Siberyanın MÜTEFERRtK cenup hududunda ve burasmı asıl Rusyaya rapteden yegâne ticarî ve askerî yol olan Siberya hattmm yanı • Geçenlerde Bağdattan sehrimize başında bulunduğundan sevkülceyş cigelen Irak Kralı Hz. nin Hazineihetinden gayet mühimdir. Moğolista hassa Nazırı Ahmet Fehmi Bey dün na yerleeen herhangi büyük bir devIraka dönmüstür. let Sovyet devletinin Asyadaki geAhmet Fehmi Bey, burada Bağ nis mülkünü askerlnc noktasmdan dat sarayı için bazı esya, bu meyan. daima ciddî surette tehdit edebilir. da spora çok meraklı olan Kral Sovyet hükumeti dahi bu nazik vaGaziyülevvel Hz. için deniz ve kara sporlarma ait bazı vesait satın ziyeti çoktan takdvr ettiğindm almıştır. 1926 da Çinden avnlarak istiklâlini ilân eden dıs Moğolistam yani simalî Moğolistam kendi nüfuzu altma almışhr. Irak Hazine Nazırı gitti Mürakıplık talimatnamesi teblig edildi tstanbol Maliye muralaphğı taKmatnamesi dün tstanbul Maliyesine teblig edilmistir. Talimatnamey» nasaran murakıplar mmtakalarmda tefti*lerle mesgul olacaklar, her aym ilk baftaıında !•• ler hakkmda bir rapor verecekler ve ayda en az Od defa derecesi yflk • sek murakıbm riyasetmde toplanarak Ifleri ve mesailermi tanzim edecekler • dir. İrkâp ve ihraç manevrasının mükemmeliyeti Nakliye gemileri iki »aatte Bor kum adasına gittiler ve ihraç 75 dakika rördü. Bu »uretle, Emden* trenHerSn rel mesile son nefer ve topun Borkum adasına ihracı dört saat kadar sürmüstü. Bu, cidden güzel bir ifti ve herseyin bir saat makmeai kıtiza mile islemesi Alman erkânıbarbfye teskilâhnm mükemmeliyetmi gös • teriyordu. Bütün manevra alenl surette yapılmif ve haik askerin vapurlar a irkâbmı seyretmisti. Nakliyeler Em deoden hareket ettiği zaman bir tenezzüh vapuru da onlan takip et miştL Bu vapurda benim de bulun • duğumu ve manevrayı dikkatle ta • kip etttgimi söylemege lüzum var mı? Tenezzüh vapuru yolculan da askerin arkasından Borkum adasına çıkblar. Tabiî ben de beraber. Diger kimselerle beraber ben de seyyar mutfaklanndan yemek alan asker lerin arasma knstım. Kıtaat için, btı manevra bir deniz ve kv safası olmuetu. (Mabadi var) Bir hazır kostUmün marifeti Ems nehrinin karşı sahilinde, Hollanda arazisinde kâin Delfzyl şehri, Emden havalisinde gizli istih • barat yapmak için mükezomel bir karargâh olabilirdi ama Alman zabrtası Hollandadan gelen eonebHere karşj pek dikkatK davrandığı için ben Emdenden 25 kilometro mesa fede Leer sehrmde yerlesmeği tercih ettim. tki çehir arasında isliyen tetbah ve akşam trenleri dahna dolu idi ve bu kalabahkta nazan dikka ti celbetmezdim. Fakat balk arasına daha iyi kansmak için Ingilte rede dftcilmiş elbiselerimi çıkararak Almanyada yapılmıs bir hazn* kostüm aldım. Bu, çok »ade bir tebd kıyafetti, fakat hazır Alman kos tumlernri bu gibi vaziyetlerde kullananlar onun msam nekadar iyi gizlediğini bilirler. Üzerimde hüviyetimi gösteren bir cüzdandan başka hiçbir vesika, not defteri filân taşımıyordum. Esasen casusluk ederken Kendi kendine yürüyen vapur eski yerine götürUldU Çubukludan kalkarak kendi kendi ne UskSdara gelen ve tutün deposu Snüne yanasan «Türkîye» vapura dftn sabah sahibi tarafından gbnderilen i ki romörkör tarafından cerredilerek tekrar eski mahalline ^ötürülmüstfi»". ADLtYEDE Komünistlik maznunian hakkmdaki tahkikat Kjrniinistlik ve komunistlige teşvik «uçlanndan dolayı tevkif edilmis olan <?oktor Hikmet, 'cardeşı Şeref, doktor Şefik Müsnunün erkek kardesi Salâhi Efendilerle kızkardeji Leman Han m haklarmdaki hazırlık tahldkatma müddehımumilikçe devaro edilmektedı'r. Yeniden tevkif edilmis kume yoktur. Çanakkalada define varmış Deyli Telgraf gazetesmin verdiği maIumata nazaran Çanakkale muharebe • sine iştirak etmiş olan 700 mgiliz as • keri, harp esnasmda oraya gomdük • leri altmlan bulup çıkarmak için yakında Çanakkaleye geleceklerdir. Tarihi mezar taşlan müzeye naklediliyor tstanbul surlan dısında YedHtule • Edirnekapı arasmda açümakta o • lan asfalt yolun üzerine tesadüf eden kabristanlarda tarihî ve sınaî kıy • meti haiz mezar tajlan bulundugu için Müzeler idaresi bunları tesbit ettirmekte zıyaa uğramamalacını temine çalısmaktadır. Türk tarihi için kıymetli birer malzeme teşkil eden bu taslardan bir kısmı Belediye mezarhklar müdiriyetile tesriki mesa; edilerek simdiden Süleymaniyedeki mahkukât müzesine naklettirilmektedh*. Devlet Şurasının manevî şahsiyetini tahkir Mimar Fuat Bey isminde biri Devlet Şurasınm şahsiyeti maneviyesini tahkir tuçile maznun bulundugnndan Müddeiumumilikçe hakkında takibat icrasına başlanmıştır. Yusuf Razi Beyin vazifesine niçin nihayet verildi? Yüksek Mühendis mektebi mü derrislerinden Yusuf Razi Beyin vazifesine nihayet verildiğini yazmistık. Bu mesele hakkmda dün Mü hendis mektebi müdiriyetinden bir mektup aldık. Bu mektupta muma ileyhin vazifesine niçin nihayet ve. rildiği şu sekilde izah edilmektedir: cYusuf Razi Bey Ankaraya giderek Nafıa Vekâleti dairelerine müracaatle Amertka müstahzaratından cEverseal» maddesinin sahcısı ve kumusyoncusu olarak dolasman ve Vekâlet makamına da müracaat etmesi, müderrislik vazifesile kabili telif görülmediğinden vazifesine nJhayet verilmiştir.> Şimdi Japonlar bir taraftan iç ya« ni cenubt Moğolistana ryice yerles mekte ve diğer taraftan Sovyet Moğolistanına sokulmağa hazırlanmak ta bulunuyorlar. Bunun içuı Moskova matbuatı Japonlarm Moğolistandaki asker! ve siyast faaliyetlerine büyük enemmiyet vermektedir. Pravdâ gazetesinde görülen ma Iumata gore Japon askerî ajanlan Sovyet Moğolistam hududunun her tarfından Moğol asrretlerini elde ederek bunlardan askerî müfreze ler teskil ve bu müfees«le*<I esKha. ve harp levazunile teçhiz etmektedirler. Bu müsellâh ve muntazam Moğol kuvvetleri bir gün Sovyet Moğolisranma gireceklerdh. Japonlar Moğolistan hudutlann da külliyetli asker tahsit ermişler dir. Bu kuvvetler pek yakin bir zamanda iki istikamet üzere dahilî Moğolistanm Çahor eyaleti üzerinden harekete bashyacaklardır. Ja pon kuvvetlerinin bir kisnu Sovyet Moğolistam üzerine ve diğer kısmı dahilî Moğolistanm garpteki son eyaleti Suyüan üzerine yürüyecektir. Eger Japonlar bu eyaleti dahi elde edecek olurlarsa şarkî Tür kistanın simali sarkî hududuna gelmi« olacaklardır. Bu »uretle Japonlar orta Asyada dahi tehdirkâr bir vaziyet alacaklardır. Taymb gazetesinde nesrolunan askert bir makalede verilen malumata g8re Sovyetlerin sarkî Siber yadaki askert tahsit mıntakaM merkezi Çita sehri olmak üzere Bay • kal göKnum şark tarafıdir. Eğer Japonlar dahilî ve haricî Moğolis taıu İstilâ edecek olurlarsa Baykal gölünün garp tarfrm tehdit edebi Iirler. Bu takdird* sarkî Siberya büyük tehUkede kalabilir. Sovyet devleti son derecede sulhperver olmasın» rağmen Baykal golünün garp tarafınm her hangi büyük bir devlet tarafmdan tehdit edllmesîne müsaade edemez. lşte bunun için Moğolistan meselesi ve bu sahada Japonlarm askert ve siyast faaliyetleri büyük bir harp doğurabilir. Sulh tehlikededir. MUHARREM FEYZt Bir neslin sıhhati nasıl ıslah edilebilir? Kantarcılar cinayetinin muhakemesi Kantarcılarda oturan Osman Efendi ile oğlu Rüstemi bir kavga net:ce • sinde öldüren hamurkâr Mehmedin muhakemesfne dün Ağtrceza mahkemesinde başlannvştır. Maznun; iki kisiyi birden kasten oldürmek cürmîle mahkemeye »evkedilmij ve roakanu riyasetin sualine kar;ı: « Ben Osman Efend'nin evhıde kiracı idim; çıktrnı. İki aylık borcum vardı. Senet verdim. Birgün »enedin müddeti bitmenruş olduğu bir aırada öniime çıkarak benden para istedi. Yamnda oğlu Rüstem de vardı. Yolumu kestiler, üzerime hücum ettiler. Ne yaptıgunı bilmiyorum.» demiştir. Dinlenen ş&hitler de Mehmedin gerek Otman ve gerek Rüstem Efendiye bıçak sapladığını gördüklerini «öylemis • lerdir. Diger sahklerin celbi için dava başka güne bırakılmı^tır. Ingiliz seyyahları gitti Evvelki gün Letkia ve Arantus Isimlerind'eki iki vapurla sehrimize gelen 600 tngîliz seyyahı dün de sehrin muhtelif yerlerini ve mües • seselerini gezmisler, aksam ayni vapurla Pireye dSnmüşlerdir. Mektepliler şampiyonasına dün de devam edildi DSn doktor Osman Şerefettin Bey tarafından ransta henuT bulananlar vtriten konte • Halkevinde dün doktor Osman Şerefettin Bey tarafından «Bir neslin sıhhati nasıl ıslah edilir?» mevzulu bir konferans verikntstir. Osman Şerefettin Bey, herseyde olduğu gibi fen ve içtimaiyatta dahi bir moda mevcut olduğunu söyli • yerek Almanyada ırk, soy tasfiyesf fikirlerinm de ayni moda gibi et . rafa intişar ettiğini izah etmiş, ayni zamanda bir ırkı kuvvetlendlr • mek için yalnız basit bir ameliye • nin yapılmasile iktifa etmenin mümkün olmadığını ve Türk rkma ait gördüklerini, tetkikatını anlatmıs tır. Doktor Şerefettin Bey ezcümle demiştir klt « Türk ırkı haddi zatında en kuvvetii aklardan biridir. TarflıU harikalar gösteren bu ırkta bh* cevher menrcuttur. Bu da bir irsiyeti intikal ettiren Kromatin kütlesinden mündemiçtir. Fakat bu cevher evvelleri bakunsızhktan ve suiidare yüzünden birçok muzır harict te • sirata maruz kalıyordu. Bu tesirle Türk ırkında arizî bir zafiyet gö . rüldüyse <Je sıhhate muvafık şeraiti bulunca bedenen ve dimağan inkisafmı artırmı^ ve bilhassa Cumhuriyet devrile bu inkisaf kemalini bulmustur. Doktor Osman Şerefettin Bey siddetle alkıslanmıstır. Doktor on bes gün sonra Scinci konferansmda nesIm bu arizî tesiratrnd'an ve bun ların izalesi çarelerinden bahsedecektir. ŞEHIR İŞLERİ Acele ediniz Istanbul literi Fayziati maçından Dün Şeref stadyomunda mektepli ler şampiyonasına devam edilmistir. İlk oyun şampiyonlukta ön adımda bulunan Feyziati Istanbul Lise takımlan arasında yapılmıstır. Her iki takım da en kuvvetii sekillerile oynamışlardtr. Birinci devrede İstanbul LJsesi frikik • ten bir gol yapmıjtır. tkinci devre çok heyecanh ve sert olmuştur. Bu devrede Feyziatililer daha canlı oynamışlardtr. Fakat tstanbul LJsesi ikinci sayıyı da atmağa muvaffak bir enstantane olmuştur. Bu sayıdan sonra Feyziatililer, biri penaltıdan olmak üzere iki gol yapmiflar ve oyunu berabere bhirmislerdir. Galatasaray geunediğinden Şisli Terakki hükmen galip ilân edilmiftir. Vefa Hayriye lisesi takımlan ara • sındaki maçı da Vefalüar 41 kazannvslardır. lstiklâl • Kabatas lise takımlan arasmdaki maçı da Kabatafhlar 20 ka sanmıslardıc» Telefon şirketinden alınacak para Telefon sirketi tarafından fazla a'lınıp iade edilecek paralann aboneler tarafından teberruu için dağıtılan teberrünamelerin büyük bh* kısıru doldurulup Belediyeye iade edilmistir. Teberünameler tamamile Blediyeye geldikten sonra Belediye Telefon şirketine müıracaat ederek paralann iadesini istiyecektir. Hayat Ansiklopedisi bir defaya mahsus olmak üzere çıkmış olan elli cü zünü on beşer kuruştan veriyoruz. Bu fınat yalnız 1 mayıs tarihine kadardır Daha iki haftanız kalmıştır. Acele ediniz.