16 Nisan 1934 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

Hayat Ansiklopedisi uncu cuzu çıktı 54 Dresden: 0C7n SGnBI NO. 0 5 7 U ). 3 0 l 0 umhuri et ÎSTANBUL CAĞALOĞLU Telgraf ve mektup adred: Cumhuriyet, Istanbul Posta kutusu: îstanbul No 246 mektup adred: Cumhuriyet, Istanbul tstanbul 246 ve matbaa kısmile Hayat PaZ8neSİ I 6 NİSclfl 1934 Telefon. Başmuharrır ve evi: 24290, Tahrir heyetl: 24298, Idare Matbaacılık ve Neşriyat Şirketi, 24299 Ansiklopedisi Büyük bir kütüphaneyi bir arada evinize geliren en faydalı eserdir. Her evde bir fane buluıtmak lâzımdır. Almanya ile Alışverişimiz Nisan 1934 Reisicumhur Hz. nin seyahatleri ufaran yıllarınm çok ka • rakteristik çizgüeri vardır. Bunlardan birkaçım saya Iım: 1 Sürüm yerleri daralmıştır, 2 Bunun neticeri olarak fiat ler düşmüştür, 3 Sürüm yerlerinin daralman ile, sanayi memleketlerinde, fab rikalar ya işçilerini azaltmağa meo bur olmuatur, veya kapılarım ka pamıştır. Çiftçi memleketlerde ise köy çökmeğe, tarlalar bakımnzhğa yiiz tutmuştur. Halbuki köy isrizliği fabrika issizliği gibi hemen göze çarpmaz. O, kendine göre bir işsizliktir. On keçi ikiye iner, yirtni tavuk beş olur. Eğer imkânt varta, borç; hat'iyyen ödenemiyecek bir dereceye varır. Başka bir şekilde işaiz olmua çiftçiliğin satınalma kudreti sıfıra iner. Halbuki içpazar hareketlerinde, »anayi memleketle rlnde bile, köy ve çiftçilik en bü yük istihlâk kudretidir. Bu aattrla rı okuyanları uzun istatiatihlerlm yormak istemem. 4 Yukarıdaki aebeplerin teairi hemen devlet bütçetinde, umumî ikttsadî kımtldanışta görünür. Devlet geliri azalır. Açtğt kapatmak için ya vergiler artar, veya yeni yeni vergiler çıkarılır. Her yeni vergi ise ihracat eşyaamm maliyet fiatini arttrır. Halbuki dtapazarlar daralmıştır. Rekabet çılgmca artmıştır. Dıspazar rekabeti karsuında pahah istihsal; istihsal memleketi için büyük bir yük ve felâket haline gelir. Böyle bir istihsal, devlet için, hiçbir zaman, emin bir vergi ve gelir kaynağt »ayılamaz. Halbuki mo' dern devlet bir hesap ve kitap devletidir. Vahtinde çıkar bir yol bulunmazta, memlihetin müdafaa havveti et* şâpheli bir vaziyete girmiş olur. Buhran yıllarmın en düşündürücü tarafı da budur. Böyle bir vazi yetten kurtulabümek için hıtulacak tek bir yol vardır: Istihsali ve o nunla birlikte satınalma kudretini normal bir şekilde diriltmek.. Bu, biliyoruz, çok geniş bir başlangıç noktasıdır. Her ülke, kendi iktısadî yapısına göre, yolunu seçmek mecburiyetindedir. Fakat bu tılısımh kapıyı açan anahtar hep birdir: Mümkün olduğu kadar fazla iş. Çahşan kol nekadar artarsa, Urihlâk kudreti, iktısadî kımıldanış ve onun neticesi olarak devlet geliri artar. Bu, arttı mı, vergiler eminleşir ve o nispette azalır. Bizim sanayütniz benüz başlan gıçtadır. Beş yıllık »anayi progra mımız gerçekleştikten «onra »anayi işçilerimizin «ayısı ne olacaktır? Çok cömert bir rakamla 500.000 diyelim. Halbuki beş yıl «onra, biz, aşağı yukarı 19.000.000 luk bir budunuz. Tonelimiz gene çiftçilik ve köy kalacakt<r. Sanayümim de gene köy ve çiftçü* yaşatacaktır. Onun için köyümüa ve çiftçiliğimiz diri ve kudretli bulunmahdır. Eski Ell»» fHozofu Platonun irfan ideali umumî bir ahenkten ibarettir. Bu günkü budun iktısadmm ideah de gene böyle bir ahenktvr. Sanayi ve çiftçilik tam bir ahenk içmde serpıletnezse ikisinden biri güme gıder. Biz, biliyoruz ki, sanayiimiz, doğrudan doğruya yurt sanayüdir. Fakat bu sanayü yasatabümek için de istihlâk kudreti artmış bir köy lâzımdır. Biz bu hakikati bilmiyo ruz, demek istemiyoruz. Çünkü bu hakikat o kadar herkesin malı ol muştur. Köyü dkrî ve güçlü tutmak, onun sürüm yerlerini, bugün için, temin etmekle tnümkündür. Halbuki toprak mahsullerimizin büyük bir kısmını dışpazarlara gönderi yoruz. Bazı sanayiimize karşı ya pacağımız fedakârhk, köye karşı yapılmaH icap eden fedakârhğın yerini tutuyorsa (yalnız para iti barile değil, bilhassa yurttaşlara getirdiği iş itibarile) o zaman or • tada hiçbir mesele yoktur. Bize, yalnız, ikisinden birîni seçmek kalıyor demektir. Bu, tabiî, şimdiki Türk iktısadının en ehetnmnyetli bir meselesidh. Ve hemen karar ver uemiz lâzımdır. Bize göre yaırım M. NERMt (Mabadi besinci Gazi Hz. dün saat 19 da Yugoslav Hariciye Tütün kongresî dün Balıkesiri teşrif ettiler Nazırı hareket etti Ankarada açıldı Büyük tezahüratla karşılanan Reisicumhur Hz. Politika gazetesinin mü İktısat Vekili Celâl Bey bir nutuk söyliyerek konhim bir başmakalesi grenin niçin toplandığını ve neler yapacağını anlattı şehir civarındaki kıtaatı teftiş buyurdular Ankara 15 (Telefonla) Tütün kongresi bugün saat 15 te Halkevinde toplanmıstır. Kongreye Gümriik ve tnhisarlar, Ziraat Vekâletlerile Ankara, tstanbul, tzmir, Trabzon, Samsun vilâyct'erinden 34 murahhas istirak etmistir. Kongre yi İktısat Vekili Celâl Bey, bir nutuk • la acmıs ve Reisicumhur Hazretlerile Büyük Millet Meclisi Reisi Kâzım ve Başvekil tsmet Pasalar Hazeratına kongrenin saygı ve tazimatının arzedilme • sine karar verildikten sonra bugünkü ruznamenin müzakeresine geçilmistir. Ktmgrede Adliyv, Ziraat, Maarif Vekillerile birçok meb'uslar ve tktısat Vekâleti erkânı da hazır bulunmuslar dır. Intihap neticesinde umumî reisli • ğe İktısat Vekili Mahmut Celâl Bey, birinci reis muavinliğine Glen Tabako kumpanyası tzmir müdürü, umumî kâ tipliğe de Türkofis muavinlerinden Haluk Bey seçilmişlerdir. Bundan sonra encümenler intibabatına geçUmiş ve ruznamedeki meseleleri tetkik etmek üzere iki encümen ay • nlmıs, bu encümenlerden birincisine îstanbul Ticaret Odası Reisi Mithat, i kincisine de tnhisarlar Müdür muavini Mithat Beyler reis seçilmişlerdir. M. Yevtic geliyor Mühim bir iktısadî hâdise Gazi Hz. nin aeyahatlerinden, bir intıba Bahkesir 15 (A.A.) Geceyi Ça vc mektepliler tarafından pek parlak i»nakkalede geçiren Reisicumhur Haz tikbal merasimi yapılmıştır. Reisicum • retleri bugün saat 13,45 te otomobille hur Hazretleri otomobillerinden ine • hareket etmişler ve Balya üzerinden sarek halk arasından yaya ol?rak geçmiş* at 19 da Balıkesire muvasalat buyur ler. Hatırlanm sormuslar, iltifat bu • muşlardır. Kilometrolarca uzaklardan yurmuşlardır. yollara toplanan ve birçok taklar ya • Reisicumhur Hazretleri sehrin hari pan köylüler, Paz?rköye inen Bigahlar cinde toplu olarsk bulunan Garnizon ve Balya halkı coşkun tezahüratta bu • kıtaabnı da teftiş etmişlerdir. lunmuşlardır. Şehir donanmıs, senlik yapümakta • Balıkesirde şehir haricine çıkan halk dır. M. Yevtiç Belktat 15 (A.A.) Haridye Naa n M. Yevtiçin Ankaraya miitevecci • hen bu akşam saat 15,40 trenile hareketini mevzuu bahis eden Politika gazetesi diyor ki: «Kral Aleksandr Hazretlerinin geçen sonbahardaki seyahatinden sonra Hari(Mabadi ikinci aahifede) Iktuat Vekili Celâl Bey Encümenler yann saat 9 da mesa • ilerine başlıyacaklardır. İktısat Vekilinin nutku Ankara 15 (A.A.) Tütün kon • gresini açarken tktısat Vekili Mahmut Celâl Bey şu nutku irat etmistir! «Muhterem beyefendiler, Tütün, memleketimizin büyük ser • (Mabadi altıncı aahifede) Kemalettin Sami Ps. Berlin Büyük Elcimiz dün vefat ettl. ; Bu sene kurulacak kâğıt ve mensucat f abrikalan Kayseri mensucat fabrikasının inşasîna başlandı, kâğıt fabrikası da ihale edildi, Sovyetlerin vaptıkları makineler geliyor Ankara 15 (Telefonla) 5 senelik iktısadî programımızm bir kısmını teskil eden ve Sümer Bank tarafından vücude getirilmeleri deruhde edilen fabrikalann insaah hakkında aldığım tnalumatı bildi • riyorum: Bu sene kurulacak 4 fabrikadan Kayseri pamuklu mensucat fabri kasımn msaatına baslanmıstır. Sümer Bank tarafından Nazillide kurulacak ikinci büyük pamuklu mensucat fabrikasma ait bütiin hazır lıklac* da bitmiftir. Sümer Bank mühendisleri elyevm üçüncü bir pamuklu mensucat fabrikasının kurulabilmesi için Konya Ereğlisinde tetköcatla meşguldürler. Bu fabri kanın da 935 senesi iptidasında islemiye baslıyacaği tahmin olunu yor. tlk kâğıt fabrikamızın insaatı dahi son günlerde ihale edilmiştir. Bu fabrika 8 ay zarfında kurulmuş olacaktu% Bunu. da mı biz yaptırdık? Pomak muhaceretine kendi yaptıkları işkencelerin âmil olduğunu itiraf eden yarıreami Zname gazetesi, bir de bizim propaganda yaptığımızı icat etmeğe neden lüzum görüyor? Sofya (Hususî) Bulgaristanda yüz binden fazla bir kısım dindaşımız vardır ki bulgarca konuştukları için Bulgarlar kendilerinden, . çok tenruz müslüman oidukları için de biz ken dimizden addederiz. Bunlar, Bulgaiıstanın Pomak namı altında yaşıyan en bedbaht vatandaşlandtrlar. Zavallılar senenin on iki ayında aç ve sefildirler. Yedikleri, başka hiçbir in&anın yiye miyeceği mısırunu, mısır koçanı, miftr kökü ve ağaç kabuklanndan yapılmış bir undur. Bu yetmiyormus gibi ora lardaki küçük hükumet memurları tarafmdan mütemadi bir tazyika maruz kalvlar. Mektepleri ve cemaat hayat • ları yoktur. Çocuklannı Bulgar mek teplerine göndermeğe mecburdurlar. Bulgar bükumeti serbest seyahat ve hicret edebUmeleri için kendilerme pa< saport vermez, huduttan kaçak ge çenlerm emlâkini musadere eder. tşte böyle hukuktan mahrum, mütemadi\en aç ve mütemadiyen tazyika tâbi tutulan bu halk Türkiyede yaştyan kuun, (Mabadi altıncı aahifede) fön d m Ankaraya gelca bir telgraf Berlin Buyük Elcimiz Kemalettin Ssmi Paşa • nin midesinden tehlikeli bir ameliyat gecirdiğini bildirmiş, bu haber Anka • radan Istanbula da aksetmiıti. Anadolu Ajansının dün geceyansından sonra verdiği ikinci bir haberden anlasıldığına göre bu ameliyat belde • nen ve temenni edilen muvaffakiyetli •eticeyi vermemiştir. Ajansın bütün memlekette derin b'r teessür uyandıracak olan elemli ha beri şudur: Ankara 15 (A.A.) Berlin Büyük Elcimiz Kemalettin Sami Paşa bugün saat biri çeyrek geçe vefat et' mistir. Müşarünilevhin vefatı haberi bütün Ankara mehafiiinde cok derin bir teessür uyandırmıstır. KENDl KENDİMİZİ TENKİT; Işkence gördükleri için Bulgaristandan kaçan 11 evvel BeH»* r ~~~Pomak; hudut askerleri tarafından öldürüldü SSmer Bank Umumî Müdürü Nurullah Esat Bey Bundan baska porselen sanayii tesisi de ön plânda gelen işler me yamndadır. Memleketimîzde kurulması mu karre kitnya sanayii için de tetki(Mabadi altıncı sahlfede) ııııııııııııııııııınııımıı . Iskarta Iskonto Biri Muğla köylerinden birinden, diğen Manisadan aldığımız iki mektup ta dün. Ankarada toplanan tü tün kongresinde ıskarta iskonto meselesinin de konuşulması icin neşriyat yapmaklığımız rica edi''y>r. Ankara muhabirimizden sordak. O da salâhı yettar dairesi nezdinde tahkıkat icra etmiş. Meğer kongrede bilhassa ıskarta iskonto meselesi konuşuiacakrrm. Mesele sudur: Tütün alıcıları bir malı pazarlık edip aldıktan soııra teselliım zamanında mal nümuneye uvmadı diye ya bir kısmını seçip avırıvorlar veya fiat üzerinden ^c şu kadar tenzilât icra ediyorlar, ki satıcı müstahsile göre ikisi de bir tek ziyan yoluna ç'kaT. Bu iki.sekil muameleden birincisı ıskarta, ikincisi iskontodur. Mal nümuneye mutabık çıkmadığı zaman muşterinin sikâyete hakkı var dır. Fakat tütün mıntakalannda bu ıs karta ve iskonto isi, bilhassa son senelerde adeta müstahsil alevhine tatbik olunur zalim bir kaide halme konulmuştur. Böyle3İ şüphesiz büyücek bir ah lâksızlıktır. Meselede bütün bir adaletle iki <<evi birden temin etmek lâzımdır: Malın nümuneye mutabakatini, nümuneye mutabık malda ıskarta ve iskonto hilesinin men'ini. İhtilâfın mahallî ve seri bir hakem tarikile halli en kestirme yoldur. Ara yerde bir de rençper malınm nasıl ihzar edilmesi lâzım geleceği hususun da iyice tenvir olunursa'hiç mesele kaltnaz. Hakikaten müstahsil de nümune • ye mutabık mal vermek lâzımdır. Japon misafirlerimiz • f | |» . I Heyet dün Ankaradan geldi. Şereflerine iki ziyafet verildi. Asama gemisinde bir resmi kabul yapıldı uııııııııııiHiııııııııııııııııııııııııiHiııııııııınııııııııınıııımııııııııııuıımııııınıiHiııiHHiıııııııiHiıınHiııoııımııııiMiııı Pariste garip bir hâdise Paris 15 (A.A.) Gazetelerın ha ber verdiklerme göre, Fontenblo civanndaki esrarengiz Barbizon köşkünde zabıtaca araştırmalar yaptîmıştır. Sa hibinin şüpheli islerJe bulunduğu ve hatta belki casuslukîa alâkadar oldu ğu hissini veren, bu ormanla muhat esraralud yerde, zab.U, övr gazete sinin yazdığına nazaran, bula, bula sabık halk komiseri M. Iroçkiyi bul muştur. Ancak Korsika adasında oturmağa mezun bulunan M. Troçki, me ğerse gizlice burayd gelerek yerles • nıı; Zabıta casus yakalayacağım diye bastığı esrarengiz bir köşkte bula bula Korsika adasından gizlice gelmiş oîan M. Troçkiyi buldu •t Japon bahriyelileri Ankarada Milli Müdafaa Vekilimiz Zekâi Beyle bir arada 2 Amiral dün Asama hruvazoründe verilen resmi kalbulde bir hanımın elini sıkarken • 3 Amiral ve maiyeti Ankarada Büyük Erkântharbiye dairesi onünde Müair Fevzi Paşa Hazretlerile beraber 4 Dün Perapalasta verilen ziyafetten bir intıba Ankaraya giderek Büyük Millet Meclisi Reisi Kâzım, Başvekil tsmet, Büyük Erkânı Harbiye Reisi Fevzi Pa • şalarla Hariciye Vekili Tevfik Rüştü, Mfllî Müdafaa Vekili Zekâi Beyleri ziyacet eden Japon filosu Amirah Hayime Matsushita Cenaplarile naaiyeti erkânı dün sabah sehrimize gelmişler ve Haydarpaşada mera • simle karşılanmışlardır. Bir kıt'a asker ve polis müfrezesi tarafından Japon Amirahna karşı resmi selâm ifa edilmiştir. Karşıla yıcılar arasında Vali muavini, Kolordu kumandanı, askerî ve mülkf (Mabadi altıncı aahifede) Mı detini zanr< j