6 Nisan 1934 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 4

'Cumhuriyet Duçenin nutku ve Türkiye |( iktısat işieri (Birinci sahifeden mabat) desinin Akdeniz ve sahildar iki büyük yarımadada bulunması nokta . sından İtalya hükumet reisinin haricî politikaya taalluk eden beyanatile alâkalanaoaktır. Ayni zamanda bu nutukta beynelmilel silâhları azaltma konferansı ve silâhlanma hususuıvd'a hepimizin alâkasını, dikkatini uyandıracak sözler geçiyordu. Hulâsa ehemmiyetlerini kaydettiğim bütiin bu sebeplerle ttalya Başve kilinin nutkunu dikkatle oku • duk. Diğer alâkadar devletlerin ve matbuatının bu nutka ait olan mülâhazalarmı takip ettik. En evvel kendisile bir dostluk ve bitaraflık muahedesile bağlı olduğumuz ve iyi mimasebette bulunduğumuz Roma hükumetinin tenvirini aradık. Şimdi size en pejin Roma biiyük elçimiz tarafından Hariciyemize bildirilen Venedik saraymtn görüş ve düşünüşünü gösteren beyanatm hulâsasını arzedeceğım. Bu hususta Roma elçimizden 23 mart tatîh'nde aldığun ilk malumat şudur: «Bu sabah Haric'ye Müsteşarı M. Suviç tarafından Hariciyeye davet edildim. Elindeki bir telgrah okuyarak Cumhuriyet ve Akşam gazetelerinde M. Musolininin nutku dolayısile yapılan neş riyattan bahsetti. M. Musolini nutkunda Türkiyeyi istihdaf etmediğini ve gerek kendisinin ve gerekse İtalya hükumetinin Türkiyeyi Asya telâkki etr»sdiğini anlath. M. Musolini ile konuşmak ütediğhni ve bu hususta kendisinden zaten randevu rica ettiğimi ve buna intizar eylediğimi söyledim. Hükumet reisi yaruı yeni meb'us bı'.ıh'batile meşgul olacaktır. Birkaç güne k^dar sizi kabul edecektir. Cevabını verdi. Bunun üzerine yanından aynldım.» Bir hafta sonra gene büyük elçimizde t aldığım bir telgrafı hulâsa ediyo • rum: Roma büyük elçimiz 30 mart tarihli te'çıafında: «Bugiin saat 4 te M. Musolini tarafından çok nazikâne ve sa mimiyetle kabul edildim. Tavurlarmda sözlerinde büyük bir nezaket ve samimiyet vardı.» Dedikten sonra müşarünileyhin şu beyanatta bulunduğunu bize iş'ar ediyor: «Sizi samimiyetle ve kat'iyetle temin ederim ki, nutkumda Türkiyeyi hiç kastetmedim ve bunu biran bile düşünmedim. Bütiin nuruk dikkatle okunduğu | zaman maksadımın ne olduğu anlaşıla i bilir. Asyadan bahsederken büyük as < yadaki bazı memleketlerle bir collabo j rationa işaret etmek istedim. Ben Tür j kiyenin hakikî bir dostu olduğumu ve \ hiçbir arier pense tzşımadığımı size mü I kerreren söyledim. Dost olduğum za \ man hakikî dost olurum. Bahusus Türkiyeye ve daima çok takdir ettiğim inkı'âpçı rejiminize karşı derin bir sem patim vardır. Emin olunuz ben sizleri Avrupalı bilirim ve eğer nutkumda miinh'sıran müşterek hududumuz o lan devletlerden bahsetmek karannı almasaydım Türkiyeden ve Yunanistan dan çok dostane bahsederdim. İlk dostluk muahedemizin imzasındanberi siyasetı'm ve dostlugum kat'iyyen değişmemiştir. Daima aynidir. Nitekim aramızdaki dostluk muahedesini müddeti bitmeden memnuniyetle temdit ettim. Ciddî ve açık bir dostluk yapmağa k:rar vermediğim zaman ne muahede temdit ederim ne muahede yapanm. Türkiyeye olan dostluğum sincere, loyyal ve nettir. Buna kat'iyyen emin olunuz.» Bu münasebetle derhal şunu da memnuniyetle arzetmeliyim ki Türkiye ile ttalya arasmda bir ticaret itilâfı dün Ankarada imza edilmiştir. M. Musolini nutkunda senelerdenberi büyük bir sami miyet ve hahişle iştirak etmiş olduğumuz silâhlan azaltma meselesi üzerinde de şu suretle mütalea beyan ediyor: « Silâhlı devletler silâhsızlanmıyacaklar ve silâhlanmamış olanlar da az çok tedafüî silâhlara malik olacaklardır. İtalya, muhtırası meseleyi olduğu gibi göstermtş peçeyi yırtmıştır. Eğer silâhlı devletler silâhlarmı bırakmıyorlarsa, Versay muahedesinin beşinci kısmını tatbik etmiyorlar demektir ve mantı kan 1932 de Almanya için tanınmıs olan bu hukuk muadeletinin filen tatbi feına muhalefet edemezler. Başka şık yoktur. Alman milleti gibi bir milleti ebedi yen silâhsız tutabilmeyi iddia etmek tam bir hayal ve hatta vekayiin delâ • letile de sabit olmuş bir hayaldir. Meğer ki, Almanyanın tekrar silâhlanma • sma kuvvetle mâni olunmak hedefi beslensin. Fakat bu oyun bir harp tehlikesi yani milyonlarca insanin hayatı ve Avrupanın mukadderatı oyunu demektir. Sonuna kadar ısrar etmeksizin bü yük ve küçük Avrupa devJetleri ara smda anlayış havasının tekrar tesisi için ftalyan muhtırası esasian üzerine istinat eden bir mukavcle ünzau surctile, Almanyaya müdefaa için istediği tek rar silâhlanma hakkını tanımak lâzım geleceği hakkındaki tezi ileri attık. Bu anlayış havası olmadıkça Avrupa ka ranlığa doğru gitmektedir. Memleketi • ni hakikatle karşı karşıya koyan diğer bir devlet adamı da Belçika Büşvekili Kont Brokvildir. Nutku manidar ve ce • suranedir.» M. Musolini, bunu müteakıp, ttalyanın askeri işlerinden bahsetmiş, geçen iki sene bütçelerinde yapılmış ve önü • müzdeki bütçede yapılacak olan şaya nı dikkat tenzilâtı anlatmış ve îtalyanm bu yaphklannın ilerisine gidemiyeceğini söylemiştir. Ve sonra demistir ki: Silâhlan bırakma konferansımn mefluç kalışı karşısmda yaşamak istiyen her milletm ve bilhassa inkılâbın ihya kâr mesaismi başarmağa girişmiş olrn ttalyamn kat'î parolası kuvvetli ol mak tır. Taarruz için değil ancak her türlü ihtimallere karşı koymak için kuvvetli olmak gerektir. Memleketin askerî kuvveti halka emniyet hlssi, demirden bir disiplin hissi vermelidir. Bu kısım beyanatm bilhassa son cümlelerinde herkesin dikkatini celbedeceği çok mühim ikazlar vardır. Diğer devletlerin müdaf&a bütçelerinin bu sene her tarafta artbr dıklannı görüyoruz. Bütün bunlar Avrupadaki vaziyetin hususiyetini gösteren maddî ve şüphe görmiyen delillerdir. r o k iyi biliyorsunuz ki hüküm • leri ve şümulü daima devam ede • cek olan Moskova muahedesile başladığım^z ve Lozan muahedesile devam edilen haricî siyasetimiz bi zim sulha nekadar merbut olduğumuz ve nasıl bir sualha gönül ver • diğimizi hiçbir tereddüde de imkân ve mahal vermiyecek surette tebarüz ettirmiştir. Filhakika on senedenberi bütün dvnva ile aramızdaki muallâk meseleleri hallettik. Uzak ve yakm memleketlerin hepsile dostane mü • nasebetler tesis ettik ve daima miiesses dostluklan konımak ve onlarla telif olunmak suretile yeni dostluklar arpdık, bulduk ve yaptık. Bu açık siyasetimiz Büyük Mec • lisinizin tasdikına iktiran etmiş o • lan dostluk, bitaraflık, yekdiğeri . mize tecavüz etmemek ve hiçbir tecavüze istirak etmemek ve. ha.kera muahedelerile ve ntirak ettiğimiz umumî sı'h misaklarile •* en son temdit edilen ve yapılan Sovyet Ru« ya ile aramızda mer'i Ankara muahedesile ve Türkiye Yunanistan ve Balkan misaklarile ifade olun mustur. Bu samımî sulh siyasetimizi iki cümlede sövle hulâsa edebilirim: Umumî işlerde sulh, mesai ve teşkilât'na iştirak ve kendi arzu muzla bir bitaraflık, memleketi • mizin «Tahil olduğu mıntakalarda sulhu muhafaza ve müdafaa îçin alâkadar devletlerle mesai teşriki. Bu siyasetin kıymeti ve sulha hizmeti ve memleketimizin sulh içinde ma. suniyeti için davamızda samimiyetimiz kadar kuvvete istinat etmesi lüzumu da hergün yeni bir tecrübe ile ve yeni bir tezahürle teeyyüt etmektedir. Bu hakikate sulh dava sındaki samimiyetimiz gibi ilk günden bağlanan hükumetimiz bunun icaplarını hiç biran gözünden ırak tutmamış ve içinde yaşadığımız beynelmilel havanın icaplarının istil • zam ettiği süratle sulh siyasetimizin istinat ettği müd'afaa kuvvetlerini ikmal ve istikmalde diğer devletlerle beraber yürümek azminden geri kalmamıştır ve kalmıyacaktır. Bu cihetin tafsilâtını Başvekilimi. zin lisanından daha salâhiyetle ve tafsilâtile yakmda dinliyeceksiniz. Bu vadide benim size söliyebileCe ğim şudur ki, tasdikınıza iktiran eden taahhütlerimizin icabını yerine getirmek ve Türkiyenin sulha bağlılığını korumak ve Türkiye topraklarını ilişilmez değil, yan ve fena gözle bakılmaz masuniyetini en büyük kuvvete karşı temin temk ve tıpkı M. Musolininin pek veciz ve • haklı olarak söylediği gibi asla tecavüz etmek için değil, fakat her ihtimale karşı koymak için ve büyük inkılâbımızm büyük bir azim i!e giriştiği yapıcı mesaisini korumak için daima çok kuvvetli bulunmağa itinaya mecburuz ve bu yolda şim. diye kadar olduğu gibi büyük mil . letimizin ve büyük meclisimizin hiç bir fedakârlığı ve müzahereti esirgemiyeceğine eminim. Hulâsa arkadaşlarım, milletimizin Büyük Reisinin etrafındaki b i l i ğ i n e ve hükumetimizin arzet • tiğim esaslardaki teyakkuzuna ve Büyük Meclisin yüksek miizaheretine güvenerek bu kürsüden açıkça ifade ederim ki, umumî vaziyet bir gül ve gülüstanlık olmatnakla beraber umumî sulh için nikbinliği kaybetmiyoruz. Binaenaleyh va tandaşlarımıza daima teyakkuz içmde, fakat sükunetle ve müste • rfhane işlerile meşgul olmalarını ve ikhsadî inkişafımızın hiçbir suretle durdurulmamasını tavsiye ederim.» Hariciye Vekili Tevfik Rüştü Beyden sonra Mahmut Esat Bey kür • süye gelerek beyanatta bulunmuştur. Reis Mahmut Esat Beyin sualine Hariciye Vekili Bey cevap verdiler. Mahmut Esat Bey de mütalealannı söylediler. Ruznamede müzakere edilecek başka mesele kalmadı. Cumartesi günü saat 14 te toplanmsk üzere içtimaa nihayet verilmiştir. Gümrükler basılâtı son beş sene i çinde 66,8 milyon liradan 4 8 milyon liraya tenezzül etmiştir. Bu tenezzülün en tnijhim sebebi ikhsadî buhran do ktyısüe her memleket gibi bizim de ithalâtımızı ancak en Z2rurî maddelere inhisar ettirerek tahdit eyle.niş olma > mızdır. 1928 1929 maiî senesinden 1932 1933 sonuna kadar beş sene zarfında gümrük varidatmın en yüksek olduğu malî sene 1929 1930 sene sidir. Malumdur ki, o sene yeni güm rük tarifemiz dolayısile anormal bir surette memleketimize fazla mal ithal edildiği için gümrükler hasılâtı 71,015,000 liraya baKğ olmustur. Müteakıp senelerde bu hasılât gitgide a • zalarak zirdeki cetvelde de göriileceği üzere geçen sene mayıs nihayetinde hitam bulan malî sene nrfında 48,109,000 liraya düşmüş, 19281929 senesine nazaran % 28 derecelerinde azalmışhr. Son beş sene iç'ndeki gümrük ha • sılâtımız berveçhi âtidir: 19281929 19291930 19301931 19311932 19321933 Ura 66,863,000 71.015,000 67,303,000 50,866,000 48,109,000 Gümrükler hasılatı j RADYO ^ 6 Nîsan ksamki program J 1932 ve 1933 senelerini tetkik 1933 senesi haziranı iptidasından kânunuevvel gayesine kadar geçen 7 ay içinde ithalâtı umumiyemizin kıymeti bir sene evvelki ayni aylara nazaran 56 milyon lira kadar daha eksik, yani % 11 derecelerinde nokscndır. Halbuki, gümrükler hasılâhnda ayni dev relerde husule gelen azalış nisbeti an cak % 4,3 tür. Cumhuriyet Merkez Bankasınm 9 numaralı bültenîne nazaran 19311932 ve 19321933 malî seneleri zrfmda gümrükler hasılâtımız başlıca fasıllara göre berveçhi âtidir: (Biner lira olarak) 19311932 19321933 Ithalât resmi 43.817 38,295 Muamele vergisi 6,342 8,422 Istihlâk resmi 248 Hayvan sağlık resmi 81 78 Naktî cezalar 28 13 Varidatı saire 5<98 1053 Yekun 50.866 48,109 Yukanda mukayese ettiğinuz 'ki sene hasüab arasmda ithalât resmi tah silâtmda da % 11,5 derecelerinde bir azalış mevcuttur. Maamafih, ayni se nelerde muamele vergisi tahsilâu 2,080,000 Ura fazlalaşhğı için güm rükler hasılâh umumiyesindeki tenakus derecesi küçülmüştür. Gümrükler hasılâtı devlet bütçesi nin en mühim varidat fasluu teşkil etmektedir. 1932 1933 bütçesinde 186 küsur milyon lira tutan devlet varidatuım 38,5 milyon lirası gümrük ve ar diye tahsilâtıdtr. İSTANBUL: 12,30 alaturka plâk neşriyatı 18,15 plâk neşriyatı 19,15 Ajans haberleri, muhtelif neşriyat 19,30 Türk musikl neşriyatı, (Eliza Hanım, Inci Hanım, ülkü Hanım, Sevim Hanımi 21,20 Ajans ve borsa haberleri 21,30 Necip Yakup Bey orkestrası. VARSOVA: 17,55 Koro konseri 18,15 Mozart'm eserlerinden mürekkep konser 18,35 Mme. Miller tarafmdan tagannl 18,50 haberler vs. 19,20 plâk 20 muhtelif bah'sler 21,05 musiki üzerine konfe rans 21,15 Pılharmonik konser 23,40 dans plâkları, masahabe 24,05 Sigan musikisi. BÜKREŞ: Paskalya münasebetile neşriyat yoktur. BUDAPEŞTE. 18 Egyasült İzzo fabrikasından nakil • 18,45 Feyes salon takımı 19,25 spor haberleri 19,40 Mme. İrene Marik tara fından piyano konseri 20,10 musahabe, müteakiben S gan musikisi. VİYANA: 18,40 Isveç halk şarkıları 19,10 Seyyah neşriyatı 19,25 beden sporu haberi19,45 haberler ve salre 20,15 piyano ile parçalar 21,10 yeni operet ve sesli fi limlerden parçalar 23,10 akşam haberleri 23,25 meşhur plâklar. Meşhur bir tenor . jehrimize geliyor S A R A Y (Eski G'orya) sinemasında 8 nisan pazar akşamına kadar ( Snvare dahil ~ ) filmınrn ilk kısımları ve 9 nisan pazartesiden itibarm MABAIT ve HİI'AMI DikVat: Bu tilm bu sene bafka h çbır sınemada gösterı mıytcegi gibi tamarnı birden dahi verilmıyecektir. Pugün 11 de tenzilâtlı matine S EF I LLE R 1933 senesi h'ziran iptidasından kânunuevvel nihayetine kadar 7 ayılk gümrükler hasılâtı 27,765,000 liraya baliğ olmustur ki bir sene evvelki ay • m devreye nisbetle 1,245,000 üra ek•iktir. MELEK sinemasında [ S U Z A N e A N YOD A I En güzel 4 film musabakasımn ikincisi FREDERİK MARCH GARY KOOPER MİRYAM HOPKINS «Dünyayt dolaşan şarki» isin . filmini çevirdiğindenberi bütün dünyada emsalsiz bir şöhret kazanan tftnör Jozef Şmit bugün şehrimize gelecek ve Saray sİnemasınd'a bir konser verecektir. Konser 7 nisan cumartesi akşamı saat 21 dedir. Bil • hassa bu son turnesinde Avrupa nın her tarafında alkışlanan ve takdir olunan Jozef Şmit şehrimizde de büyük bir muvaffakiyet kazanacağı ^üphesizdir. m " Yann ak^ım 'aat 2I de Bir Gönülde iki Sevda llâvucr,: YunanManın Ünuncu Cumhuriyet Bayramı I urk I ayyarecileri ve ızcı'eti tarafından temsil edilen SARAY (Eski Glorya) da "Dünyayı dolaşan şaıkı,, fılminin mümessiü meşhur tenor Reji: E R N S T LUBİTSCH JOSEPH SCHMİDT yegâne Bugiin saat 11 de tenzilâtlı matine KONSERİNİ verecektir. Programda Air de la Tosca, de l'Elisîr d'amour, du Trova ore, de la Cavalleria Rusti\ana, de la Boheme, de Wertr.er, vesaire., Pıyanoda: MİCHAEL TAUBE refa'<at edecektir Bugiin i P E & sinemasında Haftanın büyük muvaffakiyeti L i L Y A N H A R V E Y Yeni kanunun tatbikatı Maliye Vekâleti yeni kazanç vergi si kanununun tatbikahna dan yeni bir talimatname hazırlıyarak tstanbul MaHyestne göndermiştir. Maliye başme murluklan bu talimatnsmeye tevfrkan kazanç vergisinin tahsiline başlıyacaklardu*. SARIŞIN KUKLA zengin sahneler muhteşem dekorlar, nef'S bir eser. Avnca Yunanistanm 10 uncu Cumhuriyet bayramirda TUrx t A y y a r e c i l e r i v e i z c l e r i . tarafmdan temsil edilen SUMER s nemada D Iber ve esmer yıid*z Bugün : (Eski Artistik) Şubat ayının geçinme hesapları Ticaret Odası son neşrettiği ge çinme endeksinde, fstanbulda beş kişilik oota halli bir ailenin şubat ayında 126 lira 30 santim (yani 12 para) sarfile geçinebildiğini hesaplamıştır. Endekste, bu ailenin yiyecek ve içecek maddelerine 38 lira 48 kuruş 30 santim, yakma, aydınlatma, temizleme maddelerine 12 lira 64 kuruş, giyecek eşya ve ev eşyası için 28 buçuk lira, ev kirası olarak 25 ve muhtelif rrasraflara da 21 lira 38 kuruş sarfetmesî lâzım geldiği gösterilmiştir. Ayni masraflar 1914 senesinde 10 lira 74 kuruşla gcrülebiiiyordu. Şu hesaba nazaran hayat pahalılığı nisbeti, altın paraya göre yüzde 136, kâğıt paraya göre yüzde 1074 tür. NANCY HARRY Bugün saat 11 de tenzilâtlı matine Paprika'nın sevimii yı'dızı ve Çelik adam BROWN DAGLARI\ KIZI FRANZISKA GAAL Musikili, şarkılı ve danslt güzel fıln inde göreceksiniz. I âveten : WELCHMANEfı 8jgüne kadar yaptığı filmlerin en güzeli ei zengini ve en çapkını olar SULAR ÇAÜLARKEN Jose l'ad.lla'nin eseri ve F()X Jl>UR\AL'de küçük beyaz karvo'alann balosu ŞEYTAN KIZ önamozdeki Pazar gunu matinelerden iiibaren İPEK SiNE Bugün MA SINDA ELHAMRA sinemasında iki filim birden saat 12,30 ve 6,30 da ve 8 de " ŞARK s nem?s nda Yunan istiklâl ve cumhuriyetinin 10 uncu yıldönümü şenlikleri, lörk tayyarecilerinin ve izcilerinin iştirakife ve Balkan misakının imza merasimı bütün tafsiiâti'e gösterilecekiir. Osmanlı Bankasından % 5 faizli 1918/1334 tarihli dabilî istikr.z tahvilâtına ait olup vadesi 1/ 5/929 da hulul eden ve ayni tarihte tediyesine başlanan 23 numaralı kuponlardan ibraz edilmiyenlerin 1 mayıs 934 tarihinde Türkiye Cumhuriyeti bükumeti lehine müruru zamsna uğnya • cağı, mezkur tahvilât bâmillerinin malumu olmak üzere ilân olunur. Dünyanın en büyüc ve zengin mizansenli fil minin yeni kopyesi Cuma matine saat 11 de Oühuliye 2 0 kuruş H A Y A T I Ayrıca: Ceci P. de Milîe'ın şa es=r: LEBLEBiCi HORHOR ve aat II 2,30 . 4,30 ve 9,30 da I S A Macar Marşı '.jehzıdebaşı MILLET tivatrosunda bugün gundüz gece N a Şİt B. müsameresi Fahri Bey ve arkadaşlan gündüz ( BEN FAMIŞE MIYİV1? ) ted dram 3 perde ayrıca bale iştirakile ( PARlS YOLCUf.ARI ) vodvil 3 perde. Gece İSTANBUL HAVALAR1) revü vod vıl 3 perde Bale dans v?rvete SoioTaganni Altın Aarayan Kızlar Fransızca sözlü Bütün Istanbal'fn aylardanberf beklediği şaheser: 12 S'nema yıldızı 3C0 güzel revü kizı J.000.' O'J dolar masraf 2 saat musiki ve dans. Cazip bir tnevzu muhteşem vaz'ı sahne JOAN BLONDELL RUBY KEELER VVarren NViliıam Huj?ün ?aat Iî de tenzilâ'iı matme Bugün T Ü R K sinemasında M AE WES T Lün)ada kadm güz llığı hakkmdaki telâkkilerı değıştiren kadm BEN BİR MELEK DEGiLiM Pek yakında filminde