3 Nisan 1934 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

YEDİGÜN 56 ncı sayısı bugün çok canlı yazı ve resimlerle çıktı. 28 10 kuruş SAYFA Nn 3 K K 7 ISTANBUL CAĞALOĞLU , o o ISTANBUL CAĞALOĞLU . H0. 0001 Telgraf TC mektup adresl: Cumhuriyet, Istanbul Posta kutusu tstanbul, No 246 Sall 3 Telefon: Başmuharrlr ve evi: 24290, Tahrlr heyeti: 24298, Idare ve matbaa kısmlle Matbaacılık ve Nesrlyat Şlrketi, 24299 umhu riyet 1934 Ankara 2 (Telefonla) Meclis saat ikide Esat Beyin riyasetinde toplandı. Ruznamede bulunan Türkiye Suriye Demiryolları işletmesi, emlâk itilâfnamesi, zehirli gazlerle bunları kullanmağa mahsus alât • lann memlekete ithalinin men'ini, hudut ve sahil sıhhat memurlarının maaşlarının teadülü, Türk Sovyet hudut itilâfmın sureti halli muka velesinin altı ay temdidi, lâyihaları müzakere ve tasdik edilerek celse perşembeye talik edildi. Meclisin perşembe günkü içti • maında Surayı Devlet kararları hakkında Teşkilâtı Esasiye enciimenince verilen kararın müzakere edil mesi muhtemeldir. Türkiye Suriye hududundaki demiryollarının sureti idaresi iti lâfnamesi müzakere edilirken Sırrı Bey (Kocaeli) söz alarak geçen sene bütçe müzakere edilirken, Mardin hattının trana kadar temdidini Hayat Ansiklopedisi Büyük bir küfuphaneyi bir arada evinize getiren en faydaSı eserdîr. Her evde bir tane bulunmak iâzımdır. Bütün iktısadî Vaziyet vjozonunde ^Sl II 933 senesi Türkiyemiz içîn bir tetkik senesi oldu denilebilir. Hem de tesadüfen hemen her sahada Amerikalı müteiuasstslara yaphnlmış bir tetkik senesi. Belki bu tetkikler kısmen bitmemiştir bile. Fakat ekse risinin ana çizgileri çoktan çizilmiştîr. Bu tetkiklerin nelere taalluk ettiğini umumî olarak hephniz biliyoruz: 1 : tktısadî vaziyetin umumî tetkiki 2 : Gümrüklerde ve mhisarlarda tetkikler 3 : Şimendiferler üzerinde tetkik > ler 4 ı Memleketin petrol vaziyeti ü • zerinde tetkikler 5 : Altın madeni hakkında tetkikler tlk numarada memleketin bütün 3chsat vaziyetine ait olan tetkikler ziraati, ormanlan, madenleri, limanlan ve ticarî hareketleri ihtiva eden hakikaten şamil bir mahiyeti haiz olacak h. Daha ziyade ihtısasa taalluk eden diğer roaddelerin iktısadî ve malî e • hemmiyetleri de meydandadır. Uğurlannda bir hayli masraflar ihtiyar e dilmiş olan bu tetkiklerden memleketimizin esash surette istifade etmesi temenni olunur. Bu istifade tahakkuk etmek için hükumetin bu tetkikler üzerinde ciddiyet ve ehemmiyetle te vakkvrf edeceğine şüphe yoktur. An • cak biz tetkiklerin yabuz ah olduk « lan vekâletlerin dosyalannda kalmt» yarak herkes tarafından okunabilmek üzere birer kitap halinde neşrolunmalannı da lâzım ve faydalı sayıyoruz. Azçok ehemmiyetli mülâbazalann kitap haline geçirilmeleri onlann ehemmlyetini iki kat fazla kılar, faydaları • nı da öyle. Herhangi bir maddeyi do»yalar arasmda uyumaktan ve nihayet unu*ulup gitmekten korumamn tek ça« resi, onu kitap haline koyarak çok adar mm elme tatuşturmtM ohnaktan ib«rettir. Herkesle beraber ve şiiphesk ilk safta Türkiye Büyiik Millet Mecli si, uğurunda bunca masraf ihtiyar e « dilmis olan bu tetkikleri görmek ister. Bu tetkikerden Meclisi haberdar et mek iç;n bile onlan basıp meb'uslara dağıtmağa lüzum vardır, ve bir kere basınca adedini bir parça fazla tutarak bu suretle meydana çdcacak khapların umumî ve hususî bütün memleket kütüphnelerinde yer tutanasmı temin etmek artık isten olmaz. Yapılması için üç beş yüz bin lira fedakârlık ihtiyar ettiğimiz tetkiklerin basılması için üç beş bin lira daha harcıyabilmz. TürkiyeSuriye demiryoYunanistan, Miotis vapurunun lu nasıl idare edilecek? siyasetivaziyetile yakından alâkadar oluyor Tevfik Rüştü Bey mukavelenin şimendifersöyledi mizde esash bir merhale teşkil ettiğini Amerika sefareti, bankerin ne suretle iade edileceğini hükumetten sordu Insul, kendisine avukat tutarak tevkifine itiraz ve mahkeme kararını temyiz etti Miotis vapurunun acentası günde 500 lira tazminat istiyor Ankarada mesele kapanmış H" telâkki ediliyor *\ Ankara 2 (Telefonla) Burada banker tnsul meselesinin kapandığt kanaati vardır. Kendiri istintak hâkiminin kararile tevkif olunmuş ve rahatsız olduğundan Tevkifane has tanesine sevkedilmistir. tadei mücrimin mukavelesi mucibince iade oltmuncıya kadar orada kalacaktır. *** Evvelki gün üçüncü ceza mahkemesince sorguya çekilerek MIÇU ve tabiiyeti tesbit edilen Amerikalı müflis banker tnsulün Sirkecid« Insul Yeniaydın otelinden çıkarken Insul, dün tevkif edildi Büyük Millet Meclisinde bir münakaşa rfariclye VeMtt Kocaeli meb'un Tevfık Rüjtu B Sırrt B. ve bu yüzden Mersin limanı da dahil olduğu halde görülecek istifa ' deden bahsettiğini, fakat eski Nafıa Vekili Hilmi Beyin hayallerle iştigal edilmemesini tavsiye ettiğini anlattı ve bu sözleri Meclisteki arkadaşlarının alkışladığinı söyledi ve bu mevzudan narice çıkmca eminim ki bu büyük düşünce karşısında heyeti celile de elbette be (Mabadi altıncı sahifede) ^linilllllllMIIIIIIIIIIMIIIIIIIMIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIHIIIIIIIII» 1 1 Amerika sefareti talimat istedi i | | Ankara 2 (Telefonla) Ameri 1 İ ka sefaret erkâmndan Mister Ştille | = göriiştüm. Dedi ki: = | « Banker tnsul tstanbulda mev = İ kuf bulunuyor. Ne suretle Amerikaya § İ iade edeceğimizi Vaşmgtondan sor | I duk. Yann cevap bekliyoruz. Alaca | t ğuruz talimata göre hareket edeeeğiz.» i ^IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIUIIIMMIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIHIIIIIV Mayi madenî mahrukat, Madenî yağlar inhisan Tarifenin 695 inci numarasında yazılı mayi madenî mahrukat ve yağlar devlet inhisarına giriyor Ankara 2 (Telefonla) Güm • rük ve Inhisarlar encümeni mayi madenî mahrukat ve madenî yağ'ar inhisan lâyihasnı tetkik etmistir. Lâyihanın aldığı son şekle göre: 1 Gümrük umumî tarifesinin 695 inci numarasında sayılan mayi mad'enî mahrukat ve madenî yağ • lann Türkiyeye ithali hükumetin inhisan altındadır. Bu inhisar Gümrük ve tnhisarlar Vekâletince idare olunur. 2 Gümrükler Vekâleti inhisara mevzu olan bu maddsleri ithal etmek isteyenlere müsaade verir 3 inhisar maddelerinden kilo basma aşağıda gösterilen miktarlarda inhisar resmi alınır. A Ham, tasfiye edilmemiş, temizlenmemiş hafif yağlardan nisbeti ne olursa olsun 10 kuruş. B Tasfiye edilmiş ve yahut temizlenmiş hafif yağlar, benzin ve benzollardan nisbeti ne olursa olsun 6 kuruş. ıııııııııı Her ehemmiyetli tetkikin basılması zaten kaide yapılmalı ya, fakat biz son teİiiklerin kitap haline konulmalarm bilhassa memleketin iktısadî ve malî meselelcri hakkında toplu bir fikir e • dinmeğe hareket mebdei teşkil ede • cek olmalan itibarile pek lüzumlu gö rüyoruz. Bu meselelerin hususî bir halde kalmaktan kurtularak bütün millete maledilmeleri, onlar üzerinde bü • tün milletçe fikir yorulmasını ve yürütülmesini icap eder. tstiyoruz ki memleketin iktısadî vaziyeti toplu olarak herkesin tetkik ve takdirine tevdi e dilmis olsun, ve herkes onlar üzerinde fikir ve kanaat edinsin. Bunlann mü nakaşasından daha hayulı neticeler çıkacağma şüphe yoktur. Memleketin iktısadî vaziyeti malî hayatmın esa sıdır, ve bunlann her îkisi millî mec muanın en sadık ifadesmi teşkil eder. Millî sahada hiçbir mesele kendi kendine bir bütünlük arzederoez. Millî meselelerin her bin diğerlerme bağhdır, ve her mesele ancak diğer meselelere alâkalan gözönünde tutulmak suretiledh ki tam bir tetkik ve müta leaya tâbi tutulabilir. Türkiyede tica ret seraitini mütalea edebilmek için istihsal vesaitini bilmeğe, yani zkaat ve sanayi sahalarım ihata edebilmeğe ihtiyaç vardır. Ve bir kere bu vadiye grrildikten sonra demirli demirsiz yol lann ehemmiyeti taayyün etmiş bulu nur, gözlerimizin önünde limanlann ve deniz yollannın kıymeti canlamr, ni hayet ihracat ve ithalât işlerile karst • laştığımız görülür. Bunlann hepsi birer âlem ve mecrmm ise daha büyiik diğer bir âlemdir. Nihayet memleketimizin iktısadî bilânçosunu yapabümeliyiz, ve bu iş bütün milletin rttıla ve takdirine tevdi olunacak kadar umumîles • tirilırüş ve herkese maledilmiş bir iş olmalıdır. YUNUSNADl (Mabadi üçüncii suhifede) " " insul Londra otelinde para bozduruyor Yeniaydın oteline götürüldüğünü yazmıştık, Amerikadan kaçtıktan sonra yap tığı heyecanlı yolculuğun son mer> balesi Istanbul limanı olması dola# yısile vaziyeti dunyanın her tarafında büyük bir merakla takip edilen tnsul, otelde evvelki gece saat yirmi ikiye kadar istirahat etmiş ve sonra avukatlanm kabul ederek kurtulmak çarelerini araştırmak için uzun uzadıya görüşmüştür. C Tasfiye edilmiş hafif ve orta yağlar, gazyağı ve benzollardan yüzde 1,70 kuruş. D Ağır maden yağlan ve tor tulan, makine yağlan, mazot, motör yağı gibi mahrukat tortuları ve katranlardan bir kuruş. inhisar idaresince getirilecek maddeler ithal sırasında alınan re simlerle inhisar resmi ve masraf mukabili olarak kilo basına on para zammedilerek elde edilen fiat üze rinden satılır. Birinci muvakkat madde, bu kanunun neşrinden evvel sipariş edilmiş ve henüz ithal edîlmemiş mallar hakkında alâkadarları kanunun neşrinden itibaren on beş gün içinde bir beyanname vererek sipariş ettikleri malın cinsini ve nevini ve miktarını sipariş tarihinde bildir • meğe mecbur etmektedir. ikinci muvakkat madde, bu ka • (Mabadi altıncı sahifede) Esat Bey Insulün avukatlıgım kabul ediyor Kendisini limanımıza getiren Miotis gemisi kaptanı M. Musuris ile acentası Celebidis te bu heyecanlı mülâkatta hazır bulunmuşlardır. Insul, hukuk müşaviri Yunanlı M. Aleksandr Mangounun tavsiyesile kendisinin Türkiyede müdafaası îçin eski Ticaret mahkemesi reis lerinden avukat Ahmet Esat Beyi çağrrtmıştır. Esat Bey bu işi kabul ederek otele gelmiş ve Beyoğlu alhncı noterîn başkâtibi Feyzî Beyin huzurunda vekâletname muamelesi yapılmıştır. Amerikadan kaçırdığı milyonla • ra rağmen para sarfetmekten pek hoşlanmadığı anlaşılan ve hesabını cok iyi bilen tnsul gayet hasis olduğu içîn, avukatlarına fazla para vermek itiyadmda olmadığım, zannedildiği kadar parası bulunmadı ğını iddia etmiş ve ücret miktannın tesbitini istemiştir. Bu hususta yapılan anlaşma giz. li tutulmakla beraber avukatlarm Amerikah milyonerden tahmin edildlği gibi yüksek bir ücret alamıya caklan ve tnsulün şimdilik para vermek niyetinde olmadığı anlaşılıyor. Evvelki gece, avukatlarile te mastan sonra, kendisini nezaret altında bulunduran polis memurlan, gazetecilerin Amerikah bankerle mülâkat etmesine dün de mâni olmuşlar ve buna sebep olarak tnsu lün ziyaretçi kabul etmek isteme • diğini îleri sürmüşlerdir. Geceyansi yatan Amerikalı müflis dün sabah saat altı buçukta kalkmış ve îlk iş olarak banyo etmiştir. Bunu müteakıp, büyük bir iştiha İnsul dün aksam Tevkifaneden içeri girerken Yunanistan ve Miotis Ekmekten alınacak vergi vapurunun vaziyeti Maliye Encümeninin hazırladığı lâyihaya göre bir mıııııııı MiııııııiıMiııı.ıııııııııııııtııııııııınııııııııııııiııııııııııııııııııııııııııııııınıııııııııiMiııııııııtHiıııııııııııııııııııııırııııııııııııa Vapurun hukukî vaziyeti Ankara ve Atina arasında dostane muhabereleri mucip oluyor Atina 2 (Hususî) Yunan hü kumeti Miotis vapurunun vaziyetile de fevkalâde alâkadar olmaktadır. Yunan hükumetinin bu alâkası firarî bankeri himaye etmek için değil, an cak muahedatla taayyün eden vapurun serbestii seyrüseferi hakkındadır. Buranm siyasî ve hukukî mehafilinrn fikrine göre burada iki mesele mevcuttur. Birinci mesele: Hariçte işlenmis suç sahibi bir yabancıyı memleketi dahih'nde yakahyan hükumetin o suçluyu tevkif ve teslim etmek hakkıdır. Bu hak mutlak olarak o hükumete ait olduğundan kimsenin ona müdahalesi caiz değildir. tkinci mesele: Suçlunun Boğazlardan geçen bir vapurda yakalanmış olmasıdır. Bu ikinci mesele Yunan Hariciye Nezareti ve muahadeleri tatbik eden devairin fikrine göre Boğazlar mua ile sabah kahvaltıu etmiş, süt, sütlükahve tereyağı, ka«ar peyniri, marmölât ve reçel istemis ve bu yerli mamulâtı pek beğendiğini söylemiştir. hedesinm ikinci maddesile alâkadardır. Bu maddeye göre gece ve gün düz Boğazlardan mürur serbesttir. Gene ayni mehafil Ankara muahadesinin de yüksek tarafeyni âkideynin' mütekabilen vapurlarla yolculann ve sairenin serbestii seyrüseferini tcyit ettiğini ve vapur derunünde tevkifin kara sularmda islenen suçlara taalluk ettiğini söylemektedirler. Bu nokta üzerinde Ankara ve A tina arasmda dostane muhabereler devam ebnektedir. CUMHURİYET Miotis vapurunun Istanbul limamnda tevak kufu kendi ihtiyarile vaki olmuştur. Bu itibarla Boğazlardan serbestii mürur ihlâl edilm;s olmadığı gibi Ankara muahedesine de muhalif bir hareket yapdmış de • ğildir. Binaenaleyh, mesele olmağa değer birsey yoktur. ^ Mahkemede rahatsızhğından bahseden Amerikalı banker otelde sakinleşmiş ve doktor muayenesine lüzum göstermemiştir. Otel memurla (Mabadi beşinci sahifede) kilo ekmekten 1, francaladan 2 kuruş vergi ahnacak Insulün hasisligi Bir ekmekçi dükkâmmn haricî manzaratı Ankara 2 (Telefonla) Bütçe Encümeni, buğdayı koruma karşdığı lâyihası üzerinde tetkiklerini bitirmiş sayılabilir. Encümenin esas olarak kabul ettiğî hüküm şudur: Satmak üzere veya başkası namına fınnlarda pisirilen ekmeklerin yarun kilosuna kadar 20 para, bir kilova k'dar ağırlıkta o'»n'ardar Vher kilo ve küsurat için bir kuruş, 250 grama ka dar olan ekmeklerden 10 para buğ , dayı koruma karşdığı olarak vergi ah ( nacaktır. • Francalaâan yukarda yazık karş»lık iki kat olarak alınacaktu. Vapur, otel, lokanta ve fabrikalarda, maden ocaklannda, inşaat yerle • rmde ve buna benzer yerlerde yapılan ekmeklerden de ytıkarıki nisbet d (Mabadi besincı sah fede)