2 Nisan 1934 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

Hayat Ansîklopedisi 53 üncü cüzü çıktı ıı umhuriyet «ce ISTANBUL CAĞALOĞLU n » • o M" tnOA ." NO. OOüO Telgraf ve mektup adreal: Cumhuriyet, Istanbul Posta kutusu: îstanbul, No. 248 Telefon. Başmuharrir ve evi. 24290, Tahrlr heyetl: 24298, Idare ve matbaa kısmile Matbaacılık ve Neşrlyat Şlrketl, 24299 râZdri8SI L NlSan 1 0 0 4 Hayat nsiklopedisi fcif küîiiphaneyî &ir aracja \ evinize getirefl en faydalı eserdir. Her evde bir lane bulunmak lâzımdır. Balkan misakı Ve Bulgaristan ulgaristan Başvekili ve Hari ciye Nazın M. Muşanof Sob • ranyada Hariciye bülçesinin miizakeresi tnünasebetile Balkan misa k m tenkit etmiştir. Bulgaristantn Balkan misakına niçin iştirak e memiş olduğunu izah etmek maksadile yapıl mış olan bu tenkitierin sulh teminatı altında hâlâ hasmane bir mahiyeti haiz olduğunu herşeyden evvel açık görmek ve açık söyletnek lâzundır. Bulgaristanın Balkan misakına niçin iştirak edememiş olduğunun hakikî sebeple rini, misakın aktinden evvel de mevcut olduğu şimdi M. Muşanofun sözlerile bir kat daha teeyyiit eden bu husu me.te aramak icap eder. M. Muşanof Balkan misakı Bulga ristanın da dahil olabileceği bir misak olabilmek için, evvelemirde Bulgaris tanın komşularile olan hesaplan te mizlenmeli idi, diyor. Muahedelerin Bulgaristan hesabuıa aralık btraktığı kapılar varmış. Bulgar Başvekili: Balkan misakına girip te bu ümitleri kendi ellerimizle nasıl berhava edebilirdik ? Diye soruyor. Vaziyet böyle olunca Bulgaristanın misaka niçin iştirak edememiş olduğu kendiliğinden meydanda değil midir? Bulgar emellerinin tahakkukuna fcalik olunacak bir mtaakuı ebediyyen aktedilmiyeceği anlaçılmıstu Bulgar Basvekilinin sözlerile iste bu hakikatm bir kat daha teeyyiit etmekte olduğunu göriiyoruz. Hatta bu münasebet's Eulgaristanm Balkanlarda bir kargaşalık unsuru olmak vazifesini deruhde etrms olduğuna kadar hiıkme dcnlcr bulunursa kendilerine derHal: Hayv, böyle birjey yoktur, Bile diyemiyeceğimiz anlaşılıyor. M. Muşanof Bulgaristanın Balkanlarda itiIafa muanz olan hareketinm b a a garp menlekeîlerinde takdirle karsılaadığını «iylcmekle Lükumednln bâlâ başka laticî aiyasetler hizmetinde bulundu ğunu ifşa ettiğinm bilmeyiz ki farkm • da midir? Balkan misakının akti se • beplerinden biri Balkanlı memleket • lerin artık şu veya bu devlet elinde oyuncak ve alet olmaktan çıkmalan dır, ve biz bu hususta dolayısile Bulgaristana da hizmet edilmiş olduğuna kani bulunuyoruz. Bundan sonra bu komşu memleket meşru emel ve menfaat lermm ancak Balkanlılar arasındaki ahenk içinde müdafaa edilebileceğini yavaş yavaş olsa da başka türlüsüne ihtimal tasavvur edilemîyen bir zaru retle takdh edecektir. Işte Balkan mi saknu tenkit eden Muşanof nutkunun bizim tarafırmzdan telâkki ve tenki di. Bu görüşlerimiz btraz acı bile olsa hakikî ve samimidir. Hakikaten Bulgaristan için komşularile dost olmakta azamî menfaat vardır. Muahedelerin ladili îçin iki yol vardır: Ya samimî münasebetlerin zamanla temin edeceği anlaşmalar, yahut harp ve şiddet. Bulgaristan bu iki yolun ikincisine mıra • nz olduğunu iddiada musırdır. O halde birmcTsme girmelidi, ve hâlâ da gidilecek yol budur. Eğer Bulgaristan sulhperver bir siyaset takip etmek iddiasım bizzat kendisi nakz ve tekzipte devam etmek istemezse. Bulgaristamn, guya Balkan misakı nın aktinden haberdar edflmemiç ol duğu ifadelerini ancak söz oyunlan diye alabilîriz. Bulgaristanın akti muta savver böyle bir misaka iştiraki müte addit mutantan merasim içinde bile görüşülmüş olduğunu yalraz M. Muşa nof değil, biitiin dünya biliyor. Bel gratta ve Bükreste neler konusulmus olduğundan biz de baberdanz. Tek Bulgaristan misaka iştirak edebflsm diye meselenin bmbir şekli üzerinde Bulgaristanla beraber beyhude yere fikir yoruldu. Bu görüsmelerm ekserisi misakın parafe edilmesinden çok evvel dhr. Nihayet Bulgaristanın misak yerine bir ademi tecavüz misakı imzasnn tekEf etmiş bulunduğunu olsun M. Muşanof son nutkımda kendisi söylüyor. Halrikat bundan ibaretken üç beş satnr aşağıda misaktan hiç haberimiz yok tu demek gültmçtür. Misakm bizzat akitleri arasında bazı ilıtilâf ve münafcaşalan mucîp olmuş olduğunu söylemekle M. Muşanof Atinadaki dedikodulan tebarüz ettirmis oluyor. Bu, olsa olsa sulha hizmetin rannolunabileceği kadar kolay olma dığmı ispat eden bir hâdisedir. Bul garistan sulha hizmeti müşkul kılmak însul, dün muhakeme edildi Yeni bir devletler grup Heyeti Vekile dün Bankerin Amerikaya iadesini tasvip etti Mahkemede okunan evraka nazaran İnsul, 118,000,000 dolar ihtilâs etmiştir Banker, geıriye avdetine müsaade edilmediğinden, geceyi Sirkecide bir otelde geçirmek nıecburiyetinde kaldı Roma itilâfı ve Macaristan mevzuubahis değil Macar Hariciye Nazırı, itilâfın Macaristanm haricî serbestisini tahdit etmediğini beyan etti Budapeşte 1 (A.A.) Ha • riciye Nazın M. Kanya, Azest gazetesine beyanatta bulunarak demiştir ki: «Sulh aşkından mülhem olan Macar siyasetinin gayeleri millî emel lerin muslihane vasıtalarla tahak kuku, Macar istiklâli ve bütün Avcupa devletlerile müsalemetperverane bir teşıiki mesai ile tahakkuku istenen iktısadî refahtır. Macaristan, tarihi mazisi, asırlar mahsuIü olan harsi, inkisaf etmiş ticareti ve bilhassa merkezî olan coğcğafî vaziyeti itibarile merkezî Avrupada beynelmilel meselelerin hallin de alâkadar olmaktan hâli kalamaz ve hatta Macaristanın Tuna vadisindeki bu vaziyeti kendisinin merkezî Avrupa meselelerinin hallin • de esaslı bir âmil olmasını istilzam ettnektedir. Roma itilâflan evvelce de dostluk bağlarile bağlı olan üç devletin siyasî münasebatının bir ittirat altma alınmasi demektir. Bu itilâf larla bir merkezî Avrupa bloku ve yahut yeni bir devletler grupu teş kil etmermişlerdir. Bu husus üç dev Maettr Hariciye Naztrt M. Kanya let münasebatının tecerrüt kayıtlarile siperlenmiş olması ve buna mukabil iltihak kapısmın diğer dev letlere açık bulunmuş olmasile sabittir. (Mabadi üçüncü sahifede) Inkılâp Tarihi dersleri Müflis Banker İnsul, Üçüncü ceza mahkemesi huzurunda aldığt müsaade üzerine oturduğu yerden reisin şuallerine cevap verirken Dün Yusuf Kemal Bey, yeni Türkiye kurulduktan sonra vuku bulan iktısadî değişiklikleri anlattı Türk Amerika mücrimin mukavelesini Meclis bugün müzakere ediyor Beş gün evvel Yunan bandıralı Miotis vapurile Iimanımıza gelen Amerikalı müflis banker M. Samuel İnsul hakkında Amerika sefareti tarafmdan hükutnetimize verilen itharo evrakını muhtevi dosya dün sabah Ankaradan \t • tanbul Müddeiumumiliğine gelmiştir. Bunun üzerine Mıiddeiumımî Ke • nan Bey meseleye vaziyet etmiş ve bu evrakı, ceza kanununun dokuzuncu maddesi mucibince moamele yapılmak için asliye üçüncü ceza mahkenvesine göndermiştir. Mahkerae reisi Hikmet Bey derhal bu evrakı tetkik ederek hukukî ahkâm ve usule muvafık bulmuştur. Müddeiumumilik, M. tnsulün saat on beşte mahkemede hazr bulundu rulmast için Emniyet mödürlüğüne de bir ihzar müzekkeresi yazmıştır. Hükumetin kararr Insul Amerikaya iade olunuyor! Ankara 1 (Telefonla) A # merikah bank«r lnsulü hâmil o \ lan Miotis vapurumın Istanbul Iimanında tevkif edildiği hak kmdaki habe> ler kat'îyyen doğru değildir. Vapur Istanbul li manına geldiği giindenberi ha reketinde serbesttir. Mahkeme, ceza kanunutnu zun 9 uncu maddesine tevfikan bugün (dün) bankeri davet ederek kendisinin Türk tebaası ol madığını, cezasmın altı aydan fazla mankumiyeti müstelzim bulunduğunu, siyasî ve askerî bir suçla müttehim olmadığmı tes bit etmiştir. Mahkemenin kara n Heyeti Vekileye bildirilmiştir. Heyeti Vekile dünkü içtimaında bankerin Amerikaya iadesini tasvip etmiştir. tnsul, yann «bugün» istmtak hâkimi buzuruna çıkanlacaktır; hakkında bugün tevkif karan verftmesi çok muhtemel görülmektedir. Mahkemeye davet edilince... Emniyet müdürlüğünce Amerikalı bankere bu hususta tebb'gat icrasına m: mur edflen polis beşind sube müdr Daniş ve birinci şube (kısmı siyasî) mudür muavmi Sadullah Beyler saat on Yusuf Kemal Bey, Üniversfte tnkdap dört buçukta motörle Miotis şilebine giTarihi Enstitüsündeld deralerme dün saderek kendisine müddeiumumiliğin at 17 buçukta, Ünhrersite konferans samüzekkeresini bildirmişler ve sorgusu lonunda devam etmiştir. yapdmak üzere mahkemeye çağnldığıYusuf Kemal Bey, bundan evveüa nı söylemjşlerdir. konferanslanmda eski iktısadî faaliyetBu tebligattan çok müteessir olan M. lerin saiklerini tetkik etm'şti, dünkü derİnsul derhal itiraz etmiş ve böyle bir sinde yeni Türkiye kurulduktan sonra muameleye tâbi tutulmasını protesto milletin iktısadî hayahnda ne gibi deettiğmi, kendisi Yunan bandaah bir ğişiklikler olduğunu tetkike baslamışfar. jfeamet ©den bir ecnebi olmak v a p u r d a Yusuf Kemal Bey demiştr ki: ve Türkiyede bir suç işlemekten maz « içinde iktısadî faaliyetler bu nun bulunmamak itibarile takibata malunan muhitler muhtelif noktpi nazar ruz kalmasına hiçbir sebep görmedi Iardan tetkik edilebilir. Muhitten anla ğmi heyecan ve asab'yetle soylemiştir. dığımız şudur: tktısadî faaliyetk» ya Müddeiumumiliğin müzekkeresini ir püması kendilerinin varlığına mütevak faz için icap ederse zabıta kuvvetine kvf olan şeyler. müracaat edileceğini anlıyan banker Hukiıkî muhiti alıp ta bu şartları o bitkin bir hale gebniş ve kalbmdeki raitibarla tetkik ettiğimiz zaman evvele hatsızhği dolayısile vapvdan çıkamı mirde bir milletin bütün faaliyetiıve şayacağını ileri sürmustür. mil olan esas devlet teşekkülünü tetkik Fakat yapüan tabıp muayenesi » etmek lâzımdır. tice&mde bu iddianm varit olmad'ğı tlk gördüğümüz şey, Türk milletinin tefbh edidiğinden tekrar Müddeinnr.u kendi kendine kalısı idi. Böyle kendi miliğin davetine icabet etmesi lüzumu ihlar edilmiştir. Artâc bu davete icabet ıııınımrniı mecbımyetinde olduğunu kabul eden M. Insul, zabıta memurlarmm yardırolarile matöre ahnmış ve Sirkeci rıhtı nuna götürülmüştür. Amerikalı banker nhtımdan bir otoroobilîe Enraiyet müdürlüfüne nrkîe dılm*'tir. Geminın kaptanı M. Mus^ris Yusuf Kemal Bey ders verirken kendine kalmca Türk milleti, kendisini bağlıyan her türlü bağdan âzâde göriiyordu. Türkler kurtudu, hem hariçte (Mabadi üçüncü sahifede) Günde 1 milyon rupya! Bir Hint hükümdan Peşteye 270 bavul ve 14 otomobil!e geldi; otelde ^irmi iki odalık bir daire tuttif Budapeşte 1 (A.A.) Ram pur hükümdan ve valisi Baha dır Han, bir Ma car gazetesine beyanatmda demiş tir ki: « Gandi, delidir, gençliğin de pek akildi, fakat iktidar mev kiine gelince taas subun esiri oldu. Hükumetimiî boykotajm teshh edici vaitlerine mu kavemet edeceb derecede mutedi) olmustur. Biz, mümkiın olduğu kadar dünya buhranını teskine ve yaşamağa çalışıyo ruz. İktısadî fe Balta'ttT Tlanın duğizniınden bir intı'oa kümdann bir otelde 22 odalık bir daire nalıkları mümkiın olduğu ka dar azaltmak için siyaset yapmaktan çe tuttuğunu üâve etmektedir. Kendisi 1889 danberi hüküm sür • kiniyoruz.» mektedir ve senelik varidatı 360 mil , Gazeteci, Bvdapesteye Viyanadan 14 yon, yani günda takriban 1 milyondur. otomobil ve 270 bavul ile gelen bu hü (Mabadi besinci sahifedej YUNUSNADt (Mabadi ikînci sahifede) İnsul, Üçüncü ceza mahkemesînde evvelâ ayakta sonra oturduğu yerde muhakeme edilirkeri