18 Aralık 1933 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 5

!İ8Kânunuewell933 Malatyanın büyük derdi Bir tanesi 100 120 gram gelen nefis kayısılar teskilâtsızlık yüzünden ağaçlarda çürüyor Elâziz halkının haklı iki dileği «Elâzizdeki okuyuculanmızdan Hanz Sabri» imzasile aldıgunız bir mektupta deniliyor ki: «Şamlıoğlu Emin Efendmin Elâzize bağh Başvartenik köyünün adının değistirilmesi ve Başvartenik ile bir iki kazayı birbirine bağlıyacak olan yol hakkındaki mektubunu gazete nizde okudum. Başvartenik, köy değil, sehri andmr güzel bir nahiye merkezidir. Yüzlerce senedenberi 26 köyii dahfl olduğu halde halkı öz Türk o Ian bu nahiyenin hâlâ taşunakta olduğu ermenice Başvartenik adınm türkçe bir isme tahvüini hükumeti Cumhuriyemizin himmetlerinden bek'eriz. Çimişgezek kazası Başvartenik nahiye merkezi ve köylerüe Kemaliye, Arapgir kazalannı birbirine bağlıyacak yolun inşası 928 senesinde sabık Malatya Valisi Nevzat Beyin himmetlerile takarrur etmiş ve bir kıs mının tesviyei türabiyesi bitmiş ol • duğu halde yol ikmal edüememiş tir. tşte bu muhit halkının bekle ' diği bu yolun, bühas«a Kemaliye nin 20 kilometre cenubu şarkısine I ve Arapgirin 30 kilometre şimali ne tam şose ortasma düşen bu köp I rümin inşasıdır. Bu köprü yalnız bir iki kaza ile nahiyemizi birbirine bağ| Iamakla kaknıyacak ve yurdun teali ve terakkisînde mühim roller oy • I nıyacakbr.» Keçiboriu kükürt madeni Yerli kükürtler, ecnebi mallarmdan iyi olduğu için iyi işletilirs* Balkanlara ihracat yapılabilir tzmir (Hususî) Ankaradan gelen haberlere göre lktısat Vekâlet; Keçiborludaki kükürt madeninin imtiyazını İş Bankasile Sumer Bank ve tzmir kooperatifi 1 nin, ve bazı ma " v müesseselerin il irakile teşekkül edecek 300 bin Kralık bir sirkete verecektir. Bu haber siiphestzdir ki Ege mıntakasındaki ü zihn müstahsîllerin sevindirecek mahiyettedir. Tesekkü Malatyanın meşhar kayıtuan kttrataldaktan sonra muntazam surette sandtklara doldaruluyor Malatya «Hususî» Malatya, ziraî istihsalâh itibarile servet merobalan • mızdan hiridir. Malatyada yetişen meyvalar bflhassa kayısı memleketin her tarafmda tanmmtş,, şöhret bulmustur. Fakat Malatya kayuısı bakımsızlık yüzânden ha&ikî randımamnı verememektedir. Kayısı ağaçlan ıslah edilir ve fennî usuller tatbik olunursa istihsal miktan mühim bir mkişafa mazhar ola cakbr. Bugânkü vaziyetle, m«yva memleketi olan Malatya, iktısadî hayatımızda mühim roller oynamaktadır. Bıma rağ • men teskilâtsızlık yüzünden meyva larm pek çoğu bahçelerde çürüraek • tedir. Burada her sene 200,000 lcOo kayısı istihsal edilmektedir. Vasatî ola rak bir ağaçtan 25 kilo kayısı alın • maktadır. Bu meyralann tamamen ihracı ternin edildiği ve bir konserve fabrikası açıldığı takdirde istihsal mik tan herhalde pek çok artacaktır. Son zamanlarda memleket dahilinde sarfiyatı artan kayuının nevileri pek çoktur. Bunlardan Hasanbey, Ye silasuı, Hacıkızı, Yeğen, Havaî, Allı • gelin ismindeki kayısılar çok meşhnr ve nefktir. Diğer vilâyetlerde yetişen kaytsdar nefaset itibarile Malatya kaymsfle mokayese edilemez. Hatta Malat yanm mnhtelif yerlerinde yettsenler bile başka başkadn*. lyi bakılan ve aşılanan ağaçlardan 100120 gram ağırlığutda kayısı almdığı vakidu*. Malatyanın bu büyük derdi ufak bir himmetle bertaraf edihrse meyva memleketi parlak bir istikbale doğnı yürü meğe başlıyacakhr. 7T İzmirin ihracat vaziyeti Bu sene ne kadar üzüın, incir, bakla, palamut£^e . zeytinyağ satıldı, ne kadar stok var? , îzmir «Hususî» tzmir plyasasmda muamele gören ve başlıca ihracat mahsullerini teşkil eden emriannı ti carî vaziyeti hakkmda alman en son malumat an merkezdedir: stok vardır. Hurda incirlerin bm çuval tahmin ediliyor. stoku 2 Milâsta bir yolsuzluk * 'Noter Halis Bey tevkif edildi l kuruyan göl 20 kilometroluk bir kanal ile su getirildi Bakla Ozum Mevsîm iptîdasmdan simdîye kadar Iznur piyasasmda 3 3 milyon kilo ü . ron satJmıştır. Geçen sene ayni ta rihierdeki sabş miktan 43,6 milyon kilo idi. Son hafta icrade ve geçcn sene ayni hafta zarfmda beher vüz kilo içîn yani Hamburg olmak üzere tesbit o • lunsn fiatler asagıda gösterilmistir: No. Florin Flonn 1933 1932 Geçen hafta borsada mubayaa olunan baklalarn fiatlerine nazaran son hafta zarfuvdaki fiatlerde, beher ok • kada bes para yukseklik görülmü?tür. Haftahk sabs miktan da 649 çuval fazla olmustur. Alıcı ntekiidir. Mev sim îptidasmdan simdiye kadar ecnebi memleketlerine 8,7 milyon kilo bakla gönderflmiştir. Bunlardan 6,5 milyon kilosu Fransaya, 1,3 müyonu Almanya ve Şimalî Avrupaya, 0,8 milyonu muhtelif memleketlere aittir. Milâs (Huausî) Gecen cuma akçamı Noterlik dairesinde methal merdiveninde çıkan ve derhal ye • tişilerek söndürülen bir yangın bu daire üzerine nazari dikkati celbeylemişti. Bir giin sonra Aydından MiIâsa gelen Adliye müfettişlerinden Faik ve Ekrem Beylerin yaptıkları tetkik ve tahkik neticesinde Noterlik dairesinde bh yolsuzluk bulunduğru meydana çıkmış, noter Halis Beyin zimmetlne mühim bir miktarda para geçirdiği anlaşılmıştır. Salihli (Hususî) Salihlinin Adala nahiyesi, şirin güzel bir yer> dir. Bu nahiye civannda Mermere gölü denilen büyük bir göl vardır. Bu gölden istihsal edilen balıklardan alınan resim hazineye senede 50 bin lira varidat temin etmek tedir. Fakat günden güne gölün suyu azalmış, fazla balık avlanama • dığından varidat hemen hemen hiç mesabesine inmi&tir. Bu varidatın tekrar temin edilmesi için Gediz nehrinden su alınarak bir kanal vasıtasile göle su isalesi tertibatı yapılmış, Mermere kanah Nafıa Vekâleti tarafmdan bu maksatla inşa edilmiştir. Bununla beraber güzergâhtadi arazinin de sulanması da nazari dikkate alınarak kanal ona göre yapılmıştır. Bu kanalın suyu ile sulanabilecek arazinin miktan 60,000 dönüm gibi mühim bir sahadır. Kanalın uzunluğu 20 kilometredir. 17 tane muhtelif mahallinde beton şelâleler ve 8 nokiaya da araziyi sulayacak ikinci derecedeki kanallara su vermek için gene beiondan pirizler yapılmıştır. Bu kanaldan maada Mermere gölü sularımn bir hattı muayyene ka dar yükselip civar araziye zaraı vercnemesi için 5 kilometre tulünde bir set inşa edilmiştir. Bu inşaata 140 bin lira sarfedilmiştir. Insaata 932 senesînde başlanmış ve eylul 933 te kabul kat'isi yapıl mıştir. Bu büyük ve mühim inşaatın resmi küşadı Salihli ve Adala na hiyesinden gelen heyetlerle yüzlerce halk ve mektepliler iştirak etmiş ve kanalın ehemmiyeti iktısadiyesi yolunda nutuklar söylenmiştir. Müteakiben kurbanlar kesilmiş ve halka şeker ve lokum dağıhldığı gîbi nahiye müdıriyeıti binasında da tzmir Su tşleri dairesi tarafmdan davet lilere çay ziyafeti verilmistir. edecek millî şirket derhal faaliyete geçtiği takdirde 1934 senesi ilkbaharmda rruntaka bağlannm kükürt ihtiyaa tabiatile yerli madenlerimizden te mm edilmls olacaktır. Umumî Harp esnasında ve millî rrriidafaa zamanlannda büyük faideleri dokunan Keçiboriu kükürt madenleri hakkında biraz malumat vermeği fa ideli addediyoruz: 1914 senesinde Ziraat Bankasmın sermayesüe ve yüz bin altın lira sarfile Keçiboriu istasyonu civannda modern bir fabrika vücude getirilmistir. Fabrikaya sevkolıman ham madenlerin bir kolu Değirmendere, diğer kolu da Uluborlu caddesi üzerinde kükürt deresi ve Cola kayası tabir ettikleri ocaklardadır. Heyeti omumiyesi dört beş kilometrelik sahayı ihtiva eden bu yer lerdeki ham madenler toprağın sathmda göriilmektedir. Ocaklarm en derini ancak 1519 metreden ibarettir. Geçen sene tzmir Bumova haşa • ham madenler üç türlü amelîyeye 'abi bulımuyor: 1 tzabe, 2 KaIıplara almak, 3 öğütüp toz haline ifrağ etmektir. Hali hazırda fabrikada mevcut kazanlar yevmiye 2,53 ton ham ma deni izabe edebilecek kabiliyettedir. Bunlara yeniden iki kazan daha ilâve edildiği takdirde senevî 3,000 4,000 ton kükürt kolayhkla izabe o madenlerınde ameie maaen çıfcarıyor lunabilecektir. FabrHcadaki değirmen dahi giinde iki yüz tonluk kalıp halindeki kükiirdü öğüd«bilecek vaxiyettedir. Geçen sene tzmir Bomuva haşarat ensthüsü lâboratuvannda tahlil olunan tasfiye edilmiş Keçiboriu kükürtlerinde şansel derecesi 71 ve halis kükürt %99,7, mevaddı ecnebiye ise %0,3 bulunmuştur. Bu su re*le yerli kükürtlerimizin hariçten celbolunanlann evsaftndan daha iyi olduğu anlaşılmıştır. Keçiboriu kükürt madenlerind© çalışan bir Türk mütehassısman verdiği malumata nazaran ham madenIerimizin içinde kükürtten maada bağlarda i&timal olunan karaboya dahi mevcuttur. Koraboyayı hususî bir tesîsatla kükürtten ayırmak miim kündür. Şu halde memlekete her sene binlerce ton kükürt ile karaboya dahilden elde edilecek ve harioe giden yanm milyon Iiraya yakın servetimiz de memleketate kaJaoakhr. Millî şirket faaliyetini arttırdığı takdirde kalite itibarile talyan ve Fransız malanndan daha iyi olan Keciborlu kükürtleri komşularımız Yu nanistan, Bulgaristan ve hatta bü tütı Balkan memleketlerindeki bağlarda kullanılacak ve bu yüzden memlekete bir iki milyon lira g'irmij olacaktır. Zeki Doğanğla Ipek sanayiinde inkişaf Açılan kanaldan bir manzara Mevsîm baslangıcmdan bugüne kadar îzmir lhnanmdan ecnebi memle kederine 33.6 milyon kilo uzüm gönderibniştir. Marusa borsasroda sahian uzümler doğrudan doğrnya sevkedil mîstir. En mübnn müstenkrimizden Almanya ve Şimalî Avruoaya 20.2 nvlyon kilo feüm gönder3mist''r. îngil tere bu sene 8,7 mflvon kü« almrehr. Gecen sene ayni tarihlerde ithal ettiei tzmir kuru üzihn'erinm miktan 19,2 milyon kilo idi. tngilterenin bu sene az miktarda üzüm çekmesinin sebebi Otava konferansı mukarreratmm ne • b'cesidir 7 8 9 10 11 13,25 14 14.75 18 23 22 23 24 28,5 33 Incir M<"vsîm baslangıcmdan busTÎne kadar tzmir borsasıınîa 16,1 milvon kilo Srvm satılırastır. Geçen sene ayni tarih!<*rd'»ki s«r» mîktan 14.5 milvon kilo idi. Son hafta icinde tzmir pivasa onda nroame'e eoren incirlerm fi*t!erinde geçen haftaya nazaran suzme tncTrierHe 30, eüemelerde 18, natürellerde 25, hurda incirlerde 20 nara ve paçalı incirlerde bir kuruş yukseklik kaydedilmistir. Şimdive kadar ecnebi memleketle rine sevkoînnan incir mîktan 23 milyon k'loyu bnlırrastur. Gecen sene avni tnn'hlert'eki ihracatı 22 milyon kilo îdî. En muhim alıcılarmHzdan Alman va ve Şimalî Avrupaya 8,8 milvon, tngiltereye 6,6 milvon kilo incir gön 'derflmistir. Amerikahlar şimdîye kadar 1,3 milyon kilo incir almışlardır. Geçen sene ayni tarihlerde 2,4 milyon kilo Hhal eylemislerdi. Amerrîtalılar incirlerimizi her sene daha az miktarda almaktadnIar. Halibaznda tzmir piyasasında 4 bm çoval, nuntaVa dahilinde 10 bin çuval Noter Halis Bey, tzmîrde bulunduğundan kâtibi Şükrü Efendi sortzmsr pîyasasındaki bakla stDİra guya çekilmis, defatir ve evrak in5001000 çuval arasındadarceden inceye tetkik olunmuştur. NePalamut ticede bazı evrak ve defatirin noSon hafta içinde borsada muamele terlik dairesinde bulunmadıği gö gören palamutlann beher kantan 40 rülmüştür. Bunun üzerioe noter okka hesabile 70200 kurus arasmda Halis Beyin evi taharri edilerek dasablmıştır. Eyi nevfler üzerine muamele irede bulunamıyan evrak ve def istekli olmustur. Geçen sene ayni tarih terler burada ele geçirilmiştir. Bu defterlerin ve evrakm tetkikinde Ierdeki fiatler 120280 kuruş arasın sarfiyatın kayde geçirildiği ve fada idi. kat asıllara pul yapiftırılmadığı, bir Mevsim rptidasmdan bugüne kadar seneyi mütecaviz bir zamandanberi tzmir Umanmdan ecnebi memleket • yapışhrılmıyan pul bedellerinin bin lerine 11,8 milyon kilo palamut ile bes yüz Iiraya karip bir miktara ba2,9 kilo palamut hulâsası gönderil liğ olduğu ve bu paranın tamamile mıştir. noterin zimmetine geçtiği anlaşıl Bugünlerde tzmirde yeni mahsul • mıştir. tzmirden gelen noter Halis den 40 bin kantar, eskt mahsulden 15 Bey yapilan duruşma neticesinde bin kantar stok vardır. thracatçılann pul paralarını zimmetine geçirdi elinde de aynca 60 bin kantar palamut ğini itiraf etmîs, buna ailesinin hasmevcuttur. Bu stoklann takas saye tahğının sebep olduğunu ve ihtiyaç sinde flıracı kuvvetle memuldür. karşısmda mecburî olarak aldığmı, Zeytinyağ borcu olduğunu söylemiftir. Durus* Mmtakanın bu seneki rekoltesi 16ma neticesinde noterin tevkifine ka18 milyon kilo arasmda tahmin edi • rar verilmiş, Halis Bey tevkif edileliyor. Gecen sene rekoltesi 36 milyon rek hapisaneye gönderilmiftir. Yankilo idi. gın meselesi de bu ihtilâs ile alâkaSon hafta içinde tzmir piyasasında dar zannedilmekte ve tahkikat tasahlan zeytinyağlarm fiatleri 2633 mik olunmaktadır. A. Nazmi kurus arasmda cereyan etmistir. Geçen sene ayni tarihlerdeki fiatler 2628 kuruştu. Şimdiki fiatler müsait telâkki Bursa (Hususî) Bu sene Buredilmektedir. sa mıntakasmın tütün mahsulü 2,000,000 kilo tahmin olunmaktadır. Geçen sene mahsulü 700,000 kilo idi. Piyasa henüz açılmamış olmakla beraber fiatler 28 • 45 kuruş araKilis (Hususî) Kilism Fransız sında olacaktır. Uç büyük firma; işgalinden kurtulusunun on altıncı mahsulün 1,000,000 kilosunu mubayıldönümü fevkalâde tezahüratla yaa edecekiir. Bundan maada tf tesh edilmiş ve Cumhuriyet meydaLtd. ve bankaların iştirakHe tesek • nmda toplanan binlerce halk, mek • kül edecek (1,5) milyon lira sermatepliler, asker buyük nümayis yapmış, gece de fener alaylan tertip 1 yeli bir şirket te mub&yaatta bulu • nacaktır. edilmistir. Bursa Ticaret Odası, ipekçUiğimizin tekâmülü yolunda yeni ve esaslı kararlar aldı "Bursada kozadan ipek çeken fabrikoiardan birinin içi Bursa (Hususî muhabirimiz I den) Bursa Ticaret Odası, ipekçiliğimizin tekâmülü yolunda yeni ve pek esaslı bir adım daha attı Bu hafta Oda meclisinin yaptığı iç timada, şimdiye kadar Koza bor sasının tatbik edemediği bir usu Iün, yeni teşkil edilecek olan pro va ve kondisyon müesseselerile tatbikına karar verildi. Bu iş için Oda bütçesine tahsisat ta kondu. Bu yeni müesseseler hakkında gerek ipek çilik enstitüsü müdürü Tahir, ge rekse Borsa komiseri Mümtaz Şükrü Beylerden aldığım malumatı bildi • riyorum. Şimdiye kadar Koza borsası, koza satışlannda satıştan evvel muhtelif ipek fabrikalanna üçer beşer kilo prova nümuneleri verir ve her fabrika aldığı bu nümunelerden i • pek çekerek o kozanın kaç kiloluk, yanî kaç kilosundan bir kilo ipek almabileceğini tayin ederdi. Prova larını alan fabrikalar, provadan sonra yapılan arbrmaya iştirak derek aldıkları neticeye göre o kozaya bir fiat verirlerdi. Fabrika torlar, aldıklan neticeyi, bir ticare *ırrı telâkki ederek, söylemedik • lerinden kozanın kaç kiloluk olduğu ancak artırma neticesile hem de takribi olarak • anlasılabilirdi. Halbuki şimdi prova tesisatı ya pıldıktan sonra kozanın provasını Borsa yapacak ve alacağı neticeye göre kozanın rayiç fiatini tesbit ve ilân edecektir. Bu suretle gerek koza sahibi ve gerek fabrikalan olmıyan alıcılar kat'iyet ve emniyetle artırmaya girişecek, aldanmak ihti malleri ortadan kaldırılmış olacaktnr. tep kozası, tohum, bakım, ha • va tesirleri ve saire gibi birçok sebeplerle az veya çok ipek verrr. 7,5 8 kilo kozadan bir kilo ipek a» hnabüeceği gibi 13 • 14 ve hatta 20 kilo koza da bir kilo ipek vere • Lutfen »ahifeyi çevirinim Bursada tutön mahsulO çok iy Kilis'n nuriuluş gönö tesit edildi