17 Aralık 1933 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

Hayat Ansiklopedisi 46 incı cüzü çıktî Onuncu sene: No. 3455 umhuriyet ISTANBUL CAGALOĞLU Telgral ve mektup adresl: Ctunhurlyet, Istanbul Posta feutusu: îstantral, NO. 246 Telefon Başmuharrir: 22366. Tahrlr müdürü: 23236, tdare müdurü: 22365, Matbaa: 20472 Hayat isi Bıyuk birltiiluphaneyi bir arada evinize getiren en faydalı eserdir. Her evde bir tane bulunmak lâzımdır. Pazar 17 Kânunuevvel 1933 Türk vatamnda Türk dili eniden bir hareket var: Tür kiyede Türk vatandası olmak hakkını haiz bulunanlarm behemehal türkçe konuşmalan lâzım gel • diğine ait yeni bir cereyan. Bu maksatla birkaç türliı tesebbüsten birden haberdar oluyoruz. MuKtelif milliyetlere mensup birçok vatandaşlar bü • tün Türkiyede tıirkçeyi hâkim kılmak hedefile ayrı bir cemiyet veya ziimre teşkiHne teşebbüs etmis bulunuyorlar. Diğer taraftan musevî vatandaşlaranızın münevver bir zümresi bu maksadı tahsisan Türkiye musevileri camiası arasında tahakkuk ettirmek azmile burada ayrı bir teşekkiıl daba vücude getirmişlerdir. Her iki teşebbüsü tak dirle karşılarız. Ciddiyetle çalışınca her ikisinin muvaffak olmaması için hiçbir sebep yoktur. Bilâkis Türk va • tanuıda milliyetçilik fflcrinin rnillî kültüre en basit bir mukaddeme olmak üzere bilhassa dilde kendi hakimiye tini Sster istemez tebarüz ettireceği muhakkak bulunduğuna göre müteşebbisler umumî vaziyetin bu zaruretinde kendileri için büyük kuvvet ve rmi es*ir kolaylık bulacaklardır. Bir vatandaflar kütlesi demek olan vatan fikri nihayet hissiyatta biriik istiyen genis bir millet camiasına dayanır. Bu camiada hi« birliği yapamıyanlar et raflanna rahatsızlık verdikleri kadar kendileri de rahatsız olacaklarından vatan topluluğunda bir diken manza rası arzedenlerin bu vaziyetle millî hayattan bir cüz olmak mevkileri gfttikçe zayıflıyarak şüpheye düsmekten ve nihayet yok olmaktan kurtulamaz. Demek isteriz ki bu fani dünyada herkes için hernedense en aziz kıymet bilinen hayatın icabı bile bu millî a • hengi amirdir. Bilhassa son çeyrek asır zarfında milliyetçflik noktasından memleketi m n birçok ameller ve aksülâmeller geçirmiş olduğn cihetle simdi b*r kı sım vatandaşlar tarafmdan tekrar ele alınan teşebbüs bizce asla g«e kal m«s bir hareket sayuamar. Doğrusu geçirilen büyük hâdiselerden sonra »u» lar şîmdi şimdi henüz durulmağa başlıyor denilebilir. Büyük hüsnüniyetlerle ve çok ciddî çalısılmakta devam olunmak şartile bu teşebbüslerden pek hayırh neticeler çıkacaği bizce muhakkaktır. Vaziyet üzerinde çok açık konuş • mak için OIUD biten hâdiselerden bazılanna kısaca bir geri bakıs işi yapalım: Osmanlı imparatorluğunun tas • fiyesinde milliyet cidalierinin birer inhilâl unsuru rolünü oynamıs olduğu • nu hep hatırlanz, ve bütün fecaaÜerile. Umumî Harp gibi bir hengâmede biz Türkler kendi vatanımızda oturan kendi vatandaslanmızın bizi arkadan vurmak istiyen ihanetlerine maruz kalmıstık. Mütareke çünlerinde en zararsız unsur saydığımız museviler arasında bile Türkü hiçe sayan bir istiklâl hava»ile Hahamhane etrafmda kopmus olan gürültülerin uğultuiarı hâlâ kulaklarımızda çınlar. Istihlâs muharebelerimiz esnasındski vazi/etleri tafsile ka dar gitmiyerek bütün bu hâdıselerin Türk üzerinde biribiri üstüne yığdığt tesrr ve teessürleri gözönüne alabilirîz. Bunlarm muhifeâalası Türke ancak Türkün yâr olabileceğfnden ibaret bir his etraftnda toplaırr. Bu hissin ufaktefek bazı neticelerini tabiî ve mazur görmek lâzimdır. Vatanda kalan gayrimüslim vatan daşlann esaslı düşüncelere dalmağa vakitleri olup olmadığını henüz pek iyi bilmiyoruz. Memleket haricine gitmiş Ermenilerin gittikleri yerîerde kendi aralannda Türk harsını idame ederek ve hatta türkçe konuşmakta devam ederek Türk vatanına hasret çekmekle vakit geçirdiklerini ve buralara bir daha avdet edebilmek için ber fe dakârlığa katlanacak derin nedamet hislerî içinde puyan bulunduklarını hatırlatabiliriz. tçinde yasanılan hakika • ten mubarek vatanın kıymetini anla • mak üzere behemehal ondan uzak düşmek felâketini herkesin tecrübe etmemesi için ortada kâfi misal ve ders vardır. Bütün vatandasların Türk vatanı ve Türkiye milliyetçiliği camiasında bir • leşmeleri için yekdiğerlerile müsabaka ederccine çalışma'an îcap edivor. Bunda devlete terettüp eden vazife leri kolaylastırmak üzere vatandasların vatanseverlikte önayak olduklan* nı görmeklieimiz pek yerinde bir ça Iısma seklidir. Vatandaslann Türk kültüriinü benimsemek istediklerini an • lamaklıgımız için Türk dilini her ev • de anadili yapacak bir yola dökülmeleri ve bu neticenin temini için de akılları eren münevverlerm yorulmak bilmeı bir faaliyet göstermeleri pek muvafıktır. tspanyolca musevilerin kendi diDeri bile değilken onun bu kadar a Heyeti Vekile dün iktısadî programı müzakereye başladı Programın ihracat mallarımıza, şirketler, sigortalar ve hankalara, küçük krediye, sanayi muafivetlerine ait hükümleri nelerdir? Ankara 16 (Telefonla) Heyeti Vekile, bugün saat 10 da Başvekil tsmet Paşa Hz. nin riyasetinde toplandı. öğleye kadar devam eden bu içtimada Iktısat Vekâletinin hazırladığı ikhsadî programın müzakeresine baslan dığı anlasdmıştır. Bu içtimalar, birkaç gün devam edecektir. Heyeti Vekile yarin da toplanacaktır. Türk Yunan ticarî münasebatı Yunanlılarla Ankarada müzakereye başlandı Ticarî müzakerat bir hafta içinde bitecek ve yenî muahede parafe edilecek Ankara 16 (A.A.) Hükumetimizle Yunan hükumeti arasında bir ticaret muahedesl akti için müza kerata memur Yunan Hariciye Nezareti Mukavelât dairesi müdürü M. Haci Vasiliunun riyasetindeki Yunan heyetile Hariciye Vekâleti Kâtibi umumisi Numan Rifat Be yin reisliği altmdaki tktısat Ve kâleti Ticaret umum müdürü Naki, beynelmilel iktısadî ve ticarî mu kaveleleri tetkik dairesi müdürü Avni ve Kontenjan dairesi müdürü Münvfeaz Beylerden mürekkep heyeti murahhasamız arasında tica • ret muahedesi müzakeratına bugün başlanmıştır. Dostane bir hava içirde geçecek olan bu müzakeratın bir hafta kadar sürmesi ve bu müd detrn hitammda muahedenin paraf? edilmesi muhtemeldir. Bu takcfirde Numan Rifat Beyin riyasetindeki heyeti murahhasamız Programın tfcarî kısmı Turk heyeti reisi Numan Rtfat Bey Yunan heyetı M Hac\ Vasılıyu iktısadî programın ticarî su esaslar vardır: kısmında 1 Büyük ihracat mallarımıza ait münasebetlerin teskilâtlandırılması. Bu teskilâtlandırma, ihraç esnasında fiat lerde vukua gelen etnzilâtı karsılıyacak ve bunlan müstahsilin menfaatini koruyacak şekilde ve icap ederse. hükumet tarafından nakten yardım edilmek suretile yapılacaktır. 2 Büyük ihracat mallanmız, her türlü hileden masun olarak ve Türk mallannm hakikî nefasetini hariçte tanıttıracak sekilde standardize edilecek nıttıracak sekilde satdnardize edilecek ve bu hususta geniş teskilât ve tesebbüslere girisilecektir. 3 Ticaret ofisi; hariç memleketlerle olan iktısadî münasebetlerimizî gerek rakam ve gerekse içinde yasadığımız devrin bütün tahavvulâtı noktasından her türlü hareketleri en modern tarzda ve en seri sekilde takip etmek üzere merkezde genis teskilâtlt bir haricî ticaret ofisi vüeude getirilecektir. 4 İs hareketlerini ve Cemiyeti Akvama giımemiz dolavisile beynelmilel noktadan Türk devletinin taahhüt ettiği beynelmilel mesaiye müteallik harekâtı yakından takip etmek Ü7ere bir iş bürosu ihdas olunacaktır. 5 Memleketimizin iktısadî hareketlerine miihim bir îstinat noktası olan şirketler, sigortalar, bankalar, kooperatifler sahasmda devlet murakabesini daha yakından takiD etmek üzere mevcut teskilât daha müfit bir sekle sokulacak ve ayni zamanda bu dört çesit Mabadi S inci sahifede Italya ile bir ticaret muahedesi akit için müzakeratta bulunmak üzere ağlebi ihtimal önümüzdeki cuma günü »ehrimizden hareket edecektir. Heyetimiz tstanbulda bir gün kaldıktan sonra Bem yolu ile Italyaya gidecektir. "Kanatlı belâ,, . . . m , tm • Vekıller Heyeti içtımaına riyaset eden Basvekilimiz tsmet Pa^a Hz. ıntısadî programı hazırhyan Iktıtat Vekili Celâl Beyefendi R«r Alman müthiş bir tüfek ve daha müthiş bir kurşun icat etti, bütün dünya bu yeni silâhla meşgul! Bütün dünya matbuatı ve bahu öus Ingihz gazereleri Gerlich ismfnde bir Almanın yeni icat ettiği kurşunun ve bunun ictimaline mahsı» tüfeğin dehsetini yaza yaza bitire miyorlar. Bu Alman bir müddet İngiherede Kent kontluğunda bulunduktan sonra Danimarkaya gitmic ve Farteu adasmda vâ^îi arazi satm alarak burada bir fsbrika ve tec rübe mahalli yaptırmıştır. tngîlterenİTi meshur tnte'llicens Servis hafi teşk'lâtı yeni kesfe büyük ehemmiyet \erdiğinden Alman muh teriı ile temasta bulunmak üzere Da nimarkaya büyük rü'beli zabitler göndermistir. Muhteri Or. Gerlich Almanyanm K'el harp limanı ahalisindendir. Yeni bir tüfek ve kursun icat etmek üzere uzun müddet calstr.ıs ve nihaye' bu)mustur. Yeni tüfeğin namlusu huni gibi olup gittik'e darlasmaktadır. Attı ğı kursun sanıyede 5,800 kadem yani saatte 4,000 mil iptidaî sürate maliktir. Bu sürat en yeni tüfeklerin attıkları kurşunlarm iptidaî sürati nin iki mislidir. Kursumın kaplaması üzerinde kanatçıklar olduğundan yeni kursuna ^Kanatlı belâ> ismi verilmiştir. iktısadî program niçin ve nasıl hazırlandı? Ankara 15 (Hosusî) !ktı»*t Vekâletimizin daha ziyade buhranl» miicadeleye inhisar etmiı gibi görünen son iki senelik mesaisi asıl beklenen mey valarım vermeğe başladı. Gazetelerin dört bes senelik bir zaman zarfında tesis edilecek sanayi şubelerini de derpis etmesine bakarak adma beş sene • lik program dedikleri bir mesai prog • ramı hazırlanmıs bulunmaktadır. Program Vekiller Heyetinde tetkik ve tss vip olunduktan sonra fırka grupunca da tetkik edilecek ve kat'î şeklini alır almaz Uân olunacaktır. Bu program bir taraftan tktısat Vekâleti teşkilâtmın iktısadî hayatm bu günJm »nzalı seyrini günü gününe ve yakmdan takip edebilecek, kıymetlendirîlmeleri pek çok mesaiye muhtarç olan mahsullerimizin sürümünü arttı rabilecek bir hale sokulmasını, diğer taraftan haricî ticarette ehemmıyetli mevkileri olan bellibash mahsulleri mizm müstahsillerini teskilâtlandır maği ve nihayet devletm ve devletle çok sıkı rabıtaları olan millî müesse selerimizin önümüzdeki dört beş sene içinde vücude getirecekleri sanayi müesseselerini tayin ederek millî iktısat faaliyetlermi plânlı bir surette sevk ve idare suretile bu faaliyetlerin hasıla Mabadi 3 üncii sahifedt Yanan dava dosyaları nasıl t anzim edilecek? Müfettişler tarafmdan yapılan tahkikat ve kimlerin meş'ul edileceği gizli tutulmaktadır İstanbul Ad liye yangınım sebep olduklar iddiasile mev kuf suçlulardar. Adliye Başha demesi Mehme' Efendinin ke faletle tahliy. talebi kabul edilmemiştir. I Tayyareci Kost bir tüfek ve kursun icat etmış olan Dr. Gerlich Yeni kurşunun mfilâk kabiliyeti müthiştir. Yarım pusluk en Biükemtnel çelik zırhı delroekte ve kendi hacminin iki mi«li bir delik açmakMabadi S inci sahifede Bu meşhur Fransız tay yareci yaruı geliyor Maruf Fran sız tayyarecile rinden vüzbaşı M. Kostun bir tayyare ile mem leketimize geleceğini yazmış tık. M. Kost yarin öğleden evvel dört kişilik bir tayyare ile Y* ,> silköye inecek tir. M. Kost b» Tayyareci M. Kost rada bir gün kaldıktan sonra Eskişehire gidecektir. M. Kostun tayyaresi Breget sis temindedir. Saatte 330 kilometre sürate maliktir. Deposu 2500 kilo benzin almaktadır. Bu meşhur Fransız tayyarecisi Türkiye, Yunanistan ve Bulgaristanda Fransız tayyareleri için propaganda seyahatine çıkmıştır. Bu tayyareci, Lindbergden sonra arkadaşı Bellond ile ve tayyare ile Bahrimuhiti ilk geçen tayyareci lerdendir. Lindijerg Amerikadan kalkıp Avrupaya gelmisti. Kost ve arkadaşı ise Avrupadan Amerikaya geçmişler, bu suretle büyük bir söhret kazanmıslardır. mlllllllIllltlllHlllIlllllltllllllllillHlllllllillllllMHItltllllllllltllltHllllllllIllllItlllllllinilllIlllllllllIIIHllIIIIimiliMMlllllllllllllMIIIHIIlllIIHMfmil»^. Görülmemiş bir yağmur Üç gündenberi dinmiyen yağmur, dün gece de yağdı. İnebolu dalgakıranı parçalandı Diğer maznun kapıcı Ahmet ile pabuççu Arap E temın vekiller' de dün istida ile Ağırceza m?l~ kemesi riyaseti Adliye Sarayı olarak kullamlmak istenen neamüracaat e Harbiye mektebi derek, yangınm ğinin henüz tesbıt edilmedıği söylenhakikî fail ve mes'ulleri bun mekte ve müfettişlerın alâkadar melar olmadığı için serbest bırakılmamurlar hakkında yaptıkları tahkilarmı istemişlerdir. kat gızli tutulmaktadır. Etemin vekili bu meselede mevAdliye daireleri kuflar yerine ihmal ve terahileri gb Icra daireleri de dahil olduğu ha>rülenler hakkında takibat yapılmade yangından evvelki bütün Adliye sını istidasında ileri sürmüştür. teskilâtı dün muvakkat yerlerind'e Yangın tahkikatı henüz bitme Mabadi 4 ünciı sahifede diği için kimleırin mes'ul olabileceıııııııııınınııııııniMiııııııtııııı ıııııııımıııııııi' ıııııı ııııııııiHiıııiHiınııııııımınıınıı Aaradeniz fırtmafitnda parçalanan İnebolu dalgaktram Üç gündenberi devam eden lodos dün sabaha karsı birdenbrre şid detlen«nistir. Müfhiş bir fırtına ile beraber sağnak halinde yağmur boşartmış ve en had vaziyetine gelen lodos Marmarayı ve limanı altüst etmiştir. Yağmur îsanbulda nadir görülen bir siddet ve ısrar ile yağmış tır. Lodos fırtınasının ve yağmurun siddeıine ramen hicbir kaza olma mış, yalnız açıklarda avda bulunan ve tehlikeye maruz kalan bir iki balıkçı kayığı tahîisiye vesaiti tarafmdan kurtarılmıştır. Bandırmadan limanımıza gelmekte olan Güzelizmir mofcoru da lodosun şiddetlnden alabura olmuş ve. yanm ton kadar kepek yükü denize dökülmüstür. Motor kazayerine yetişen vesait tarafmdan limana getirikniştrr. Nüfusça hiçbîr zay^a' yoktur. Dün oğleden sonra lodos bir ara şiddetmi kaybetmiş ve hava acmağa başlamışti. Fakat akşamüstü yağtnur olanca hızile ve devamh olarak gen* yağmıştır. Lodosa rağmen deniz rmi* nakalâtı intizamla devam etmiştir. sırdır aralarında muhafazası ve ispanyolcadan başka bir dile intikal olunurken içinde yaşadıkları memleketin millî diline iltifat etmeği hatırlarma getlrmemeleri cidden sasılacak birşeydi. Düne kadar bazı mazeret sebep leri gösterilmek miimkün olan bu vaziyete bundan sonra gösterilebilecek mazeret yoktur; ve Türk te artık kendi mllli • yetçiliğtnde uyanmıs olduğu cihetle bundan sonrası için bizce yalnız maze ret değil, hatta artık kaybedilecek vakıt dahi yoktur. Güzel türkçeyi sevdirmek ve tpmim etmek için ekalliyet muhitlerinde a çılacak konferans salonlarma ve kurslara ilâveten işte Şehir tiyatrosunun bütün vatandaslara açık güzel bir mektep olduğunu da burada bilvesüe ha hrlatınz. Herhalde tvriu*an yol çok iyidir. Mütesebbis vattandaslara güıel muvaffakiyetler temenni ederiz. YUNUSNADt CUMHURİYET Yılbaşı hediyesi kuponu No: »» Adres: J Bir ahır ytkıldı Topkapı tramvay caddesinde t« lâm Ağanın ahın yağan yağmurla * rm tesirile dün gece birdenbire y> Lutfen sahifeyi eeviriniz