30 Ekim 1933 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 7
30 Tesrmievvel 1933 Cumhuriyet' Dün gündüz her tarafı taklarla, bayraklarla süslenen Istanbul gece de nurdan elbise giydi Dünkü geçit retmine iftirak eden kahraman piyadelerigjiz, ba hriyelilerimis v aStr totâaranaAa n biri Kolorda Kamandammn 8nü nden geçiyorlar tttanbulan dunkS Sayramından intîbalar: tstiklâl cadderinin, Kopru üttünün ve Eminonü meydanının hali Birinci aahifeden mabat vatandasımızın yekpare bir kalp ha. linde istirak erttîkler5 bu şenlikler çok muazzam ve parlak oltnus,, Cumfrtnryetin yüksekliğin* lâyık, eşsiz ~mî bt»* coşkunluk içinde geçmiştir. Bilhassa şimdiye kadar merasimler* u; hırk anasır a» M ^ . J relenbhistekle Cumhuriyetin onuncu yîIîJönttmünü tes'k eden halk kütlelerine ütihak etmişler, ayni samimiyet ve ateşle senlik yapmışlardu*. Bayram münasebetile, memleketin her tarafı gibi trtanbul da en fakir ve mütevazı köşelerine vanncıya kadar donanmıs, yüz binlerce halk sabahleyin erkenden büyiik geçit resmini yakmdan gormek için so . kaklara dökülmüşHL Şehrin yalmz caddelermde değil, kenar mahallelerinde büe birçok taklar vardı. Vali B«y, her asker lnt'a«nın ö nfinde durarakt Bayratnınız kutlu ol»un! diye hitap ediyor. Askerler hep bir ağızdan: Kutlu olsun! diye mukabelede bulunuyordu Vaîi Bey evvelâ üniversite Nıle besinden b*ştıyamk bütün mektep lileri de bu teftişler eanasında ayni deriz, kutlu olsun!» cevabını aldı. KadıkSy kız ortamektebi teftiş e. dildigî sırada hanım kıziann kirmızi ve yenknasak elbiseleri, pek mun tazam duniflan Şükrü Naili Pasanın bilhassa takdirlermi celbetti; gü • lümsiyerek: Bunlan atker yapmalı!» dedL Teftişler bitirildikten sonra Süleymaniye camii avlusunda toplanmıs olan esnaf cemiyetleri de Vali Bey tarafmdan teftiş ve bayramlan kut. lulandı. Bu merasim saat on buçukta bitti. luşunu, yükselmesini ve ilerlemeshıi selâmlıyoruz. Eşsiz ve örneksiz kur. tancısım saygılayoruz. Bu, bizim öz bayramıcnız, her bayramdan üs tüa bayramumzT karonhktan sonra gelen aydınlık gibi en aydtnlık bayram, Cumhuriyet bayramı!.. Bu manada baska bir bayramımız var ımy. dı? Yoktu değil ml vatandaşlar? Sevinelim. Bugün bir milletiz, nürüz ve mes'uduT. Ne mutlu bize. Dünyayi saran ve sarsan geçim darligı keyfimizi kederlendiremez. Bunun rejimle alâkası yokhır. Zaten hakikî saadet basit ve emelsiz. bir refahta, şuursuz bir görenek ihti yacınm tatminînde değil, fakat terakkide, fakat üstünlükte, bir kelime ile ülküdedir. Ve hergün daha ilerideyiz. Bu uğurdaki feragat ve fedakârlık bize mahrumiyetin ısrtıra. bı gibi gelmez fazıletin sevk ve neş'esi, büyük mrlletimize yakişan gün görmüşlüğün asil çehresidir. Gelecek Cumhuriyet bayramlanmn bizi daha iyi ve daha güzel vaziyet lerde bulacağı da muhakkaktır. Bay. ramımızm tstanbulda yarattığını lörmek ve büyük vatanında Bğren mekle mağrur olduğumuz e^siz sevinç ve beyecan tnanzarası Türk vatandaşınm saadeti böyle anladığina en açık delildir. Yüreklerimizin bu mtıkaddes »tesi için sevinmeliyiz. On yıldanberi kutluladıtımız Cumhuriyet bayramlannı sırasile bizi on yıl mes'ut eVtiği için, Cumhuriyet rejimi artık bu kadar gürbüzlük ça ğma girdiğini gördüğümüz için ve bizim sonraki nesillerin hep bu güzel günleri göreceğimize sonsuz bir imanla kanaat getirdiğimiz için bu bayramınız geçmiş eşlerinden bü yüktür. On kere büyük, yüz kere büyük.. Hem gesmis, hem gelecek bugüne lnskanıyor. Kat'î olümden kurtardığı için mazi, bütün refah ve saadeti doğura cağı için ari bugün gıpta içinde. tste aziz vatan<faslarım, bugünü size üç zamanin bayramı diye kut Iuluyorum. * Cumhuriyet idaresinin feyzî, bi zün varlığımızı aşmış, bütün dün • yanın hayranlığı üzerimizde dir. Bu bayram yalnız bizim bay ramımız değildir. Mazlum ve bahtsız milletlerin de bayramıdn*. Millî is Beyazıt meydanımtaki tezyinat Bilhassa Taksim, Beyazıt meydanlarile tramvay yollan çok süslenmişti. Beyazıt meydanında bayraklarla donahlan ağaçlar, bunlann arala rında asılnuş olan kirmızi bezden zemîn üzerinde beyaz renkte yazilı vecizeler pek carîp bir şekilde meydanı kuşatryordu. Meydandaki cami ve Ünîversîte avlusunu çeviren duvarlar, eski de. virle inkılâptan sonraki Türkiye arasmdaki bariz f arklan anlatan yazi ve resim afislerile ortülmüstü. Büyiik geçit resminde bulunmak üzere Harbiyeden yola çıkan asker kıt'alannı gören halk kütleleri saat sekize doğru tramvay yollanm doldurmuş, umumî tehaeüm bu yollar daki bütün münakaiâtı durdormus. tur. Beyazıt ve üniversite meydanlarile o civarda bos yer kalmamış, Koplananlann miktan takriben (150,000) 1 gecmis, bir kısım halk ağaç ve datnlara çıkmağa mecbur olmustur. Davetlilere tabsis edilen üniver • site meydanı Beyazıt kapısi önün deki trîbün hmcahmç dolmustu. 30,000 kisiden mürekkep olan geçit resmi alayına iştirak için bir fırka asker, polis ve îtfaiye müfrezeleri, Türk ve ecnebi 90 mektep t&lebesi, 100 kadar esnaf cemiyeri, muhtelif •por kulüpleri ve diğer teşekküller •aa* dokuzda Üniversite meydanında yer aldılar. Saat onda Vali ve Belediye Reîsi Muhîttin Bey, Üçüncü Kolorda Kumandanı Şükrü Naili Paşa üniver site bahçesine geldiler ve krtaatla kız ve erkek mektepliler ve izcHerî teftiş ettiler. Bu esnada Üniversite önünde konulan radyoda meydanı çralatan bir tet. Ankarada Gazi Hz. nin nu • ruklarma basladıklarıni haber verdi. O civan dolduran on binlerce halk, oldugu yerde, adeta nefes almıyormus gibi sessiz bir halde du~ rarak biraz sonra büyük nutku dinlemeğe koyuldu. Gazi Hz. nin nu tuklan on bes dakika kadar sürdü ve saat on bire on kala nutuk bitti. Şiddetli brr alkıs tufanı ortahğı sarsıyor ve: «Yasa, var ol!» avazeleri yikseliyordu. Gazi Hazretlerinin natuklan dinlenirken tttiklâl marşt çalımrken Bunu nıüteakıp Üniversite mey danmda kule yanında Vali Beyin nutku için hazırlanan kürsünün karsısmda bütün askerî kıt'alar, mektepliler ve sehir mızıkala^ı toplandılar. Verilen isaret üzerine bütün mı . zıkalar hep birden ı»t;klâ] marşını çalma^a basladılar. istikîÂI marşı selâm vaziyetinde bir vecit içinde d'nlenildikten sonra Ünîversrtenin iç kapısi onünde yer altms olan üç bin t^niverjite talebesî hep bir ağızdan istiklâl marsını söylediler. tıraplarmm tesellisini bizim mu • vaffaiî^etimizde arıyorlar. Bizim on senedir ha>ikat ve hayat olan bayramımız onlar için bir hasret, bir örnek oldu. Öjnnclim ve sevinelim vatandaşlar. Bu sevinç vo »aadet heyecanı i.çinde unutmıyacağımız iki nokta var: Biri her vesile antnağı ve ma . nevî yüksek huzurlaruMÎa eksil meği şerefli bir vazife bildiğimiz büyük davanm aziz şehitleri, öteki bugünü, varlığımızı, saadetimizi herşeyimizi yaratan, kur an ve yürüten Büyük Gazinin gösterdiği yola sadakatle gitmek ve kendisine lâyık bir Türk olmak. Ondan sonra gene sevinelim, gülelim, eğlenelim. bayramınız kutlu olsun efendiler!» Valî Beyin nutku şiddetle alkıç Iandi. Sonra meydanda bulunan bütün askerler. mektepliler ve halk hepsi bir ağızdan Cumhuriyet marşını söylemeğe basladılar. Marsı müteakip Vali Bey ve Şükrü Naili Pasa ile refakatlerinde bulunan zevat, Üniversitenin büyük kapısı önündeki tribüne geldiler. Tribünde birçok davetliler ayakta kalmışlardi. Resmi geçidi takibe gelenler arasında şehrim'zdeki ecnebi konsolosları, Harp Akademisi Kumandanı Fuat, tzmir Mevkii müslahkem kumandanı Hiisnü, Fırka kumandanı Galip, Harbiye mek tebi kumandanı Izzet, Merkez kumandanı Fehmi Paşalar, Harp fi losu kumandanı miralay Sükrü ve Deniz Harp Akademisi miidürü miralay Fabri Beylerle Vilâyet, Ad liye, Belediye ve matbuat erkânı, Şehir Meclisi azaları, malî müesse seler ve bankalar müdürleri ve daha birçok maruf zevat vardı. tiler. Aralannda Fırka Vilâyet i dare heyetkeisi Cevdet Kerim Bey de görünüyordu. Bunu müteakip Şehir bandosu. Beyazıt meydantndaki kalabahk Geçit resmine 30 bin kisi istirak etti Vali Beyin nntka istiklâl marsı bittikten sonra Vali Bey kfirsiye çıkarak, Cumhuriyet nutkunn irat etti. Radyc ile sehrin her tarafma yayılan bu nutku aynen kaydediyoruz: «Vatandaslanm, hentferilerim! Sevinmiz, gülünfiz, eğleninizl.. Hakkımızdrr. Bu ferahlıkta dünün in. Hkomı, bugünün şükram ve yannm ümidi var. Bayramımız, manasiz bir gorenek bayratnı değildir. Bayram için bayram yapmıyoruz. tstilâ gormüş ve harap olmuş bir vatanın, înkâr ed!lmî» bîr milletin, tezlil edilmis asil bir tarihin kurtu • Kıfattn teftisi Dünkü geçit resmînden ££* intiba Müteakiben geçen jnillî Türk talebesi kız ve erkek 4000 kişilik canh bir kütle halinde idi. Bunu, Maarif cemiyetinin idaresindeki Ta^ lebe Yurdu, Hastabakıa mektebi talebeleri takip ettiler. Hstabakıcı talebesi basında Şehir Meclisi azasından ve HUâliah mer müessislerinden Safiye Hüseyie Hanun da vardı. Bundan sonra tstanbul Kız Mu • allim mektebi, Erenköy Kız lisesi, tstanbul ve Kandilli Kız liseleri, Galatasaray lisesi, tstanbul, Kabataş, Kadıköy ve Pernevniyal liseleri geçtiler. Daha sonra geçen Vefa lisesile Kız Amelî Hayat mektebinin izci leri çok takdir edikfi. Bunlan Da • rüssaf aka mektebi kusursuz bir yürüyüsle takip etti. Müteakiben Feyziati, Feyziye, tstiklâl. Şişli Terakki, Cumhuriyet orta, Çamlıca Kız orta, KadıkSy Kız orta, tstanbul Kız ort?. Selçuk hatun Kız san'at, Üsküd '«• orta, Davutpaşa, Gazi Osro*^> Ge • lenbevi, Erkek San'aOTe* zılik, Üsküdar Erkek orta, Şemsülmekâtip, Hâkimiyeti Milliye, Şehir Yatı mek tepleri geçtiler. Saat yarum bulmuştu. Tribündeki davetlilere Iimonata ve bisküi ikram edildi. Bu seneki resmi geçidm bariz hususiyetlerinden biri de şebrimizde mevcut bütün ecnebi ve ekalliyet mekteplerinin geçk resmine iştirak etmelerî idi. Bu meyanda tngiliz Kı> Geçit resmi başlıyor Kolleji, Zapyon Rum lisesi. Fener Rum lisesi, Ketronogayan Ermeni li Saat on bir buçukta büyük ge • sesi, Zografyon Rum lisesi, Eseyan çit resmine baslandı. Ermeni kız lisesi, Musevi ve Alman Alaym önünde bulunan Harbiye liseleri, Üsküdar Amerikan Kol > mektebi mızıkası tribünün karsı leji vardı. Alman lisesi talebeleri sında durdu. Mızıka yürüyüş mar muntazam yürüyüşler ve yeknasak şını çalarken Harbiye mektebi ta elbiselerile bilhassa nazari dikkati lebelerinin ilk mangası göründü ve takdiri celbetmişlerdir. Genç zabit namzetleri çok munta Mektepierden sonra cemiyetler zam ve güzel bir yürüyüşle geçiyor geçmeğe başladı. Himayeietfal çok ve şiddetle alkışlanıyorlardı. zarif ve canh bir timsal yaptırmıştı. Bu çelik adımlı gençleri Tıbbiye, Bir otomobil üzerinde «Himayeiet • Deniz lisesi ve Deniz Gedİkli Küçük fal» yazıh büyük bir süt şişesi ve Zabit mektepleri talebeleri takip yanında bir beşik içinde bir süt çoettiler. cuğu görulüyordu. Daha sonra çok güzel bir yürii Bunu tayyare timsali takip etti. yüşle Bahriye efradı, Kuleli ve MalBu otomobilde mini mini yavrular tepe Askerî mektepleri talebeleri vecizeleri muhtevi kâğıtlar atıyor geçtiler ve alkışlandılar. Askerî mektepleri müteakip kah lardı. Millî Tasarruf ve tktısat cemiyeraman Mehmetçiklerden teşekkül ti, Sanayi Birliği bunlan takip etti. eden askerî kıt'aları geçmeğe başSanayi Birliğinin levhasında 1923 ladılar. Bunlan, makineli tüfek, süvari ve senesinde 140 fabrika mevcut ol duğu halde 1933 te bunun 2317 yi topçu kıt'aları takip etti. gösterilnrşti. Bu mehabetli, Türk kahramanlan Müteakiben bazı müesseselerin çok alkışlandılar. Bundan sonra Harp malulleri geçLutfen sahifeyi çeviriniz
