30 Ekim 1933 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 2

I rHARPTE Yazan: G. KOPP i30Teçrinîewe!l933 { Şehir ve memleket haberleri ) Siyasî temal 59 Çevıren: A. DAVER 1 Kışın Zonguldağa gidip gelen kömür şilepleriıîi muhafaza etmek çok güç oluyordu tstanbulda m altındır. Omm için, suyu israf etmektense birkaç evin fazla yanması tercih edilir. (Muhar. rir, eski terko* kumpanyasinm habi* ruhunu görmüs değil mî? A. D.) Karadeniz hâdisesinden dönüp t« izinli çıkacağımızı öğrendikten sonra, bizhn izin r.öbetimizin düştüğü ertesi günü sabırsızltkla beklemeğe basladık. tstanbulda nalk bizi daima iyi karşılar. Şehirde birçok aziz dostumuz, sevgili ahbaplartmız vardır. On . larla buluşmak ne sevinçli ohır. Bu defa karaya cıkışımızda başka bir hedef daha var. Kırmizi feslerimiz, Byle biçîmsiz bir şekle girdi ki artık kı . yafetimizm ciddiyetine yaraçmıyor. Onları da ütületmek lâzım. Bundan sonra Alman bahriyelileri içîn «fes kalıplatmak» çok dikkat ve rtina edilen bhr vazife oldu. Çünkü kalıpsiz fesle gezmek ayiptır. Fes kalıplatmak için fes şeklinde pirinçten yapılmış eş kahplar var drr. Bunlar, odun kömürü veya havagazile ısıtılır. Kalıbı bozulan fes bu kahbin dLşisine geçirilir, bunun üs . tüne de kalıbm erkeği konulur. Er • kek kalıbm ıki tarafmda kollan vardrr. Kahpçı, tahta kaph olan bu kollardan rotarak kalıbı bastınr. Birkaç dakika icinde serpuş yepyeni bir şekil alır. Eğer fesin tçinde astar veya hasır varsa, kalıptan evvel astar çıkanlır, fakaıt hasır çıkanlmaz. Ka hptan sonra astar yerine konulur. Bu fes kahpçılan, Galatada tstanbulun bu eski, çarpıkçurpuk, kamburkumbur mahallesinde bulunur • !ar. Limandakî sakin günlerimiz böyle geçerdi. Kuytu ve sessiz bir yer olan tstînye koyuna demirler, orada, sonbahar güneşinm bize gönderdiği ncak ziya alhnda hayahn zevkini siL rerdik. Burada, Boğaziçinde, tepe • lerin arasvnda hava daima güzel dir. Halbuki orada, Karadenizde poyraz fırtınası estiği veya s» bashğı zaman, her balde h*yai pek tatsizdır. . . Fakat burada çok kaiamazdık. bir müddet so.nr«y tekrar Boğazdan yukan çıkıp Karadenye açılaeaği ımz süpheslzdi. Khn bilir, belki o zaman, K&radenizin kuvvetli hâkimi Ru* donantnasile ilk defa olarak teşerrüf edecektik. Yavuz, yeni teşebbüslere, yeni hareketlere hazırdrr. Bu arada kömür almıştık. Kö • mürlüklerimiz ağzına ka<far dolu idL Fakat kömürü azamî tasarrufla kullanmak mecburiyeti vardı. Türk sulanna geldiğimiz zaman. bura • larda kâfi mikiarda sryah elma* yekru. Muhtelif yerlere dağılmış olan kömür depolanna bizim hesabınnza vaziyet edildi. Kömür mev • eudünün istimal ve istiblâk tarzı bakkında kat'î «mh ve talimatlar yazaldı. Bilhassa o âlâ Kardif kömürü pek nadtrdi. tngiliz kömürleri, münhasaran harp gemilerine tahsis edildi. Dehsetli duman çıka ran, fena yanan ve ızgaralan tıkayan yerli kömürler, şilepler, pos ta vapurlarma ve diğer kömür yakan yerlere veriliyordu. Zaten yerli kömür de azdı. Karadenizin As • ya sahilinde kâin olan Zonguldak ra&denlerinden bin müşkülâtla çıkanhyor, tstanbula getiriliyor. ts tanbul ile Zonguldak arasında karadan muvasala hatlan olmadığı için kömür nakliyatı yalnız deniz yolîle yapıhyor. Bu da müşkülâtsiz olmuyor; çünkü kömür yükliyen li manlard'aki tesisat kifayetsiz ol • duğundan kömürün yükletilmesi ve boşaltılması çok ağır oluyor. Son ra, bos kömür gemilerini Zongul dağa kadar götürüp getiVmek ve yolda Ruslann hücumuna karşı muhafaza etmek lâzımdır. Kömür gemilerini bimaye işi, çok cetin ve nahos bir iş oluvor; hele fena havalı kıs günlerinde... • * • Bu fa«lm sonuna Yavuzun sabık telsiz telgraf Basçavuşu Hakkı Beyden aldığım b'r mektubu aynen ilâve ediyorum: «Karadeniz vak'asmı G. Koppun dediği gibi Ruslann Bogaza mayin dökmeleri ihdas etmiş değildir. Amiral Suşon Karadenizde top talimleri icra «tmek üzere filotillâ ile hareket ettiğinî Harbiye Nezaretine bildirmisti. Halbuki Alman süvarilerine muhtelif Rus I'manla rmın bombardıman etmelerini şifahî surette, Türk süvarilerine de Al man süvarilerinin emrile hareket eylemelerini mazrufen tebliğ et mişti. Hatta Köstence ile Rus limanları arasındaki kabloyu kesmeğe memur edilen Nilüfer vapuru sü varisi Murat kaotan merhum, AI man süvarinfn kendine verdifci e • mirleri yapmak istemiyordu. Bu !hrilaf bir yolcu vapurunun, sonra da Ni'iîferin batmasile neticelenmi^tir. O gece donanma Karaburundan hareket ed'erek su surette bombardimana ririsilm:ştir. Filotillâ kumandanı kaptan Matlonun idaresmde «Muavenetimiliye» muhribi, Odesayı, Hamidiye Kerçi, Midilli Novorosiskiyi. Ta foz ve Sarasun muhriplerî Yavuzun refakatinde olarak Sivastopolu bombardnnan ettikten sonra Bogaza avdet eder etanez Baskumandanlık karargahı, yazılan uydurma tel • grafa su cevabı gelmiştir: «Ruslarla aramızda harp basla • madhğından sür'afle Istanbula av • det etmenı'z ve yalmz Karadenizde Samsun île Trabzon arasmda nak liyat icra edecek Bezmi&lem, Mı't hatpasa ve Bahriahmer vapurlan • nra muhafazasmı temin etmeniz lüzutnu, bildirilir.> Karargahı Umummin bu telgra* fına verilen cevap tat «Rus donanması Karadentzde faaliyet yapamıyacak derecede hasara ugradıgmdan nakliyatm tehli • kesizce ıcra edliebileceğb bildiril dl Fakat, maatteessüf çok geçmeden Rus torpholan Bezmialem, Mithatpasa, Bahnahmer ve Derince vapurlannı batirmıslardı.» (Filvaki. Amiral Suşon donanma ile avdet ettikten sonra, tstanbul • da bilir bilmez, herkes, hatta birçok gazeteciler, Rus donanmasımn Si • vaatopol limansnda tıkandığım söylüyor ve buntm için de Fransız embouteiller tabirmi kullanıyorlardı. Halbuki Sivastopol önlerine mayin bile dökülmemisti. Halbuki Rus Japon harbinin ve üç aydanberî devam eden Büyük Harbin tecrübeleri göstermişti ki mayin dökülse Jahi bunları taramak güç bir is değildi. Nitekhn Rus donanması harekâtın bidayetinde, öteye beriye döktüğümüz mayinler yüzünden hiçbir ziyaa uğramadı ve Sivastopoldan çı • kan muhripler, ilk hamlede bizim safd:lâne nDsbinliğimizi, son de rece kıymetli harp levazunı dolu nakliye gemilerimizi denizin dîbi • ne indirmek suretile bizim safdilâne nikbmligimizin nekadar kof oldugunu gösterdiler.A. D.) Mabadi var Küsat resmini Vali Bey yaptı. Bu seneld sergi senekiler kadar muvaffakiyetli olmuştur Gazi Hz. ile Başvekilimize birer telgraf çekti Hava Hücumlanndan Koruma Ce • miyeü reisi erkânıharp miralayı Mah • mut Beliğ Bey tarafından dün cemiyet merkezinde cemiyet azasına Gazi Haz. retleri hakkmda bir konferans verümiştir. Cemiyet dün bütün azasfle birlikte bayrama iştirak etmiş ve Cumhuriyet abidesine çelenk koymuşhır. Bay. ram münasebeiile Gazi Hazretlerile Başvekfl Hazretlerine ve Fırka Umu mî Kâtibi Recep Beye de birer tazimat telgrafı çekilmiştir. Gazi Hz. ile Başveki. limize gönderilen telgraflar şunlardır: « Ezelden ebede giden Türklüğün yolu üzerinde her zaman bir şimşek gibi karanlıklan aydınlattınız ve bu on sene, tarihin dahi huzurunda hayran • Iıkla duracağı inkılâp eserlerinizle dolarken Türk ve Türklük büyüklüğün ve yiiksek medeniyetlerin daha binlerce seneler evvelinden sahibi olduğunu gör. mekle Ulu Rehberine dinmiyecek, bitmiyecek şükranlannı arzettiğj bu o nuncu yıldönümlü Cumhuriyet Bayramında yeni bir vatan ve millet teşrk. küKi olan Hava Hücomlanndan Koruma Cemiyeti de ağır ve mukaddes vazifesinin hamulesile kuvvet ve lAudret stman huzurlarmızda saygılarU iğüe • rek ebedî Cumhuriyetimizi sevgilerle kutlular ve zaman »»"»«n sayuız çe . şitteki vatan düşmanlannı boğan ellerinizden minnetle, şükranla öper Efendimiz.» Hava Hücumları Koruma Cemiyeti Ziraat sergisi dün açıldı Filistindeki kanlı hâdiseler 1929 senasinde Füistm Araplan, siyonist teşkilâtınm bu memlekete mfltemadiyen musevi mühacir sokmasma karşı Uyan ettiklerinden iki anasur a rasında çok kanlı hâdiseler vuku buL mnstu. Filistini mandası albnda bulundoran tngiliz hükumeti Muırdaki tn giUz işgal kuvvetlerini tayyarelerle a • lelâcele Kudüse sevketmek ve Akdenizdeki tngiliz donanmasmı Hayfa ve Yafa ve diğer Filistin limanlanna göndermek ve karaya bahriye suahendaz» lan çtkarmak soretâe o f1*»*^ Filis tmdeki musevi anasmn imhasına mâ . ni ohnuştu. tngütere hükumeti iki un sunm mütemadîyen birbirtni yiyip durmasma meydan buakmamak için ber sene FiHstme kabul edilecek Musevi rauhactrlerin miktarnu, Araplann hayat ve maisetj"ve darhk vermiyecek bir surette tanzim ve tahdit etmisti. O zamandanberi Füistinde sükun ve huzur tekrar başlanuştı. Fakat son za > manlarda çıkan bazı hâdiseler Araplan yeniden galeyana getirmiştir. Almanva da ırkçılık esasım güden ve Almanvadı Alman unsuruna başka bir unsurun ikh aadî ve harst cütetten faik olmasma meydan vermemegi sivasî programmd en mnhmı bir **«« ittihaz eden millî sosvalistlerm tehdU ve tatviki Bterine bmleree Alman musevisi hari''e V«r ımşlardır. 5u buhranlı zamanda hiçbir memlekH bn kndar mfiltecivi hazme . demez. Bunun için bu muhacirlerden mühtm bir kısmmm (Musevi yurdu) denilen Filisrine sevkine lüzttm «oriil • müs ve tmnltere hükumeti dahi mü • *aad»de bnlunmusta. Filvaki tngftt^enin verdiJH nrfkaa» de aneak bir iki bm kişi icindir. Su kadar var ki kifî sermaye «ehif» olan nra sevnerm Filistme girmed hiçbfr kavde tlbi ohnadıJhndan ve Almanyadan n • kan Museviierm eofu sermaye sahibi bulundugundan Filistin* tekrar bV vahudi aktm bashumrtır. Bu svada Pragda toolanan on sektzmci siyonist konç resinde Fîlistme mllvonlarca nrahae<rin iskânma mBsait olduğuna dair sarfo . kman sSzler Filîstm Araplanmn endişeierini bSsbütün kuvvetlendirmistir. Bu kongrede, siyonist teşkOâhnm şhn diy» kadar işbaşmda buranan rBesası • nsn ekaBiyette lnlarak ilrtidar mevkimi yahudi amele frkasma btrakmalan ve ba fırkanm Arap sîyasefîni bflmemesi vasfyeoV knşAIıgmı bfc kat daha ar. traıştır. Füistm Arap teskilâh, yahodi mnhft. oeretin* karşı protesto için a ^ c n L.f». Kudüste bJr nümayiş teşebbüsünde bu1tmm»kl* Araplann «1*»»"™*" ** r^ süâh kuvve • tfle ba nfimayişi menettikten sonra ye . ni hadiselerin zuhuruna meydan kahna dığı hükumeti mahalliye naemurlan tarafmdan zannedilmistL Bu zaanm yanl» olduğu Yafada vuku bulduğu telgraf haberlerinde büdirilen gayet kanh hâdiselerle sabit bulunuyor. Velhasıl son zamanlarda huzor ve sükuna naü olacağı kuvvetle ümh oh> nan Şarkıkaribm ba küçük ve lâkin ga. yet mühim olan memleketi, Almanyad*ki inkılâbın akıslerfle tekrar beynelmüel büyük bir gafle teşkfl etmektedir. MUHARREM FEYZl Büyük Reisicumhur Gazi Muttafa Kemal Hazretlerine c Tarihin dahi hayranlıkla seyredeceği bu on senelik yolculugunuzda Tür. ke ve Türklüğe kazandırdığınız ölmez eseıfler ebedî şükranlarla karsıUuur ken bu onuncu yıldönümlü Cumhuriyet Bayramında yeni bir vatan ve millet teşekkSla olan Hava Hücumlanndan Koruma Cemiyeti de ağır ve mukad • des hamulesile ciban değer Başvtkili • nin huzurunda ebedî Comhuriyetimizi •ayinlarla ve sevgilerle kutlular Cemiyet, kendisi İçin aşafıdakî nnv deleri kabul ehniştirı 1 Havadan men zehirli gaıler yıldınmlardan çok daha korkunç salgmlardır. 2 Bu salgmdan koronmayı bflmL yenrâ bekW$i Azraildir. 3 Zehirli gas yağdtran dfişman karsısmda haztrMmz herkes, kendml ve vnrdunu koruyamaz. 4 Salgnnm baş gSsterdîgi saatte yılgmlık biigisizlîkten, hazırlıksulıktan doÇar. 5 Halk için en bSyük 81un salgtm havalardan geleeektir. Devlet ve milletçe yapılacak elbirliği *ba tonsuz saltnnt hiee yaklaşhnr. 8 Hiç sfiphesir zehirli gazler g8nHn en keskin silâhıdır. Khnva harbî, yetiskm miTletlere ustunlük kazandmr. 7 OrldkücB dahi olsa ba hakikati olduğu gibi fförmek ve tedbir ahnak cyurt borcudur». 8 Korunmayi munimsememek yurda ve yuvaya ihanet, dfişmana hizmettir. 9 Yuvastrri sevenler, düşmana a. şak olmamak istiyenler fırsat varken zehirli gazlerden korunmayi öğrenirler, tedbîrleri ahrlar. 10 Sevgili yurttaş! Yurt için korunmayi bfl, efendi kalmak için hanr hklı bulun.» Sayğuı Başvekilimiz Ismet Pafa. Hazretlerine Cemiyetin on amdeji. Vilâyet ve maliye binalannın ara yerindeki bahçede vücude getirilen ziraat sergisi dün Vali Bey tarafmdan açılmıstır. Açılma merasiminde kosoloslar dan bir kısma ile ŞUkrü Naili Paşa, Vali Muavini AIi Rıza Bey ve tstanbul Ziraat Odası erkânı bulunmus . lardır. Vali Bey kurdelâyı kesme den evvel, tstanbul ziraat odası reUi Halkalıziraaıt mektebi muallimle rinden Raşit Bey bir nutuk söy4e . mistir. Raşit Bey, nutkunda ezcümle demistir ki: € Büyük ve mukaddes cumhu riyetimizm asırlara sıgmıyan on senelik muvaffakiyetleri arasmda ser. gilere de mühim mevki verflmistir. Vali ve Belediye Reisimiz Muhittin Bey île calışma arkadaslannm ori jinal bir is, halinde tnaddî ve manevî müzaheretleri sayesinde meydana gelen bu eserin serefi kendilerinm dir. Bu güzel vesile ile de büyük Cumhuriyetimizin banisi Büyük Gazi Hazretlerile Basvekil Pasa Hazretleri ve hükume* erkâmmıza min. netlerimizi sunarken ancak himayesi Qe meydana gelen sergimizin küsat resmini tutfen icra buyurmalannı Muhittin Beyefendiden rica ederim.» Muhittin B«y, hakkında gösterilen feeveccühe tesekkür etmiş ve: «Bu e•er sizfn gayretinizle husul bulmustur. Uçüncü sergiyi açmakla bahti . yarım. Çalışmamıza bundan aonra da devam edeceğiz» diyerek eergiyi açmıştir. Küsat merasimmde bulu • nanlar bundan sonra sergiyi gezmislerdir. Bu defa mevsimin biraı gecmesine rağmen ziraat sergisi gene muvaffakiyetli olmuştur. Bilhassa tavuk cinsindeki güzellikler, sebze ve mey valardaki güzellik ve nefaset nazan dikkati celbetmektedir. Ziraat sergisi jüri heyeti sergiye iştirak edenlerin hayvanat ve eşyasınt tetkik ederek birinci derecede para mükâfatlannı şu zevat ve müec sesata vermiştir: Tavukçuluk Legormlerden birinci nakdî mükâfat Yalovadan Ahmet Efendiye, tkinci nakdî mükâfat Hâmit Beye, Rotlardan bîrmci mukâfat Hâmit, Ocrnci mükâfat ta Nazmi Beylere verilmisir. Yerli Denizli tavuklanndan birinci mükâfat Fuat, ikinci mükâfat Adil Beylere vertlmistir. Yerli Hacıkadm tavuklanndan birinci mükâfat Adil Beye, ikinci mükâfat Veysel pehlivana verilmiştİr. Plimutlardan birinci mükâfat Hâmit, ikinci mükâfat Fahri Bey lere vtrilmts, yumurtalardan da Fuat Bey para mükâfaü almuthr. ÇiçekçilHc Kesihniş çiçeklerden krizantem mükâfatmı Anastas, ka ranfil mükâfatını Hoca Haean Efendtler almışlardır. Saksı çiçekleri Begonya ve Japon nebatlanndan Lutfi Arif Beye nakdî mükâfat, gül fidanmdan Ethem ve Ali Efendilere, tezyinat fi • danlanndan Vasil Efendiye dipToma ve takdirname verilmİş, Belediye babçeler müdürü de, teşhir ettigi fidaniardan diploma almsştir. Sebzecilik Ali Salt biraderler, Kara Cemal Efendi, Hasan Bey, Kahraman Bey, Yalovadan Hasan Efendi. Saffet ve Alâetttn Hulusi Beyler kazanmışlardır. Meyvalardan Petraki Efendi kazanmıştır. (Armut ve elmalardan) Muntacam sekillerden Uskü • darlı Müslüm Efendî fayvadan), Kocadereli Ahmet Efendi ceviz, domates salçası, şeftali ve armutlardan kazanmışlardır. (Ahmet Efendi üç para mükâfatı almıstır.) Büyükdere meyvacılık ensthÜsü asistanı Şadi Reşit Bey meyva mulâjlarmdan para mükâfah almıstır. tstanbul ziraat mektebi, üzüm kolleksiyonundan, sirke ve şırala nndan büyük şeref mükâfatı al . mıştn*. Sergi etuna akşamına kadar de • vam edecekrbi. Bu sene bilhassa köylüler sergiye fazla mîktarda iştirak etmişlerdir. Tavukçulukta iyi Av . rupa cinslermi muvaffakiyeftle yetiştirenler arasmda bilhassa köylüler ekseriyeti teşkil etmektedirler Smıfta kalan hukuk talebesi Ankaraya giden heyet avdet ettî Eylul devresi imtihanlarmda muvaf fak olaımyan Hukuk fakültesi talebesi imtîhanlarda haksizlık olduğu iddiasile yeniden imtîhan edilmelerini istemek için Ankaraya, Maarif Vekâletme bir heyet göndermişlerdL Heyet evvelki «rün Ankaradan sehrimize dönmüstür. Heyet azalan Ankaradaki teşebbüsle • rinden memnunîyet beyan etmektedir' ler. Modada yeni yapılan ilkmektep Umumî af Istanbulda tahliye edilenler 130 u buldu Cumhuriyetin onuncu yıldönü • mü münasebetile ilân olunan affı umumiden istifade eden mahkum ve maznunlann tahliyelerine devam olunmaktadır. Evvelki gün v e dün başta gazeteciler ve siyasî ceraim erbabı olduğu halde 130 kişi serbest bırakılmıştır. Bayramertesi de ceraimi adlye ashabmdan 120 kişi kadar tahliye olunacaktır. Rus tayyarecileri Ankarada BugOnkö temel atma resmi Beyoğlu zükur hastanesinin yanuı da bulunan bir bina istimlâk ettirilerek yıktınlmış, buraya yeni ve büyük bir paviyon insası karar altına aluunuvh. Bu paviyonun temel atma merasimi bugün saat ucte icra edilecektir. Donanmamız halk taratından gezilıyor Dün öğleden sonra muhtelif mektepler talebeleri muntazam kafileler halinde donanmamızı gezmişler • dir. Filomuz bugün de öğleye ka dar talebe tarafından gezdlecek, öğleden sonra ziyaret sırası halka geleeektir. Filomuz bayram münasebetile band'ıralarla ve elektriklerle donatılmıştır. Donanmamız bayramertesi Göl cüğe avde edecektir. Sovyet hükumeti tarafmdan Türki yeye bediye edilen üç tayyare 6 Rus tayyared Urafmdan evvelki gün An karaya göfürülmustür. Tayyareciler bu. yük erkânı harbiye ildnci reisi Asım Paşa, Tayyant cemiyeti reisi Fuat Bey, iktnd rtk Şükra Bey, Büyük Erkâm harbiye ve Mülî Müdafaa erkânı tarafmdan tayyare meydanında karsılan • mıslardır. Bir Türk tayyare filosu Sov. yet layyarecilermi havada »elâmlamış tır. Resmimiz Rus tayyarecilerinin Ankaraya muvasalatlarmdan bir intibaı tesbit ediyor. Moiîada Şair Nef/i sokağmda insa olunan yeni ilkmektebin küsat resmi dün yapılmıştır. Merasimde Halk Fırkası mahallî ocak erkânile Maarif müfettiş leri ve birçok zevat ha/ır bıı'nnmuşlardır. Kapı önünde nutuk lar »öylenip kurdelâ kesildikten sonra içeri 8rîrîlmiş ve çok güzel olan sergi gezilmistîr. Gazi köşesile diğer köşelerin de san'atkârane surette ve mak sadı canlandıracak sekilde tanzim olunduklan görülmüştür. Yeni mektebe başmuallim Zahide Satni Hanımın adeta şahsî bir hediyesi olan sahne de büyük takdirler kazanmıştır. Ço cuklar bu güzel sahnede M. Turhan Beyin «Canlı grafik» adlı piyesini temsil etmisler ve pek çok alkıslanmışlardır. Resmi • miz mektep binasını göstermektedir. Tapu sicilieri ve yangın tehlikesi Tapu sicillerinin yangından korunacak bir tarzda muhafazası için Tapu Umum müdürlüğü tstanbul Tapu dairesmde tertibat aldumıstn*. Bir sulstimal ihban Süivri kazasmm Celâliye köyünda 200,000 Hra bymetmdeki baa ev, arazi ve etnlakin ötekinin berikinin yeddi gasbmda kaldığı Dahiliye Vekâle tine haber verflmi», Vekâlet te bu işin tahkikatma müjkiye mufettiflerinden Talât Beyi memur etmişdr