30 Ekim 1933 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 5
30 Teşrinîevvel 1933 C 10 yü evvel Cumhuriyet nasıl kuruldu? Cumhuriyet 10 yaşmda Bu en büyük bayramın neş'esi yurda tardı Hakkımızdır sevinmek: Yüzlerimiz ağardıi Bu inkılâptan evvel düşünün nemiz vardt? Nemiz olabilir ki... Yurt bir açık pazardu * Bir tek ümit tşığı görünmez bir tarafta, Zehirlerdi milleti karanltk ruhlu tofta, Bir yandan halifeler düşmanlarla bir $afta tstiklc&i, namusu, şerefi satarlardıl • On ytlda hep zaferle bitti gerçe taoaşlctr Çaltşma bitmemiçtir, dinleyin arkadaşlar ı Bu inkılâp savaft bittiği yerden başlar! Yeni zaferlerin gelmiyeeektir ardt. Köylü efendimizdir [ • { Cumhuriyet neler yapti? \ • J Umumî harpten mağlup çıkan Osmanlı imparatorluğu düşmanlar ile mütareke yaptığı zaman onların kendisine kâğıt üzerinde gösterdikleri şartlara aldanmış tı. ts tatbikat sahasına geçince düşmanlar sözlerini tutmadılar. Türk tnilletinin elini kolunu bağladıktan tonra memleketini hem aralannda hem de yardakçıları beyninde taksim etmek istejdtler. fzmir elden gidiyor, Adana elden gidiyor, Trabzon elden gidiyor, bize Ankara, Konya gibi bir kaç vilâyet kalıyordu. Biraz sonra onlan da elimizden alacaklan ve hepimizi esir gibi kullanacakları süphesizdi. Hükumetin ba • şında bulunan Padiç«Jtı ta düş • manlarla bir olmuf ve buna nza gö»termişti. Halbukİ Türk milleti böyle körü körüne ve kolay kolay e«arete türiiklenebilecek bir millet de ğildir. Bunu icten ve derinden sezen Büyük Gazi Mustafa Kemal Anadoluym ayak basar bas maz düsmanlara Te ptuüşaha Türk tnilletinin boyle bir karara boyun egmiyeceğini filen anlattnak ittedi. Rir taraftan Ankara'da «Büvuk Millet Meclisi» hükumetini ku tarken, diğer taraftan yoktan •aretticn ordunun basında Baı lcumandan olarak düşmanlarla yıllarca uSraşh ve nihayet onlan yemp vurdumuzu kurtardı. [ tvi bir kumandan, yülcsek bir aevlet adamı elan fsmet Paşa LoVanda düşm*n1arla muvafık şartlarla !>ir sulh yapti. Artılc dıeanrfaM İşler dÜ7el : *ti. feeririeki idarenin de ha !"'kî admı K.^,^ ÎJUımdı. 29 bîrincitesripde Biivflk Miüet Mee Gazi bir söz töyledi tıpkı bir âyet gibi: «Köylüdür Türifiyenin efendisi, sahibi!..» Şefimiz düşünmüftü onlan uzun azun: Yüzde yetmiş beşidir köylü nüfutumuzun! Çiftçileri çtkardı o yedi kat göklere, Ehemmiyet verildi bundan sonra rençpere!.. Ekim bilgin nedir, onlara verdi haber!.. Köylü: Gazi adamı!.. Gazi: Köylüye rehber!.. Onlara anlattt ki: Çaltftrlarsa eğer Rngün ekiisiz oatanda lir karu yer!~ üzerinde yetişmiş birçok altın başaklar Şimdi Anadoluda ne güzel bir cennet var!.. Eski mektep: Cehennem Yeni mektep: Cennet Geçen bilmecede hediye kazananla Geçen defakl bilmecemtzin halli: «29 tesrinlevvel Cumhuriyetln 10 uncu yü donümüdür» cümlesl ldl. Doğru halle denler arasında Vefa liseslnde 19 Mus tafa Hakkı Bey birlnci mükâfat be« llrayı kazandı. İç Bankası kumbarası, Robert KolleJ mnalllmlertndcn Şukru Höseyln Beyln kızı Nuveyt Hanıma, Ankara caddeslnde Foto Btemde altı kart bir agrandLsman çıkarmalc hakkı da Knnd'lli Kız lise&l 410 Cemale Hanıma lsabet ettl 2 inci teşrin bulmacası i R F A N Yartmfctr düzine mendil nanlar: kaza • L Beyazıt beşlnd mektep 82 Ayt«n Raa, Bursa Reyhan Paça llkmektebi Nlmet, Üsküdar 30 oncn llkmektep 377 Eflsa metttn Nazlf, Üsküdar orta mektep 102 Celâl, Bursa Altıparmak llkmektebi 18 Kemal, Beşlkta? Köprubaçı 7 Tanu Tahtr, Beyoğlu 5 lncl llkmektep 247 Ismall, Oalata L&leliçeşme sokağı 16 Jento, Beyoglu 13 fincfi llk mektep 188 Hargft Kemal, Adapazan Çırapazannda kahved Mehmet Efendl oglu Nevzat, Konya Askerl orta mektebl ftzik mualHml Tal&t Bey 6%la Kemal, Edlrnekapıda Fettah kın Yukandaki cetveldeki bof Hayrunnlsa, Bakırköy Kartaltepe KAmü hanelere öyle harfler koyu Beyln köçkünde Müyesser, ByOp Defter '• nuz ki soldan *ağa doğru o • dar çömlekcller soka&ı S4 Şeflk, Konyakunduğu zaman her «ra mad* arakat Selim Sablt Bey kıa Zebra, înnlr Karşıyaka Cumhuriyet mektebl Kenan Cevat, Üsküdar Feruzan, fzmlr Eşrefpaşa mahaDesl İnkılftp eaddesl 311 **"••••* T»ov Vı«ı Mev«1rt»t TVnlzlı Acıpayam Askerllk çnbes! relM R«mzl Bey Tantasüe Muazsez, Çemberlltas 15 nomarada Şerlf. A F E • • M R l i D M A N • IA A N ! S R A u T B E yüzbası Faik Bey oğlu Saffet, Aksaray MUlet eaddesl 87 Hayriye, Pertevnlyal lisesl 242 Celâlettln, Irak Kerkük Çay mahalleslnde Gedlkzade Fatlh Süleyman, Beşlktas Hasım Bey apartımanı Aydın Ömer, Cumhuriyet orta mektebl 16 Sallha Mehmet, Oalatasaray Msesl 1163 Ihsan, Üsküdar Açıkturbe HUml, Tepebası eaddestnde Nlyazi, Suadiye beyaz kösk Türkan, Şlsll Terakki llaesl 477 Faruk. Birer para çantan kazananlar: Feneryolu îstasyon karşısında Saide Selim, Kadıköy Beharlye eaddesl 25 Muln Muhlttln, Çarsıkapı Tlyatro caddesl Hayri, Kütahya orta m'ektep 22 Şükran, Osmancık Askerlik eubesl re lsi Sadık Bey oğlu Ekrem, Çanakkale orta mekteblnde 730 Mustafa, 44 üncü llk mektep 53 Bülent Fahri, Üsküdar Sünbülzade caddesl 4 Selma, Yalova Inhi sarlar satış memuru kızı Leman, Kan dflll tskele oaddesi 18 Raslm, Kadıköy liaeai 166 Mustafa Cezml, 13 üncü ilk mektep Leman Tahsln, Kumkapı Turkell eadded 45 Ayfer Hüaeyln, Kuoltcprak 6 mcı llkmektep Satla, Adana Basmü meyyla Şevket Bey Tasıtaslle Yılmas, Akaeö Çengeloğlu AU Efendl vasıtaslle Mmtafe Çavus oğlu Cavit, Dortyol Hacı Mutık o&lu Ükkas Nlhat, Kızıltoprak Şeflkbey »kagı 48 Vedla, Nişantaçı Güzel behçe sokağı Osman, İstanbul Ku orta mektebl 164 Sabahat huriyet ilân olundu. Büyük Reis Mustafa Kemal ittifakla Türki • ye Cnmhuriyetinin birinci reisi teçildi. 1 Artık padişah kalmamış, saltanat yıkılmıştı. Bugün onuncu yildönümünü kutluladığımız Cumhuriyet işte böyle kuruldu. I Peki amma, Cumhuriyet ne de. hıektir, diyeceksiniz değil mi? Cumhuriyet kısaca milletin içeride ve dısanda kimseye esir olmadan kendi istediği gibi ken îdini idare etmetinin rahat yüzü görmesinin, terakki edip yükselmesini temin eden idare tarzı demektir. öyle ise yaşasîn ön yasîndaki Cumhuriyetimiz! Birer düzine karştm kalem sananlar: ha • Uluköy orta mektep blrincl «mıfından Dahi Hikmet, Konya Gazi Pa$a llkmek tebl 907 Ertuğrul, Soke Malmüdüru Sü leyman Bey oğlu Bürhan, Pertevnlyal 11sesl 520 Ziya, Büyükada llkmektebi Gü zln, 59 uncu ilkmektep 37 Saip Hlkmet, İstanbul Kıu orta mektebi 343 Medlha, 8ıvas Usesl 623 Behaettin, Aydın Gazi Pa?a ilkmektebl Perlhan Haml, Pevzipaçada maklnlst Nall Efendl yeğeni Rabia, Nevvare Halit, Aksaray Küçüklângada 24 Bahaettin Vefa orta mektebl 109 Tacettln Çonım Varldat kâtvbl AU Rıza Bey van taslle Ali Kemal, Üsküdar Vallde camlal Osman Paşa arsası 50 Semlha, Bursa ülu caml karşi5inda 1 All Salp Bey kıa Mahmure, Dlyarbekir mallye muhaaebesinde Zekl Bey vasıtasile Falk Yılmas, 21 lncl llkmektep 277 Mehmet Metln. nalı bir kelime teşkil ettin. Soldan birinci sıra yukandan a • »ağı okunduğu vakit te Cum huriyet bayramınm birinci günkü retmi geçitte çok alkif toplıyan kafileleri bize bildirsin. Doğru cevap göndcrenler • den birincıye 5 lira, ikinciye bir İs Bankası kumbaraeı, ü • çünciiye Foto Etemde 6 kart • postal 1 ağrandisman yaptır • ma hakkı, diğer yüz kişiye muhtelif hediyeler verilecektir. Cevapfar 2 inci tesrinin son gününe kadar «Cumhuriyet Çocuk sahifesi muharriri» adresine gönderilmeli ve mutlâ • ka gazetede çıkan bu parça da kesilip mektuba konmalıdır. Bu şartlara riayet etmiyenler mükâfat kazanamazlar. Birer kitap kazanalar: Aksaray Yalı mahallesl 3 Mükerrem, 12 lncl llkmektep 353 All, Bürhaniyede eczacı İbrahiıı Bey kızı Sevim, Bürha nlye Çakır Ağazade Hakkı Bey oğlu F«rit, Kulell Askert llsesl 308 Tacl, Kadı köy Sedat, 44 üncü llkmektepten Mus tafa Beytun. Diranyolunda Turgut Bahaettin, Clft«saraylarda Salâhattln kızı îzgen, flkmektep talebeslnden Hatke, 44 üncü llkmektepten Günen Fazü, Er zurum Tatbikat mektebi 153 Maclt, Mudanya müstaııttğl Falk Bey, MeTSİn Neoatl Bey tlcarethanesi muhaslzl Ahmet Bey oglu Orhan, Kabatas Erkek llsesl 1095 ürhan, Konya Mahmut Şevket Pasa mekteblnde 163 Bürhan, Adana Memleket hastanesl Basheklml Şefik Beyln kızı Mehlilat, Yalova eczacı Ziver ey vasıtaslle Nerlman, Klreçburnu 36 uıcı llkmektep müdürünün oglu Muammer, Kocamustafapaş» 22 numaralı hanede Mu zaffer Hanım ve Beyler. Mükâfatlar perşembe gununden Itlbaren dağılmaya baslanacaktır. istanbul dakiler gelip matbaamızdan alsınlar. Başka yerdekiler tarafımızdan gonderl lecektlr. £elki «ize bugün masal gele • cek. Fakat bundan on on bes te» ne evvelki mektebi tarif edeyim de bir dinleyin! Cami avlusunun kenannda yıkık dökük bir oda... Bir köfesinde Öİü yıkamağa mahsus tene şirler, cenaze götürmeğe mahsus tabutlar durur. Yerden 30 • 40 «antimetre yiiksekliğinde sıra lar, bunlann önünde zenginse minderinin, fakirse kuru tahta • nın üzerine dizçökmüs çocuk • lar... ötede yüksekçe bir yerde bağdas kurmuf sakallı koca kavuklu bir hoca... Bazan sırtını kaşır, bazan burnunu kanştınr, bazan «hak tu!» diye yere tükürür. Talebetine temizlik intizam hususunda misal olacak yerd# onlara pislik ve miskinlik rehberliği eder. Elinde upuzun bir sopa. Bununla istediği yavrunun ba0na oturduğu yerden kimüdama • dan vurabilir... Yan tarafında bir falaka... Bu ismi belki de hiç ifitmediniz. Falaka da ne? Falaka o uzun sopadan daha berbat bir sey! Hoca talebesinden birini cezalandınnak istedi mi onu yere yıktınr ayaklannı vekdiserine muvazi uçlan kısa birer değnekle yekdiğerine rap • tedilmiş iplerle ayaklannı sıkıstırır, tabanlarına sopayı basardı. Iste o ayaklan sıkıştiran alete falaka derlerdi. Bu kadar eziyete, dayağa mukabil bari birseyler öğrenilse... Hayır... Altı senede bir ibareyi söküp mana çıkarana aşkolsun!. Tabiî bu mekteplerden oku rauş, terbiye görmüş insan yerine bir sürii aptal, mankaf a çı • kardı. Şimdi mektepler... Onlri benim size anlatmama ne hacet... Siz benden daha iyi biliyorsunuz. Çünkü içinde okuyorsunuz... Güzel ve aydmlık binalar... Temiz giyinmis, tahsil terbiye gormüs hocalar. . Usulünde ve • rilen dersler... Açık hava... O • yun Spor!.. Buradan çıkanların hepsi ha • yatta muvaffak olmağa nam • zet... Dünün köhne mekteplerini yîkan, bugünün asrt mekteplerini kuran Cumhuriyet ^firesine bin fükran!. C Faydalı bilgiler Türk milleti Türk tarihi merakh şeyler Cesur bir gazete myvezzii met Ekrem, Tekirdağı orta mektep 358 Abdurrahmari, Samsun Saitbey mahal lesl camlsi lmamı Ibrahlm Efendl o&lu Birer düzine defter kazcmanlar: Ihsan, Suadiye Rauf Pasa köşkü 17 Ayge Kayserl Cumhuriyet mektebl arkasmda 4 Nevber, Uluköy Mektep sokak 1 Ne Sadl, Galatasaray lisesinde 241 Nuha Arlf, Samatya yeni Turan kahvesl sahıbi rlman, Gelenbevi orta mektebl 571 Ata Muzaffer, Üsküdar orta mektebl 45 Meh Hüseyln Efendl oğlu Nlyazi, Vlranşehlr Cumhuriyet neler yaptı: Eski kıyaf et Yeni kıyaf et de engin iç denizîer vardıf. Dünyanın ilk bereketli me « deniyeti bu denizlerin kenarm da Türklerin elile kuruldu. Fakat asırlarca devam eden kuraklık yüzünden oradaki iklim ve hayat şartlan değişti. Deniz • ler kurudu. O zaman milyonlarca Türk binlerce yıl zarfında Cine, Hinde, önasyaya, Şimali Afrikaya ve Avrupaya göcettiler. Her tarafa medenivet ışıgı saç • tılar. Bu büvük Türk göçleri tam 9000 sene devam etti. Demek oluyor ki biz yer yü • zünde en asağı 10,000 senelik â sil, vüksek ve medenî bir milletiz. Bütün tarihî vesikalar cihanda bizden eski bir medeniyet sahibi kavim gösteremiyor. Çîn<îe Harbm mmtakasında con gimlerde muthiş bir feyezan oldu. Birçok evler, müesseseler su altmda kaldı, b'nlerce kiji telef oldu. Bu felâkete rağ • men oralarda faaliyet hayahnın dur madığını şu recim bize pek güzel ispat ediyor. Cesur bir gazete miivezzii ya. n belinden aşağıya ra içinde gazetelerini sartnağa, hem kendi kazancını te • mine, hem de halkı havadissiz bırak mamağa uğraşıyor. Bazı insanlan bir günlük ekmek parası ne zahmetlere katlandınyor. Mahmuttanberi, vatanda bütün Türkler Milll serpus . dlyerek, başlanna fes glyer, Acayip kıyafetle yolda yürür, glderdl, Ecnebiler gonince: «Bunlar Osmanlı...> derdi! S^.\n Ondan daha evvel de vaıdı birçok kavuklar, Sar* bile sarardı hatta küçük çocuklar! Asırlarca gülmüştu bu kıyafete dünya, Buna nihayet verdi fakat yeni Turkiyel Bir zamaniar ınsanın bundan bes altı bin sene evvel yaratıldığı, tarihin de üç dört bin sene evvel başladığı zannolunuyordu. llk tarihçiler en eski millet o larak Mısırhları, biraz yenileri de Çinlileri yer yüzünde yaşamış en eski millet olarak gösteriyorlar • dı. llimler ilerledikçe tarihin ka • ranhk devirleri gözlerimiz ö • nünde aydınlandı. Cihanın en eski milletinin Türk milleti olduğu anlasıldı. Tarih devjrlerinden binlerce Slze bir satır yazdım, şapka tarihi bunda: yıl evvel Türkler Asyanın orta • smdaki anayurtlarında yaşıyor • 1925 ağustosu sonunda lardı. Bugün çöller, kumsallar, Basımıza dert olan kavuklan devîrdiS, bozkuurlar, batakhklar v.e sığ Gazi: «Şapka gıy...» dedi, bu güzel şekle gırdıkl. göllerle kaplanmış olan bu yer
