24 Ekim 1933 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 4

Camhuriyeİ • | Cengiz Han TEFRtKA: 17 Yazan: M. TURHAN r !24Teşrînîewe] 1933 Güncü Hanımı kaçırmak için gelen sekiz at uşağından biri de Temuçin idi! Aziz okuyucular, Naymanlar diya • rma gelen Moğol heyetinin Temuçinle Ulu Gökçe arasında kararlaştırılan plâ. m tatbik etmek ve Güncü Hanımı kabil ölursa kaçırmak için geldüdermi *»lbette anlamışlardır. At usaklığı jrapan se. kiz delikanlıdan birmin, sarutın gen • cin de bizzat Temuçin olduğu anlasıl . mısbr. Anlaşünuyan nokta, Nayman hanı Köslüğün hanlık mevküne geçer geçmez yurt hudutlan haricine çıkardığı papazlardan birinHi ve en büyü ğiinün bu heyet arasına nasıl kanrtığı. dır. Bunu da biz anlatalım: Temuçin, Ulu Gökçenin fikrine uya. rak ve Merkitler tarafından Uaçml?n kendi karısı Börtanm başka bir cep. hede öcünü almak emelme kapılarak Naymanlar diyarma gitmeği tasarladıktan sonra çok ince düşünülmüş bir plânla yola çıkmıstı. Kendisintn bu plândaki yeri at usaklığı idi, ayni :o'ü yapacak diğer sekiz delikanlıyı da Moğol gençlerinin en yiğit, en kuvvetli ve en zeki olanlanndan secmisti. Diplo . matlar, oynanacak acıklı komedide a • lelâde figüran kabilinden idiler. Sade . ce boy gosterip ve brrkac kelîme ımrıldamp sahneden çeküecektiler. Temuçin böyle bir plânla Nayman diyarma doğru yol alıp giderken bir dag eteğinde sekiz on kisilik bir papaz kafilesine tesadüf etti. O, Türkelindeki Kamanlara, Şamalara ve Ozanlara hiç benzemiyen bir takım adamların söğülmekten, dövülmekten ve koğul . maktan ürkmiyerek, bazan öldüriil mekten de çekinmiyerek. suraya, bu raya sokulduklarını, Türklerin yer su . lanna, civilerine, tanrüarma, ödata ve ödanalanna hîç benzemiyen bir Allah namına yeni bir din propagandası vaptıklarmı, Navmarlardan ve Uygurlar dan bir kısmının bu veni dine belbağla. dıklannı biliyordu. Fakat Moğol top . rakîpnna böyle bir kimse ec'.msdiei için hıristiyanlık denilen yeni din hakkında hicbir biljnsi yoktu. O, küre üzerinde yetişen her büyük inkılâpçı gibi en küçük fflsatlan kaçırmıyan bir adamdı. Issız bir kırda böyle bir papaz kafilesine tesadüf edince kayitsiz kalmadı, onîarla göriişmek ve yeni din hakkında bir bîlgi elde etmek istedi. Eğer o bilgi, kendi meramım kuvvetlendirecek bir kıymette olursa papazlan da aletleri, vasıtatarı ve hiz> metkârları arasına sok?.caktı. İste bu düsünce ile adam yolladı. Issız kırlann ebedî bekçisi gibi yücelen o iri dağın dibinde çadırstz ve belki de aşsız, azıksız küm»lenen papazlan ya. nma çağırdı. Onlar, müsellâh bir da . vete boyun ermeVte tereddü* eösterememekle beraber tooluca olarak Temuçinin yanına gelmediler, reisleri mev kimde olan adamı göndermek yolunu tuttular. Bu adam. eski Navman ha . nını hıristiyan yapan papazdı. Temuçin, kısa bir sorgu ile bunlarm Köslük tarafından koğulmus adamlar olduğunu ve hele karsısındaki oapa . z:n han saravında yıüar gecirmiş bu lunduğunu ö^rerîince son derece se vindi, kendisinden muhakkak istifade etmeği tasarladı. Fakat ilk lâhzada ne bu sevincmi, ne de brr«eyler tasarladı ğmı sezdirmedi, papazla mün?kaşaya girişti. Münakaşanın mevzuu, hıristiyanlığın esas umdeleri idi. Kudretli bir bey ol. duğu sözlerinden sezilen şu meçhul yolcuyu avlamak, yeni bir dmdaş yapmak ve Nayman diyannda kaybolan nüfu zu bu suretle başka topraklarda ele geçirmek istiyen papaz, her din adarm gibi efsunlu bir dil kullanarak hırîs . tiyanlığm dayandığı temelleri anlatıyor. du. Temuçin, ses çıkarmadan bütön bu sözleri dinledi ve sonra su cevabı verdi: Anlaşıhyor ki din, nihayet bir fildrdir. Bu fikirler /a yurttan yurda geçiyor, yahut her yerde ayni boyayı t a . şıyor. Meselâ siz, kendi din ulunuzun babasız doğduğunu söyîüyorsunuz ve bunu, onun büyüklüğüne delil tutuyor . sunuz. Bizim elde de böyle masallar var. Hatta benim yedi göbek yukarı atamm bile baba^ız doğduğu söylenir. Gene siz, msanlann iyi ve kötü diye ikiye aynlacaklarmı, iyilerin öldükten sonra iyi günler goreceğini, kötülerin de ateşe atılacağını söyKiyorsunuz. Bizde de buna inananlar çoktur. Naymanlar içinde yaşadığmız îçin elbette duydunuz, Türkler Bouddhayı tanımazdan ve duy. mazdan çok evvel, ölümden sonra dirfl. mek olduğunu bilirlerdi. Nitekim ben de bunu bilirim. Bizim bildiğimize gore bir çocuk doğduğu zaman, «Bay ÜL gen», kendi oğlu «Yayık» ı yollar. Ya. jnk, süt gölünden bir damla alır, bu . nunla çocuğa can verir. Sonra göze gö. rünmez bir «Yayucu» yu bu çocuğun iyi*işlerini yazmağa memur eder. Beri taraftan ucmaçın (cennet), kazirgantn (cehennem) kocamaz ve ölmez tanrısı «Erlik han» da bir «Körmüz» gönderir. Bunlardan «Yayucu», çocuğun sağmda, Körmüz de solunda durur. Bi rincisi onun ölünciye kadar yapacağı iyi işleri, ikincisi de kötü işleri yazar. Ç o . cuk büyüyüp kocar ve bir gün öiür. O vakit Körmüz, onun ruhunu, kapıp yer akmda bir kara taht üzerinde oturan Erlik hanın yanına götürür. Siz, Bay Olgenle Erlik hanı birlestiriyorsunuz, Allah diyorsunuz. Yayucu gibi, Körmüz gibi yazıcılara da melek adı veriyorsunuz. Sizm cennetiniz de bizim uçmağımıza benziyor. Türk uluslarından bir çoğu uçmağa «ak» ve orada yaşıyanlara «akto» derler. Toprak üstünde iyi is yapanlan «Yayucu» su, uçmağa götürür. Orada bu yeni aktoya ziyafetler çekilir. Bizim inanduğımız cennetin ya. nında süt gö!ü vardır. Suyij, çok tatlıdır. Sürve dağı da oradadır. Dünyada iyi at bırakıp acmağa gidenler süt gölünde altm sandallarla dolaşırlar, ktvısındakî sedefli kumsaüarda gezerler. Sürve dağmda da güzel kuslar, geyikler avlarlar Sizin de kendi cennetinizde ırmaklar, köskler. seraolar, as ev'eri ve aşlar ol. duğunu söylüyorsunuz. Cehenneminizde asağı vukan bizim ks»7irpr?ınımızı andirıyor. Ya'nız bizim Türklerin uçma . ğa da, kazirgana da gitmesi kolay. Sizin cennetinize veya oehenneminize gttrnek havli güç!... Papaz, İsa dinine sokmak istediği şu çöl beyiiîin dmler arasmda v?otığı mukayeseden şaşırıp kaîmıstı. Bir aralık «tilâhlarm çokluğu» akidesile «bir tann» akidesini karşılaşhrmak ve birincisinin akla uygun düsmiyeceğini ileri sürme. ğe yeltend'. Fakat Temuçin, buna da cevap ver<î«: Bizde sağ kol sol kol tanrılan vardır. Yersular, civiler vardır. Bayülgenlerimîz, oganımız vardır. Yaz tanrımız, Inş tanrımız vardır. Fakat UIu Tanrı birdir. İki olamaz. Siz de biri üç, üçü bir yapıyorsunuz ve sonunda bir AHah var diyorsunuz. Ve birdenbire bahsi de değiştirdi. (Mabadl var) Kâğıthanede bir facia Elektrik şirketi amelesi yanarak öldü Kâğıthanedeki elektrik fabrikasmda üç gün evvel Ahmet isminde bir a* melenm ölümile neticelenen bir facia olmustur. Hâdise jandarmaya haber verildiği zaman amelenin kalp sektesinden öldüğü söylenmiş, fakat, tahkikat neticesinde bu iddianın aslı olmadığı. hâdiseye şirket mühendislerindem birinin sebebiyet verdiği anlaşılmıştır. tddia edildiğine göre fabrika kazanlarından birinin kemeri çökmiiş. Bu kemerin süratle tamir edilmesi lâzım geldiğinden derhal tamiri için emir verilmtşiir. 450 derece hara rette bulunan kazan on altı saat zarfında ancak 80 derecei hararete indirilebihniş ve daha fazla beklemeğe vakit olmadiğından ameleden Ah • met Efendiye kazanın içine girerek çöken kemeri tamir etmesi îçin emir verilmişitr. Amele Ahmet Efendi kazanın içine girmiş ve seksen derece hararetin tesirile baygın bir halde dışan çıkmış, bir müddet sonra ölmüştür. Hâdiseye Müddeiumutnilik vazıyet ettiği için bu iddianm ne dereceye kadar doğru olduğu tahkikartan sonra anlaşılacakhr. Incir üzüm ihracatı Üzüm fiatleri bu sene düşük, incir fiatleri yüksek ise de onlar da düşüyor Senenin bu ayfcnnda tzmir limanmda göze çarpan faaliyetin kaynağı olan üzüm ve incir mah sullerimiz bu sene hem geçen sene. den daha azdır, hem de bilhassa mcir, havalarm serin gitmesinden dolayı 50 . 60 senedenberi görül memiş derecede geç kemale er miştir. Bu sene incir rekoltesi 20 mil . yon, üzüm rekcltesi de 55 60 milyon kilo hesap edilmektedir. Mevsim başından 12 teşrinievvel 933 tarihine kadar tzmir borsasında yapılan üzüm ve incir satışları şu miktarlara baliğ olmustur: Üzüm 20,366 ton tncir 8,510 > Demek oluyor ki. elyevm üzümlerimizin üçte birinden fazlası, in. cirlerimizin de ^ 4 2 si satılmış . tır. Geçen sene bu tarihe kadar yapılan satışlar üzümlerde 10,286 ton, incirlerde d"e 637 ton daha fazla olmustur. üzerinde nazarî dikkati celbedecek kadar bir düşüklük vardır. Bir taraftan piyasada çok mal bu lunması ve dahilden mütemadiyen mal gelmesi, diğer taraftan teşri nievvelin 15 ine kadar teslim şartile Avrupaya yapılan satışlann hemen tamamen ikmal edilmiş bulunması hasebile borsada üzüm üze rine olan muameleler gevşemiş ve fiatler de bu sebepten sukut et m'ştir. Maamafih, senebaşı satışlannın vakında başlaması memul bulun . duğu için teşrinievvel nihayetlerine doğru vaziyetin inkişaf etmesîne intizar olunmaktadır. İ B u akşamki program ) ANKARA: 12,30 gramofon 18 orkestra: 1 Rossini (Ouverture Guülaume T e l ) . 2 Puççini (Fantasie La Bohem). 3 Waİdteufel (Valse Tou Parie) . 18,45 alaturka saz . 19,30 dans mu sikisi . 20 Ajans haberleri. tSTANBUL: 18 gramofon 18,30 fransizea d e n (ilerlemiş olanlara) . 1 9 Mahmnre Han dan Hanrm . 19,45 Cumhuriyetin o • nuncu yıldonümü marşı dersi (Mes'ııt Cemil Bey tarafından) . 20,30 Eftalya Hanırn, Sadi Bey ve arkadaşlan . 21,30 gramofon . 22 Anadolu Ajan • sı, Borsa haberi, Saat ayan. Zehirlenen genç Cinayet mi, yoksa kasayâ mı kurban gitti? Evvelki akşam Şehzadebaşında boş bir dükkânda baygın bir halde yat makta olan Muzaffer isminde 18 ya şında bir genç bulunmustur. Halk tarafından. yapılan ihbar uze . rine meseleye zabıta vazîyet etmit ve kendisinde zehirlenme alâimi görii'en Muzaffer hastaneye kaldınlmıstır. Muzaffer, hastanede ancak altı saat vaşamıs ve kendine gelmeden ölmüştür. Gencin cesedinde yamlan muaye • nede bir cebir ve tazyik eserî s8*ül memiştir. Ne suretle zehiriendiğini tes. bit için ceset morga gSnderiİTvstir. Muazfferin bîr c'neyete kurban git . tiği zannedilmekte ve tahkikata devam ©'"Timaktadır. •' V J ' " VtYANA: 18,25 piyano konseri . 1 9 konferans, fransizea ders . 19,55 Kuartet 20,55 havadisler . 21,05 muhtelif 22,05 Wagnerin operalanndan düolar . 24,05 İncir fiatleri h a v ' i s 1 * ^ 24,15 plâk neşriyatı. tncir fîatlerine gelince, hem mahBÜKREŞ: sulün geçen senelere n a z a r a n a z 18,05 muhtelif konser 20,05 konlığı, h e m d e geç kemale ermesi ve ferans . 20,25 şarkı plâklan 20,45 bu sebepten alivre satış t a a h h ü t konferans . 21,05 şarkılar • 21.25 sen. lerinin yerine geftirilebilmesi için fonik orkestra: (Beethoven, Bach) . piyasada fazla t a l e p hâsıl olmasın . 21,45 konferans 22.05 senfonik kon. dan dolayı ü z ü m ü n aksine olarak ser devam ediyor: (Scbumanm besincî geçen seneden kiloda 1 2 kuruş üzüm fiatleri senfonisi). d a h a yüksektir. Uzüm fiatleri bu sene umumiyetBUDAPEŞTE: tzmir Borsasmın bu sene 12 10 le geçen seneden daha düşüktür. 18,05 tsigan orkestrasî • 19,20 franFiat sukutu 7 . 8 numara orta mal 933 tarihinde nihayet bulan son sizea ders . 19,50 gramofon plâklan . hafta zarfındaki fiatleri ile geçen larla 1 1 1 2 numara gibi yüksek 20,30 şarkı konseri 21,05 tiyatro . senenin ayni tarihindeki fiatler vamallar üzerinde diğer nevilere nis22,30 havadisler ve Kuartet konseri . betle daha ziyadedir. Bu sene teş satisi berveçhi a t i d i r : 23,45 havadisler . 2 4 Kuartete devam rinievvelin 12 sine kadar kaydedi Kilosu lnıruş len vasaî fiatlerle geçen senenin ay. Bu seneki Geçpn seneki ve müteakıben tsigan muskisi. ni müddetindeki borsa vasatî fi • Süzme 17,20 16,20 VARŞOVA: atleri şöyle mukayese olunabilir: Elleme 12.47 11.50 18,35 operalardan şarkılar . 19,25 Kilosu kurus Paçal 8 57 7,17 musahabe • 20,10 havadisler • 21,05 Natün 7,12 5.20 Üzümün nev'i Bu seneki Geçen havadisler • 21.25 operet ve Rnrnen Hurda 4,75 5,00 8,19 11,87 6 numara musikisi . 23,15 dansing. 7 > 9.82 14,00 Son hafta içînde yapılan incir 8 > 11.00 15,17 muameleleri bfr hafta evvelkinden Bu akşam Utanbul Belediyesi 9 > 12.95 16,70 daha azdır. H u r d a nev'i üzerine r 21 de 10 > 17.00 19,70 satışlar bu hafta başlamıştır. Pi 11 > 20.00 26,90 yasada fazla m i k t a r d a m a l bulun • 12 > 24,57 30,75 ması ve müvaredatın mütemadiyen Yazan. Eug^ne O'Neiil dcvamı fiatleri düşürmektedir. Son hafta içind'e tzmir borsasınTürkçeye çeviren Hurda nevi incirlerin fiatleri dida üzüm üzerine olan muameleler Avni Bey ğer nevilerin aksine o l a r a k b u sene bir hafta evvelkine nazaran daha Muallim ve talebe daha ucuzdur. azdır. Fiatlerde de muhtelif neviler III gecesi IMIIIIII 4 perde Kahkah» ve neş'e kralı ehirTı'ıjatrosu 6E0R6ES S A R A Y (Eski 6orya) S İ N E M A S I N D A MiLTON perşembe akşamından itibaren I Cam s'lerken düşen madam Kumkapıda Mehmetağa ımhalle i sinde oturan 45 yaşında Madam Elruz iki katlı evinin üst katında cam silerken başı dönerek düşmüş ve vücüdünün muhtelif yerlerinden yaralanmıştir. Madam Ermenf hastanesine nakledilmistîr. ÇIRIL Kn son fılminde görünec ktir. ÇIPLAK ve şekli tebdil erlilen (9025) ELHAMRA SINEMASI Bugiin ve yann yalniE matinelerde son olarak NAGANA raümessili TALA BİREL çok takdir ötunmuş bir îiiim. Son günlerden istifade ediniz. Yann akşjm yeni program .••• •« •. ^ ^ ^ Vatandaş silâh başına : j ^ : Mümessilİ! Vilma Bankv • Bu akşam saat 21,30 da FRANSIZ TİYATROSUNDA Meşhur piyanist ALFRED KORTOnun veda gala konseri ASRî BÜYÜK Bu perşembe Tamamen tezyin, tecdit Galatasaray tahkikatı Galatasaray tahkikatına ait Vi lâyet idare heyetinin verdiği kararm Devlet Şurasınca tanzim edilerek Vilâyete gönderildiği yazılmTştı. Şurayı Devletin tamikine Iüzum gördüğü hususata dair sualler alâkadarana tebliğ edilerek cevap îs • tenilmiştir. HAMIŞ : Her akşam ve cuma, cutnartesi, pazar günleri 16,5 matinelerinde sahnede zengiu varyete progrsmı (9026) BİR SÜPERFiLM İLE akşitni 1933 1934 sinema SiNEMA mevsimine BAŞLIYOR Foto Febüs Maruf fotoğraf sanatkarı Febüs Efendi Beyoğlu pasajı karsısındaki atelyesini Tokatlıyan oteli karşısma nakletroiştir. B U A K Ş A M Yeni bir ilk mektep Tarlabaşı civannda bir ilkmektebe ihtiy&ç olduğu anlaşıldığından bu rada yeni bir ilkmektep açılmış, dünden itibaren tedrisata başlanmıştrr. Mektep. kırk yedinci ilkmektep ismini almıştır. T U R K Sinemasında BUYUK Genç ve kıymetli bir zabitimizin ölümü Terfüeri istenen müfettişler BEN PRANGA KAÇAGIYIM «PAUL MUNİ,, Adlf b»T hata yüzünden ebediyen az?p çeken bigönah bir gencin müthiş ve hakiki bir nsacerası: Amerikada 18 aydanberi Mütemadiyen gösterilmekte olan Kransada 14 misli görülmemiş hissî ve dehşetli n Almanvada (0 „ bir şaheser . . . Hakikî bir vak'ayı rnusavver dünvanm en rnuazzatn BALA MUSAMERESi insanî OLARAK fiimi: DOKTOR Osman Şerafettin Cağaloğlu Nurosmaniye taddesi No. 19 Telefon: 893 Muayene zamanı cumadan maada oğleden sonra (Yenibahçe hastanesi) dahilî, sari hastalıklar mütehassısı flk tedrisat müfettişlermden yirmi sekiz zat hakkında bîr kıdem zammı listesi hazırlanmış, Maarif Vekâle tine gönderilmiştir. (Fransizea sözlU) VUmessili ; Avukatlann işleri azaldı Umumî af kanunımun çıkması yaklaşhğı için birçok maznunlar avukat tutmaktan vaz geçmislerdir. Bunlar, vaziyetlerini anlamak üzere kanunun çıkmasıtnı beklemektedirler. tstanbul adliyesi, kanunun tebliği üzerine bir giin zarfmda alâkadarların serbest bırakılmalarını temin içm lâzım gelen tertibatı ala caktır. lâveten: YENİ PATHE JOURNAL PARiS MOCALAR! Yetletınızi evvelden temin ediniz. Tel: 4O69O Perşembe mat'nelerinden itibaren Keçiyi koyun diye safan Geçi etini koyun namı altında yük . sek fiatle sürmekle maznun kasap Muhsin Efendinin muhakemesine dün ikin. | ci ceza mahkemesînde bakılmış ve şahitler için muhakeme başka bir güne bı. rakılmıştır. Genç ve sporcu zabitlerimizden Muzaffer Bey, iki ay evvel Boluda geçirdiği bir kamyon kazasında ağır surette yaralanmıştı. Altı ay evvel Harbiye tnektebinden zabH vfrküi olarak çikmiş olan Mu•affer Bey Bolu hastanesinde yat . tıktan sonra Haydarpasa hastanesine getfrflmis, orada» da evine gönde • rilmifti. Muzaffer Bey evvelki gün İ P E K sinemasında KASPAASLAN ADAM Ipeklilm stüdyosunda tamamen türkçe konuşturulrouş bir harika filmi Müro°ssili Olimpiyat yüzme sampivonu ROM A T i Z M A için anî derman, romatizmadan ileri gelen ağn ve sızılara Sloan'sdan başka derman yoktur. Sloan's derune nüfuz eder. Oynak ve sizlı yan adalâti ve sanciyı teskin eder. Romatizraa, kulunç, siyatik, bel agnian için Sloan'» istimal ediniz Muzaffer Bey merham oe cenaze alaytndan bir intıba hanesinde vefat etmistir. Merhumun cenazesi diin parlak merasimle kaldırılmış, Karacaah metteki arle makberesine defnedilmiştir. Mezar başında hkabeler rrat edilerek genç sporcu zabirin kıymetli faaliyeti anlahlmış, hahrasi takdirlerle yadolunmus, mezara müteaddit çelenkler bıralnlmıştrr. Sandalcı Alinin katli davası Ali isminde bir sandalcıyı öldürmek. ten suçlu Şevket ve Bahaettin Efendi Ierin muha!4emelerme dün Ağırceza mahkemesinde bakılmıştır. Bu cinayette Bahaettin Efendinin sa. dece fer*an alâkadar butonduğu anla • şılarak tahliyesine v e gayrimevkuf o . larak muhakemesine karar verilmiş ve muhakeme başka bir güne bırakılmış. tır. BUSTER CRABBE Serbest dolaşan 50 arslan, 300 den fazla vahşî hayvan, kaplan, fil vesaire. Fevkalfide heyecanlı ve görülmemtş bir filim. ilâveten : Paramount gazetesi Bu muazzam fiimin tamamen fransizea îtibaren sözlü kopyesi bu çarşatnba akçamindan i f l E İ j E K . sinemasında gösterilecektir. Paramount filmidir. < ^ ^ ^ ^ . 9027 Sloan's Liniment Ağnlan Keser