29 Eylül 1933 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 5

Cumhuriyet' Paramızm kıymeti Bu hafta gösterilen filimler «Artistik» ve ((Elhamra)) da açıldı. Bütün sinemalar faaliyete geçtiler. Mevsim tam manasile basladı Merkez Bankası mukayeseli bir cetvel neşretti Cumhuriyet Merkez Bankasının neşrettiği nisan haziran 1933 bültenmde, Türkiyenin umumî iktısadî vaziyeti ile, Türk lirasıaım kıymeti, isiatistiklerle tesbit edilmiş, muhtelif senelerde Türk lirasının frank, serlin, dolar ve liret fiatlarile müka. yesesi yapılmıştır. Bu mükayeseler Türk parasının her sene biraz daha kıymetlendiğini göstermektedir. Bir Türk Iirası 1922 de 7,467 Fransız frangı iken 1932 de 12,047 ve 1933 senesinde 12,0472 Fransız frangı olmuştur. 1922 senesinde 728,25 kuruş olan İırgiliz lirasi da her sene yükselerek, 800, 900, 1000 ve 1032 ye kadar yükselmiş, nihayet 1933 te 715 kurusa kadar düşmüştür. Bu hesaba göre 1922 senesile 1933 arasında büyük bir fark yoktur. Fakat diğer «enelerdeki tahavvülât çok mühimdir. Dolara geünce, 922 senesinde bir Türk lirası mukabilinde 0,611 dolar alınırken 1932 de 0,472 ve 1933 te 0,578 dolar ahnmıştrr. Bunlara mukabil liret fiatlarmın kiymetlendiği görülmektedir. Nîzamlara riayet lâzımdır Galatasaraydan ayrılanlarm Ankarada Gençler Birliği ile maç yapmasma imkân yoktur Dıîn, Ankara şampiyonu Gençler Bırhği kulubü azasından ve Ankara futbol heyebnden Orhan Şeref Bey den asağıdaki mektubu aldık Aynen dercedıyoruz • «Bir gazetede, (san ktrmm takım) başhğı altında yazılan yazıyı hayretle okudum. Düsündüklerimi yazıyorum. Yazıya şöyle başlanmıs: Türkiye tdman Cemiyetleri tttifakı Umumî Mer kez azasından ve Ankara futbol şampiyonu Gençler Birliği erkânmdan Saf fet Bey, dün şehrimizde inikat eden umumî merkez içtimaına istirak etmek üzere tstanbula gelmisti. Dün sabah Fenerbahçe stadmda Fenerbahce San kırmızı ekzersiz maçını seyreden Saffet Bey, çösterdikleri güzel oyun ve hayatiyetten dolavı san kızm<nlılann kaptanını tebrik etmis, hatta dah^ i leriye giderek sar k<rmızıyı Ankaraya davet etmiştir. tttifaka mensup Türk sporculan iç lerinden seçerek baslanna getirmiş olduklan arkadaslannm ellerine (td • man Cemiyetleri tttifakı nizamnamesi» adım taşıyan bir de kitap vermislerdir. Teşkilâtta vazife almış ve almamış her fert o nizamm çerçevesinden hairce çı kamaz. Aksi takdirde tecziye edilir. Böyle olmakla beraber gene teşki lâtımıza mensup bir kulübü yıkmak gayesile teşekkül etmiş bulunan ve muh • telif kulüplerden topladığı oyuncularla bir takım teskil etmis bulunan ve ga zetelerin yazdığına göre henüz devle tin kanunlanna tevfikan resmen dahi müsaade almamış olan gayri federe bir kulübün Ankarada umumî merkezimizin gözünün önünde maç yapmasina ve bu suretle teşvike mazhar edil mesine ayni teskilâtm en büyük heyetinde aza bulunan bîr kimsenin ta vassut etmesi ve bunun gazetelerle i lân edilmesi hayli gariptir. Nizamın tatbikile muvazzaf olanlarm nizamı tatbik değil, bilâkis baltalıyacak hareketlerde bulunmalan Türk sporunu fena vaziyete sokmakta ve bu sebepledir ki spor teskilâtımız günden göne kıymet ve ehemmiyetini kaybetmektedir. O gazetenin Saffet Beye tevcih et tiği erkân rütbesinin de Gençlerbirli • ği nizamnamesinde yeri yoktur. Gençler Birliği nizamnamesi hâmi, fahri, müessis, ve faal aza olarak dört sınıf aza kaydetmektedir. Saffet Bey hâmi, fahri, müessis olmadığı gibi idare heyetinde de vazifedar değildir. tstanbuldan takım angaje etmek salâhiyetini de haiz olmadığmı çok iyi biliyorum. E sasen teşkilât azasından birinin arzu suna rağmen umumî merkeziraiz ve bilhassa gayr'federe kulüp'erle tema sı bir tamimle meneden Futbol Fede rasyonumuz ve Ankara futbol heyeti nin bu teması doğru bulmıyacağı ve müsaade etmiyeceği gibi mıntakanm kararile mer'iyete konulan Ankara sahalan talimatnamesi de gayrimüttefik bir kulübün maç yapmasına müsait değildir. Bütün bunlara rağmen, bu mü sabaka yapılırsa kulüpler nezdinde nizamnamenin, umumî merkezin, fut bol federasyonunun kıymeti pek haklı olarak azalacaktır. Bu da Türk snorculuğu hesabına zarardır. Bu vesile ile umumî kongrenin pek yakın olan iç timaı arifesinde müttefik kulüplerin nazan dikkatini celbeder, kendilerim i • dare ve hukuklannı müdafaa edecek kimseleri seçerken daha hassas olmalarmı tavsiye ederim. Hürmetler.. Ankara Futbol Heyeti azası Gençler Birliğinden ORHAN ŞEREF Vinerspor geldi Prof. Malş memleketimize tekrar gelmiyecek mi? Birinci sahifeden mabat V •yanalılar Sirkeci isiasyonunda Fenerbahçe takımile iki maç yapmak üzere şehrimize geleceğini yazdıgunız Viyana profe«yonel takHnlanndan Vinerspor takımı dün şehrimize gelmiş • tir. Vinerspor bugün saat dörtte Fe nerbahçe stadyomunda Fenerbahçe takımile ilk müsabakasını yapacakbr. Fakultelerde imtihan usulü değiştirilecek Haber aldığımıza göre bu sene • den rtibaren Universite fakültele . rinde imtihan usulü değiştirilecek, Avrupa Ureiversitelerinde tatbik edilen imıtihan usulleri kabul olunacaktır. Bunlara göre her talebe tedrU müddeti üç sene olan fakultelerde 18 dersten imtihan verecektir. Ta lebe bu derslerin imtihanlanm kendi arzusu veçhile senelere taksim e. dip imtihanlarına bazırlanacaktır. Yalnız 4 üncü sömestr nâhayetinde tesbit edilecek derslerin imtihanla rım, 6 mci sömestr sonunda da bü tün rmtibanlannı vermeğe mecbur rutulacaktır. tmtihanlar için ikinci bir şekıl daha mevzuu bahsoltnak • tadır. Bu şekle göre talebeler der»» leri zümre şeklinde ayırıp imtihan. lannı aVzulan veçhile vereceklerdir. Yalnız son altıncı yahut sekizinci sömestrlerde bütün imtihanların verilmesi lâzım gelecektir. Spor mütehassısı 6alatasarayı çok takdir etti Spor teskilâtımız için Almanyadan c d bedilmiş olan profesör Karl Dim, dün de Galaasaray kulübünün Beyoğiundaki merkezini, Galatasaray Usesindekl zafer müzesjni ve Bebekteki denizcilik şubesini gezmis, merkezin ve defterlerinin intizamından dolayı muhasebeci Mütevelli Mehmet Beyi tebrik etmiştâr. Karl Dim, lisedeki müzeyi gezdikten sonra kulübün retsi Haydar Beye şu sözleri söylemiştir: « Bu kulüp yalçın bir kaya üze • rine oturtulmustur. Dünyanm her ta rafmı gezdim. Böyle bir güzel ve muhteşem müze görmedim. Bu müze, ku Kip azasmm, feragati nefis hassasım gösteren yüksek bir eserdir. Tebrik e • derim. Ben de sizin gibi gençliğimde, parasız birçok kulüpler yaphm. Yılmayı nız, çalışmız. Azim ve imanla çalışırsanız daima para bulabilirsiniz.» Kulüp idare heyeti, Galatasaraym bundan sonraki bütün faaliyeti bir stsd yom vücude getirmek olduğunu söv lemiş, mütehassıs, «mutlaka bir stad yom sahibi olmahsmtz. Bütün kuvve tinizle buna çalışmız» demistir. 2 E*i>ard G. Robenson ve Zi ta Johan «Demir Pençe* de. 2 • Anny On'dra «Alayin JÇızı» nda. 3 Silvia Sidney «Madame Bntterflyn de. 4 Fernand Gravey «Vakitsiz Baba» da. Alayın Kızı ,,v ,ö „. "Artistik,, te ' • """Dürfakşam açıian Artistik sinema • sı ilk program c 'arak «Alayın Kızı» isminde bir kordelâ göstermektedir. «Alayin Kızı» bu r.amdaki hoş bir fran • sızca operakomikten adapte edilmiş * tir. Yalnız bu mevzu daha asrilestirilmiş, gençleştirilmiştir. «Alayın Kızı» nı vücude getirenlerin operakomiğin eski tadını muhafaza etmekle beraber ona bu suretle bir yenilik ruhu vermiş olmalan oldukça mühim bir meharet tir. Anny Ondra hakikaten çok şen ve hareketli bir Alay Kızı olmuş.. Res • mi geçitler, danslar, hep bir ağızdan söylenen şarkılar filmdekî esas can • lılığı teskil etmektedir. Mükâlemeler de kinayeli ve cinaslıdır. Haricî kısım • larda çekilen dağ manzaralan, ski eğ • lenceleri de iyidir. Muzip, şeytan Anny Ondradan maada diğer rollerde Pierre Richard • YVillm ve Claude Dauphinn kendilerini gösteriyorlar. lu» «Alkapon» gibi filimleri vücude getirmiş olan Howard Hovksun eseri dir. Şimdiye kadar gördüğümüz deniz facialanndan biîsbütün baska bir bahriye macerasıdır. Büyük Okyanus sahille rinde bir balıkçı köyundeyiz. Burasını kordelâ bize çok hararetli, meraklı bir yer olarak tamtıyor. Hakikî balıkçıla rm arasına kansmış olan Edward G. Robenson ve Richard Arlen amumî a* hengi tamamhyan kuvvetli şahsiyetler oluyorlar. Kordelâda sasılacak derecede kuvvetli yiğitlik ve kahramanlık sahneleri var.. Köpek balıklarile mücadeleler. Ton balıklan avı.. Gemicilerin sarkılan, çalgılan, Irahkahalan, güriiltüler arasın da kalkmalan kısımlan muvaffakiyetle almmışhr. Asıl mevzu ise iki arkadas arasın * daki rekabet üzerine kurulmu«tur. öyle bir rekabet ateşi ki onu ancak ölü mün soğuk serpintisi söndürüyor. Edward G. Robenson iyi kaİDİi, fakat fena tabiatli, palavracı kaptanı güzel temsil ediyor. Richard Arlen ile güzel Zita Johan ise birbirlerine tam uygun bir sevgi ve san'at «iftidirler. dir. Amerikaya giden Lilyan Harve • ytn yerine kaim olmak istiyen bu genç çok iyi dansediyor ve şarkı söylüyor. Yakışıkh delikanh VVolf . AlbahRetti V* komik Tibor V, Halmay, Magda Kun kendisine mükemmel refakat ediyorlar. Vakitsiz Baba ''Elhamra,, da Dün aksam açılan «Elhamra» si • nemasında «Vakitsiz Baba» isminde bir Fransız komedisi gösteriliyor. Bu gülünç kordelânm mevzuu şöyiedir: Eduvard, henüz 18 yaşındadır. Ba • basmm yanında çalışıyor. Dolores isminde genç bir kıza âşıktır Bu müna * sebetten bir çocuğu dünyaya geliyor. Fakat aralannda nikâh yoktur. Dolo • res ise isikbalini temine mecburdur. Evlenmek üzere başka bir şehre çiderken bir mektupla beraber çocuğu Eduvardın bahçesine bırakıyor. Edu • vard da yavruyu alıp kendi sütninesi ~ ne emanet ediyor. Aradan sekiz sene geçmis, deltkanlı hâlâ bu hâdiseyi babasına rtiraf et • memiştir. Oğlu ile beraber bulunabil mek için dul bir kadınla nisanlanıyor ve çocuğu aldığı kadınmmış gibi gösteriyor. Ismi Fred olan çocuk büyüyüp de likanlı oluyor. Süzi namında bir genç kızı seviyor. Halbuki bu genç kıza büyük babası da âşıktır. Neticede Eduvardvn gençlik hatast meydana çıkıyor. Bütün aile erkânı Fredin yeni doğan çocuğunun beşiği etra * fında birleşiyorlar. BaşroIIeri Fernand Gravey ile Edit Mera oynuyorlar. Belediye mfltekaitferi maaşlarını nereden alacaklar? tstanbul Belediyesmin mütekait me» murları maaşlannı simdiye kadar Belediye merkez veznesinden aldıklan halde bu aydan Kibaren maaşlarrn Ziraat Bankası veznesinden verileceği bildi rilmiştir. Fakat mütekait memurlar, Ziraat Bankasma müteaddit defalar müracaat ettikleri halde «evrak ve defterleriniz geldiği halde maaşın verilmesi için emir gelmedi» diye paralan verilmemiş, memurlar da Ziraat Bankasile Belediye arasmda mekik dokumaga başlamışlardır. Bugüne kadar maaşlannı alamryan memurlar bu kırtasiyecilikten haklı olarak şikâyet etmektedirler. Su topu turnuvası Denizcilik Federasyonu tarafmdan merhum denizci Serefin ismme izafe edilerek tertip edilen su topu turnuvan bugün Büyükderedeki yüzme havunmda yapılacaktır ve bir günde intaç edi • lecektir. Terfi mösabakas) Geçen seneki Kk maçlarmda birmcî kümede yedtnci olan Beykoz takımile, ikinci küme şampiyonu olan Anadolu takımı arasmda bugün bir terfi müsa bakası yapılacak, maçı kazanan takım birinci kümeye girecektir. Hamalfar belediyeden şii<âyetçi Sirkeci istasyon ve gümrük hamalları İstanbul Ticaret Odası idare heyetine müracaat ederek Belediyeden si kâyet etmişlerdir. Hamallar, Belediyenin el arabalannı menettiğini, ağır yükleri sırtlannda kolayltkla tasıyamaddclarmdan nakliyatm geç olduğunu söy lemektedirler. Ticaret Odası idare heyeti bu şikâyeti tetkik edecektir. Madame Butterfly "Melek.. te Puccîninin bu operakomiğmi vaktile Mary Pickford sessiz olarak oynamıştı. O zamandanberi ekrana naklolunmuş güzel bir şeklini görmedik, dersek hata etmemiş oluruz. Bu defaki «Madame Butterfly» i çeviren Marion Sbering tarunmış bir rejisördür. Bizi Japonyanın cennetten bir par ça bahçelerinde büyük bir meharetle dolaşbnyor ve karşımıza rolünü çok maharetle temsil etmiş bir artist çıkanyor. Silvia Sidney «ŞoŞoSan» ı, bu masutn Aksayı Şark çiçeğini mükem mel canlandınnıştır. Yüziine elem ve iztirabın •naskesini ne kuvvetle geçi • riyor, hislerini îfade için san'atkârlı ğnu bütün patettk kuvvetlerini sefer • ber ediyor. Filmin musiki motifleri de güzel dir. Bu lirik faciayı kuşatan hava ise, hpkı, evvelâ ağlıyan, sızlıyan, sonra hınçkıran ve yolunan, en nihayet de mahvolup giden bir sevgilinin boy • nunu örten bir eşarp gibidir. Çardas " pek.. te «Çardaş» filmi mevzuunu Macar köylerindeki tabiî hayattan ve saf aşklar dan almıştır. tçinde Macar ananesinden olan şarkılar ve danslar bol bol mev • cuttur. Putzadan, Paprikadan uzun uzun bahsediyorlar. Neşeli, çalgılı, gürültülü, patırhlı sahnelerile birlikte hissî safhalan da eksik değildir. Hapisanelerin ıslahı Birinci sahifeden mabat Hâkimler kanunu lâyihasında ise, hâkimlerin nasıl yetiatirileceği ve terfi esaslarile imtiyazları tas rih olunacaktır. Bu kanunlann çıkarılmasını, avukatlar kanununun tadili takîp e decek ve bu suretle Ad'liye kanun lannda tahrirlere ve memleketin her tarafındaki tetkiklere istina den birçok yenilikler yapılacaktır. l Sanayicilerin talepleri Birinci sahifeden mabat eden mevaddı iptidaiye listesmin henui tatbik oltmmaması yüzünden mües seselerin bankalardaki kredi kabiliyetî tükenmistir. Bu cetvel haricinde kala cak iptidaî maddeler hakktnda yeni bk* tarifenin ihzan lâzımdır. FabrH.'î"^ muktazi yedek ve tecdit parçalarmm gümrük resmi mukabilinde serbest it • hali icap eder. Avrupa mamulâtmdan yüzde on almdjğı halde dahilî fabrikalardan Hhaide ve imalde olmak üzere iki defa yüzde on üzervnden alınan muamele vergisi kanunda yazJı olduğu üzere ancak bir defa almmalıdır. 2261 numaralı kanunun muvakkat msddesile iadesi mesrut makine rüsum müddeti zarfında müracaat eden müesse • selere iade edilmelidir. tktısat V*»kîli Celâl Beyin Ankaraya avdetmi mitte akıp bu meseleler hakkmda kendi'p rine izahat vermek üzere üç kisilik bir heyetin Ankaraya gönderilmesi takar rür etmiştir. Eîektrik tarifesi Üç aylık eîektrik tarifesini tesbit e decek olan komisyon pazar gününden itibaren toplanmağa baslıyacaktır. Geçen üç aya ait tarifede on para tenzi • lât yapılmıs ve fakat kabul edilmemişti. Ru def a ise kömür ve amele fiatlanmn daha ziyade tenezzül etmis olması itîbarile tarifede yirmi para kadar tenzilât yapılacağı tahmin edilmektedir. r Rose Baroni güzel bir Macar kızı Sinema haberleri Yerinde bir ziyaf et Son yapilan ilatistikfere nazaran tsveçte 6 buçuk milyon nüfus ve (1100) sinema mevcuttur. Sinemalardan (718)i sesli makine ile mücehhezdir. Hapiscneler işi Vekâletin en ziyade ehemmiyet verdiği meselelerden biri de ha pisanelerin ıslahı meselesidir. Fa kat bu ihtiyacı tamamen temin için 10 milyon liraya lüzum görüldüğünden ıslahatm tedricen yapıl ması hapisanelerdeki izd hamı izale etmek üzere şimd'ilik metruk kilise, kârvansaray ve eski kışla gibi binalardan istifade olunması mu vafık görülmüştür. Bunlardan başka yeni ve asrî bir hapisane de yapılacaktır. Fakat bunun nerede olacağı henüz kat'î olarak kararlaştınlmamıştır. Aldığımız malumata göre, memleketimizde elyevm 36,000 kadar mevkuf mahpus vardır. Los Angeles Belediyesi Cecil B. De Millein sahne vazılığına intisabmm yirmi beşinci yıldönümü münasebetîle bu büyük rejisör şerefine mükellef bir ziyafet vermiştir. Isveçt< • Yeni maliye tayinleri Ankara 28 (Telefonla) Yeni teşkil edilen muhasebat umum müdür lüğü teşkilât müdürlüğüne terfian varidat umum müdür muavini Nazif, ts tanbul tahsilât müdürlüğüne Beyoğlu tahsilât müdürü Ali Rıza, Beyoğlu tahsilât müdürlüğüne Usküdar tahsilât müdürü Şefik, Usküdar tahsilât müdür Iüğüne Malatya defterdan Hasan Hüsnü, Samsun defterdarlığma Sıvas def terdan trfan, Sıvas defterdarlığma Kars defterdan Kâzım, Manisa defterdarlığma Niğde defterdan tbrahim, Niğde defterdarlığma Erzurum defterdan Halim, Mardin defterdarhğına Bile cık defterdan Mehmet, Bilecik def terdarhğına miilga Artvm defterdan tbrahim, Kars defterdarlığma mülga lçil defterdan Avni Beyler tayin edil • mişlerdir. Marie Bell Marie Bell bu sene rejisör Jak Fey. derin idaresi altında «Prensesin Kap risleri» isminde büyük bir film çevirecektir. Çekoslovakyada Çekoslovakyamn 13 buçuk milyon nüfusu vardır. Oradaki sinema salon . larmın adedi (1950) dir. Bunlardan (780) i sesli makine ile mücehhezdir. Havagazi İSTANBUL Demir Pençe " TOrk „ te «Demlr Pençe» Amerikamn büyük tahne vazüerinden, «Şafak Kesif Ko Mari Pikford Mari Pikford bu mevsimden Hiba ren Nevyork tiyatrolanndan birinde oynamağa başhyacaktır. Söylendiğine göre Mari sinema artistliğinden katî su • rette aynlmiftır. Yeni 2000 sinema Amerikadaki sinema direktörlerin • den biri Amerikamn muhtelif yerlerinde yeniden 2000 küçük sinema salona inşasına başlanacağmı söylemiştir. Ba haber Amerikada buhramn hafiflemekte olduğuna bir delil addedilmektedir. Yıtdızda çocuk bahçesi yapılacak Belediye tarafmdan Yıldız bahçe smde de bir çocuk bahçesi tesisine karar verilmiştir. Bu hususta icap eden hazırlıkiar yapılmaktadır. 30 eylul cumartesi günü saat 14,30 da Beyazıt'ta Elektrik Evinde verilecek olan amelî yemek ve pasta pişirme dersine bütün Hanımfendi'eri davet eder. (7852) I