15 Eylül 1933 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 2

Cttmhuriye 15 Eylul 1933 HARPTt Yazan: Q, KOPP ( 16 Çeviren, A. DAVER Şehir ve memleket haberleri Siyasî icmal |^ İspanyadaki kabine buhrani Evkaf müdürü şeh ilk tedrisat kadrosu İlk mektepler taGluçesterin telsizi manevramızı Maltaya bildirmek lebesinin sıhhati rimize geldi geldi için çabaladı durdu Rüştü Bey, varidatın azalması esbabını araştıracak Evkaf umumî müdürü Rü&iü Bey, dün şehrimîze gelmîştir. Rüstü Bey dün geç vakte kadar (stanbul evkaf islermi, bilhassa vavidatın azalması sebeplerini tetkik ile mesgul olmuş ve bir muharri • rimize demistir ki: « tstanbula tetkikat için gel \ dün. Bir hafta kadar kaldrktan sonra tzmire giderek orada da tetkikatta buhmacağım. Esbabı kanuCöbenin kuçuk kardeşi Bredao niyeye binaen azledilen Ayaspaşa Artık tngîlizlerl atlatmamn ve nfbnyordu. Bu görünmez fakat fid mütevellisi Salâhattin Bey yerine Gluçestere bir oyun oynamanm zamütevellilik için vaki tnüracaatler detli telsiz muharebesi, havayi ne manı geldi. Breslav karanlıkta, tnmahkemece tetkik edilmektedir. •rmî içinde bir saat devam etti. tn giliz kruvazörünü geri bırakmak Bunlardan biri, mütevellilik için hakgütz, bu saat zarfmda, mütemadiiçin, yolumı azaltb. Maksadi onunla kı olduğuna dair mahkemeden ilâm yen kuenandanına hebar vermeğe muharebeye tutusarak Göbenin kaçaldığı takdirde mütevelli tayin ediçahsti. Fakat nihayet aczini hiraf lecektir. masııu temin etmefcti. Sonra da ken ederek mütevekkilâne bu itten vaz geçti. disi tam yolla ağabeyisme iltihak Evkafla Belediye arasmdaki th • edecekti. tilâflı meselelerin ne zaman halle (Sonradan oğrenildiğine gore dilecegi henüz malum değildir. Ba tehlikeli yaklasmayı görünce Göbenin kuvvetli telsizile vaki olan Bunlardan mahkemeye intikal edentngiliz de süratini azalttı. Breslav mümanaatine rağmen, Gluçesterin daha geri kaldı. tngiliz kruvazörii verdiği haber, tngiliz amiri tarafın ler hakkmda söz söyliyecek vazi yette değflim. Diğer meseleler ise, dan almmıstır. A. D.) de ona uyarak yolımu kesti. Bu »uhususî bir komisyon tarafmdan tetreltle düşman gemisi Göbenden hayli Bu esnada Göben, kazanlannın kik olunmaktadır. Hangi tarafın aazakta kaldı. Ba esnada Göben, mii bütün kuvvetile, karanhklar içinde lacakli olduğu tetkikat neticesinde temadiyen stim kaldırarak tam yolkayıp gidiyordu. Güverte mürette • anlaşı 1 acaktrr. > la seyre hazırlanıyordu. tri bacala batının f azlası tekrar kazanlara ve rnnızdan boğula boğula çıkan du kömürlüklere gönderilmisti. 50 demanlar gecenin zulmeti içinde daha rece bir sicakla yanan bu cehen • lcaranlık bir hat teskil ediyordu. Kânemde, durmadan dinlenmeden köİirofl«*<">fazla stim tuttukan sonra, mür tasımak ve ocaklara atmak lâbirdenbire yolumuzu arttırdık, ewezimdı. lâ, kua bir müddet, simali sarkî utstanbul Maarif mUdürlügü, cumTarbînler, gıttikçe artan bir hızla tikametinde, seyrettikten sonra, birhuriyetm ilân edildiği tarihten şimdönüyor, makinelerin uğultusu büdenbire dümen kırarak cenuba şar • tün getniyi inletiyordu, Kat'î an gel diye kadar sehrimiz ilk mekteple kiye geldik. Bu manevrayı yaptıgırinden mezun olan talebe hakkmmisti. Kazanları patlatacak kadar mız zaman, saat tam 11 îdi. da bir istatutik hazırlamıstır. hızh gitmek lâzımdi. Arkamızdaki Breslav, bir müddet daha eski roBu istatistiğe göre, lstanbul Vikruvazör, tedricen geri kalarak te • tamtu takip edecek, o da gizli gizli lâyeti ilk tahsilde radıman noktai ması kaybediyordu. tngiliz filosu da »tim kaldnrdıktan sonra, birdenbire, nazancufan birinciligi muhaiaza etOtrant kanalında bizi bekliyordu. mektedir. tam yolla dönerek btze iltihak edeBekliyedursun I cekti. fngilizm, bu ani sürat tezyidi On »en» içinde tstanbul ilk mekGöben bir müddet sonra, biraz teplerinde 37302 talebe mezun ol • karsısrada, gafil avlanacagi ve kruyolunu kesti ama gene yüksek sü • mustur. Bunlardan 1883 ü kız, vazorü takip edemiyecegi ümit oluratle seyrediyorduk. Deniz saktndi; 2658 i erkek olmak üzere 4541 i nuyordu. mehtap, denizin üstüne gümüs teller üç smıflı köy ilk mekteplerinden, Fakat tngiliz hayli kurnazmış. ve pullarla islenmis uzun bir manto 14830 u kız, 17931 i erkek olmak Bizim manevramızı anlıyarak vaziatrnish. Saatler uçuyordu. Agusto Üzere 33,761 i b«S sratftı iHc tnektepfesmi yapmağa çalıstı. Telsizi te sun ilk günündenberi, ilk defa şimdi lerden mezun olmuslardur. lislı telâsli Makadaki tngiliz do biraz istirahat edebiliyoruz. Vücutnantnası baskumandanma ve Otrant lerimiz dinleniyor ama kafalar de • taki tngiliz filosu amirine Göbenin ğil. Çünkü esrar ve meçhulât için • Münhal bulunan Maarif Vekâ • tuttuğu yeni istikamet ve rotayı hadeyiz. Ne olacağını bilmiyoruz. tn leti müsteşarlıfına elyevm bu va ber vennek isftiyordu. Fakat bu defa gilizlerin, böyle ellerinden kaçıp zifeyi vekâleten ifa eden heyeti Gluçesterin telsizi beyhude isledi gitmemize müsaade etmeleri ve arÇünkü Göbenin kuvvetli telsizi faakamızdan bakakalmalan ihtimali pek teftisiye reisi Rıdvan Nafiz Beyin tayin olunacağı söylenmektedir. liyete başlamışıh. Her ne pahasına azdır. olursa oisun bu haberin, tngiliz basTekrar nfukta, safak söküyor. Bu lcumandanına ve f ilosuna varmamasn 7 ağustos gününün seheridir. lâzımdı. Bu suretle düşman bizi Ortalık aydınlanıyor ve günün ilk Otrant kanalında bekliyerek çok tstanbul Maarif müdürlüğü taraısıktarile semanm koyu mavi ren • kıymetli bir zaman zayi edecektL fmdan Gedikpasaıda yeni bir ilk gini tedricen suluyor. Sulann üstünEvvelce hazırlanan ve müteaddit mektep açılacaktır. Bu mektep için de gecenin bakiyesi gölgeler, hâlâ, defalar tecrübe edilen usullerle tnGedikpas&daki Amertkan mekte • dolasıyor ama bunlar da ufuktan tagiliz kravazörünün telsiz nesriyatı binin binası kiralanımşhr. Ameri • kanstınldı. Düstnan telsizcileri, hid san ziyalarla kaybolup gidiyor. Bikan mektebi, parasızlık yüzünden raz sonra, deniz m içinden aitesten det ve asebiyetle bir tulü mevçteto bu sene kapanmıstır. Maarif mü Stektne geçiyorlardı. Fakat beyhude.. bir küre halinde, bütün azamet ve diriyeti bu semftte bir ilk mektebin Bizim teUizimiz, hemen o tulü mevci saltanatile günef doğuyor. lüzumımu gözönünde bulundurarak Mevcut kadroda bazı de 43,740 talebe ve 1500 mu ğişiklikler olacak allimin dişleri muayene Maarif Vekâleti ilk tedrisat umuedilecek mî müdürü Reşat Şemsettin ve ts tanbul maarif müdürü Haydar Beyler dün Ankaradan sehrimize gel mişlerdir. Ankarada hazırlanan tstanbul ilk tedrisat kadrosu Maarif Vekâleti vekili doktor Refik Bey tarafmdan tetkik edilmektedir. Yeni kadrolar pazar günü, alâ • kadarlara tebliğ edilecektir. 5 tstanbulda yeni açılacak mekteplere tayin edilmek üzere Maarif Müdürlüğü emrine 95 yeni muallim verilecektir. Bunlar Anadolu muallimlerinden seçilmektedir. Bu hususta sıhhî ve ailevi vaziyet esas tutul maktadır. tstanbul ve mülhakatı muallhnlerinden 300 kadan nakil ve becayis talebmde bulunmuşlar • dır. Bunlardan yüzde 85 kadanmn tatmin edileceği anlasılmıstır. ts • tanbul mekteplerinden Anadoluya nakil için 11 muallim müracaat etmi^tir. Bunların talepleri kabul e dilmistir. Ecnebi ve ekalliyet mekVpl«rinde esasen münhal bulunrsadığı için bu mekteplerin kadroları üzerinde hiç bir değişiklik yapıhnamistır. Bu mekteplerde vuku bulacak münhallere, kapanan mekteplerden açıkta kalan v« hariçte baska hiçbir vazi fesi bulunmıyan muallhnler tercîhan yerlesthilecektir. tstanbul maarif müdürlüğü teskilâtmda baslıca ye • nilîk, mevcut bir müdür muavinme, daha iki muavin ilâvesinden ibarettir. Bu teskflât ta kat'î »eklini ilk todrisat kadrosile btrlikte alacaktır. tlkmektepler basmuallimleri arasında tebeddülât olacagı aalasıl maktadır. tlkmektep muallim ve talebeie • rinin dişlerini muayene etmek üze re diştababeti kongresi komitesi tarafından teşkîlât yapılnnştır. Muayene işleri için 50 diş hekimi seçilmis ve kendilerîne bu vazifeyi fahrî olarak deruhde etmeleri için dün birer davet mektubu gönderil mis, muayene işlerinin sureti cere • yanını teftiş için Dişçi Mektebi müdürü muallhn Kâzım Esat Bey basmüfettişliğe ve mektebin muallim muavinlerinden Feyzullah Rasih Bey muavinliğme intihap edilmislerdir. Muayenelere teşrinievvel iptida sinda baslanacak, tstanbul ve mül hakatında 165 ilkmektepte mevcut 43,740 talebe ve 1,500 muallimin disleri gözden geçirilerek hastalıklar muntazaman fişlere kaydedile • cektir. Muayene üç ay zarfmda bithilecektir. Alınacak neticeler talebelerin velilerihe bildirilecektir. D D gpanyada yeniden kabine buhrani basladı. Zaten bu memlekette siyasi vaziyet heyeti umumryesiU kanşık ve tehlikelidir. Bunun s«bebi yalnız dahilî hâdiseler değil dir. Ahalisi tspanyol olup coğrafî vaziyeti itibarile tspanyaya dahil bulunan Andorra cumhuriyetinîn asırlarca devam eden istiklâl ve bi tarafliğmın Fransızlann işgali ile haleldar olması ve Fasın cenubun daki tspanyol müstemlekesinm va ziyeti dahi âmiller araaındadır. Bi naenaleyh tspanyadaki buhran Avrupa içîn yeni bir gaile teskil ediyor, demektir. tspanyada diktatörlük ve krallık devrildikten sojura cucnhuriyet tesis edilmis ve ârayı umumiye ile intihabat yapılmıstı. Diktatörlügün ve keyfî hükumetin husule getirdigî aksülâmellerle intihabatta sendikalist, sosyalist ve emsali müfrit sol fırkaJar çok rey almışlardı. Bu neticeye göre hükumet dahi sol cumhuriyetçiler ile sosyalistlerden te • sekkül etmiş idi. Sağ fırkalar ile mıl tedil cumhuriyetçi radikallar hü kumetin ve parlâmentodaki ekseri* yetin haricinde kalmışlardı. Yeni kanunu esasi ve mühim kanunlar hep sosyalîstlerin ve müfrrt cum huriyetçilerin fikir ve arzularma g9 re yapılmıstı. tnkılâbm ilk sarhoşluğu geçtik • ten sonra halk arasında müfrit ce reyanlara karsı nefret ve muhale « fet hissi baslamıs, mutedil cumhu • riyetçîlere karsı temayül etmistt Son derece dindar insanlar olan tspatoyollar arasında snndiye kadaa1 memleketm maarifim tdare eden papaz tarikatlerinm dünya islerin den uzaklaştiniması memnuniyetsizlik hasil etmisti. Diğer taraftan a narsist ve sendikalist ve komünis4 gibi müfrît fırkalar hükumetfte ve parlâmentoda nüfuz sahibi olama dıklanndan tahrikâtta buhınarak taraf taraf isyanlar çıkarmıslardi. Son zamanlarda hükumet fırka lan sosyalistler ile müfrit cunmuri « yetçiler arasında dahi tefrika çtk • mıstı. Münhal belediye azahklan içi ahiren yapılan mtihabı hep mute « dil cumhuriyetçiler kazanması üze« rine mflletin temayülü tyice atola isre ba »eoepıerasn Azana u buıesi isifasim vermistir. Şimdilik kabineyi teskile çalısan zat mute dil cumhuriyetçi radikallerin lideri M. Lerrokstur. Yeni Basvekil sos 4 yalistleri hariçte bırakarak cumhu* riyetçi bir kabine teşkH etmek is • tiyor. tspanyada teşekkül edecek yeni bir kabine, her halde yeni intihabat yaptıracak bir mtikal kabinesi olacaktir. tspanyanın atisi bu inihabın' vereceği neticeve bafth bulunuyor. MUHARREM FEYZl rnistii On senede kaç kişi okudu? Samsun Ağırceza mahkemesi, Sürmeneli Mehmet, fınncı Mustafa İsminde iki katil hakkmda idam karan, bunların seriki cürümlerinden Avak Manoel ile Sürmeneli Yusuf Çavusun yirmi beser sene, Ahme • din de on aane hapislerine karar vlrmiştir. iki idam kararı Bir beraet kararı Dün Ağırceza mahkemesinde, komünâstlik tahrikâtından suçlu Macit CevaA Beyin muhakemesi bitirilmis, karar tefhim olunmustur. Macit Bey beraet etmistir. Diğer komünitslik tahrikitı suçIulannın muhakemesine de kapalı oelsede devam olunmuştur. Yeni gemiler nasıl alınacak? Türk bayrağı altma girecek gemilere art tahmatname, dun tai«.nbul Ticaret Müdiryeti ile alâkadar diğer makamlara tebliğ edilmistir. Bu talimatnamede, bazı esasların, bilhassa gemilerde bulunması icap eden telsiz ve diğer vasrtalann tedariki zamana mütevakkif oldugu için buna ak maddelerm tatbîkınm 1934 senesine kadar tehir edildiği kay • dolunnvaktadır. Vapurcular Türk Anonim Şirketinin resmî muatneleleri henüz tkmal edilmemişthr. Maamafih şirketan sermayedarlan, resmî muameleler biter bhmez derhal f aaliyete geçebil • mek için hazıruklarda bulunmaktadırl lar. »' Neticelenen bir dava Maa rif Vekâleti Müsteşarlıgı Galatada Cemil isminde bir borekcivi dövmekten v*. «lisini kır • maktan sulçu balıkçı Hüseynin. ikinci ceza mahkemesindeki muha • kemesi bibnistir. Hüseyin beraet etmistir. Ayni mahkemede Tavukpazannda sabaha karsı dükkânların kilidini kanstırmakla suçlu Nedim oğlu Zîyanın muhakemesine de devam edilmis, sahitlerin celbine karar verilmistir. fiedikpaşada yeni bir mektep açılıyor Yeni temyiz azalan Temyizde münhal olan dört azalığa tstanbul Müddeiumumisi Ke • nan, Birinci Ticaret dairesi reisi Nuri, Birinci Hukuk reisi Şerefettin ve Adana Ağırceza mahkemesi reisi Şevki Beyler namzet olarak seçilmişlerdur. Vekâlet tasvip ettiği takdirde bu zevat Temyiz azalığına tayin olunacaklardır. Yedi yaşında bir çocuk kudurarak öldü Bundan bir, bir buçufe ay kadar ewe! Ispıartamn Uluborla nahfye stnde Süleyman Ağanm kızi yedî yaslannda Fatmayı bir köpek ısır» mıstn*. Kızra baba«ı fakir olduğundaıi nahiye müdürlüğüne ve vflâyete müracaat ederek yardım istemiş isfl âe müsbet bir cevap alamamtstır. Zavalli adam kendi parasile ancak tzmire kadar gelebilmis, paran yetismediğinden geri dönmeğ» mecbur olmuştur. Aradan 32 gün geçtikten sonra kızcagiz tstanbula gettrilebilmiştir. Kuduz müessesesi bu çocuğu der hal tedaviye baslamıs, fakat mü racaat geç olduğundan zavallı ktz> da kudurma alâmetleri baş göstermis ve rfün aksam ağzından köpük< !er saçarak ölmüftür. tralarak vermek istediği haberi ka • Mabadt var • Beşiktaş dikîş ^urdu sergisi açıldı Amerikalılar tarafmdan kapablan mektebin yerine bir Türk mektebi açacaktur. Bu mektepte kayk ve kabul muamelesine bugünlerde baslanacaktv. Maarif müdiriyetinm bu karan çok sayani takdirdir. Çanakkaleye giden gençleı Millî Talebe Birliği azalan dün akşam hususî bir vaourla hareket ettiler Lise ve ortamektepler Maarif MOdirlyetine raptedilecek tstanbuldaki orta mekteplerle liseler simdiye karfar doğrudan doğruya Maarif Vekâleti orta tedrisat nradiriyetine merbut bulunuyordu. Birçok kanşıklıklar oldugu ve bunlarm tamamüe kontrolüne imkân ba lunamadıgi anlaşildigından lise ve orta mekteplerin idarî cihetten tstanbul Maarif müdiriyetine raptedilecegi haber aknnustır. j Sergiden bir kofe On 9ri snedenberi memleketimiz* •Ih yüze yakin terzi ve san'atkâr yetistiren Besiktas Dikif Yurdunun bu •eneki sergisi dün açılmistır. Yurttan bu sene 39 hanım mezun olmuştur. Bu hanımlarm birçok e mek sarfile meydana getirdikleri İnce isler herkesm takdirle seyre decegi bir mlikemmeliyettedir. Ba güzel islerin vücude gelmestnde hanımlanmızin yüksek kabiliyeti ile beraber yurt müdürü Şükrü Beyle muallim Ferihan, Hayriye ve Fah • riye Hanımlann da büyük hisseleri •ardır. Yurt müdürü Şükrü Bey, pek iji Mr biçki hocası olduğu gibi ayni muktedJr bir ressamdır. Selim Sırrı Bey geldi Maarif Vekâleti Millî Talim ve Terbiye heyeti azasından Selim Sırn Bey dün Ankaradan sehrimize gel miştir. Seyahate iftirak eden geiçleden bir garup Millî Türk Talebe Birliği tarafmdaB Çanakkale sehhliklerini ziyaret için tertip olunan seyahate iştâ'ak eden tale • be dün saat on yedide husvsi bir va • purla Çankkaleye gitmislerdir. Türk Talebe Birliği azalan bugSn öğle üzeri şehitliğe vâsıl olacaklardır. Karaya çıkdarak evvelâ harp safaalan gezilecek, sonra sehitlic ziyaret edilerek birlik nanmna bir çelenk komılacakfar. Talebe birliği Çanakkalede sehk Jerimi» için bir abide yapbrmak üzere tesebbüsata girismistir. Bunun için bir iane Kstesi açıbnıstır. Lâzım gelen paranın bir sene carfında toplanacagı ümit edilmektedir. Şimdiye kadar 20 kisi ianeye istirak etmistir. ve mezun hammlar istanbul varidat müdürO tstanbul Varidat müdürü «abılc Adana Defterdan Talât Bey devir muamelesmi yapmak üzere yann Adanaya gidecektir. | Yurttan mezun olanlar biçki ve di • kifle beraber resim ve boya ile tezyinat işlerinl de öğrenmektedirler* Yurtta yapma çiçeklerle sapkacilık ta ogretilmekte, erkek elbiselerinm Şehrhnizdeki orta tahsil talebe • biçilip dikilmesi de gösterilmektedir. Yurttan mezun olan hammlar yük sinden bir krsmmın mektepsiz kal • malan üzerine Maarif Vekâletine sek terziliği bihakkin öğrenmekte tnüracaatler vaki olmus, talebenin ve bilumum kadın ve erkek elbise • kendi mıntakalarındaki mekteplere Ierini metot üzerine tnükemmelen yerlestirilmesi için em^ verilmis biçip dikebilmektedhIer. Yurttan tir. Vekâlet, Kasımpaşada bir ortafimdiye kadar mezun olan hanım • mektep açmak üzere, mülga bah • Iar arasında birçoklan bashba«ın« riye nezareti binasmin maarife tahterzihaneler ve biçki mektepleri açsisi için tesebbüsaUa bulunmustur. mağa muvaffak olmuslardnr. Sergi eylul nihayetine kadar umuma serMüsbet netice alınırsa yeni mekbest bulunacaktır. tep bu sene açtlacakır. Kasımpaşada ortamektep açılıyor Necmettin Bey Defterdarlık Muhakemat mtidî • riyeti sabık muavmi Necmettin Bey Usküdar mıntakası maliye icra me> murluğuna tayin edilmistir. tstanbul Belediyesindent lstanbul Valisi ve Belediye Reisi Beyefendinin Yunan Başye « kili Mö«yö Çaldari» şerefine Bey< lerbeyi s&rayında bugün verece• befiîiliğe Talebe Birliği namına. ği çay ziyafeti 16 eylul cumartfr' konaeak çelenk \ »i £ününe tebir edüoiiıtiç