19 Nisan 1933 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

Hayat Ansiklopedisi uncu cüzü çıkti 30 ^ Dokuzuncu sene: No. 3213 umhuri . Hayat Ansiklopedisi BSyük bir küfüphaneyi bir arada evinize gefîren 6 i faydalı eserdîr. Her evde Mr fane bulunmak lâzımdır. İSTANBUL CAGALOĞLU Telgraf re metrtup adresl: Cumhuriyet, Istanbul Pasta fcutusn: lstan Telefon: Baçmuharrlr: 22366. Tahrlr müdürfl: 23238, tdare müdürü: 22365, Matbaa: 20472 arşamba 19 Nisan 933 Razgrat Faciasi Derin Bir Teessür Uyandırdı «•»••««"•ııı»ııııımnnnııııııM^TOnııtıımmıiHHiıuiHnwı»ıııtm • • ıııııımımııııııı M M ıııııııııııııııı •> aa ııııııııııııuıııııınııııııııııiHiııııııınııııııııııı <> t ^^^^"**^**^^^^»^ ıııııııııııııııııııııiMiıııııııııımıiHiıiHBiıııtfııııı» Sofya'dan dün gece gelen telgraflar faciaya dair tafsilat veriyorlar Bizim altın Sofya Elçimiz hâdise Madenimiz hakkında ne diyor? merika'mn şknalmde (Klon dik) Klondyke memleketi zengin altın madenlerüe meshurdur. Bu soğuk memlekele hücum eden altm arayıcılan, bin türlü zahmet ve meşakkat çekerek baz hıtmuş topraklardan çıkardıklan san»«n madenle zengin olmağa çalısır İar. Fakat canlan pahasma elde ettikleri altınlar, onlan değil; baskalanm zengin eder. ö y l e obnakla beraıber Klondyke Amerika'mn servet membaianndan biridir. Türldye'ye geliyor M. Çaldaris hükumetimizin davetini kabul etti Ankara 18 (A.A.) Yunan Başvekili M. Çaldaris ve Hariciye Na zin M. Maksimos Hazretlerinin hükumetimiz tarafmdan vulcıı bulan daveti memnuniyetle kabul ederek yakın bir zamanda Ankara'yı zi yaret »decekleri Sğrenilmistir. Büyük Türk tarihi Geçen yaz teşkil edilen komite gönderilen esaslaj rıGaziHz.ninriyasetleri altında tetkike başladh Ankara 18 ( A . A . ) Büyük Türk tarihini yazmak için geçen yaz tstanbul'da başhyan çalısmalar neticesmde Türk tarihinin hazırlannus ilk kı sımlan üzerinde tetkikte bulunmak üzere teskü edilen komite ilk içtimamı Tarih Cemiyetinin Hamî Reâsi Gazi H. nm yüksek reislikleri altında yapmif ve gönderilen yazılann okunmasma baslanmıstır. Komitenm toplanıslan gelmi» olan bütün eserlerin okunmasına kadar sürecektir. Ankara 18 (Telefonla) Tarih Encümeni komitesi bugün Çankaya'da Gazi Hz. nin riyasetleri altında mü hkn bir içtima aktetmiştir. Bu içti malann 20 gün kadar sürecegi zan • nokmmaktadır. Maarif Vekaletinin bir teseöbüsü Ankara 18 ( A . A . ) Eski mfllî eserlerin, abidatm ve medeniyet merkezlerinin yerli, ecnebi âlimler, sey yahlar tarafmdan kolaylıkla görülüp mütalea edibnesi imkânlannın hazır lanmasına dair Maarif Vekâletmce yapılan kanun lâyihası lcra Vekilleri Heyetme verilmistir. Bu kanun teklifi Ankara ilim muhitlerinde ve B. M. Meclisi azası arasmda alâka ve menv nuniyetle karsılanmısfar. Vekâlet bundan başka her birisi çok büyük kty • mette olan abidelerimizin yıklan yıla nasıl harap olup grtb'ğini gösteren bir risale basbrm&ktadır. A Razgrat Türk mezarlığma yapılan tecavüz Ankara'da derin bir teessür uyandırdı Dünkü nüshanuzda Anadolu Ajannnın Sofya muhabirinden alarak gaze • telere verdigi mühhn bir haber vardı. Telgraf Bulgarâtan'da Deüonnan'm göbeği olan Razgrat ka»abasmdaki Türk mezarlığmın 200 kisilık bir Bulgar kaflabaltgı tarafmdan geceyann tahrip edildiğini, mezarlarm açildıgım, cenazelerin dısan çıkanldıgmı büdiri • yordu. Ajansm haber verdigi bn çirkm te cavüz hakkında mötemman malumat almak üzere dün Sofya Sefirtmiz Tev • fik Kâmil Beye telefon ettik. Tevfnc KârnÜ Bey btze ayneo şon • Ian soyledi: Münhal Meb'usluklar C H. F. namzetlerini tesbit ve tebliğ etti Anfcıara 18 (A." A.) Münhal meb'valuklardan Trabzon'a eski valiierden Ali Seydi, Konya'ya eski Erxurum meb'usu Tahsin, Tokad'a tstanbuJ avukatlanndan Resai Beyler Cumhuriyet Halk Fırkası Umumî Reislik Divanı tarafmdan Fırka nam sedi olarak tesbit olunmusLardır. Ankara 18 (A. A.) Münhal meb'usluklar için intihap 21 nisan cuma g&nü yapılacaktır. Cumhuriyet Halk Fırkası teskilâtma K&tibi Umumilik tarafmdan, ve vilâyetlere de Dahiliye Vek&leti tarafmdan tebligat yapılmıştır. Btzim memleketîmîzde de bazı ırfak tefek altm madenleri var, bunlar isletilirse masrafını korur ve kâr temin eder mi, etmez mi, meseledJr. Fakat ErganFdeki bakır madenmin yanmda böyle altm madenlerinin ehenuniyeti mi oltır? Âsd altm madem' iste odur. Gerçi, Er>ganTde mubarek topraklann içinden çıkan kızıl maden, altm değildir ama [Akdeniz kiyüanna mer inmez, hemen altm olur. Mesele, Ergani'nfn bakın . nı Akdeniz kıyuma ve müsterinm aya fına indirmektedir. Sakanat idareleri parasolıktan kıvrandıklan, Avrupa'dan istikraz iistüne istikraz yaparak boğaz larma kadar borca battıklan ve nflıa yet iflâs ettaderi halde, memleketm bir .çok servet mcmbalan gibi, Ergam maÜeninden de istifade edemediler. Halbuki Ergani bal:w » £ :, Tlfeiye'ye Klondyke altm madenlerinin Amerika'ya verdiği zenginlikten çok fazla »ervet ve refah getirebilir. Memleketm bir çok metruk servet membalan gibi, Ergani madenini de isletmek serefi cumhuriyet idaresine nasip olacakhr. Fakat, devlet, bu ise büsbütün millî bir sekil vermegi düsünmüs ve Ergani bakırlannı Akdeniz'e tası yacak, yani bakm altın yapacak olan demîryolumm msası için lüzumu olan aermayeyi milletten istemeğe karar vermistir. Camhııriyet idaresmm ilk yapacağı istikrazm, dahilî bir istikraz olma»ı ve biı dahilî istikrazm da bütçe açığmı kapamak, memurlara maas vermek çin de ğS, memleketm iktuadî hayaiile alâka'dar müsmir bir is için yapuması, çok dikkate ve iftihara sayandır. Türkİialya dostluğu « Bu hâdise hakktnda mahtd* linden biz de malumat aldtk. Haberi tevsik edeceğîz ve bittabî. icabına bakacağtz. Bu hâdisenin dereci şümuliina henüz bilmiyoraz. Fakat hâdisenin vakua nrnhakkakttr.* İtalyan gazetelerinin şayanı dikkat neşriyatı Giornale d* İtalia son şayialar için «Fransîz gaze telerinin hain bir manevrasD) diyor, Roma 18 (A.A.) Giornale d'ltalia, bazı Framız gaz«telerinin guya îtalya'nın Türkiye için bir tehlike teşkil ettiğine dair •on günlerde işaa ettikleri haber* lerin tamamen yalan ve bethahane olduğunu yazarak diyor ki: «Îtalya'nın Türkiye'ye yal nız muahedelerle değil, fakat çok •amimî dostluk duygularile nasıl ve ne kadar baglı olduğunu bütün dünya pelAlâ biliyor. Binaenaleyh bütün dünya naezkur haberlerin Fransız gazetelerinin ham bir manevrası olduğuu görmektedir.» Stefani thfya «Hçtmks Tevftk Kâmil Hâdise Ankara'da nasıl karşılandı? garistan'm Razgrat kasabasındaki hâdis« burada derin bir tee*»ür uyandırmıştır. (MabtuH tinct salfede) Fırka umumf heyetinde dOnkO mOzakereler Ankara 18 (TelefonU) Bul Yeni tevkifat muhtemel Heroincilerden sekizi tahliye edildi. Bugün bütün şahitler adliyeye getirilerek isticvap olunacak Hereoin kaçakçılıği hakkindaki adliye tahkikatına dün akşam geç vakte kadar devam edilmiştir. Dün maznunlardan Tokathyan oteli ve Sümmerpalas müsteciri Nikola Medoviç, kimyager Artaki Kos tanfin Efendilerle evvelce isticvap edilen Kosti'nin kızı Eleni, Niko Aleko, Ancelo oğlu Aleksandr, Ro melo Olis, tsak, Baklacıoğlu Yorgi, Niko Polidor ve hamal Vartan sorguya çekilmisl«rdir. Bunlann isticvabı nericesinde yalnız Baklacıoğlu Yorgi'nin tevkifine, diğerleri hakkında gayrimevkuf olarak tahkikata devam edilmesine karar verilmiftir. Bu suretle dün kticvap edilen dokuz maznundan sekizi serbest bırakılmıs, Baklacoğlu Yorgi ile birlikte mevkuf heroinci lerin miktan dokuza baliğ olmuş tur. Gizli şebekenin elebaşıları bunlar olduğu anlaşılmaktad'ır. Bir isim yanhşhğmdan do şahit olarak dlnleneceklerden Matmazei layı sorguya çekilmesi teah Arakd hur eden Şark ecza deposu mü bu mesele etrafında zabıta tahkika dürü Aleko Istefanidis te bugün (Mabadl 6 tnct tahifede) sorguya çekilecek ve müteakıben, ııııııiMiıııııııııııııtıııııııııııınmıııtnııııııııınıııııiHMinııınııııtıııııııııııııııııırııııııııııuııııııinııııiıııiNiıııııınıııınııııiHiıı ııııımıımıııiM Ankara 18 (A. A.) C. H. Fır kası umumî idare heyeti bu •gun toplandı.önmnözdeki 29 birinci tesrin bayramının o gün Cumhu rîyetin onuncu yıh doldurması sebebile fevkalâde sekilde kutlulanması için şimdiden nazırhklara baslaml ması yolunda müzakereler yapıldı. Fırka teskilâtının umumî teftifi hakkın<faki rapor üzerine konusuldu. trticanın Menemen'de sehrt ettigi Kubilây adına Menemen'de yaptı nlması kararlastırılan abide için Türk san'atkârlanndan gelen teklifler tetkik edildi. •«•••••••••••••••••••sıt* Muallimlerin mesken bedeli hakkında yeni bir Iftyiha Dost ttalva'ntn niuhtenm Bofvekıli M. MustoUni Lozan (Lausanne) konferansı esna ımda, Ingüiz Hariciye Nazm, çok geç meden Türkiye'nm parasız kalıp Av rupa'mn önüne diz çökeceğini sövle tnisti. Müteveffa Lort Kürzon (Gur zon) un bu kehaneti Uhakkuk etmedi 8e, bunu cumhuriyet idaresinin basire tme medyunuz. Saltant idaresi olsaydı, simdiye kadar, kimbilir, ne ağır şart larla hariçten borç para ahr ve bu pa ralan da hiç süphesiz, bütçe açıklarmı kapatmağa «arfeder, »onra da «bütçe açtğınm fazileti terbiyetkârisi vardır» vecizesile meseleyi hallediverirdi. Cumhuriyet idaresi, haricî istikrazdan kaçmış ve her si memleketin ve milletm kendi kuvvetile yapmak yolunu takip etmiştir. Ergani demiryolu da Törk sermayesile yapılacaktır. Hükumet bu hatb, kaç «enedir demiryollanmra yaptığı şekflde yapamaz mıydı? Pekâlâ yapa fcilirdi. Fakat Ergani hattını bütçeye tahsisat koymayıp ta dahi'lî bir istikrazIa yapmak yolunu tercih etmekten maksadı şudur: Halkın tasarruf edip bankalara yaürdıgı kırk müyon liraya yakm paranm bir ktsmını müsmir bir sahada Isleterek bu paradan hem sahiplerini, hem memleketi daha çok kstifade ettirmek... Işte, bu suretle Türk vatanmm mühim bh tabiî servetini i»letmek Üzere yapılacak olan bu demiryolunun ser mayesi, mühendisleri, ustalan, işçileri, amelesi, hulâsa her seysi Türk olacaktır. Paranm küçük faizler mukabilinde banka kasalannda saklıyacağınoa veya apartıman temellerine gömeceğinize, memlekete zenginlik, size de çok daha emin bir kâr temin edecek olan dahilî ktikraza bağlaymız, vatandaslar! ABİDlN DAVER Ankara 18 (Telefonla) Dahiliye encümeni 1707 numaralı kanun nükümlerinm tki sene müddetle temdidi hakkmdaki lâyihayı kabul et mistir. Maarif teskilâtı kanununa göre 9k mektep muallim ve muavmlerine 500 kuruştan 1000 kuruşa kadar mesken bedeli verilmesi lâzım gel mektedir. Bu mesken bedelleri 1707 numaralı kanunla iki sene tecil edilmiştir. Hükumet hususî idarelerm malî vaziyetlerüri nazarı itibara alarak mesken bedellerinin iki sene daha verilmesi için Meclisten me runiyet istemistir. Lâyihayı daha evvel tetkik eden Maarif encümeni bu müddeti bir sene olarak kabul etmiş, hususî ida relerin vaziyetinin tetkiki ile mual limlere bir an evvel mesken bedeli verilmesinin teminini temennî etmtstir Mançuri vaziyeti Rusy ayı da endişeye düşürdü M. Karahan, Japon sefirine şiddetli beyanatta bulunarak bilâmühlet cevap istedi Moskova 18 (A.A.) Tas ajana badiriyor: M. Karahan Çm sark demiryollan üzerinde hâdis olan tehllceK vş> ziyet dolayısile Jaoon sefiri M. Ota'yı davet ederek kendisine 16 nisanda sa beyanatta bulunmustur: Çin . Japon ihtHâfınm daha bas€ langıcmda ve Japon ordusunan Man çuri'ye girdigi esnalarda Japon hüku meti Moskova'daki sefiri vasrtasüe ve Sovyet'lerin Tokyo'daki sefirnıe doğrudan doğruya Sovyet Rusya'mn hukuk ve menfaatlerine ve bilhassa Çin sark demiryollarma hiç bir zarar gehntyeceği hakkmda mükerrer teminat vermistL Sovyet hükumeti Japon hükumetmm bu teminahnı itimatk karsılanusb. Husu sile ki hâdiselerin baslangıcmda Maha hükumet erkântndan Sovyet Rusya'nm haklarma ve menfaatlerine zarar vere bilecek her seyden çekinmek arzusu hakikaten göriilmüstü. Bunun içindir ki Sovyet hükumeti Çin sark demiryollan vahim surette zarar gördüeü vakit bile, bu zararlan hususî bir endise üe derpis ebneğe temayül etmis ve Japon hükumetmin dadcatini celbetmekle beraber bunlart harp halinin ihdas eylediği hal. lere atfeylemisti. Son aylarda Mançuri makamatı ile onlann Japon müsavirleri ve dogrudan doğruya mahallî Japon makamatınm hareketleri Sovyet hükumetinin endbesini uyandıran çok vahim bir vaziyet ihdas etmiştir. Sovyet hükumetinm Japonya'nm nazarı dikkatini celbettiği vaktalar bashca sunlardır: 1 Harbin'de Çin sark demiryollar üzerinde Perovaloçnaia iskelesî 7 tem muz 1932 de Mançukov makamatı ta • rafından isgal edilmişti. Bu isgal mez . Yunon'h talebenin tenezzühü Dil anketi 35 numaralı liste Ankara 18 (A.A.) T. D. T. Cemiyetinden verilmistir: Karşılıklan aranacak arapça ve farsça kelimelerîn 35 numaralı listesi şudur: 7ŞlFAHİ 1ŞAFAK 8ŞUA 2ŞEFFAF 9ŞUBE 3ŞEFKAT 10ŞULE 4ŞİAR UŞÜUR 5ŞtDDET 12SÜPHE 6ŞlFA Listede çıkan kelimelerden analan birden fazla olanlann her manası için ayrı karşılıklar ileri sürülebilir. Karsılık gönderen zatlann gönderdikleri karsılıklardan duyul muş ve işitilmiş olmıyanları hangi 'taynaklardan aldıklannı göster meleri rica olunur. Rusya Hariciye Komlser muaviru M Karahan kur hükumet nezdindeki Japon Ian tarafmdan dogrudan doğruya idare edilmistL 8 temmuz 1932 de Japont hükumetine büdirilen bu mesele shn • diye kadar halledilmemiştir. Fazla olarak Japon askerî memurlan 11 nisanda mezkur iskelenin dairesini isgal etmif • ler ve kapıya da Japon nöbetçisi koy • muslardn*. Şhndiye kadar Mançukov hükumeti kanunsuz bir harekette buluntnuştu. Bogün Japon makamata hakkmda müzakerede bulunulan şeyi bizzat işgal et ' ( Mabadi 5 inci tahifede ) Mlsaflr talebe ler vapurdft .. Şehrimizde bulunan Yunan'Iı talebe için Millî Talebe Birliği tarafmdan dün bir tenezzüh tertip edilmiş ve Şirketi Hayriyenİn bir vapurile Bagaz gezilmiştir. Yunan'Iı talebe bugün dc öğleden evvel Haydarpasa'ya geçerek Tıp Fakültesini ve öğleden sonra da Rum patrikhanesini ziyaret edeçektir.