7 Şubat 1933 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

Hayat Ansiklopedisi inci cüzü çıktı 25 Dokuzuncu sene: No. 314S Gazi Hz.Dün Gece İstanbul a Şeref Verditer Gazi Hz.nin irtica hâdisesi hakkında beyanatları " Hâdise haddizatmda fazla ehemmiyeti haiz değildir, herhalde cahil mürteciler cumhuriyet adliyesinin pençesinden kurtulamıyacaklardır,, Bursa 6 (A.A.)' Dalıiliye Vekili Şükrü Kaya ve Adliye Vekili Yusuf Kemal Beyler saat 13,30 da Bilecik üzerinden Bursa'ya geçmişler ve doğruca Gazi konağına giderek Reisicumhur Hz. tarafından kabul buyurulmuslardır. Bursa 6 (A.A.) Bazı mürtecilerin ezan ve kameiin türkçe okunmasından dolayı 1 subatta sebebiyet verdikleri hâdise üzerine dün Bursa'yı tesrif eden Reisicumhur Hz. bu ane kadar mes'ele ile mesgul olmuslardır. Bugün kendilerine iltihak eden ve hâdisenin hükumet namma tetkiki ile meşgul olan Adliye ve Dahiliye Vekilleri de ögleden sonra müzakerede bulunmuslardır. Bursa'dan ayrılmadan evvel Gazi Hz. Anadolu Ajansına şu tebliği yapmışlardır. ÎSTANBUL CAGALOĞLU Telgraf ve mektup adresi: Cumhurlyet, İstanbul Posta fcntosu: tstanbul No 246 Telefon: Baçmuharrlr: 223M. Tahrlr müdürtt: 23236. tdare müdurü: 22365, Matbaa: 20472 llân sahifelerimiz hcrkese açıktır. Cnmhnriyerte neşrettirilecek Oânlar için doğradan dofrruya fdarehanemfee dahl müracaat olunabüir. ^^ u m h uri DUinkılâbı 1 ı ıı •• mm • • ^ v ı V^M^ düşüncelçr Salı 7 Şubat 933 KÖPRÜLÜZADE FUAT ÜçlincO sahifede «Bursa'ya geldim. Hâdise hakkında alâkadarlardan malumat aldım. Hâdise haddi zatında fazla ehemmiyeti haiz değildir. Her halde cahil mürteciler cum huriyet adliyesinin pençesinden kurtula mıyacaklardır. Hâdiseye iikkatimizi bilhassa çevirmemizin sebebi, dini siyaset ve her hangi bir tahrike vesile etmeğe asla müsamaha etmiyeceğimizin bir daha an laşılmasıdır. Mes'elenin mahiyeti esasen din değü, düdir. Kafî olarak bilinmelidir ki Türk milletinin millî dili ve millî ben~ liği bütün hayatında hâkim ve esas kalacaktır. Gazi Hazretleri Şehirimizde Bursa 6 (A.A.) Reisicumhur Hz. Mudanya üzerinden istanbuFa hareket buyurmuslardır. Gazi Hz. ne Adliye ve Dahiliye Vekilleri refakat etmektedirler. Reisicumhur Hz. refakatlerinde Adliye ve Dahiliye Vekillerile, Umum jandarma kumandam ve bazı meb'uslar olduğu halde dün gece saat 12 ye doğru Gülcemal vapurile Mudanya"dan şehrimizi tesrif ederek Dolmabahçe sarayına çıkmıylar ve ıstırahat buyurmuslardır. Cumhariyt THrkiynMn fffiyfifc Ba nhi ve Demlreti BSyük Gaxi'miz Bursa'daki çok ayıp trtica hâdisesi Bursa'da vnku btıfan hâdiseyî mevzuu bah*edebilmek içm onun sebep v« saUderi hakkında kâfi malumat edinmegi Iftam saymıştık. Şimdi daha ziyade mürettep »ayabtlecegimiz bir vak'a karşisında bulundu ğtımuza httkmedilebüir. Adliye, hiç «1 K,l ** cm Jralkj tttrkyq ecanla gâya dme muhıalif hareket ediliyormuf diye fışkırtan bir kaç kisi üzerine parmağını koymustur. Tahkikat etraflı olarak tamik edilmektedir. Tetkik seyahati ile Izmir'de buhmmakta olan CumhurreUi Gazi Hz. AfyonkarahUan'nda Başvekilin şifahî raporımu dinledikten sonra bilhassa bu hâdiseye ehemmiyet vererek bizzat Bursa'ya gitmeği muvafık bulmus ve oraya gelmiş oldukları gibi Ankara'dan Adliye ve Dahiliye Vekilleri de Bursa'ya hareket etmişlerdir. Cumhurivet Türkiyesinde dini f esat aleti ittihaz ederek halkı bu yolda yanlıs hareketlere sevkedenlerin mel'aneti bizhn nazarunızda sadece cezayı mucip bir suç olmaktan daha fena bir iş olmak üzere artık ayıp sayılmak lâzım geliyor. Yeni Tiir ~ kiye'nm her sahada tatbik ettiği nıkılâplann grüzelliçi öyledh ki bunların her hangi bir safhaMna hatta fena niyetle olmayıpta sırf gaflet ve cehaletle de olsa nasıl toz konduruTabileceğine akıl ermez. Hele din sebebine dayanılarak çıkarılmağa çalısılacak her hangi derecede bir suriş hâdisesi bütün miiletçe cid * den ayıp savılmalıdır, ve eğer biz mensup olduğumuz büyük ve asil miîletin yüksek idrak ve kabiliyetini çok iyi takdir etmekte hata etmiyorsak ki etmediğimize kaniiz bu türlü küçük hâdiselerin bu büyük millet nazarında umumen ve her seyden evvel ayıp telâkki edileceğinî tereddütsüz beyan edebfliriz. Müsliiman Türk halkı ibadetlerini hangi dilde yapar? Aklen bedihi bir keyfiyettir ki ibadetin dahi insanın kendi konustuğu ve anladığı bir dilde yapjlması yalnız daha iyi ve daha müreccah değü, hatta lâzımdır bile denilebilir. tslâmın şartlarından biri dH ile ikrar ve kalp ile tasdik etmek değil midir? Yabancı bir dilin manasım anlatnadığınız sözIerMe neyi tasdik ve ikrar etmiş olabilirsiniz? Ve manasını anlamadığınız sörlerle nryetiniz öyle de olsa hatta Tanrıya ibadet etmis sayılabilir misiniz? Ezberden okuduğunuz sözlerin mana ları nedir ki onlarla bir yuca Tanrıya kulluk vazifesi ifa etmiş sayılacak »mız? Bizce din işlerinde kemal derecesîni bulmus yüksek âlimlerin ilk halledecekleri mes'ele buradadır, ve bizce bu mes'ele makul ve mantıkî •urette ancak her miîletin ibadetlerini dahi anladıgı bir dilde ve bittabi tercihan kendi dilinde yapacağı hükütn ve kararile hallolunabilir. YUNUSNADİ İMaba&l 2 ind sahifede) Bursa hâdisesinin şümullü ve Dünya güzeli KerimanH, bugün Mısır'a gidiyor mühim olmadığı anlaşıldı 933 Türkiye Kraliçesi önümüzdeki Dahiliye ve Adliye Vekillerinin tahkikatı neticesinde, ihmali görülen Müddeiumumiye işten el çektirildi Tahki katı Emniyeti Umumiye Müdürü idare ediyor Elebaşılar kimler? Bursa 6 (Telefonla, sureti mahsusada gonderdiğimiz arkadaşımızdan) Dahiliye ve Adliye Vekilleri Şükra Kaya ve Yusuf Kemal Beyler bugün ögleye doğru Bursa'ya vâsıl oldular. Dogroce Halk Fırkası binasına geldiler. Bir müddet sonra Gazi Hz. Vekfl Beyleri kösklerine davet ederek kendilerile uzun müddet görüştüler. Şükrü Kaya ve Yusuf Kemal Beyler bundan sonra koskten aynbp hâdise etrafmda tahldkatla meşgul oldular ve icap eden emirleri verdiler. persembe günfi intihap ediliyor Maznunlar ne diyorlar ? fında ikmal olunacagı tahmin edilmektedir. Bu müddet içinde yeniden bazı tevkifat yapılması da muhtemel göriilmektedir. 1 şubat hâdisesi ilk zamanlarda zannedildiği kadar mühim ve şümullü değildir. Mes'elede bilhassa harici veya dahilî bir teşvikin dahK bulunmadıgı muhakkak gibidir. Vekil Beylerle beraber Bursa'ya gelen Emniyeti Umumiye Müdürü Tevfik Hâdi Bey, Istanbul'a hareket eden Reisicumhur Hz. ni Mudanya'ya kadar teşyi ederek tekrar Bursa'ya döndü ve tahkikatı bizzat idareye başladı. Bursa'daki tahkikatı idare etmekte olan Emniyeti Umumiye Müdürü Tevfik Hadi Bey miye Müdürü Tevfik Hâdi Bey meşgul olacakfar. Tahkikatm bir hafta zarMevkuflar kimler? Bu mes'eleden dolayı elyevm mevkuf bulunanlar 15 kişidir. Buniann çoğu cahil, görgüsüz kimselerdir. Kendilerinin bir iki hocanın sözlerine kapıldık ları söylenebilir. (Mabadi 4 üncü sahifede* MOddeiumumiye işten el çektirildi 1 şubat hâdisesmm bugünkü tah kikatı neticesinde vazifesinde ihmal ve terahisi gorülen Bursa müddeiumumisi Sakıp Beye işten el çektirilmiştir. Hâdise fümullü değü Tahkikatla badema Emniyeti Umu B ıgan saat an birde İzmir vapurüe Mısır* a hareket edecefc olan Keriman Halis H., pederi, validesi ve biraâerOe beraber 'Töîo Vayttiiben Keriman H. bugOn gidiyor 1932 Dünya ve Türkiye Güzeilik Kraliçesi Keriman Halis Hanım, bu sabah saat on birde Galata nhtı mından kalkacak olan İzmir vapurile Mısır'a hareket edecektir. Seyrisefainin en güzide süvarilerinden o 1 şubat hâdisesi nasıl başladı, nasıl bitti? BelediyeReisinin değerli Ankara'ya dönüyor Iktısat ve Inhisarlar hizmetleri görüldü Vekillerinin tetkikatı Sureti mahsusada Bursa'ya giden arkadaşımız vakayiin içyüzünü bildiriyor Bursa 6 (Telefonla; sutreti mahsusada gönderdiğimiz arkadaşımızdan) Bursa'da Türk çe ezan ve kamet aleyhindvukubulan hâd senin tafsilâtım dünkü Cumhuri Hâdisenin meydana yette okudunuz. çtkmastnda büyuk hiz. Buna rağmen meti gorülen Bursa Bebunu bir kere de lediye Reisi Muhittin B. bizzat gÖrmüş, onunla meşgul ol ~ muş şehir erkânmdan dinlemeği lüzumsuz bulmıyacağmızı düsürıJüın. Bursa'ya ayak basar basmaz ilk işim bu oldu. Yaptıgnm müracaatler ve aldığım malumat düşüncemde isabet etmiş olduğumu bana gösterdi. Meclis Reisi lan tztnir vapurunun kumandam Aziz Bey kaptan, Kraliçenin isti • rahatini temm için şimdiden emirler vermiştir. Keriman Hanıma pederî Halis Bey refakat edecektir. Keri man Hanun vapurun Pire'de tevakkufundan bilistifade Atina'ya gide(Mabadt 5 inci sahifede) Belediye Lokantası Memurlar kooperatifinin tesis ettiği lokanta dün merasimle açıldı Belediye memurları için eski Maarif Nezareti binasi altında a çilması mukar rer lokantanm resmi küşadı dün yapılmts ve bu suretle Belediye kooperatifi müsbet yolda ilk a dımını atmıstır. Lokantanın resmi küşadında Belediye ve Vilâyet erkâm; şehir meclisi zası ve matbuat erkâm hazu* bu Kareket nasıl başladı? Bursa Evkaf müdürü Faik Bey anlatıyor: « 1 şubat çarşamba giinü saat 12 de odama bir mektup getird$ ler. Mektup gelme saatlerimiz mu ayyendir. Bunun haricinde ancak şehir dahilinden verilen mektuplar gelir. Tehdit mektubu Odacınm uzattığı zarf ı aldım. Filvaki üzerinde Bursa damgası vardı. Şikâyet filân zannederek ehemmi yet vermedim. Açttm. Mektupta şu (Mabadi 5 ind sahljede) M>clis Relslmlzln seyahat lntlbalannflan Kâzım Paşa Konya Halkevi önünde Kütahya 5 (A.A.) Bugün orta mektebi ziyaret ve teftiş eden Meclis Reisi Kâzım Paşa Hazretleri, bütün dersleri dinlermeler ve talebeye sualler sormuslar ve hasbıhalde bulunmuslardır. Paşa Hazretleri, mektepte gördükleri ( Mabadi 2 tnct sahifede ) Lokantanın küşadında Hâmıt Bey nutuk söylerken idelerden; iktısat ve tasarrufun bülunmuştur. Belediy*. Reis muavi * yük neticeler verdiğinden bahsede niHâmit Bey bu münasebetle bir rek: nutuk irat etmiş; kooperatif teşkilâ* (Mabadi 5 inci saifede) tının memlekete temin eylediği fa~