10 Eylül 1932 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

umhuriye Her kitapçıda bulunur Dokuzuncu sene: No 2998 cumhuriyet. tstanbui posta kutusay istanimi. NO 24« Cumartesı 10 Eylul 932 Telefon: Başmuharrir: 22366, Tahrlr muduru: 23238, tdare mfidürü: 22365, Matbaa: 20472 Telgrat ve mektlıp adresl: İSTANBUL CAĞALOĞLU A m . . . . . . BİD KİTAD Fiatı 1 Liradır OKUMA/I LAZIM D TURKUN Kontenian Tadilâtı Bu Hafta Içinde Yapılacak I Şanj ve Ticaret muvazenesi *Kontenjanı artık yalnız mülî mahsulümüzü ve fabrikalarımızı himaye için kıdlanmalıyız. Lüks müs te8na, imal etmediğimiz maddelerden kontenjanı kal' dırmalıyız.» ötedenberi millî paranm düşme. sine tediye muvazenesi ve onun en malum brr rüknü olan tîcaret mu vazenesinin açık vermesi sebep gösterilir. Fakat, iktisat ilminin bu son nazariyesinde hemen müttefik gö rünen iktisatçıların unutmadıkları diğer bir şart daha vardır ki, o da bu nazariyenin tatbik olunabileceği paraların altına müstenit para olmasıdır. Para altın esasına istinat etmediği takdirde tediye muvazenesinin ve yahut ticaret muvazenesinin tam olarak tesir icra etmesi mümkün de ğildir. Zira; kâğıt paranm düşmesi yalnız tediye muvazenesile değil, pisikolojik ahvalin de tesirine tâbidir. Bu esasta hiç bir iktisatçmın terediüdü kabil değildir. Mes'ele, iktisat titaplarınca halledilmiş bir mes'eedir. (*) Fakat, bu esas hiç bir vakit kâğıt parası olan bir memleketin tediye ve ticaret muvazenesini ihmal etmesini icap etmez. Yalnız, bütün ehemmiyeti bu muvazenelere vermemeği îcap ettirir. Tabiî, ayni zamanda psi kolojik unsurları da güdemek lâzun gelir. Profesör (Jakar) m evvelki yazımızda memlekethniz ithalât ve ihlumınıııııuııııııııııııııııııııııııınııııııııııııuıuııııuıuıııuıııııiiiııuıııınıııııınınuıtıııııııının En giizel türkçeye doğru Celâl Bey dün akşam Başvekil İlk Dil Kurultayında Paşayı ziyaret ederek görüştü kimler ne söyliyecek? Heyeti Vekile bu akşam ve yarm toplanıyor, yeni iktisadî karalar üç güne kadar ilân edilmiş olacak İsimlerini yazdıran zevat, Kurultay hakkındaki fikirlerini anlatıyorlar Celâl Bey îş başmda Yenî İktisat Vekilimizin tayini tasdiki âliye iktiran etti P*n akşam Ankara'ya hareket eden Ha ncıye ve Adlıye Vekileri Tevfik Rüftu ve Yusuf Kemal Beyler. Heyeti Vekilenin yarın aktedeceği fevkalâde içtim&a büyük bir ehem miyet verilmektedir. Şehrimizde bulunmakta olan Vekil Beyler, bu içtimada bulunmak üzere Ankara'ya hareket etmhle*d;r. Gümrük ve Inhi sarlar Vekili Rana Bey evvelki gün Ankara'ya gıtmiştir. Hariciye ve Adliye Vekilleri de dün aksamki trenle Ankara'ya. hareket etmi>lerdîr. Se yahatte buluaua Maarir Vekili Esat Bey de iki üç gün evvel merkezi hü kumete avdet etmh bulunuyordu. Şehrimizde bulunmakta olan Dahiliye Vekili Şükrü Kayt ve Müdafai Milliye Vekili Zek%: Beyler de bu aksamki trenle Ankar.i'ya gidecekierdır. Başvek;l *iz. ni« riyasetinde top lanacak otan H«gsÜ Vekilc «alaVı Ankara 9 (Telefonla) Sabık iktUat Vekili Mustafa Şeref Be yin istifa telgrafı ve bu istifanın kabul olunarak yerine İzmir meb. usu Mahmut Celâl Beyin tayini hakkındaki kararname tasdiki âliye iktiran etmiş ve keyf iyet buraya bildirilmiştir. Yeni tktisat Vekili Celâl Bey, bugün Ismet Paşayı ziyaret ede rek bh saat kadar görüsmüstür. Yarın Vekâlete gelerek resmen işe baslıyacaktır. Iki üç gündenberi burada bu . lunmakta olan Celâl Bey, iktisadî tedabir etraf ında tetkikatla meşguldür. Celâl Beyin İktUat Vekâletine tayini burada alelumum iktisadî mehaf ilde çok iyi bir tesir yapmıstır. Celâl Beyin iktisadî sahada tatbik ettiği prensiplerin malum olması, bu müsait tesirler.••.< « ». m u . ık de baslıca bir âmil olmuştur. Söylendiğine göre alınacak iktisadî tedbirlerin esası, hükume tin takip ettiği tediye muvazenesi ihlâl edilmemek şartile iktisadî vaziyeti sıkmamak esasına istinat edecektir. Sanayi erbabının mevaddı ip . tidaiye mes'elesine dair olan şikâyetleri de nazari dikkate alınarak bu kısımlar tadil edilecektir. Çıkacak olan yeni tadilât ka rarnamesi iki üç gün zarfmda resmî gazete ile intişar edecektir. Vaziyeti iktisadiye ve yeni Ve. kilin tadilâta ait noktai nazarları pazar günkü Heyeti Vekile içti maında müzakere olunacaktır. Heyeti Vekilenîn yarm «bugim> akşam bir içtuna aktetmesi de muhtemeldir. lacaklardır. bulundurmamak mecburiyetini his«ediyoruz. Haricive Vekili Tevfik Rüştü Bey (Jakar), tediye kudretimiz, ve hadün öğledca evvel Tokathyan otelinrîçteki sermayesizliğimiz yüzünden ithalâhmızm ihracatımızdan fazla olanuyacağını iddia ettiği sırada bu nazariyeye vâkıf olduğumuzu tahmm etmis, ve zikre bile mahal görmemiş olacakb. Hakikaten, ithalâtımızm fazlalığı, yani ihracatımızı tecavüz etmesi yüzünden paramız düşmüş olsaydı (1928) senesinde (100) milyona yakm bir açığımızı müteakıp (1929) da bu açığı kapadıktan sonra bir de ( 7 ) milyon kadar ihraeatımızın artması ile paramızın epey yükselmesi lâzım gelecekti. Fakat, paramız bu ithalât noksanlığı, ve ihracat fazlalığından hakkile istifade edemedi. Halbuki, tediye muvazenemizde de (1929) da bu istifadeye mâni ve evvelki seneye nazaran bu fevkalâdelik yoktu!.. Şunu da unutraamalı ki; paramız kâğıt para olmakla beraber dünyanm en kuvvetli paralarile rekabet edecek kadar kuvvetli ve azlıği itibarile de memleketin altın demek olan servetine dayanmış bir para idi. Şu halde, düşüşün manasını gümrük istatistiklerile ifade etmek, ve gütnrük istatistiklerine istinat ederek kat'î ve kuvvetli hükümler vermek kabil olamıyacaktı!.. Vaziyeti böyle ilmî yani bir metot dahilinde mütalea ettikten sonra paramızın o vakitki düşüşünde ticarî ithalâttan başka tediye muvazene sine tesir eden hükumet ithalâtııu aramak zarureti hâsıl olmuş, ve umum ithalâtın basında evvelâ bu hükumet ithalâtını durdurmak lîizumu anlaşılmıştır. Fakat, paramızın dü şüşünde diğer pisikolojik âmillerin de mevcudiyeti yüzünden ayrıca daha fazla bir tedbir olarak ecnebi parası satmak cihetine de gidilmiş, nihayet bu muhtelit ve muhtelif ted birler sayesinde paramızın düsüşU durdurulmusur. îktisat ve maliye işlerinden mes'ul muhtelif vekillerin zamanlarına ait olan bu tedbirlerdeki hedef birliğini, ve nafiz, toplayıcı, vakti gelince sür'atli ve isabetli hareket etmek siyasetini, tamamile Başvekîlimiz îsmet Pasaya medyunuz. tste, ticaret muvazenemizin kon İstanbul meb'usu ALÂETTİN CEMtL {Mabadi 2 incı sahıjede) (*) ArnaunG, Rueîf, Nogaro, Ivring Fi Kher, Jean Veıller. • o a n n a giderek Rebicuhur « de Dan'marka sefırlter »abık M « Koujı cııırirtı. Bern Hz. ne arzı veda etmıs ve refakatınde sefirimiz Cetnal Hü»nü Bey de öğle • Bern sef iri Cemal Hüsnü, kalemi mahden sonra Tevfik Rüştü Beyi ziyaret sus müdürü Ref ik Âmir Beyler olduğu etmistir. halde Haydarpaşa'ya geçerek trene Tevfik Rüştü Bey, saat dörtte Dol binmiftir. Velet Çelebi Bey Dohtör Kemal Cefiap Bey tlk Dil Kurultayına ait hazırlıklara diyör ki: hummalı bir faaliyetle devam edili< Bütün medenî milletler kendi yor İlk Kurultayda söz söylemek ı varlıklarını teıbit için şüphesizdir ki 1 ve kurultayın mesaUine bilfiil iştirak daha bir çok tesebbüsatla beraber • etmek üzere isimlerini yazdırmış o ' bilhassa dillerini, eski, yeni bütün lehçelerile toplayıp kendi lisan ilmini lan zevattan bazılarile görüşerek kendtlerinden ük Dil Kurultayımn top vücude getirmişlerdir. Bizde son zamanlarda bir kaç lilanmatı münasebetile ne düşündüku n âilimimiz Im is^erTe uğraşmiflar»* da henüz kâfi derecede malzem* berveçhi ati nesrediyoruz: toplanmadığmdan lUanm en eski Velet Çelebi Bey diyor ki: şekline, edebiyab vücude selmif b«sKastamonu meb'usu, değerli ilim İMabadi 4 uncu sahitede) adamlaranızdan Velet Çelebi Bey •••»»•• Mason kongresi dağılıyor Son defa olarak bugün toplanılıyor, dün güzel bir deniz gezintisi yapıldı Bankasında... U. müdürlüğü vekâleten Muammer B. ifa edecek Kredi, hep kredi!.. Mazör gölü kıyılarında toplanan büyük iktisadî konferansta neler görüşülüyor Devletler büyük derde Nasıl çare bulacaklar .. Bir kaç gündenberi geJen telgraflar, bize, Isviçre ile ttalya arasmda kâin Majör gölü kıyılarında, Stresa sehrinde aktedilen büyük iktisat konferansının hazırlıklannı haber vermektedir. Stresa konferansı, Stresa konferansı.. Demek ki, sayısı artık belirsizleşen konferans lara bir tane daha ilâve ediliyor. Siyasî ve iktisadî konferanslar için seçilen muhit, bereket versin ki, tsviçre ile Italya arasındaki güzel göl kıyılan • Merkezi Avrupa devletlerimn mali ik dır. DaveÜiler, bu kocaman Kurultay'ın tisadi buhranma çare bulmak için in'ikat buhrandan, sıkınbdan, işsizlik ve paraeden buyuk iktisadî konferanstn toplandtğt sızlıktan bâhis kelâl verici rakamlara mahaüi gosUrir harita ,ş Bankast Umumt müdürlük vek&letinı müstenit çetin müzakerelerinden sonra, Stresa konferansı emsalinden çok" serin kıyılarda, ağaç gölgelerinde, müderuhde eden İstanbul şubesi müdüru kelâl verici, çok çetin olacakur. Niçin kellef gazinolann sevimli bağrmda bir Muammer Bey az nefes alabileceklerdir. LUfen »aMfeyi çevirinie İktisat Vekâletini deruhde eden ıııııııııuıııttııınnııııııııııtıııınıııııııııııtııııııııııııııııııiHiııııı ııııııııtiıııııııtıtıııııiiinııiHiiııııııııııııııııııııımııiiKiıııuııııiHtaıuıııııUNM tzmir meb'usu Mahmut Celâl Bey, Basvekille birlikte Ankara'ya vardığı zaman, istasyonda İş Bankası erkân ve memurini tarafından karşılanmıştır. Memurlar, Umumî Müdürlerinin kendilerinden ve müesseseden aynlıp ayrılmıyacağını ıztrap ve endise ile sormak istiyor gibi îdiler. Mahmut Celâl Bey bu tereddüt ve endişeyi şu beyanatla izale etmiştir: < Sizden ayrılmak olur mu? Bundan böyle de hep beraber çahsacağız. Gayelerimiz müşterek değil mi? Resmî vaziyetim ne olursa olsun, İş Bankasını asla ihmal ede mem. Şimdiye kadar olduğu gibi, o müesseseye maddeten ve manen Yükanda Büyukada'dakl ziyafetten bir inUba, aşağtda masonlardan bir grup gonyı ma bağlı kalacağım.» ve perkâr remızlerüe tezyin edüen tenezzuh vapurunun önunde Mahmut Celâl Beyin İktisat Ve Şehrimizde bulunan masonlar dün dar gitmistir. Buradan doğruca Bü kâletine geçmesile Banka Umumî yükada'ya geçilmistir. Büyükada'da Türk mesriki azamı tarafından ki. Müdürlüğüne başka bh* zatın getiralanan Kalamıs vapurile uzun bir te Kalipso otelinde misaf irlere ve diğer rilmesi mevzuu bahis değildir. Bannezzüh yapmışlardır. davetlilere mükellef bir ziyafet ve kanın Umumî Müdürlüğünü senelerSaat dokuz buçukta köprüden ha • rilmiştir. Ziyafet çok samimî bir hava denberi İstanbul şubesi müdürlüğünü Bakırköy halkınîn teberruatile vücude getirilen Doğum reket eden vapur evvelâ Kadıköy'üne içind'e geçmiş ve Türk maşriki azamı büyük bir dürüsti ve muvaffakiyetle evinin küşat merasiminde bulunanlardan bir grup uğramış, sonra geriye dönerek tstan namına çok alkışlanan güzel bir nutuk idare eden Muammer Bey vekâleten vYazısı ikinci sahifede (Mabadi 1 uncu sahıfede) ifa edecektir. bul sahillerini takiben Flprya'ya ka Bakırköy Doğum evi dün açıldı