26 Haziran 1932 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 5

H 26 Hazlran 1932 Beşler encümeni irtişa mes'elesi hakkında kararını verdi ( Birînd sahlfeden mabait ) mütaleasından da anlaşılacağı Ü7ere Encümenimizce tetkiki icap eden iş. ler sunlardır: 1 Barıt ve ravaddı infîlâkiys inhisarının müzayede veya ihale mu. atnelesi, 2 Devlet hesabına roveîver fişekleri gctirtrreği deruhte eden ILrahim Lutfi B. e buna ait mukavelenatne hükıimlerine muhalif ola. rak avanslar verilmesi, 3 2 numarada mevzuu bahis rcvelver fîşckleri mukav.îename sine zeyil olarak 2 inci bir muka vele yap İmo.«;, 4 10,000 loververin ithali için Lutfi Beye müsaade verilmesi, Bu işlerde Hasan Beye taalluku hibarile tetkiki encümenimizin va zifesi olan noktalar hulâsaten aşağıda arzolunur: 1 Otomobil. Maznunlardan Lutfi B. ile Jul Fresko'nun hakem heyeti ve şerikler huzurunda barıt ve mevaddı in. filâkiye inhisarnın istihsali için ihtiyar ettiklerini söyledikleri 150,000 lirahk fedakârlıklar meyanında Maliye Vekfli Hasan Beye de 7500 liralık bir otomobil hediye ettiklerini şifahen beyan ettikleri hakemlerden Arif Mustafa ve Şefik B. lerin ts tanbul istintak dairesinde vaki ye minli ifadelerinden anlaşılmakta . dır. Sonradan müstentik tarafından bu husus hakkında kendilerine tevcıh edîlen sual üzerine maznunlar Hasan B. e otomobil verilmiş ol iduğu hakkındaki sözlerinin yalan olduğunu ve bu yalanı şerikleri iğfal ile parayı aralarında taksim için ir. tikâp ettiklerini sarahaten ifade etmişlerdir. 2 Fişek işinde avans. Âskerî fabrikalar umum müdürlüğü ile Lutfi B. arasında aktedil . miş olan mukavelenameye nazaran müteahhit ayda 1,000,000 dan aşağı olmamak üzere ceman 20,600.000 bin adet muhtelif neviden roveîver fişeği vermeği taahhüt etmîş ve mukavelenin 6 ıncı maddesinde alınacak fişekler bedelinin bu fişekler satıldıktan sonra muayyen bir nis . bet dahilinde satış bedelinden mü teahhide tesviye edileceği tasrih olunmuştur. Bu suretle bu iş için ha. zine peşinen hiç bir para vermeyip fişekler satıldı&ça bedelinden mü teabhidin matlubunu tediye hakkını iktisap etmiş iken bilâhara hiç bir mecburiyt olmadığı halde henüz satılmıyan fişeklerin bedeline mahsu. ben muhtelif tarihlerde 330,426 lira avans verilmek suretile müteahhide mühim bir iyilik yapılmıştır. Bu avansların hepsi Maliye Vekili Ha. san Beyin imzası, mucibi veya şifahî emri ile verildiği maliye müfttişlerinin raporunda ifade edilmektedir. Bu muamele haddi zatında hazine îçin bir külfet olduktan başka buna mazhar olmak için alâkadarlardan bazılarımn ifadelerine göre 33,000 lirahk bir fedakârhk ihtiyar ettikleri gerek aralarında teati edilen mektuplarda ve gerek hakem heyeti huzurundaki iddialarında tekrar e. dllmekte ve nihayet bu paranın 15,000 lirası şirket namına ve 150 bin liralık avansın maliyeden tahsil masrafı olarak kabul olunmakta • dır. Bundan başka fişek inhisarı ayni müteahhide ihale edildikten sonra hazine depolarında mevcut ve bedeli yukarıda zikredildiği veçhile hazinece avans olarak ödenmiş olan malların malolduğu fiatla müteah. hide verilerek sattırılması ve satış bedelinden hazinenin verdiği avansların tahsili bidayeten varidat müdürii umumiliği île Lutfi B. arasın. da 30 haziran 926 tarihinde kararlaştırılıp Lutfi B. e imza ettirilmiş ve bilâhara Maliye Müsteşarı Zekâi, varidat umum müdürü Kâmil ve hukuk müşaviri Süreyya B. lerden mü. rekkep bir komisyonca ayni esaslar kararlaştırılarak 8 temmuz 926 tarihli müzekkere ile Vekâlete arz ve Vekil B. in mucibi istihsal edilmiş olmasına rağmen 10 temmuz 926 ta . rihinde varidat umum müdürü Kâmil B. Vekâlet makamına bir müzekkere vererek mjiteahhide 80,875 lira avans verilmesini teklif etmiş . tir. Bu teklif Müsteşar Zekâi B. tarafından «yalnız satılmış olan ların bedelini vereceğiz, başka avans vermeyiz» kaydile reddedild'iği haS. de iki gün sonra Hasan B. in emri ü. zerine müteahhide 80.000 lira ve rilmesi muamelâtı naktiye müdürlüğünün 12 temmuz 926 tarihli tezke. resi ile Osmanlı Bankasına bildirilmiş olduğu ve bir gün sonra Hasan B. istifa ettiğinden Vekâlete gelen Mustafa Abdülhalik B. tarafından bu paranın verilmemesinin Bankaya tebliğ edÜdiği maliye müfettislerinin raporunda beyan olunmaktadır. 3 Yukarıda da izah edilen fi şek mukavelesine müzeyyel muka. vele. Lutfi B. ve şürekâsı namına Jul Fresko imzasile Maliye Vekâletine verilen 10 kânunusani 926 tarihli bir istidada muhtelif mevsimlerden ceman 7,150,000 adet roveîver fişe . ğinin 20 teşrinievvel 1340 tarihli mu. kavelenamede muayyen miktarlara ilâveten celbine müsaade istenilmis ve bunun üzerine varidat umum müdür vekili thsan B. tarafından Vekâlet makamına verilen ve müsta . celen tedariki icap etmekte olup münakasa icrasına tahammülü ilmıyan bu fişeklerin evvelki mukaveleye zeylen pazarhk suretile mübayaası için îcra Vekilleri Heyetinden karar almması lüzumunu îhtiva eden 11 kânunusani 926 tarihli müzekkere Ve kil Hasan B. tarafından tasvip edi. lerek keyfiyet Başvekâlete arze dilmiş ve bu fişeklerin müzayede, münakasa ve ihale kanununun 18 inci maddesinin C fıkrasına tevfikan ve evvelki mukaveleye zeylen mü. bayaası 26 kânunusani 926 tarihinde tcra Vekilleri Heyetince kabul edilmiştir. Bu karara istinaden Jul Fresko ile evvelki mukaveledeki fiat ve şerait dairesinde 21 şubat 926 tarihinde mukavele aktedilmistir. Maliye müfettişleri yaptıklan tah. kikata istinaden bu mukavele ile mübayaası kararlaştırılan fişeklerin münakasa yapılmadan pazarlık suretile alınmasını icap eden hiç bir sebep olmadığını, o tarihte depolarda mevcut olan ve evvelki mukavele mucibince müteahhit tarafından celbi iktiza eden fişekler yekunu memleket ihtiyacını aylarca tatmine kâfi bulunduğunu mufassal cetvellerle izah etmektedirler. Bundan baska müteahhitler arasında teati edilen mektupların tetkiki ne+icesind'e bunların Frânsız frangjgın o sıralardaki sukutundan bilistifade bir miktar daha fişek a. lıp evvelki mukavele şartlarma tevfikan memlekete ithal etmek ve bu suretle müstefit olmak gayesini takip ettiklerini, hatta bu müsaadeyi almadan 10 milyonluk sipariş ver. diklerini, bunlardan bir kısmının geldiğini, bu isin rekabet sahasına Jüşmekten endişe ettiklerini tekit ile beraber bu uğurda 10,000 liralık fedakârhk kabul ettikleri seriklerden Jak Fresko'ya yazılan 12 kânunu sani 926 tarihli mektup ile teeyyüt et. mektedirler. Bu 10,000 lira şirket in masarifi umumiye cetvelinde yazılıdır. 4 10,000 roveîver mes'elesi. 1341 senensi muvazenei umumiye kanununun 57 inci maddesi ile roveîver satışınm devlet inhisarına alınması üzerine evvelce siparis veri. lenlerin 15 temmuz 341 zevaline kadar bulundukları mahaller gümrük îdarelerine müracaatla beyanname verilerek bildirlmesi lüzumu ilân edilmiş ve bu tarihten sonra vuku bulacak müracaatların kabul olunmaması takarrür etmis olduğu hal . de Jul Fresko tarafından Maliye Vekâletine verilen 11 teşrinievvel, 17 teşrinisani, 6 kânunuevvel 341 tarihli 3 istida üzerine usulü mütte . haza ve mukarrereye muhalif ol • makla beraber şjparisin mukaddema icra edilmiş olması dolayısile bir defaya münhasır olmak ve emsali te. kerrür eylememek kaydile 10,000 rovelverin celbi için Jul Fresko'ya müsaade verilmesi varidat umum mü. dür vekili İhsan B. tarafından bir müzekkere ile Vekâlet makamına arzedilmiş ve bu müzekkere 15 kânunuevvel 341 tarihinde Vekil Hasan B. tarafından tasvip edilmiştir. Maliye müfettişleri icra ettikleri tahkikat neticesinde bu 10,000 rovelverin esasen sipariş edilmediğini ve hükumetin ilân tarihi olan 15 temmuz 341 tarihinden evvel si • pariş edilmiş olan rovelverlerin bedelleri muayyen bir kâr ilâvesile peşinen ve def'aten sahiplerine veri lerek almmakta olmasından dblayı böylece mühim bir kâr temini maksadı ve hükumeti iğfal suretile 10 bin roveîver ithali müsaadesini is tihsal ettiklerini, bu uğurda 10,000 lira fedakârhğa razı olduklarını, bunun 5000 lirasını şirketin masa rifatı umumiyesi meyanına ithal ettiklerini icra ettikleri tahkikat ve teikikat ile tekit ve alâkadarlar arasında teati edilen mektuplar ve saire ile teyit eylemektedlrler. ^Cumhuriyet •• Şükrü Kaya Beyin nutku Nutkun metnini aynen dercediyoruz: Encümet tahkikat icrası lüzumuna kani oldu, mazbatası bugün Mecliste müzakere edilecek Dahiliye Vekilimiz bütçe münasebe tile irat ettiği nutukta neler söyledi? usulsüz ve yolsuz oldukları maliye müfettislerinin tahkikat ile müdellel fezlekelerinden ve d'aima ayni eş[C. H. Fırkast Kâtibi Umumîsi Re ..ayda vardır. Fakat bugün biz böyle hastan ibaret olan alâkadarlarm bu cep Beyin Mecliste irat ettiği miihim bir mecburiyet karşısmda değiliz. işler için naktî fedakârlıklar ihtiyar nutkun metnini dün ikmal etmiştik. Yalnız ıslah lâzımdır. Onun için de ettikleri, gene bu tahkikat evrakı ile Bugün de Dahiliye Vekilimiz Sükrü kanun lâyihasını takdim ettik. O da kendi aralarında cereyan eden mu. Kaya Beyin pek ziyade dikkate savilâyetlerin büyüklüğü nisbetinde teşhaberelerden ve hakem heyetinin ka. yan olan mühim nutkunun metnini kilât bulundurmak, derecesine ve işrarlarından ve bunlara tekabül eden derce başlıyoruz:J lerine, nüfusuna göre tevsi ve tevzi yolsuz muamelelerd'en anlaşılmak. «Muhterem efendiler, Dahiliye Veetmektedir. tadır. kâleti bütçesinin tef errüatına ve mad. Bu lâyiha encümendedir. Bu lâyiha delerine girmeden evvel Meclisi ÂliBu işler cereyan ettiği zaman Makanuniyet kesbettikten sonra büyük ye ve efkâri nmumiyeye Dahiliye Veliye Vekâleti mes'ulîyetini haiz olan vilâyetlerin teşkilâtı artacak, küçük ; ; kâletinde yapılan faaliyetleri ve DaHasan B. in bu yolsuzluklarda metvilâyetteki memurlar da iss jl 'cten kur hiliyenin vaziyeti hakkında bazı mahal ve müşareketi olup olmadığı ve tanlacaktır. Gazetelere teşkilâtı artalumat arz etmek isterim. birinci maddede telhis edilen barıt cak küçük vilâyetteki memurlar da Dahiliye Vekâletinin esas faaliyeti ve mevaddı infilâkiye işi münase işsizlikten kurtulacaktır. Gazetelere köylerden başlar. Köyler malumu âbetile alâkadarlardan bir otomobil teşkilâtı idariye diye akseden kanun liniz idarede cüzü fert olduğu gibi alıp almadığı cihetlerinden tahkika lâyihası bu lâyihadır. Yoksa vilâyetler bizim kendi içtimaî bünyemizde de mahal bulunup bulunmadığnı tesadedini alâkadar eden bir lâyiha deen esaslı unsurumuzdur. Memleketibit noktasına gelince; vazifemizin ğildir mizin 14 milyon nüfusundan 11 milesasmı teşkil eden bu noktada bir Vilâyetler mevzuu bahsolurken yonunu köylerimiz teşkil etmekte • karara vâsıl olmak için ne kadar tabiidir ki evvelemirde hatıra ma dir. Binaenaleyh, bugün bu memledikkatli ve bitaraf olmamız Iâzım hallî idareier gelir. Mahallî idareler geldiğini tamamen hissettik ve müm keti gerek iktisadî sahada, gerek sicumhuriyet prensibinin kabul ettiği eyaseten ve gerek askerlik ve müdaf aa kün olan bütün tetkikatı icra ey . sastır. Atacağımız her adım mahallî noktasmdan ayakta tutan en birinci ledik. idareler hudut ve salâhiyetlerini artunsur, köylülerimizdir. Gerek maliye müfettişleri, gerek tırmak yolunda olacaktır. Bunun için Köylerimizin iktisadî vaziyetin adlî makamlar bu islerde Hasan B. in Mecliste bütçe münasebettte pek mühttn de hazırlanan lâyiha encümende göden evvel idarî taksimatını arzede methali ve müşareketi ihtimalini gebeyanatta bulunan Dahüiye Vekilimiz tüşülmektedir. Malumu âliniz, mahalyim. rek muamelâtın tarzı cereyanı, ge . lî idareler Türkiye'de çok yeni tatbik Şükrü Kaya Bey rek maznunların kendi aralarındaki olunmuş bir müessesedir. refikim icap ederse tabiî tafsilât vemuhaberatı ve bunlardan bazıları . Türk köylerinin adedi 40,223 tür. Eskiden mahallî idareler namile recektir. Bizim alâkadar olduğumuz nın bilâhara müstentik huzurunda Bu köy lerin son defa neşrettiğimiz belediyelerden ve kendi halinde bıracihet tesadüf ettiğimiz bataklıkları inkâr ettikleri isnatlan delâletile Dahiliye Vekâletinin bir eserinde i haber vermek ve kurutmaktır. Köy kılmış köylerden başka bir müessese derpiş etmektedirler. Bundan dosimlerîni ve mahallerini yazmıştık. yoktu. Meşnıtiyetin son günlerine takanunu dolayısile kurutulan batak layı eyrak Meclisi âliye takdim ve Tekrar tetkikatta bırlunduk. Bu sene lıklara dair de istatistik malumatı kaddüm eden zamanlarda bu yapıldı. Encümenimize tevdi edilmiş bulun. gene bir eser çıkaracağız. Bunda köy vardır. 500 den fazla köy bataklığı Fakat tamamile tatbik edilemedi ve maktadır. lerimizin nüfusunu, hane miktarla kurutulmuştur . kısmen de harp dolayısile tatbikına rını, iktisadî vaziyetlerini kısaca bilBir taraftan bazı delillere de ikimkân görülmedi. Mahallî idarelere direceğiz. tiran eden bu ihtimalin muhale ta. doğrudan doğruya cumhuriyetin ese« Bu, belki Avrupa da dahil olduğu alluk etmemekte olması, diğer taLüzumsuz tafsilât vererek başınızı demek daha doğru olur. Çünkü halde köyler hakkında yazılmış eser ağrıtmak istemem. Z«.pta vereceğim rı raftan haiz olduğu sıfat itibarile ne onlann tatbikında cumhuriyet miies* lerin en mütekâmili olacaktır. Köynüfus ve çocuk adedine gelince; bel sir oltnuştur. Ve feyzini de cumhuadlî ve ne idarî makamlar ve ne de lüleri mutlak usulü idareden cumhu ki muntazam istatistik takdim ede Encümenimiz tarafından Hasan B.in riyette göstermişrir. riyet saycsinde kurtararak onların miyeceğim, fakat, müşahedelere göifade ve müdafaasının dinlenmesi Cumhuriyetin vilâyetlere nasıl te« bütün ihtiyacatını tatmin edecek köy re çok iftihar etmek lâzımdır ki, köyve bu suretle işlerdeki müphem ve varüs ettiği malutndur. Vakia elemakanunu namile bir kanun çıkardık. lerimiz çocuk istilâsına uğramış bir karanlık noktaların tenviri, isnatBu kanun kommün denilen şekii ihaldedir. Ve son üç dört senedenberi verdir. Fakat bunun tekrarmda daîların reddi kabil olmaması «tahkidarenm tam if adesi değildir. Fakat ma fayda vardır. Memleketin şarkî hemen hemen hastalık ve ölüm vaki kata mahal yoktur» demek imkânını buna dair ahkâm pek çoktur. Bu kaistilâdan yeni kurtulmuş, garbî isolmamış gibidir. Bu memleketin nüselbetmekte, mes'elenin tenviri, ha. aan bugün 22,685 köyümüzde tatbi't fusu köylünün veludiyeti sayesinde tilâya maruz kalmıstı. Merkezi de, kikatin meydana çıkarılması Ha • edilmektedir. Kanunun tatbikten ha 25 sene zarfında muzaaf bir hale şarkı, garbi kurtarmak için bütün san B. în îfade ve müdafaasma mü. riç bıraktıği nüfusu 150 den aşağı oyükü üzerine almış bulunuyordu» gelmiştir. Nüfusun tezayüdü ancak lan 12 bine yakın köyümüz vardır. O köylü kütlesinin artması ile miim tevakkıf olduğu cihetle nihayet tahLausanne muahedesi aktedildiği zahalde kanunun tatbik edilmesi lâ • kikat icrasına mahal olduğu kanakündür. Hariçten geleceklerin yar • man daha memleketi saran yangın zım geldiği halde gerek muhtarların dımını da bilâhare arzedeceğim, büatine vâsıl olunmuştur. Keyfiyet hesönmemiş akan kanlar dinmemişti. evsafı kanuniyesi bulunmamasından yüktür. Fakat, bir memleketin bil yeti umumiyenin tetkikine arzolu Hulâsa maddiyat tamamen harap olve gerek dağınık olmalanndan do hassa nüf usunun beşte dördü köylü nur. muş ve ortada maneviyattan başka Iayı tatbik edilemiyen ancak 17,538 olan bir memleketin hayatı onun veReıs Mazbata muharrıri Aza bir şey kalmamıştı. Milletlerin yaşaköyümüz kalmıştır. ludiyetine tâbidir. Hariçte bazı zevaRasıh Faik fEdirne) Ismet fÇorum'* yışında esasen en büyük vasıta maneAza Aza Bunlar vilâyetlerin uzak hudutla tın yaptıklan takdirleri görerek viyattır. Maneviyatm bu yüksek tememleket nüf usunun gittikçe azal • Kâmıl azmirt Mustafa (Çorum) nndaki köylerdir. Belki oralardaki siri asla inkâr olunmaz. Maneviyatı makta olduğunu ve Türkiye'de bir bilâhare arzedeceğim vekayii siyabozulan milletler maddiyatlannı da buçuk milyon kadar nüfus kaldığını siye de bunun tatbikına mâni olmuş kullanamıyacak hale gelirler. Hakiuzak ve yakın memleketlerde çıkan tur. katen tarihte de bunu gördük. Bunun bazı gazetelerde, risalelerde kendim Çok ümit ederhn ki, uzak şark için milletleri yürüdükleri yolda ten(Birînd sahifeden mabait) okudum. Halbuki Türk'ün veludi vilâyetlerimizle diğer garp vilâyetkit ederken onlara her şeyden evvel kaları ve filî teşviklerinden sonra yeti belki az zamanda 15 milyon nülerimiz normal halini aldığı vakit yaptıklan iyi şeyleri söylemeliyîz. yalnız Fener mensubini ve taraftarfusun 25 milyona çıkmasını temin eonlarda da kanunun tayin ettiği evları arasında bile şümullü bir ha decektir. Daima f ena işleri söylemek, onlan saf ve şerait dahilinde köy kanunu yese düşiirebilir. Milletin kendilerini reketin başgöstermek üzere olduğu tatbik edilir. Nüfusumuzun çoğalması nakkm • kaybetmeleri nefse itimatsılzığa kaşu sırada yurdun yapısı için söz söydaki içtihadrm bu merkezdedir. Bu Köy kanunu hakikaten memleke pılmaları, maddiyatın asla ıslah edilemek ve proje hazırlamak imkânları thnize ve köylerimize çok müfit ol fikrimdeki isabetin kuvvetinî bizden v miyeceği felâketlere yol açabilir. hâsıl olmuş demektir. sonra gc'°ce fHler de görecek ve muştur. Eğer harbi umumiden sonra millet Köy kanununun tatbikatı, tabiati iftihar edecektir. Zaten toplulaşmış bir azim ve düştüğü bu zâftan kurtulmamış ol • Vekâletin ehemmiyet verdiği TT**' le eski an'aneye merbut olan köyleimanın böyle bir teşebbüsü sür'atle saydı her halde bugünkü feyzi bula • elelerden biri de taksimatı idare, nahedefe görüreceği tabiî idi. Teberrü rimizde kolay olmuş değildir. Gerek mıyacak ve her halde memleket esahiyelerdir. Nahiyelerin ıslahı ve köykanun ahkâmını anlatmak ve gerek listesine kayıt devam ediyor. retten kurtulamıyacaktı. Buradaki zelünün işlerinin daha iyi bir surette bütçeleri tatbik için Dahiliye Vekâvahn bir çoğu da yazın damlarda vegörülmesi için Iâzım gelen teşkilâtın leti uzun seneler uğraşmıştır ve uğya toprak altında olacaklardı. Nefse yapılmasını tnutasavver bir progr&m raşacaktır. Esaml Lira K. tanzimi ile heyeti celileye takdim et itimat sayesindedh* ki bu memleket Köy kanunu 40 bin adet bastınlaEvvelki yekun 934 20 miştik. Bu kabul olundu, fakat, maa kurrulmustur. rak her köye gönderilmiştir. İdare İdarei hususiyeler ne yapmışlardır. Küçük Fenerli Salâhattin B. 50 lesef bu programm tatbikına içinde âmirleri köylülere bunu tevzi etmişKısaca arzedeceğim. İdarei hususiye bulunduğumuz malî vaziyet mâni olYekun 984 20 lerdir. Köylerin bütçeleri basit usulbütçeleri tesis edildiği zaman bu 18 lere ifrağ edilerek cetveller yapılmış muş ve iki senedenberi de tatbik edilememiştir. Bu iktisadî vaziyete salâh milyon lira tesbit edilmişti. Bu miktar ve köylere dağıtılmıştır. 1926 da 46/67 milyona çıktı. Vergikesbettiği vakit vekâletimiz nahiye Mahallî idarelerin bütçeleri nasıl lerde tenezzülât mahallî idare bütçeteşkilâtına ehemmiyet verecektir. Na. bugün Dahiliye Vekâleti tarafından leri üzerinde müessir olduğu için buhiyenin adliyesi, maliyesi, kâtibi, neşrolunuyorsa bu sene ve gelecek gün son yapılan mahallî idarelerin belki doktoru, sıhhiyesi bulunacak • sen değilse bile933934 senesinde bütçesi 32 milyona inmiştir. Bunun tir. Bu malî vaziyet zail olursa tam Istanbul Maarif miidiriyetinin hazırköylerimizin bütçelerini de neşredeteşkilâth nahiyeler hakkındakî prog da tabiî umumî bütçenin seyrini takip lamakta olduğu maarif yıllığı yakında ceğimizi ümit ediyorum. etmesi zaruridir. neşredilecektir. Köy kanunu tatbik edildikten son ramımızın tatbikı için vekâletiniz kendine düşen maaraf ı heyeti celilera köylerimizde yapılan umranı ar Bu yıllıkta şehrimizdeki ilk mektep* nizden istemekten çekinmiyecektir. zedeyrm. lerin tedrisi ve idarî vaziyetleri Şimdi muhtelif seneler zarfında Köy yolları, köylüler tarafından şemalarla tesbit olunacak, ayrıca ihsaî yapılan işleri arzedeyim. dikilen ağaçlar 1930 senesine kadar Cami avlulan ve odalar da dahil malumat verilecektir. Taksimatı idareden kazalar: 1da (31 ve 32 dahil değildir) 2,750,485 olarak 1903 te bugün işgal ettiğimi» Maarif miidür muavini Hıfzırrahman rede kazaların yolu yoktur. Onun için adettir. Yeniden yapılan köy mek Raşit Bey bizzat bu işle meşgul olmak vilâyet teşkilâtına geçiyorum. Vilâyet sahada iptidaî mekteplerin adedi tepleri, idarei mahalliye haricinde 2,365 tdi. 927 de bu miktar 6,088 e teşkilâtı evvelemirde hatıra gelen vi tadır. îcap eden malumatın toplanması 974, tamir edilen köy mektepieri çıkmıştır. 930 da 6,672 ye çıkmıştır. lâyetin hududu, saniyen adedi, sali için bütün alâkadarlarm malumatına mü 1,389, yapılan çeşmeler 2,393 tür. 932 senesine ait notu Maarif Vekâle» racaat olunmaktadır. Tanzim edilen köy mezarlıkları 1,178, sen idaresidir. Vilâyet hududu mes'e tinden aldım. Fakat şimdi bulama lesi her metnlekette olduğu gibi müsYılhğa gerek test yoklamasının ne • yeniden yapılan köy yolu köprüleri dım. Onu da ayrıca arzederim. Bu ticesi ve gerekse mekteplerdeki talebe 5,672 dir. Vakıâ köylerin adedine na tekâr değildir. Hududun tesbiti her mekteplerde okuyan çocukların adedi mıntakanıa iktisadî ve coğrafî vilâ zaran bu rakamlar pek cüz'î görünin miktarı dercedilmek suretile ilk yetlerile sıkı bir surette münasebat 1913 de 216,251, 929 da 457,728, lürse de köylülerin harbi umumide tahsilin keyfî ve kemmî randmanı gös930 da 479,442 dir. Muallim adedi tardır. Meselâ bir kasabanın pazar uğradıkları tahribat ve bilâhare ci1913 de 6,383, 92 7de 15,112, 930 da terilecektir. yerleri her hang'ı Vr limürm açs'ması dali millide yaptıklan fedakârlıklar 16,227 dir. Tabiî her sene muallim münasebetile de^isir. Vilâyetlerin hu. nazari itibara alınırsa köy kanunuadedi de o nisbette arttı. Bundan madutlannda tebeddülât olur. Biz bu nun tatbikı hususunda köylülerin hal le mektepieri ve diplomasız hoca« Liselerin birinci ve ikinci devreleri nun üzerinde tetkikat yapmaktayız. nin bakalorya imtihanları yarın bitecek gösterdiği bu faaliyetten memnun ol Ikincisi vilâyetler adedi mes'elesidir. lar da dahildir. 1930 senesinden ~onmak Iâzım gelir. Bu tutulan yoldur ra diplomasız ve serfitikasız hoca da tir. İmtihanlara giren talebenin adedine ki, bu kanunun ciddî surette tatbi Evvelce arzettiğim gibi vilâyetler ade kalmamıştır. Masarifi idarei hususigöre ikinci devreden mezun olacaklakıdır ki, az zaman zarfında köylüle dinin az olması idare ve ihtiyaç nok yelerce temin olunan millet mekteprın adedi 600, birinci devreden mezun tasından iyi bir esastır Bursa'nın da. lerinin 930 mezunları 167,162 dir. rimizi kendi ihtiyaçlarını tatmin e olacakların adedi de 800 den fazladır. yandığı bir kaide vardır. O da vilâ decek müesseselere sahip kılacaktır. 924 den 930 a kadar idarei mahalliDiğer vilâyetlerdeki liselerin mezunlaKöy hayatmm tabiî en çok alâkadar yetin varidatı mahsusası ile ihtiya yelerin maarife sarfettikleri paranın rile beraber yeniden yüksek tahsile başYukarıdaki 4 maddede telhis ediolduğu şey, sihhati umumiye mes'ele cını görebilmesîdir. Bu ihtiyaç asil Lutfen sahifeyi çeviriniz lıyacak talebelerin adedi binden fazla len mes'elelerden 2,3 ve 4 üncüsüne sidir. Sihhati umumiyeye bahsin de oldukça vilâyetler adedini azaltmakta olacaktır. müteallik muamelelerin icapsız, Köylerimiz ve köy kanunu Nufus mes'elesi Fenerbahçe'ye teberrü Teberrü listesi l a a r o f t a v< Maarif yıllığı hazırlıkları Yapılan işler Vilâyet teşkilâtı Lise mezunları