24 Mart 1932 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 4

Ctonttorıyd. 24 Bu akşam Mart 1932 ANKARA MEKTUPLARl t lstanbul limanı işi Şehrimîzîn caıi noktası olan Kmanda, faaliyeti ticariye gittikçe azalıyor Alî İktisat meclisinin Tavsiye ettigi tedbirler Ankara, mart (Hususî) Âli îktUat Meclisinin son içtimaı esnasında tetkik edilen mevzulardan birisi de limanlarımızın ıslahına müteallik tedbirler olmuştur. Meclisin bu mes'eleye ait raporu diğer raporlar meya nmda hükumete tevdi edilmiş bu lunmaktadır. Liman hidematının ve bütün TUrk limanlannm inkişafmı derpiş eden rapor iyî bîr tetkik mahsulüdür ve bir çok noktalardan kıymeti haiz dir. Biz bu rapordan yalnız htanbul limanma ait olan kısmı hulâsa edecegiz: Âli İktUat Meclisi raporunda îstanbul limanı mes'elesi şu noktalardan tetkik edilmiştir: 1 Limanın mevki ve ehem miveti. 2 Harpten evvel ve harpten sonraki liman harekâtı. 3 Limanın ticarî harekâtı. 4 Limanın evsafı tabiiyesi. 5 Teknik mes'eleler (ezcümle rıhtım, antrapo, umumî mağaza, mihanikî vesait). 6 Hali hazirdaki idare şeklinin ve formalitelerin liman faaliyeti üzerindeki kötü tesirleri. 7 Muhtelif Ihnan hidematmda ıslaha muhtaç noktalar. 8 Alman resimlerin ağırlığı derecesi. 9 Limanın müstakbel idare şekli ne olmalıdır? 10 Serbest mıntaka mes'elesi. Raporda îstanbul Hmanımn BahriMubitlerdeki ana deniz yolları üzerinde kâin Iimanlar derecesinde olmamakla beraber gene oldukça mühim deniz ve kara yollarının birleşme noktasında bulunması itibarile beynelmilel bir kıymeti haiz oldngu, maamafih asrî liman tesisatı noktaemdan (liman) mefhumundan çok uzak bnlunduğu kaydedildikten sonra limanın vaziyeti rakamlarla tesbit olunarak rakip pcnebi limanlan karsısmda taraKkî veya inhtt&t edip etmediği araştinlmaktadır. Raporun bir numaralı cetveii tstanbul limanının umumî harpten evvelki 12 senelik bahrî harekâtmı göstermektedir. Bu cetvelin beher beş senelik rakamları şunlardır: Seneler Vapur adedi Tonaj (bin) (milvon) Rapor bu vaziyeti împaratorluğun inkisama uğraması, fstanbul nüfu sünün azalması, muhtelif Türk limanlarınm hariçle doğrudan doğruya münasebete girişmeleri, Rusya'nm tecerrüdü ve Balkan hükumetlerinin bahrî faaliyetlerini kendi limanlarında temerküz ettirmeleri gibi esbap ile izah etmektedir. Bununla beraber limanın tesisatındaki noksanların, idare ve işletme şekillerinin hisse leri de ehemmiyetle tasrih edilmektedir. tstanbul limanının ticarî harekâ • tına gelince, Liman Şirketi istatistiklerine göre iki senelik harekât ber vech atidir: Seneler Tahliye (ton) Tahmil (ton) 927 1,556,380 877,149 928 1,437,632 824,025 Tahliye edilen miktarlardan 927 de 400,000, 928 de 477,000 tonu ithalât, tahmil edilen miktarlardan da 927 de 250,000, 928 de 248,000 tonu ihracattır. Birinci tahmil rakamı ihracattan başka 293,000, ikincisi de 248,000 ton komürü ihtiva etmektedir. Bu kömürler muayyen bir destinasyonu olmıyan ihracat nev'inden olup ecnebi vapurlanna verilen kömürlerdir. Raporda ticarî harekât, giimrük istatistiklerine nazaran ayrıca tetkik olunarak • 926 senesîndekî erkama göre Türkiye'nin umum Rhalâhnın miktar itibarile yüzde 62 sinin, kıymet itibarile yüzde 72 sinin, îhracatın da miktar itibarile yüzde 46 sının ve kıymet itibarile yüzde kırkınm tstanbul limanından yapıldıği neticesine vanlmakta ve limanın ticarî harekâtına ait erkam tskenderiye, Marsilya ve Selânik limanlan barekâti ticariyesile mukayese olunmak tadır. tstanbul limanı tabiî evsaf noktasından her cihetle, yani gerek mühim rüzgârlara karşı mahfuz olması ve gerek derinlik itibarile matlup evsafı ve seraiti haizdir. Buna nazaran ne dalgakıran inşasına, ne de de rinleştîrme ameliyesine ihtiyac yoktur. Limanın muhtaç olduğu bütün ıslahat rıhtımların, antrepolann, mihanikî vesaitin tezyidine, idare seklinin tanzimine fnnsâr ettnekte dir. Maahaza bu ihtiyaçlar küçük görülmemelidir. Meclise göre tstanbul limanına tam manasile liman denemez. Çünkü bir limanda vücudü lâzım olan vesaitten hemen tamamen mahrumdur, tahmil ve tahliye îşlerinin büyük bir kısmı açıkta yapıl maktadır. Halbuki asrî bir liman bir çok vesait ve seraiti haiz olmak lâzımdır, Ezcümle şunlart: a Vapurlann doğrudan doğruya karaya yanaşmasını mümkün kıIan rıhtımlar. b Antrepolan, hangarları ve sairesile genis bir liman sahan. c Rıhtım vinçleri. d Eşyayı hamalsız t&sıyacak makine ve aletler. e Dubalar, romorkörler, tah Hsiye tesisatı. f Silolar, frigorifik tesisat ve umumî mağazalar gibi liman hizmetlerini kolaylaştıracak tesisat. j Sabih vinçler. h Kömür ve su tesisatı. tstanbul limanı bu sartlardan hiç birini tam ve noksansız olarak haiz değildir. Bilhassa rıhtım vaziyeti bugünkü fennî icaplardan sarfı nazar 40 sene evvel mukavele ile derpiş edîlen had ve derecenin de çok du nundadır. Âli tktisat Meclisi nhtım mes'elesi üzerinde ehemmiyetle tevakkuf ederek mukavelename ahkâmının olsun âcilen tatbikındaki zarurete işaret etmektedir. Raporun bu mevzua tahsis edilen kısmı tstanbul limanının tedricen inhitatmdaki manevî mes'uliyette Rıhtım Sirketinin de mühim bir hissesiolduğuna hükmettirecek mahiyettedir. tkinci bir mektupla bilhassa bu bahse ait tafsilâh vereceeim. AUSÜREYYA Günün eğlencesi Dünkü bilmecenin halledilmiş 1 GÖNÜL, 2 ÜLKER, 3 ZARtF, 4 . ENDAM, 5 LEVENT, 6 LÂNE, 7 İNCE, 8 KİBAR. (GÜZELLtK) TIK Sinemasında GRETL THE1MER OSCAR KARLWE1SSERNST VEREBES' in temsili muhteşemi (görülmemiş, Bu akşamki program İSTANBUL: 1200 m. 18 Gramofon 19,30 Stüdyo heyeti ve Hayriye H. tarafından alaturfca saz 20,30 Gramofonla Ayda operası 21 Belkls Hanımın lştirakile saz 22 Orkestra. BERLİN: 1635 m. Artistln cemiyette yeri (konferans) « 20,15 Laypzig'den nakll 22,05 Havadls ler 22.15 Vagner'in eserlerlnden Jconser23,15 Havadisler Müteakıben Kuartet konserl VtYANA: 517 m. 20,30 Havadisler 20,40 Konser 21,15 Bir plyes 22,50 Salon muslkisl ve jar kılar. BUDAPEŞTE: 550 m. 20,05 Gramofon plâklan 20,35 Opera binasından nakll. BÜKREŞ: 394 m. 20,05 Goethe hakkında bir konferans 20,45 Gramofon 21,05 Koro ve orkestra konserl 22.50 Havadisler. VARŞOVA: 1411 m. 18.40 Şarkılar 19,10 Salon muslkisl 20 40 Gramofon 21,05 (Creation du Monde) hakında tafsllât 21 20 Filârmonik orkestra ve koro ile Hayden'in (Creation du Monde) Isimii eseri 23,55 Krakou'dan nakU. BELGRAT: 431 m. 20,35 Keman konseri 21,05 Haflf musikl 21.40 Goethe hakkında bir musahabe 22,25 Piyano konseri. Bugünkö bilmece A, A, A, A, Bö, CUR, DAL, ĞIL, HAR, KA, KE, KtK, MET, NA, NE, RAH, REK, RO, ŞI, ZI. Yukarıdaki hece1 leri ikişer ikişer 2 ~. yanyana getirip a 3 .... şağıdaki tariflere 4 .... göre bîrer kelime 5 ... teskil ettiğiniz tak • 6 dirde, bas harfleri 7 . yukarıdan aşağı o 8 kununca: 9 • BİR KIŞ SEB 10 ZESİ İSMİ Meydana çıkacaktır. 1 Kokulu kuru bir ot; 2 Büyük dis; 3 Salatası olur bir ot; 4 . Ko kulu bir ot; 5 Telkih; 6 . Bir ha mur işi; 7 Bin nevi ahır, mandıra; 8 Alafranga baharattan; 9 • Bir meyvanın hamı, acısı; 10 Yağmur. (Danse Hongroise) Mükemmel filminin ilk iraesi Eğlenceli ve entrikah bir mevzuu olan bu filmin Macar valslan ve ahenkli şarkılanle en müşkülpesent seyircieri bile memnun edecektir. Yar]n saat 10,30 da tenzilât 1 matine Duhuüye 25 kuruş. L İ A N E H A 1 D SZAKC SAKAIERALPH ROBERTS ve PUFFY ile temsil etaji MACAR DANSI ( Duble mariage ) fllminde oynadığı asrî ve eksantrik genç bir sporcu kızı rolönde sizleri ziyadesile memnun edip eğlendirecek ve hayrette bırakacaktır. iKi K O C A I I Cumartesi akşamından itibaren Bugünden itibaren Boksörle Pehlivan! Franki Marten, evvelâ kime cevap vermelidir? Bir kaç gün evvel gazete \^ • "", m mîzin «hem na • Iına, hem mıhı • na» sütununda Abidîn Daver Bey arkadaşı mız «Pehlivan ile Boksör» serlevhası altında bir f ıkra neşretmiş, Bulgaris tan'h Cemal pehlivan ile Fransız boksörü Genç Türk bdksörü Franki Marten Settm Bey arasmda yapılacagı söylenen boks maçı hakkında bazı mütaleat der • meyan ederek, usul ve kaideleri yekdiğerine tamamen mtıhalif iki spor subesine mensup olan sporcuların nasıl karşılaşacağmı sormuştu. Daver Beyin bu f ıkrası üzerine Galîp imzasile bir mektup aldık. Bu mektupta, Franki Marten'in bütün Türk boksörlerme karşı meydan okumasınm büyük bir izzeti nefis yarası açtığı, Cemal pehlivamn, evvelce Bulgaristan'da bir müddet boks ile ugraştığı için Franki Marten'e karşı çıkarılmasmm bundan ileri geldiği ve bu islere para mes'elesi mevzuu bahsolmadığı gibi Cemal pehlivamn Franki'nin karşısında sadece bir punçîkbol vaziyetinde de kalmıya cağı bildirilmektedir. Franki Marten'in bütün Türk boksörlerine meydan okuması gayet ta . biidir. Çünkü, profesiyonel bir boksördür ve senelerdenberi bu iş ile uğraşmaktadır. Bizde ise henüz bir yen spor olan boks tekemmül etmemiş, onun ayarında bir boksör yetişmemiştir. Bu hal, bir pehlivanı bir boksöre karşı çıkarmak için bir sebep teskil edemez. Yarın her hangi bir adam çıkıp ta bütün Türk sporculannı, bizim hîç meşgul olmadığımız bir spora, meselâ «golf» a davet etse, gene izzeti nefsimizi rencide etme mek için bunun karşısına da bir futbolcuyu mu cıkaracağız? Bu iş esa sından yanlıştır. Sonra, şehrimizde Selim Bey is minde genç bir Türk boksörü var • dir. Bu boksör, «Yeni Gün» «azetesi va?!*>sPe bütün boksörlere, bu me yanda Franki Marten'e de meydan okumuştur. Fakat, herkese meydan o kuyan Franki, bu Türk boksörünün davetine hiç bir cevap veremenvştir. Eğer Fransız boksörü o kadar kendine güveniyorsa, Selim Beyin tek Iifini kabul etmelidir. Yoksa bir pehlivan ile bir boksörü dövüştürmek spor noktai nazarından tamamen manasız bir şeydir. Şehzadebaşı M İ 1 I Î ve H İ l â lsinemalarında Sureti mahsusada sinemalarımız için celbolunan ve Türkiye'de ilk defa olarak: Tarihi mukâddes U«7pCTJ İ C İ Emsalsiz ve muh ten bir sahife llALİlLll I Ü A teşem fihm. Yüz binlerce lira sarfile vucude gelen ve muazzam bir heyeti temsiliye tarafından temsil olunan ve şimdiye kadar görülen tarihî filimlerin fevkinde sesli ve hakikî en yeni kopyası Binlerce figüran ... Zengin dekorlar ... Hakikî sahneler. l'lâveten: HiLAL sinemasında= ilâveten: MiLLÎ sinemada sesli, sözlü şaheserler i sesli, sözlü muazzam şaheseri = filim Matineler: 2,304,306,30 ta suvare 9,30 ta cuma günü 11 den itibaren devamî seanslar. Vehip paşa neler yapıyor? tskenderiye'den yazılıyor: Umumî harpte Kafkas ordusu kumandanlıfında bulıman ve elyevm burada oturan Vehip Paşa Müslüman Cemîyerinde «Türk, Knr'an, tslâm» mevzuu etrafında bir konferans verecektir. Vehip Pasanm bir fırka kurmağı dusandüğü söylenmektedir. Konferansı merakla beklenmektedir. Memleketi bırakıp Avrupa'ya git tikten sonra sucuk ticareti yapan ve bütün parasmı kaybeden Vehip Paşa yeniden siyasî hayata dönmek mi is • tryor? Herkes kendi kendine bu suali sormaktadır. PLAN(W) ITAHTELBAHİR13 KARlLERİMtZE KOLAYLIK: Aylık abone Hususile vilâyetlerdeki bir çok karilerimiz gazetelerini munta zaman kendi adreslerine alabil mek için bizden bazı kolaylıklar is temektedirler. Bu aziz kffrüerin Cumhuriyet için aylık abone usulü ittihaz etmeğe karar verdikC"A£ lık abone bedeli yalnız Tarihi mukaddesin en canlı ve bütün heyecanlı safhalannı ve Hazreti Isa'nın mucizelerini tam bir kudret ve san'atla temsil eden ve hassaten idamı akabindeki afetleri bütün heybet ve dehşetlerile gösteren mevsimin en büyük tiimidir. HAYATI İSA " İ S A I I H I İ I I Sesli Şarkılı H A Y A T I 150 kuruş... tan ibarettir ve tabiî pesin olarak gönderilmek lâzımdır. Bu usul idarece fazla mesaiyi icap eden külfetli bir meşgale olduğu için abonelerinin inkıtaa ugramamasmı istiyen karilerimizin paralarnu idareye vaktinde yeti secek veçbile döndermekte devaro etmeleri iktiza edecektir. Filmi geçen sene sinemamızda irae edilmiş ve büyük aikışlar ve rejbetler kazanmışür. Bir çok zevatın ısrar ve takbi ü^erine tekrar iraesine başlandı. 1904 1909 1914 16,4 17,8 14,8 15,6 16,2 17,8 Umumî harpten sonranki liman harekâtı ise berveçhi atidir: Seneler Vapur adedi Tonaj (bin) (milyon) 1920 1925 1930 11,2 14,6 5,7 10,1 17,3 Halihazırda sessiz olarak Hazreti isa namile gösterilen eski filim ile hiç bir alâkası olmadığı gibi sesli ve şarkılıdır. îlâveten : H A Y D U T MEVL1T Bu cuma günü öğle namazını müteakıp Beyazıt amiinde tstanbul Istinaf mahkemesi azayi sabıkasından Asım Beyin ruhu için Hafız Zeki, Hafız Kemal ve Hafız Nuri Beyler tarafından mevlidi şerif tflâvet edileceğinden ahibba ve arkadaslarınm malumatı olmak üzere ilân olunur. Bu mükayese ile tstanbul limanındaki bahrî harekâtın umumî harpten evvelki halini bulduğu neticesine varılabilirse de raporda bundan ihtiraz edilerek son zamanlardaki tezayiidün daha ziyade transit suretile geçen vapur adedinde olduğu tesbit o lunmaktadır. Limanla ticarî muamele yapan gemilerin azalma ve transit gemilerin çoğalma seyri: (Umumî liman harekâtına nisbetle). Seneler Ticarî muamele Transit yapan gemiler% gemiler% 926 41.5 58.5 927 41.5 58.5 928 44.5 55.5 929 39.5. 60.5 930 29 71 Transit suretile geçen gemilerin de kömür, kumanya, tatlı su alarak memlekete para bıraktıklan hatıra gelebilir. Ancak bunların bir kısmı limanda durmaksızm geçmektedirler. Istatistikler bu ikfnci kısım transit gemilerin son zamanlarda arttığını gösteriyor. Filhakika 928 de bilâtevakkuf geçen gemiler (umumî harekâta nisbetle) %17 iken bu nisbet 930 da %41 i bulmustur. Bütün bu erkamdan çıkan netice şudur: Harpten sonra lstanbul li Ankara 2 3 (Telefonla) Takas manında faaliyet azalmıştır. Umumî komisyonu busrün toplanmış, muameliman harekâhnın zahirî tezsyüdü lâta ait evrak ile meşgul olmuştur. Boğaz'dan bilâtevakkuf gelip gecen Avrupa'ya gitmekte olan komisyon gemilerin artmasından ilerî gelmekreisi Ahf Beye İktisat Vekâleti Müs tedir. t Hüsnü Bey vekâlel edecektir. ALEMDAR SiNEMASINDA [| Her gıin 2,30 5,30 ve gece 9,30 cuma 246 Bu akşam M A ] 1 K sinemasında AŞKI Fransızca sesli sözlü şarkıh. BÜ\ÜK GALA OLARAK görülmemiş zengin ve çok ştn İ Z D İ V A Ç L İ M I T E D Ş l R K E T l ( Mariage Limited ) O P E R E T V O D V İ L Sözlü, danslı ve şarkılı Heyeti temsiliyesi başında: Fevkalâde güzel bir yıldız CHARLOTTE SUSA Meşhur bir artist GEOBG ALEXAN DER Jön prömyelerin en sevlmlisl WERNER FUTTERER Bütün lstanbul halfcı bu harikayı gidip görecek ve yürekten gülecektir. İlâveten: P. D. C. hall hazır dünya havadisleri arasında: T E^TTK U R Marsilya Başkonsolosu merhum Server Cemal Beyin refikası, biraderi ve iki kerimesi tarafından aldığımız bîr mektupta merhumun fadai vefati munasebetüe gerek hükumetin, gerek memleket efkâri umnmiyesinin gosterdiği samimî teessüre karsı izhari minnettarî edilmekte ve cenaze merasimine iştirak eden, sifahen ve tahriren tazîyette bulnnan zevata beyani tesekkür olunmaktadır. Çın Japon muharebesi ve dehşetleri ÇöL MENF.LER; CONRAD VEIDT tarafından • . ••&>*??•'• . . ; • ; • \ ı ^ Sözlü filmde dahi ^ L 1 L 1 A N GI S H Sessiz filim zamanında tanıdı ğmız büyük yıldızdır. KASPOUTINE Takas komisvonunda Sinemasına gidip R O D LA R O Q U E ve CONRAD NAGEL ile beraber temsil ettigi OPERA Halkevinin daveti Halkevi Riyasetinden: İstanbnl Halk • evi'nin halk dersaneleri, knrslar, içtimaJ yardun, kütüpane ve neşriyat şubelerinin idare heyetleri aşağıda gösterilen gün ve saatlerde intihap edileceğinden evvelce bu şubelere isimlerini kaydettirmlş olan veya yeniden kaydettirmek istiyen zevatın bn intihaplara iştirak etmek üzere Halkevi'ni teşrif etmeleri rica olunnr: Halkevi dersaneleri ve knrslar: 24 mart perşembe saat 16 da, İçtlmaî yardun: 25 mart cuma saat 15 te, Kütüpane ve neşriyat: 26 mart cumartesi saat 16 da. Bflyük kros koşuları mösabakası BİR GECENiN Raşit Rıza tiyatrosu Şehzadebaşı Perşembe günü akşamı saat 21,30 da ROMANI Yalnız bir defa Sloan mahlu'ünü agn mahalline sünnekle ağnyı sür'atle defedebilirsiniz. AJnyan mafsal veya adelât üzerine hafifçe sürüldüfcu anda derhal ensiceye nüfuz ederek ihtikani izale eder. Smirler sükünet bulur, ensice vumuşar ve derakap bir ferahlık hissolunur. Sloan mahlulünü romatizma ve adele ağnlanna karşı istimal ediniz BEL A6RISINI KESTiREBiLiRSiNiZ tstanbul Atletizm heyetinden: 25 mart 932 cuma günü saat 10,5 te tstanbul kros şampiyonası icra edilecektir. Koşuya işthak edecek atlerle saat 9,5 te Beşiktaş jimnastik kulübünde atletizm heyetine müracaatle numaralarını almahdırlar. Hakem heyetine intihap edilen zevatın esamisi aşağıda yazılmıştır. Cuma günü saat 10 da lutfen teşrifleri rica olunur. Ahmet Fikreti, Kemal, Saffet, Ekrem Rüştü, Sabri, Necmi, Musa Kâzım, Fehmi, Emin Şükrü, Orhan, Harun, Basri, Muhtar, CemO, Behzat, Recal, Cavit, Aşot Beyler. Kurt ağzında kuzu Vodvil 3 ptrde Nakleden: Mahmut Yesari Bey Gışe gündüz açıktır. Tel. ISL 22053 ten tiyatro gişesini istıyiniz. (Le roman d'une nuit) mükemmel aşk filminde görü nüz. Yarın saat 10,30 matine. Umumî duhuliye 25 kuruş. K SİNEMASINDA EMRİNİZ Holivut Memleketimizin yegâne sînema mecmuası olan Holivut'un 2 inci sene 9 uncu sayısı intisar etmistir. Büyük muvaffakiyetle gösterilen mevsimin en güzel filmi PRENSES •^•M Şehzadebaşı wmmmm SLOAN'S LINIMENT Ağrilari Keser Usküdar Hâle sinemasmda ASRi EVLİLER Mömessîli: Kormgrefit Duhuliy* 2 0 kurustur. LİI.İAN HARVEY ve HENRY GARAT Tarafından temsil edilen filim arzuyu umum! üzerine bir hafta daha ira* edüecektir. Gönniyenler İçin son ftrsat Bu gece komik Fahri, Dümbüllü lsmail, Rıfkı Beyler ve heyeti temsili yeleri S oyun blr arada «ynca ı duhuUyc 25 kuruf Ferah sinemada