23 Ekim 1931 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 2

Cumhuriyet =23 Teşrinievvel Sehir ve memleket haberleri Gazi Antep vilâyeti iki llzun muhasaradan sonra : Samerkand'm sukutıı Bu seneden itibaren yeni çocuğa bakamaz mı? Istanbul Vilâyeti merasim Babür on beş yaşında Same rkand hükümdarı Timur Gazi Antep Vilâyeti halkından tarzda yapılıyor payitahtının muazzam şa heserleri: Timur sarayı programını hazırladı Muharriri: FERNAND GRENAR Mütercimi: YUSUF OSMAN Siyasî iemal Japon'lar Mançuri'de yerleşti Tarih ve fen Tedrisatı Cumhuriyet Bayranıı ve türbe8İ Camiler ve mes citler Rasatane Çini kule!. Tali tecrübesi : Fakat bu işte, başkalarının nasihatir.e tâbi olduğuna, mütevazi vazi • yetle çok nisbetsiz görünen böyle büyük bir iddiaya, haricî teşvikler neticesinde kalkıştığına dair hatıratında hiç bir kayda tesadüf edilmez. Bize garip görünmekle beraber, bu işe hiç kimse ile müzakere etmeksizin girişmiş olması da muhtemeldir. Çünkü, böyle bir hareket o zama nın âdet ve an'anelerine göre belki tabiî bir şeydi. Zaten ömer Seikh'in idaresinde, Andijen derebeyleri Samarkand'a karşı mütemadî seferler yapmağa, tali denemeğe ahşmış lardı. Beyler, Samarkand'ı zaptet mek nasip olmasa da, harbi bir eğlence addederler ve muvaffakiyet • sizliği kale bile almazlardı: Muvaffa'îiyetsizlik onlara hiç bir ziyan getirmezdi ki.. Babür, Samarkand taHtının diğer talipleri gibi Abu Said'în torunu idi. Daha genç bir babanır evlâdı olması, o zamanki hu kuk nazariye ve kaidelerine göre hic bir ehemmiveti haiz değildi. Somarkand tahtına bir talip daha: Babür'ün ceddi Timurleng Samarkand tahtına diğer bir talip bir iğne, küçük bir parça iplik 1 daha çıkmıştı. Bu tahta Avrup»'lı kalmamıştı. zihniyetimize göre en haklı olarak Huruç hareketleri ve basıbozuklar talip olan bu zat Sultan Mahmud'un Samarkand muhasarada iken mubüyük oğlu Hisar Pren«i Me»'ud idi. hafızları bir kaç kere huruç hare Demek oluyor ki, Timur'un e»ki payi ketine teşebbüs ettiler. Bu hareket • tahtına karşı üç ordu birden hare lerden birine, şehrin başı bozukları ket etmiş bulunuyordu. Dört ay, ha da iştirak etmişti. Babür hatıratında: fif hafif ve neticesiz harbedildi. Ali «Bu huruç hareketine iştirak eden Mirza, amca oğlu BabüVle bir mübaşıbozuklardan ele geçen bir kaç lâkat yapmağı teklif etti. tki taraf miskin dokumacı ve esnafı, işken • orduları Samarkand nehrine yaklaş celerle öldürtmüş.» tılar; biri sağ, diğeri »ol sahile yerOlduğunu yazmıştır. Babür bunlaleşti. Aralarında bir ok atımından ra silâh kullanmak hakkına malik olfazla tnesafe vardı. Her iki amca mıyan başıbozuk muamelesi yapmış, oğlu, yanlarında dört beş atlı olduğu halka güzel bir ibret dersi vermiştir. halde birbirine müdebbirane yaklaş Uzan muhasaradan sonra: Sukut tılar; at üstünde, nehrin çakıllı geniş Muhasara devam ederken kış mevyatağında mülâki oldular. Gelecek simi geldi. O devrin âdetine göre tailkbatuusdı* Samarkand'ı zaptetmek til edilmesi lâzım gelen muhasara, için hareketlerini birleştirmeğe ve bilâkis devam etti. Babür, askerî diğer talipleri bertaraf etmeğe ka kıt'aları, havanın şiddetinden mu • rar verdiler. Bu mukavele mucibince hafaza için, kulübeler ve baraka • Samarkand, Babür'e kalacaktı. larla bir ordugâh vücude getirmişti. At üstünde siyasî mukavele: Altı ay devam eden muhasarada Samarkand'ın bütün levazımı tükenmiş1497 senesinin mayısında Babür, ti. Şehir nihayet teslim oldu. Bay müttefiki ile birlikte, Samarkand'a songor, iki üç yüz kişiden ibaret akkarşı yeni bir sef er açtı. Az zamanda raba ve dostlarile birlikte, açlıktan bütiin memleket payitaht mü» • yarı ölmüş bir halde, payitahtı ter tesna müstahkem mevkileri, dağ ketti. Babasının eski vezir ve nedimi ları ve ovalarile Babür'ün eline geçKunduz Valisi Kkorasan Şah tara ti. Küçük bir vak'a Babür'ün nizam fından kabul edildi. Khorasan Şah, ve disipline ne kadar ehemmiyet ileride, kendi arzusu hilâfına olarak, verdiğini göstermiştir ki, müstak Babür'ün mukadderatında da bir âbel büyük muvaffakiyetlerinin en mil o'icVtır. birinci sebep ve âmili bu nizampe On beş yaşında Samarkand restli?i olacaktır. Vak'a şudur: hükümdarı: Dispilin ve nizamperestlik : tşte, Babür henüz on beş yaşına Şehir halkı, muhasara edenlere girmemişken Samarkand şehrine hübir kolayhk olmak için, ordugâha kümdar oluyordu. Samarkand o zayakın bir mahalde, açıkta bir pazar manki Asya'nın en parlak beldesi kurmuştu. Günün birinde, bir ikindi idi. Yalnız Herat şehri şaşaa ve nüvakti, bir kargaşahk esnasında, pafuz îtibarile ondan daha yüksekti. zardaki esnafın tezgâhları yağma eBabür, Samarkand kalesinin üs dildi. Babür yağma edilen eşyanın, tündeki mavi saraydan güzelim şehri sahiplerine derhal ve tamamile ia • . hayretler içinde seyrederken bakınız desini emretti. Bu emir o kadar kat'î neler görüyordu: îdi ki ertesi günü, efradın elinde tek Mabadi var Ortamekteplerdeki tarih ve fen bilgisi tedrisatı bu seneden itibaren yeni usullere tevfikan ve Maarif Vekâletince bastırılan yeni eserler takip olunarak yapılacaktır. Tarih için kabul edilen eser Türk tarihi tetkik heyetinin ha zırladığı kitaplardır. Bunlar dört cilt teşkil ve bütün dünya tarihini ihtiva etmektedir. Bu kitaplar yeni tedris şeklinin ilk tecrübesi olarak okutturulacak, ders senesi sonunda Ankara'da tarih ve coğrafya hocaları için bir kurs açı • larak hem bu seneki tecrübelerin verdiği neticeler tetkik edilecek hem demuallimlere icap eden mütemmim malumat verilecektir. Fen bilgisi derslerine gelince bunlar şimdiye kadar f izik, kimya, hayvanat, nebatat, arziyat, eşya, dersleri diye hep ayrı ayrı kitaplarla okutuluyor, talebeye arala nndaki rabıta ve münasebetler izah edilmiyordu. Vekâlet fen bilgisi için Ame "riken mekteplerinin yeni usulünü kabul etmiştir. Bu usulün esası fenne ve tabiste ait bütün bilgi leri toplu bir halde ve amelî neticeleri hesaba katılarak okutmaktır. Bu esas dahilinde yazılan kitaplardan en mükemmeli tercü me ve tabettirilmiştir. Mekteplerde bu eser okutturulacaMır. 1 Habip ve Süleyman Ef. isminde iki genç îstanbul'a gelmişler ve burada tstanbul Vilâyetinin hima yesine sığınmışlardır. Vali muavini Fazlı Bey kendine müracaat eden bu gençlerin lisanlarından san'ata müştak, çalışmağa âşık ve ayni zamanda bikes ve himayeden mahrum olduklarını dinlemiş, bu iki efendinin tstanbul san'atlar mektebine kayıt ve kabullerini temin eylemek suretile onları sürünmek ten, açlıktan, mektepsizlikten kurtarmıştır. tşitiyoruz ki Gazî Antep Vilâ yeti tstanbul'da san'at tahsil eden şu iki gencin harçlıklarına ve le vazımı sairelerini tedarik etme Ierine yetecek kadar bir paranm tahsisine henüz hiç bir karar vermediği gibi mükerrer rica ve istirhamları is'afa delâlet edecek hiç bir harekette de bulunmamıştır. Bu mütevazi ve kimsesiz zavallı efendilerin tstanbul'da buldukları istinat ve himaye noktası kadar Gazi Anteb'in de kendilerine bir müzaheret temin eylemesi kabil değil midir, diye, Soruyoruz? Hariciye Vekili Ankara'ya dönüyor Vekil B. dün dişlerinin tedavisi ile meşgul oldu Hariciye Vekili Tevfik Rüştü B. dün disçi Sami Beyin muaye • nehanesine giderek dislerini tedavi ettirmiş, öğle yemeğini muhtelit Mübadele komisyonu Türk heyeti murahhasası reisi Şevkı Beyle birlikte Sami Beyin tnua • yenehanesinde yemiştir. Vekil B. öğleden sonra Tokathyan'da muhtelif zevatın ziyaretlerini kabul etmiş, akşam üzeri Rus Sefiri M. Suric ile görüşmüstür. Tevfik Rüştü B. dün akşam Bulgar Sefaret konağmda verilen ziya fette, onu müteakıp Ingiliz Se faret konağındaki müsamerede bulunmustur. Vekil Bey yarın Ankara'ya gidecektir. » ^>^ » Adliye veznesindeki ihtilâs davası Adliye Başveznedarı Celâl Be> 12694 lirayı ihtilâs etmek ve zimme tine geçirmek cürmünden dolayı mevkufen tahtı muhakemeye aîın • mıştı. Dün Celâl Beyin snuhakeme sine Ağırceza'da başlanmıştır. Celâl Bey, isticvabmda şunları söyle miştir: Yedi senedenberi bu vazifedeyim. O vakittenberi kasa muamelâtı hiç tetkik edilmemiştir. Yalnız Defterdarlık hazirr.ndan hazirana kasa mevcuduna bakmıştır. Kasa kayıt muamelâtının noksan olmasından belki bu paralar zimmette gibi gö rünmektedir. Hesabatı tetkik ettikten sonra cevap verebileceğim. Bu cevap üzerine muhakeme 5 teşrinisaniye talik edilmiştir. «Son Posta» gazetesinde intişar eden ve bir mektep muallimesini sınıfta ders okuturken dudağına boya siirer vaziyette gösteren bir karikatürden dolayı mezkur gazete aley • hine bir dava açılmıştı. Bu davaya dün Birinci ceza mahkemesinde başlanmıştır. Gazetenin neşriyat mü dürü Selim Ragıp Bey, bu karikatürde hakaret kasti olmadığını, alelâde bir resim olduğunu bildirmiştir. Müddeiumumî tecziye talebinde bulun muş, ve karar için muhakeme talik edilmiştir. Gerek askerlikte, gerek siyasette çok uzağı görerek hareket eden Japon'ların Mançuri'deki son harekâtı bir tesadüf eseri değildir. Belki bu memlekete iyice yerleşmek için a tılmış mühim bir adımdır. Japon'lar bu adımda muvaffak oldular. Man» tstanbul Vilâyeti Cumhuriyet bayçuri'de Çin millî hükumetinin nüfu ramında îstanbul'da yapılacak me zu altında bulunan Mareşal Çang'ın rasün için bir program tanzim et hükumetini, ordusunu, üssülhare miştir. Buna nazaran Vilâyette 29 kesini dağıttılar. Bunun yerine Manteşrinievvel perşembe günü saat çuri'nin en büyük eyaleti olan Ki 9,5 tan 10,45 e kadar devam etmek rin'de kendilerine sadık bir hükumet üzere bir resmi kabul yapılacaktır. vücude getirdiler. Bir kaç gün evvel Bu resmi kabule şehrimizdeki meb'us şimalî Mançuri'de ve Rus mıntakası lar, erkânı askeriye, devair rüesası, dahilinde bulunan ve Mareşal Çang'a Fırka ve cemiyetler heyeti idareleri, baro, malî müesseseler müdürleri ve taraftar mahallî hükumet dahi deverkânı, esnaf teşekkülleri iştirak erilmiş ve bunun yerine Japon'ların decekler, tebrikâtta bulunacaklardır. adamı olan bir Mançu cenerali tara « fından yeni bir hükumet vücude ge Saat on birden sonra Darülfünun tirilmiştir. Yeni hükumetin merkezi önünde yapılacak askerî merasim Rus mıntakasının Harbin'den sonra Kolordu Kumandanlığı tarafından en mühim beldesi ve şimalî Mançu tayin ve tebliğ edilecektir. Yapılacak hususî şenlikler ve şeh ri'nin en vâsi bir eyaletinin merkezi olan Tsitsikar şehrindedir. Bu su ri âyinler programı alâkadar daireretle Japon'lar Mançuri'nin hem şilerce tanzim olunacaktır. tstanbul zabıtası bu programların tatbikında malinde, hem de cenubunda kendiintizam ve inzibatı temin için emir lerine taraftar ve sadık mahallî bire» almıştır. hükumet vücude getirmislerdir. Ma hallî hükumet vasıtasile topladıkları Istanbul izcileri Ankara'ya asker ve polis ile memleketi idare gidecek ediyorlar. 29 teşrinievvel Cumhuriyet bay • Mançuri'de Japon askerlerine deramında Ankara'da yapılacak me miryolu mıntakalarma ve sevkülceys rasime iştirak için tstanbul'dan gidecek izciler pazartesi günü Anka cihetinden mühim noktalara çekil • ra'ya hareket edeceklerdir. Merasim mekten başka artık bir iş kalma • de bu sene Balkan devletleri mu • miştir. Japonya bilf iil Mançuri'de terahhasları da bulunacağı için geçit min ettiği bu vaziyeti hukukan ve resmi daha muazzam olacaktır. ahden dahi teyit ve takviye etmek için Çin hükumeti ile doğrudan doğtzcilerin iyi bir intiba bırakması için pazar günü bütün izciler tstan ruya müzakere etmek hususunda ısbul'da bir geçit resmi provası yapa rar etmektedir. Cemiyeti Akvamın caklardır. tavassutuna ve Amerika'nın icra et • Maarif Vekâleti izciler heyeUne tiği tesire rağmen Japonya Çin hü tstanbul lisesi müdürü Celâl Ferdi kumeti ile hesabını doğrudan doğ • Beyi reis tayin ettiğinden izciler An ruya görmek azminden vaz geçme kara'ya Celâl Beyin nezareti altında miş ve vaz geçmiyecektir. Bu mü gideceklerdir. nasebetle Japonya hükumeti nefsi Çin'deki menafi'ni dahi Çin Cumhuriyetine resmen tamttırmak istiyor. Çin hükumeti Japonya'ya karşı aczini bildiğinden mes'elenin hal ve Belediye reisi Muhittin Bey Belediye kanununun tadil edileceği hak faslını bilâkaydti «art Cemiyeti Ak kındaki haberlerin doğru olmadığını vama bırakmakta ısrar etmektedir. Fakat ne kadar ısrar ederse etsin bir söyliyerek demiştir ki: « tstimlâk kanununun bazı mad gün Çin hükumeti.ister istemez Ja delerinin tadilini zarurî görüyoruz. ponya'nın metalibini kabule mecbur olacaktır. Belediye istimlâk işlerinde müşkü lâta maruz kalmakta ve vakit kay • Lâkin Sovyet Rusya?n Japon'ların betmektedir. Bu hususta Daimî En Cenubî Mançuri'de iyice yerleşme cümen bir tadil teklifi hazırlıyacak • sine ve Rus mıntakası olan Şimalî tir. Mançuri'nin idaresinde nüfuz ve teBelediye kanununa tevfikan Be sir sahibi olmalarına razı olacak mı? lediye Bankası için varidatımızdan tşte burası şüphelidri. Aksayi şark yuzde beş hesabile senede 300 bin mes'elesinin en tehlikeli noktası da lira vereceğimiz doğru değildir. Bebudur. lediye Bankası için muntazaman vaMUHARREM FEYZt ridatımızdan muayyen kısmını ayı rıyoruz.» istimlâk kanunu tadil ediliyor Bir karlkatörden çıkan dava Hayvan sergisi Açılıyor Ayın yirmi altısında Dolma bahçe ahırlarında açılacak olan hayvan serpisinin hazırlıkları devam etmektedir. Tefrik heyeti tarafından dün hayvanların tefriki muamelesine başlanmıştır. Dün ancak at, ay gır ve taylar, Macar, Arap, yerli ve saire gibi cinslere ayrılmış, buniarın numaraları konmuş ve rçotlan verilaıiştir. Sergiye getirilen hayvanlardan atlar geçen seneki kadardır. Taylar bu sene fazladır. tnek ve Bu • ga olarak ta 50 60 kadar hayvan getirilmi«tir. Tefrik muamelesine pazar çünü aksamma kadar devam edilecektir. Inek, boga, katır, merkep, koyun ve saire gibi hayvanların da tefrik muameleleri yapılarak numaraları konduktan ve notları verildikten sonra bu notlar tasnif edilecek ve birinci, ikinci, iiçüncü, dördüncü ve befinci tayiıt edilecektir. Memur maaşları indirilecek mi? (Birinci sahifeden mabaiti Mahmut Saim tekrar meydana çıktı Mecmua ve gazetelere abone kaysarlar varidatı azalmiştır. Devlet dedı için kendi hesabına eşhas ve mümiryolları varidat getirmesi lâzım essesata müracaat eden meshur Mahgelen devletten muavenet istemek • mut Saim Efendi gene ortaya çık miştir. Mahmut Saim Efendinin bazı tedir. Diğer taraftan ihracatımız da müesseselere gönderdiği biletler yaeksilmiştir. tşte bütün bu vaziyetler kalanmış ve kendisi mahkemeye veyeni bütçenin masraf kısmında ta rilmiştir. sarruf icrasını bir zaruret şekline Mahmut Saim Efendi Türk Ocaksokmaktadırlar. Iarının borçlarmm sureti tediyesi Ankara 22 (Telefonla) Heyeti hakkında vaki neşriyat üzerine bir Vekile saat 4,5 ta İsmet Pş. Hz. nin takım biletler bastırarak bazı mü riyasetlerinde toplandı. Bu içtimada esseselere göndermiştir. Bir müessegene Avrupa seyahati etrafında mü seye gönderîlen ve polisin eline geçen zakereler cereyan ettiği anlaşılmakbu mektuplardan birinde şunlar yatadır. zıhyor: «Mülga Türk Ocaklarının borç Heyeti Vekile önümüzdeki pazar larınm tedivesi için tertip edilen kongününden itibaren 932 bütçesinin tetser biletlerinden bir adet gönderil kikına başlıyacaktır. miştir. Beledi olan 150 liranın hamil 932 masraf bütçesinin 1015 milvarakaya teslimi rica olunur.» yon noksan olacağı muhakkak bu Bu münasebtle Vali muavini Fazlı lunmakla beraber yapılacak tasarBey bir muharririmize şunları söylerufun nerelerden temin edileceği miştir: ancak bu içtimalardan sonra anla • «Biz her hrngi konser veya müşılacaktır. samere do!av>?ile elden bilet satışını Memurin maaşlarında tenzilât ya sureti kat'iyedc menettik. Binaena pılacağı haberini kaydı ihtiyatla kar leyh bu kabil dolandırıcıları derhal polise haber vermelidir. Esasen gaşılatnak lâzımdır. zetecilik yapabi'eceklerin ellerine de Alâkadarlar bu tedbirlerin en son Vilâyetçe musaddak vesikalar verildüşünülecek bir tedbir olduğunda mistir. Aksi hareket edenler hemen müttefiktirler. polise ihbar edilmelidir.» Belediye 932 bütçesinin hazırlanması için şuabata emir vermiştir. Geçen sene bütçenin ihzarı geciktiği iNüfus Müdiri Umumisi Akif Bey çin bazı işler teahhur etmişti. Bele dün Vilâyete gelmiş, Vali muavini diye bu seneki bütçenin gecikmemeFazlı Beyi, tskân müdiriyetini ve sine çalışacaktır. jandarma kumandanlığını ziyaret etBu seneki bütçe varidatında temiştir. nakuslar görüleceği tahmin edil mektedir. Bazı vergilerin azaltılmasından mütevellit varidat tenezzü Vali Muhittin Bey Vilâyet ve Be * lünün bu sene de devam edeceği lediyeye ait işleri takip için yarın tahmin olunmaktadır. Bunun için Betekrar Ankara'ya gidecektir. lediye önümüzdeki senede masari • fatta azamî derecede tasarruf yapmağa karar vermiştir. Yol parasına ait ikinci taksitin 8denme zamanı geldiği için tahsil şubelerine bu hususta emir verildiğini Yeni stadyom inşası için Bele yazmıştık. Bazı yerlerde birinci tak diyece tetkikata devam edilmektedir. sit te henüz almmadığından bu defa İki, üç aya kadar inşaata başlanması bu gibi yerlerden her iki taksitin de muhtemeldir. Belediye bu sene için stadyoma 40 bin lira ayırmıştır. Febirlikte tahsili bildirilmiştir. derasyon da 20 bin lira verecektir. Belediyede tasarruf NOfus müdiri umumîsi Haliç Şirketinde Zarara rağmen faaliyet devam edecek Haliç Şirketi heyeti umumiyesi otobüs rekabeti yüzünden zarar eden şirketin vaziyeti hakkında kat'î bir karar vermek üzere bun< dan bir ay kadar evvel fevkalâde bir içt'.Tiaa çağırılmış, fakat ekseriyet temin olunamamıştı. Bu ictima dün tekrarlanmıstır. Heyeti umumiyede müzakere pek kısa sürmüş, neticede vazi yetin ıslahını temin edecek ted birler için hükumetle temasta bu« lunmak üzere meclisi idareye salahiyet verilmesi kararlaştırılmış« tir Şirketçe bundan evvel Belediyt} nezdinde müteaddit teşebbüslerde bulunulmustur. Şehir mecli sinin önümüzdeki içtima devre sinde bu mes'ele mevzuu bahsedi» lecek ve Belediyenin şirkete ya pabileceği muavenetin hududu tesbit olunacaktır. Diğer taraftan meclisi idare aldığı selâhiyete istinaden yeniden tetkikat yapacak ve hükumete de müracaatta bulunacaktır. Heyeti umumiyenin dünkü kararı şirketin devamı faaliyetinl istilzam eder mahiyette olduğundan bu hususta azamî gayretle çahşılacaktır. Vali Bey Ankara'ya gidiyor Yol parası taksitleri Yeni şehir stadyomu Rumca olarak intişar eden «Tipos» gazetesinin Vilâyetçe seddedildiği yazılmış ise de bunun asıl ve esası yoktur. Bu gazetenin vaziyeti hukukiyeleri yeni matbuat kanununa uyğun olmıyan bir, iki muharririni değiştirmiştir. Tipos gazetesi kapatılmadı Son zamanlarda Belediyece ya pılan teftişlerde bczuk terazi ve bas küllere tesadüf edilmiştir. Bunların maalesef bazı maruf mağazalarda bile kasten bozulduğu anlaşılmıştır. Belediye bunları şiddetle tecziye edecektir. Bozuk teraziler Etibba Odasının yeni idare heyeti Yeni heyeti idare ilk içtimaında Geçen hafta intihap olunan Etibba Odası yeni heyeti idaresi dün ilk içtimaını aktetmiştir. Bu içtimada reis, kâtip, muhsebeci ve veznedar intihabı yapılmıstır. Riyasete Jevfik Sa> j lim Paşa, kâtipliğe operatör Murat, muhasebeciliğe Neş'et Osman, veznedarhğa doktor ömer Lutfi B. ler intihap olunmuşlardın. Vakit refikimiz «Vakit» refikimiz, dün intişar ha« yatmın 15 inci senesini idrak et • miştir. Refkimizi tebrik ve müfit neşriyatında devamı muvaffakiyetini te* menni ederiz.