21 Ağustos 1931 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 2

•J) ATTILA Muharriri: Marcel Bfion Miitercimi: Mustafa Namtk 117 l r Cumhuriyet ^ 2i ; . 1Ç' 1 • •«*» Sehir ve memleket haberlerf tstanbul itfaiyesi ıslah ediliyor Siyasî icmat Macaristan'da kabine tebeddülu Fritz Lang Alman rejisörü İstanbuLu geziyor San'atkânn intibaîarı Belediyeye 100 bin lirahk Attilâ'nın muharebeden aldığı dersler örduBunu tensik kambiyo geldi edccek, yeni silâhlarla techiz edecek, harp usullerini değiştirecek Aetius ve Roma'ltların nankörlüğü Bundan sonra harpte faydasız ve kuru kalabalıktan ibaret bir takım unsurlari beraber götürmi yecekti. Adeden kalabalık ol miyan, harp ve darbe alışkın bir ordu bu karma karışık kalaba lıktan daha müeıair olurdu. Attİlâ'mn ıılahatı Attilâ büyük orduyu Tuna boyuna getirdi ve orada kışlamasını emretti. Bu esnada Hün Kralı ordusunda yapacağı ısla hat ve tensikat işlerile meşgul oluyor, onları tatbik etmeğe ça lışıyordu. Bu tensikat esleha mes'eleıine ve ayni zamanda harp usullerine aitti. Bu ıslahat ve tensikatın müs mir olabilmesi için acaba ne kadar zaman geçecekti? Attilâ bunu hatırına bil getirmiyordu. Onun nazarında zamanın hiç bir ehemmiyeti yoktu. Hün hükümdarı hayret ve takdire şayan bir kaygusuzlukla önünde, hudut SUK bir istikbal görüyordu. Aetiut'un avdeti. Hün'ler Rhen nehrini gerisin şreriye geçerken. Aetius, muzaf fer kıtaatının başında Raven'e avdet ediyordu. Vatandaslarının nankörlüçüne vâkıf oldugundan, şevki zaferle kartılanmıyacağını biliyor, şan ve şeref yerine hakaret görece çini hatırına getiriyordu. Fakat onun vicdanı müsterih idi. Vazifesinî yapnvs ve bihakkm muzaffer olmustu. Bu, ona kâfi idi. İmprator Valantinien'in kendisine Grösterdigi soğuk muameleden mütehayyir olmadı. O RomaMıIarın mizacına ve nankörlüğüne vâkıftı. tmprator Attilâ'nın galebesi takdirine tehassiı! edecek müthiş vaziyeti hatırına bile getirmemisti. Hün hükumdarının muzafferiyeti: Gol'ün kavbolmasını, ttalya* nm îstilâ edilmesini, Raven'in zaptını, Roma'nın yağma ve ha rap olmasını, hülâsa împaratorluğun tamamen mahvım intaç e • decek idi. Aetius'un rakipleri, Attilâ'nın korkunç bir rakip ol madığına fmparatoru inandırmışIardı. Guya, Aetius'un ihraz et • tigi zafer fevkalâde bir muvaffakiyet oimadığını iddia ediyorlardı. Zaten roeydan muharebesini kazanan Aetius değildi. Asıl zaferi temin eden kuvvet, hakikî kıymetleri malum olan Vizigol'lar yahut Merove'nin kumanda ettiği Frank'lar değil mi idi? Aetius'un rakipleri hep bu garezkâ • rane mütalealarla onu İmparatorun nazarından düşürmeğc uğ raşmışlardı. O derecede ki, o bahadırların yanında, Aetius bir salon cenerah menzilesine indirilmek istenilmiş, entrikacı bir kumandan gibi gÖsterümeğe çalışılmış idi. Mabadı var Dün hâdise yerleri derhai tecrit edildi Fennî teveffük sebepleri Attilâ, Roma'hlarla çarpışır ken onlarda muşahede ettlğl fennî tefevvük sebepîerini ordusu na tatbik etmeğe karar vermiş ti. Filhakika Roma'lılarda es leha, fennî harp ve buna mümasil tefevvük sebepleri çoktu. Diğer bilcümle göçebeler gibi, Atti lâ da süvari kuvvetinin tefevvükünii münakaşa kabul etmez bir hakikat gibi teiâkki etmiş idi, buna sarsılmaz bir kanaati var dı. Fakat son muharebeler esna•ında Romah'larm zırhlı, kuv vetli ve bir duvar gibi seyyal piyade kuvvetlerinin ne kadar harp ve darbe daha uygun olduğunu anlpmıştı. Bir takrnı süvari alaylar lâğvedilerek yerine piyade kuvveti ikame edilecek olursa hayvanatın kuru ot ihtiyacına nv'tealHk olan mühLıı ve müş kül mes'elede kendiliğinden hal ve fasledihniş olurdu. Hün hü kümdarı müstahkem şehirler muvacehesinde yeni yeni taarruz •illhlarına ihtiyacı olduğunu farketmişti. Ezcümle mıncımk ve buna mümasil hücum vasıta larının istimali zaruretini tamamile anl&mıstı. Attilâ Asya gö çebelerinin, yahut Cermen'lerin tatbik etmehte oldukları sevkülceyşten başka bir sevkülceyş öğrenmişti. Bu sevkülceyşe göre muharebe, hesap ve kitaba mü»teniden inceden inceye hazır Unmış fennî ve kat'î bir işti, Attiia, Roma imraratorluğunun iptidaî ve beceriksizce diplomasi «ine karşı ^ n ^ derece faik bir miizakereci ve yüksek bir siya setH ovunları tatbik ederek siven^t*»r> tefevvük edebiliyordu. Fakat harp usulünün Roma'nın mahirane, an'anevî, tecrübeye müstenit manavraları muvacehesinde cok bavağı ve kaba ol dupu filen sabit olmuştu. Ro ma'nm usulü harbi, bir makine gibi bizatihi işliyen ordunun intizam! sayesinde fazla kıymeti olmiyan cenerallere bile muvaffakiyet teminine kâfi geliyordu. Attilâ, takdir ediyordu ki, artık göcebelerin usulü harbini, lev kuîceyş ve tabiye tertibatını değiştirmek zamanı gelmiştir. Muzafferiyet için o kadar fazla kalabalık bir orduya ihtiyaç yoktu. Attilâ fazla asker toplamakla hata etmiş olduğunu anltyordu. Orduda beslenecek neferler, atlar lüzumundan fazla idi. Arabalarda da pek çok kadınlar vardı. Bunlarm da iaşesi ayrı bir gaile teşkil ediyordu. Hün hü kümdarı payitahtı, Etzelburg etrafında gayrimuharip halkın ve kadınların harp esnasında ikamet etmeleri için ahşap ve taş dan binaları havi büyük bir belde vücude getirmeği düşünüyordu. Belediye hükumetten mühim işler için kambiyo istemişti. Dün hükumetten Belediyeye 100 bin lirahk kambiyo gelmiştir. Bu para kâmilen itfaiye levazımına tah sis olunduğundan derhai sarf ı için teaebbüsata başlanmıştır. ttfaiyeye yeni arabalar ve levazım alı nacaktır. Belediye hükumetten cem'an 2,700,000 lirahk kambiyo iste miştir. Bunun 2 milyon lirası Gazi köprüsü içindir. Fakat bu para nm bu sene için ancak bir kısmı verilecektir. Mütebaki 700 bin lirahk kambiyonun 200 bin lirası mekteplere ait levazım mü'bayaaaına, 200 binlirası hastanelere ait levazıma, 100 lirası itfaiyeye ve mütebaki 200 bin lirası da sair belldî ihtiyaçlara sarfolunacaktır. Geçenlerde de Belediyeye muhtelif if ler için 50 bin lirahk kambiyo gönderilmişti. Bu para Be lediyece derhai sarfedilmiştir. Bu paranın bir kısmı ile alınan benzin bittiğinden sokaklar sulanamamaktadır. Belediye ilk gelecek kambiyo ile benzin almağa karar vermiştir. Fritz Lang Cumhuriyet objektlfi karsısında Evvelki gün şehrimize gelen meşhur Alman sahne vazii M. Fritz lang, refikası Mm. Theo von Harbon ve Alman romancısı M. Norbert Jaques dün şehrimizin şayani temaşa yerlerile müze ve camilerini gezdikten sonra Ayasofya camii avlusunda oturmuş ve alaturka birer kahve içmişlerdir. M. Fritz Lang ihtisasatını bir muharrlriraize şöyle anlatmıştır: « fstanbul'un güzellîğînî harîkulide tâbirile ifade edebilirim. İleride memleketimle tstanbul araıında telefon muhaberesi bile yapılabileceğini öğrendim, çok memnun ol • dum. tstanbul'da şayani hayret bir terakki eseri gördüm. Bu, sizin lehinize büyük bir kazançtır. tstan bul'a filim çevirmek için gelmiş değilim. Maksadım ayni zamanda burasını zevceme de tanıtmaktır. ts tanbul güzellik ve iklim itibarile emsalsiz bir san'at şehridir. Bilhassa rast geldiğim kadın ve erkek Türk tiplerinin beyaz perde üzerinde çok canlı tesirler yaratabilecek kudret ve kabiliyette olduğu fikrindeyim. Şayet bir Türk filmi yapabilirsek bu millî ve mahallî tiplerden azamî surette istifade etmek tasavvurun dayız. Ancak burada lâzım gelen evsafı haiz stüdyo bulunmaması yüzünden filmimizin yalnız haricî aksamını burada çevirebileceğiz.» M. Fritz Lang camiler hakkın • daki intibaını da şu sözlerle anlatmıştır: « Ayasofya, Süleymaniye, Sul tanahmet, Valide camileri gibi san'at eserleri önünde takdir ve perestiş hisleri duymamak kabil değildir. Fakat benim samimî kanaatimi so rarsanız en ziyade beğendiğim Rüstempaşa camisidir. Bu, benim ruhumun ifadesidir. Kariye camünin tezyinatını da çok severim.» Mm. Theo von Harbon Fritz Lang da: « Yazık, Ayasofya camii gibi güzel abidelerinizin nazari dikkati calip kuvvetli birer resîmleri yok. Bu, büyük bir noksandır» demiştir. Bina ruhsatı Uç ve daha az katlı binaların inşası için kaymakamlıklar heyeti fenniyesi tarafından verilen ruhsatiyelerin merkez heyeti fenniyesi tarafından tasdik edilmesi takarrür etmiştir. Bazı şoförlerin saatleri müşterilere bilhassa seyyahlara gösterme den derhai kapatarak fazla para istemekte oldukları gorülmüştür. Bu kabil şoförler hakkında takibat ic l rasına başlanmakla beraber sey yahların ekseriyetle gittikleri yer lerde bunları kontrol etmek üzere memurlar bulundurulması takarrür etmiştir. Taksilerin kontrolu Belediye bötçesinin tevzini Belediye Daimî Encümeni yeni tadil edilen bütçeyi tevzine başla mıştır. Son vergiler dolayısile bütçenin varidat kısmı tenakus etmişti. Buna mukabil bazı masraflar da azaltılmıştır. Belediye bütçeyi tevzin ettikten sonra tekrar Ankara'ya göndererek tasdik ettirecektir. Belediyede maaşlar Belediyede baremin tatbikı üzerine bazı memurlarm maaşı arta cağı yerde azalmıştı. Fakat Belediye bunlara hakkı müktesipleri dolayısile eski rnaaşlarını vermekte idi. Fakat yeni bütçede bu müktesip haklar için para tahsis olunmadığından Belediye eylulden itibaren bunları da vermiyecektir. Yalnız Heyeti fenniyedeki mühendislerin bu müktesip hakları bir sene daha verilecektir. Boğazkesen caddesi yapılıyor Belediye Topane'den Galatasa ray'ına çıkan Boğazkesen caddesini tanzim ve ıslaha karar vermiş ve lâzım gelen tahsisatı bulmuştur. Bu yol bütün Bebek ve Galata saray'dan gelen otomobillerîn Beyoğlu'na çıktıkları bir yol olduğu gibi Topane'de Yolcu salonundan çıkan ecnebilerin de Beyoğlu'na çıktıkları yoldur. Rus amelesi 350 kişlik bir kafile Istanbul'a geliyor Eylulün birinde 350 Ruı amele sinin Rus bandıralı Ukrayna vapurile şehrimize gelecekleri haber alın mıştır. Rus amele sendikatı tarafından tertip edilen bu seyahat ehemmiyeti mahsusayı haizdir ve ilk defa olarak böyle bir Rus amele seyyah kafilesi Avrupa memleketlerine seyahat etmektedir. Rus amelesi şehrimizde üç, dört gün kalacaklardır. Bu müddet zarfında bazı merasim yapılacaktir. Merasim programı Vilâyetle Sovyet konsoloshanesi tarafından müşte reken hazırlanacaktır. Rus'lar şehrimizde bulundukları müddetçe müteaddit reemi kabuller yapılacak ve ziyafetler verilecektir. Rus sefiri Suriç Yoldaş seyyah • Iarın istikbalinde hazır bulunmak ve sefaretane binasında bir resmi kabul yapmak üzere yarın şehirimize ge lecektir. Darülbedayi^in ıslahı Belediye^ idarede tadilât yapmağa ve fiatları indirmeğe karar verdi Belediye daimî encümeni Da» rülbedayi hakkında esash surette tetkikata başlamıştır. Bu sene Darülbedayi idaresinde bazı deği şiklikler yapılacaktir. Müesseseye müşterilerin fazla reğbet etme • dikleri nazarı dikkati celbetmiştir. Belediye Darülbedayi'in kalabalık olmamasının sebebini fiatların pahalı olmasına atfetmektedir. Bunun için f iatlerm tenzili esas itibarile takarrür etmiştir. Daimî encümen bu hususta encümen azasmdan eski Darülbedayi müdürü Suphi Beyi tetkikata memur etmiştir. Evvelce yapılan zabitan ve talebe geceleri fazla rağbet gördüğünden ten2İlâtlı başka geceler de ihdası düşünülmektedir. Ezcümle bir halk gecesi ve birde lüks gecesi ihdas olunacaktır. Maamafih zabitan ve talebe geceleri fiatları eskisine nazaran daha ziyade tenzil edilecektir. Loca fiatlarında da bazı tadi1 lât yapılacaktir. Evvelce iki sınıf loca vardı. Badema localar bir | kaç sınıfa ayrılacaktır. Bu me • I yanda lüks localar da ihdas olu nacaktır. Maamafih Belediye şimdilik Darülbedayi müşterileri hakkında tetkikat yapmaktadır. Eğer ten • zilât yapıldığı takdirde müşteri Bari Sergisine iştirak ediyoruz Altı eylulde Bari şehrinde açılacak olan beynelmilel Şerk nümune panayırına memleketimizden 15 müessese iştirake karar vermiştir. Tacir'.erimiz ağustosun 27 sinde vapurla hareket edeceklerdir. lhracat ofisi tacirlerimize mü > zaherette bulunmak ve teşhir edile cek mallara nezaret etmek üzere Ofis raportorü Âkil Emrullah Beyin de beraber gitmesini tensip etmiş ve keyfiyeti tktisat Vekâletine bil dirmiştir. Yangın sigorta müddetleri bitti Kavun ihracına başlandı Avrupa'ya ilk defa olarak Uzunköprü'den kavun ihracına iki gün evvel başlanmıştır. Leziz ve nefis kavunlarımızın Avrupa'da çok rağbet göreceği tahmin edilmektedîr. lerin ziyadeleşeceği tesbit olunursa esash tenzilât yapılması mü nasip görülmektedir. On senedenberi Macaristan'ın mu kadderatını muvaffakly«tl« tdara eden Başvekil Kont Bethlen nagihanî olarak istifasını Nalbi Saltanat Amiral Horti'ye vermiştir. Bu istlfa yalnız Macaristan'da değil, belki bütün Avrupa'da heyecatı uyan Bir müddettenberi şehrimizde dıracaktır. Çünkü Merkezî Avru devam eden tifo vukuatı biraz apa'da istikrarı temin eden nadlf sizalmışken dün yeniden iki vak'a malardan biri de Kont Bethlen'dl. zuhur etmiştir. Vak'alann biri Harbi umumiden en aiyad« *i* Balıkpazar'ı, diğeri Sirkeci mınyanlı çıkan millet Macar'lardır. Vatanlarının onda birisini kaybettiler. takasındadır. Bu mıntakalar derMilyonlarca Macar'ın kesif bfa* su hai tecrit edilerek civarda bülu • rette sakin buhınduğu jrerler ecnebi nanlar mecburî tifo aşısına tâbi boyunduruğu altına konulmuştur. tutulmustur. Müsapların her ikisi Trianon muahedesi kadar haksız de amele sınıf ına mensuptur. Vuve gaddar bir vesikai sîyasîye yok kuat nisbeten azalmış olmakla tur. Memleketi parçalanan ve mil • letSn ırilhim bir kıstnı ecnebi tdar*beraber bir taraftan seyyar aşı sinde kalan ve ordusu son dare memurları, bir taraftan da yeni açılan beş yerdeki aşı istasyonları cede tahdit edilen ve memleketin ik> tisadî menabii hariçte bırakılan ve aşı tatbikine devam etmektedir. bunlardan başka gayet ağır tazmiFakat aşı istasyonlarına yapılan natı harbiyeye mahkum edilen Mamüracaatler çok azdır. Hatta BeCar milleti pek feci bir vaziyete düş> müştü. şiktaş'takine açıldığı gündenberi Macar milleti Avnıpa'nın en ytik« henüz kimse müracaat etmemişsek milletlerinden olmakla beraber tir. Asya'dan felmiş yabanci bir ırka mensup olması kendisini Avrupa'Il milletler arasında pek bigân« bırakmıştı. Macar milletinin şaşırmış olduğu bu anda (Bela Kun) un burada bir de bolşevizm rejimini tesîs etmiş olfstanbul Ziraat ve Baytar Müdi ması memîeketi büsbütün harabiye riyetlerinin yeni kadrosu dün tebliğ »evketmist?. Macar'lara, tarihlerinîn edilmistir. Yeni kadroda ehemmiyet bu en karanlık günlerinde yegâne Ii hiç bîr tebeddül yoktur. teveccüh ve satnimf teettür gösteren millet TUrk'Ier olmuştur. Kont Bethlen bolşevik inkılâbından sonra Bir tavzih memleketin resikârına geçerek Geçen günkü nüshamızda Muhas pek fevkalâde dirayeti ve iktidarı sasati Zatiyeye ait bazı haberler ver sayesinde Macariatan'ı mütemadiyen halâsa doğru sevketmiştir. Muma • miş ve bu haberlerin ait olduğu da* ileyh ttalya ile sıkı dostiuk ve tn irenin en büyük âmîri sıfatile Mungiltere ile iyi münasebat tesis ede • tazam Borclar Müdürü Hümi Beyin rek Macaristan'ı siyasî infirat ve resmini de koymuştuk. Hilmi Bey bu mahsuriyetten kortardı. Esash bîr haberlerin kendisine atfedilmesi ihhükumet fırkası vücude getîrerek timalinden çekinerek gazetemize dahilî siyasette istikrarı temin ey müracaatle kimseye beyanat ver ledi. Son günlerde Macaristan'ın ma> mediğini ve keyfiyetin bu suretle neş ruz bulunduğu malî müşkülâtı ha* rini rica etti. Halbuki biz, esasen ricten beş milyon İngiliz lirahk bir kimseye atfen beyanat yazmadığıistikraz alarak bertaraf etti. mız îçin bunun tavzihini bile zait Maahaza bu muvaffakiyetlere rağ görmekle beraber müdür B. in ar men mumaileyh muhalif fırkalarm haksız bir surette şiddetlî hücum zusunu yerine getirmek için bu satırları yazıyoruz. larına maruz kalıyordu. Macaris tan'ın halâskârı olan bu zatın istî fası ne Naibi Saltanatın, ne de milUmumî Hapisanenin müdürü ve letin itimadını kaybettiğinden ileri gayyur doktoru lbrahim Zati Beyin gelmemiştir. Belki on senelik ürücü ve yorucu mesainin vücudünü yıp • himmetile açılan Hapisane mekte binde okuyan mahkumiar, derslerde ratmış olması istifasına bais olmuştur. Yeni Başvekilin Hariciye Na muvaffakiyetle ilerlemektedirler. zırı Kont Korvi'nin olacağı şüphesiz Ders harici olan mahkumlarda da dir. Kont Bethlen'in arkadaşı olan bu okumağa büyük arzu varsa da vezatın kab<nesi Macaristan'ın ne hasaitsizlik dershanenin tevsiine imkân ricî, ne de dahilî siyasetini değiş • vermemektedir. İbrahim Zati Bey tirmiyecektir. bunlar için bir kütüphane tesUini MVHARREM FEYZİ faydalı bularak teşebbüse geçmiş ve kendisi 40 cilt kadar kitap hediye etmiştir. Kitapçı Sudi Bey de yardım vadinde bulunmuş. bir kaç yüz kitap temin edilmistir. Kitaplar ahlâk, hıfzıssıhha, tarih, coğrafya ve seyahate ait eserlerdir. Cinaî romanlar ve aşk kitapları yoktur. Yakında Dün Gayrimübadiller Cemiyeti Kekütüpanenin küşadı yapılacaktir. yeti idaresi içtima etmiştir. Cemi • yet reisi Celâl B. teşkili mutasavver Bir kaç gündenberi şehrimizde gayrimübadiller şirketinin cemiyet bulunan Maliye Müsteşarı Ali Rıza için bir ideal olduğunu ve bu fikir Bey tedavi için Vişi'ye gitmiştir. üzerinde çalışılacağını bir istimzaca cevaben söylemiştir. Dün Gayrimübadiller Cemiyeti tktisat Vekâleti Fen Müşaviri Süreyya Tahsin Bey vebayi bakarî a heyeti idaresinde bu şirket mes'elesi şısı hakkında Pendik serum darülisde mevzuu bahsolmuftur. tihzarında tecrübeler yapacak olan Cemiyet bUtün gayrimübadillerln sekiz kişilik komisyonla birlikte çaişlerile iştigal için teşekkül ettiği, bu lışmak üzere şehrimize gelmi.ştir. şirkete iştirak mecburî olmayıp bazl Yeni usul bir serum aşısı bu heyet gayrimübadiller in hariç kalmatı tatarafından tetkik edilecektir. biî bulunduğu cihetle şirketin ce • miyet haricinde ayrıca bir teşekkül Uzun müddettenberi Necat Bey is suretinde vücude g«tirilme»l bilittiminde bir tacir tarafından Taksim'de f ak kabul olunmuş, ve bunun için bir Ayaspaşa'da yaptınlmakta olan Park proje ve nizamname hazırlanmau heyeti idare azasından Mustafa AOtel'in resmi küşadı dün saat 17 de rif, Mehmet Ali, Faılı N«cip Bey İcra icra olunmuştur. havale edilmistir. Küşat merasiminde şehrimizin tanınmış simalarile Türk ve ecnebi Proje ve nizamname tabettirillp gazetecileri bulunmuştur. gayrimübadillere tevzi olunacak, Park Otel şehrimizin en lüks o hissedar kaydina başlanacak» kâfi tellerinden birîdir. hissedar kaydolununca bir içtima aktile meclisi idaresi intihap olu • narak bankalarla müıakerata f;irl* Yangın sigorta müddetleri 19 tem şilecek, şeraiti en muvafık görülfn rnuzda hitam bulmuş ve görülen lübankaya şirket muamelâtı naktiyesi 2um üzerine müddetin 14 teşrini evvele kadar temdîdine karar veril tevdi olunacaktır. mişti. Bono tevziaü Iktîsat Vekâletinden sigorta tet Bono tevziatı dolayısile GayrîmUkikat heyetine gelen bir emre naza badiller Cemiyeti bu hafta içlnde ran yangın sigorta tarifelerinde yabir heyeti umumiye îçtimaı aktede • pılacak tadilât ve tashihatın azamî cektir. 25 eylule kadar ikmal edilmesi bilBu içtima her altı ayda bir yapıdirîlmektedir. Bu sebeple sigorta lan mutat kongredir. Fakat bu sr.'er tetkikat heyeti iki haftadanberi haftada üç gün ictima ederek yan bono tevziatı dolayısile mutat za gın tarife Ucretlerlni tetkike başla tnandan bir mUddet evvel aktetlt ^ mıştır. lcuektir. Gene iki tifo vak'ası görüldti Ziraat ve Baytar müdinyet leri kadrosu Hapısanede bir kütüphane Gayrimübadiller Şiı ketin teşkili için bir heyet seçildi Maliye müsteşarı Vişi'ye gitti Yeni bir vebayi bakarî aşısı Yeni bir otel açıldı