2 Haziran 1931 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

SEKiZiNCi 5ENE No. 2538 'Ba^muharrtrl w •*•*••!•«••••••**. Y U N U S INIADt İDAREHANESİ: {" : Itmuııııuııiijıııuc ljr\iiituk tlaııvı j'Telgraf: fstanbul Cumhurivet \ \ Posta kutusu: >° 246 j T o İ A f r t r t • Başmuharrir • 22366 1 C l C I U n . Tahrlr müdürü < 23236 İdare müdüru 22365. Matbaa 20472 Cu m h u riyet Meclise hararet verecek iki takrir SALI 2 HAZiRAN 1931 ABONE ŞERAİTİ DET İTÜRKİYE İÇİN HABİÇ İÇİN 1 t Seneliği : 1400 Kr.' 2700 KrJ 6 Ayhğı : 750 Kr.' 1450 "Kx+\ 3 Aylığı « • • • »• • • « • « * •«• * « » • * « • • • •* • • •• ••• «« •• * •«• 800 Kr.'l ^5 NUshası her yerde* Knra^nr IIIMIIIIIIIIIIMMIIIIIIMIIHIMIMIIIIIIIIIIIIIIIIIMIIIIIIIIIIIIIIIIIIIMIIIIIIMIMIIIIIIII Meclisin Perşembe Içtimaı Hararetli Olacak Cihan buhranı Nasıl Halledilebilir ?. [Sınai, iktisadi ve mali işler içinde yuğurulmuş olan tnuhte rem dostumuz Belçika'lı Geor ges Mascart'ın cihan buhranım ve onun halli çaresini kendi gö rüşiine gö're tasvir ederek «Cumhuriyet» için yazdığı makcdeyi memnuniyetle dercediyoruz:] Bruıeües, vıaıjıs 931 Umumî harbi müteakip ve pek cok sebeplere istinaden her tarafta herkes mes'ut ve miitemadi bir faaliyetin nişanesini verecek olan uzun bir devreye intizar ediyordu. Hiç şüphe yok ki ihtiyaçlar ve arzular dünyanın bir çok memle ketlerinde kendini gösteriyordu, ve her yerde misli görülmemiş bir a zim ile bu ihtiyaçlarının tatmini esbabına tevessül edildiği gibi medeniyetin hayır nişanesi olan huzuzatından istifade edilmeğe de şitap ediliyordu: Fakat gayrimuntazar bir mânia, bu hareketi birdenbire durdurdu: Bütün mahsulât ve mamulâtm fev kalâde bir surette tereffüü fiatı. Bu hale rağmen alıcıları durduran; ne fiatların yükselmesi ve ne de para tedariki müşkülâtı oldu. Altının milletler arasmda tevzii mes'elesi ilk defa nazari dikkate çarpıyordu. Dalga azami haddini aşmıstı. İtibarlarjn tahdit ve taksiri, büyük bir sür'atle neticelerini verdi. 1919 ve 1920 senelerinde bir darlık görüldü ki bugünkü vaziyete az çok müşabeheti vardır. Bu sırada da dalga. haddi asgarisini bulmuftu. Simdi de yeni şeraite intibak e den bir takım tedbirler alındı. O cumleden olarak bu vaziyette altın içinde boğulmuş halde olan Amerika her tarafa krediler açtı Surada burada gümrük rüsumunun tezyidi suretîle ithalâta mânialar ihdasına çalışıldı. Ingiltere gibi hadisata karşı lâkayt ve hareketsiz kalmak istiyen memleketler işsizlik afetini tanı • makta gecikmediler Evrakı naktiye matbaaları faaüyete geçerek ortalığı zahirî bîr servet hayali veren kâğıt paraya boğdular. Bu halin neticesi olarak ücurat ve maaşatın yükselmesi is sahasına rağbetin alabildiğine artmasını mucip oldu. Ar tık Amerika daimî bir refah ve servet teranelerini yükseltiyor, ve bu teraneler her tarafta gıptalarla tekrar olunuyordu. Dalga çayritabiî bir sabun köpiiğü teşkil ederek yükseldi. Bunun sebebi ne idi: Kredinin gittikçe mıitezayit uzun vadelere surülmesi ve adedi daima artan muhtelif esvava teşmîl edilme3İ. Hiç şüphesiz bu da!ga nasıl olsa kırılaraktı 1930 senesi unutulmıyacak olan bu fevkalâde hâdiseye sahit oldu. Simdi herkes kendı kendine bu dalga ne vakit yeniden ydkselecek, diye, soruyor. Hatta bazıları, daha bedbin; kendi kerdilerine artık bu dalganm acaba bir daha yükselmesi ihtimali var mıdır, diyorlar. Şimdi irat edeceğimiz sual şudur İktisadi dalgaları düzeltmek ve ya hut hiç olmazsa 1920 ve 1930 sene lerinin sahit olduğu çok feci sad melerin hnünü almak için bu dal gaları tahdit etmek mümkün mii dür? Şurası ehemmiyetle nazari i tibara ahnmahdır ki bu sadmeler den en ziyade müteessir ve muta zarrır olan zavallı saf halkın güç lükle biriktirdiği paralardır. Zen gin olmak ve mümkün olduğu ka dar «c zatnanda ve nasıl olursa ol suıv z&ngin olmak beşerî bir hâdi «edfr. Ufnumî karpten evvel bu hu susta îmkânlar pek azdı. Umumî Tıarp bu îmkânları çoğalttı. Harp sonu îse zengin olmak imkân ve fır satlarını katkat arttırdı. iktisadi dalgaların şiddeti bu vaziyetin bir netîcesi olmaktan hali değildir. Istihsal vasıtalarının inkişafında tecelli eden terakkiyat ile halk ta sarruflarının yeniden vücut bulması ihtiyacinın, daha açık bir tabirle halk tabakalarında istira kuvvetinin artması lüzumunun duyulması, eğer Sovyet'lerin müdahalesi şeklinde yeni bir âmilîn müdahalesi tahaddüs etmemiş olsaydı, iktisadî âlemde Qlabadı 4 uncu sahıfede) Refik Şevket Bey Maliye fBugün Terkos mes'elesi Devairde 1,000 e yakın Vekilinden neler soruyor müzakere edilecek | memur açıkta kaldı!. # I Fırka Grupu • Malî seneye girerken Ankara (Telefonla) Fır J Manisa meb'usunun sualleri en dedikodulu mes'elelere temas ediyor Abdulhalik B. perşembe günü cevap verecek! (Manisa meb'usu Refik Şevket Beyin biri iki hafta evvel okka ile satılan kıymetli evraka, du ğeri de İttanbul Defterdarlığın da taksim edilen ikramiyelere ait olmak üzere hükmete iki sual takriri verdiğini dün yazmıştık. Ankara muhabirimiz biri sekiz diğeri üç maddeden ibaret olan bu iki şayani dikkat takririn met~ nini de dün verdi. Muhabirimi • zin telefonu şudur:) Ankara 1 (Telefonla) Manisa meb'usu Refik Şevket Be yin, Maliye Vekili tarafından şifahî cevap verilmek üzere Mec 0 f İ 1 J J Z ka Grupu idare heyeti bugün # toplanarak Grupa ait bazı idarî islerle meşğul oldu. Grup yarın sabah 11 de mutat içtimaını aktedecek ve Nafia* Sıh hiye, Dahiliye Vekilleri Terkos mes'elesi hakkındaki sual takririne cevap vereceklerdir. Yeni kadrolardan en çok Tütün ve Müskirat inhisarları müteessir oldular Vekâletlerde Gümrükte, Tahlisiye de tenkihat Ankara 1 (Telefonla) Tütün Inhisarı müdiri umumisi Behçet Bey Istanbul'a hareket etti. İnhisar idaresinin 931 bütçe sinde masraf ve kadro tibarile bir milyon Iiraya yakın bir tasarruf temin edilmistir. İdarede 500 kadar memur a çıkta kalacak ve bunlann iki sene zarfında münhallere yerle* • tirilmelerine çalışılacaktır. Yeni kadro ile 3 şubenin lâğ vedileceği anlaşılmaktadır. Tütün İnhisarı idarei umumiyesinin Ankara'ya nakledileceği söyleniyor. Ali Nazima B. 50 senede yalnız 3 dersine gelmiyen faziletli bir muallimî.. Bu sene fa zilet mükâfatına ~~~' namzet gösteri lecek muallim Verdığı ıfci tarcırle Mecln muzakeratma lerin tefrikine hararet lerecek o7an Man.sa meb'usu başlanmıstır. U Refik Şevket Bey zun ve yorucu bir sây ve tedris lis riyasetine takdim ettiği iki hayatının mü {Mabadi 4 üncu sahifede) kâfatı olan bu ikramiyenin tev ziinde alâka darların pek ziAh Nazima B. yade hassas ve bilhassa bitaraf davranmaları lâ zımdır. Şimdiye kadar senelerden beri memleketin ilmü irfanına pek ?iyı»de hizmet etmiş ve memleket gençliğini yetiştirmiş kıymettar zevat vardır kî bunlarm isimlerine, namzetler arasında tesadüf edemi yoruz. Maksadımız, şimdiye kadar fazilet mükâfatı almış.veya bu mü Bütçe encümeni reisi Hasan Fehkâfata namzet gösterilmiş zevatın, mi Bey tekrar söz aldı: buna lâyık olmadıklarmı iddia et « Hükumet simdiye kadar büt mek değildir. Fakat bu mükâfata çeye inşaat için senevî 2530 miiyon lâyik olanları ararken en ziyade Iıra para koyardı. Bu defa butün bu müstahak olanları, senelerdenberi sarfiyatın devlet muhasebei umumimemleket gençliğini yetiştirmekte bu ye kavaninine tâbi tutulmasını te lunan eski ve feragati nefisle çahmin etmiştir. Bu idarenin bütçesinsan muallimleri unutmamak lâzımde tasarruf yapılması muhakkak • dır. tır. Farzı muhal olarak tasarruf yaAli Nazima Bey şimdiye kadar pılmasa bile yalnız bu paranın mu memleket maarifine en büyük hiz hasebei umumiyeye tâbi tutulması metleri ifa etmiş şayani hürmet ve mühim bir noktadır. Hükumet bu fazilet mükâfatına en ziyade lâ nun murakabesini istedikten sonra yik olan bir muallimdir. Ali Nazima bizjm yapacağımız iş hemen onu ka Bey 1277 tarihinde doğmuş elli sebul etmektir>. Dedi. Teklif kabul nedenberi bilâfasıla muallimlik et edildi. miştir. 1882 senesinde Galatasaray sultanisi türkçe ve arapça mual Seyrisefain tarifesi limliği ile tedris hayatına dahil ol Seyrisefain muvakkat bütçesi mü muş ve bundan sonra tstanbul'da zakere edilirken Bursa meb'usla mevcut bir çok mekteplerde mualrından birisi bu idarenin Marmara limlik ederek üç nesil yetistirmiştir havzası seferlerindeki eşya ve yolMuhtelif mekteplerin müdür ve cu tarifesinin pek pahalı olduğunu, muallimliklerinde bulunmuş ve ez Yalova'ya yalnız 30 kurusla gidilircümle Galatasaray lisesinde, Mek ken Bursa'ya gitmek için 350 kuruş 4 uncu sahıfeâe) verilmek lâzım geldiği, halbuki seyyahların gelmesile kazanc temin eden Bursa'lıların bu halden çok mutazarrır ve müteessir olduklarını söyledi. Bütçe encümeni reisi mes'elenin idarenin 931 bütçesi müzakere edilirken mevzuu bahsedilebileceği cevabını verdi ve içtima perşembeye talik edildi. IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIMIMIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIII lllllllllllllllll Kadrolarında muhim tenkıhat yapuan Tutun te Müskirat İnhisarlan mudurlerı Behçet B. Anm B. sene kadrosu mucibince idare • nin Istanbul ve taşra teskilâtm dan 230 memur açıkta kalmıştır. Bu memurlara borçlar kanunu mucibince on beş günlük maas verilecektir. İstanbul teşkilâtında 30 me • {Mabadi 3 uncu sahifede) İkişer aylık mülhak bütçeler kabul edildi Ankara 1 (Telefonla) M. Meclisi bugün saat r de Bursa meb'usu Rsfet Beyin riyasetile toplan dı. Istanbul meb' usu Ahmet Ra • sim Beye 2 av mezuniyet veril • mesi kabul edil • di. Meb'usluğa intihao olunan Vafıa Yeküı Hılmı B sabık Kahire büyük elçisi Muhittin Pş. gelerek Mfdisin bu celsesine iştirak etmiş ve tahlif olunmuştur. Müteakıben mülhak idarelerin 2 ayhk muvakkat bütçeleri müzakere ve kabul edilmistir. Bunlar Ankara İmar müdürlüğü, Seyrisefain, Ispirto, Tütün, Tuz tnhisarları, Konya sulama idaresi, Istanbul Darülfü nunu, yüksek mühendis mektebi, devlet demiryolları idareler:dir. Müskirat Inhisarında Müskirat tnhisar idaresinin dün memurine tebliğ edilen yeni Demiryofları ve Seyrisefain bütçelerinin müzakeresinde münakaşalar oldu Encümenler ne yapıyor? Bütçe Encümeninin dünkü içtimaında Maliye Vekili uzun izahat verdi Ankara 1 ( Telefon la) Mec lis Bütçe Encümeni bu gün saat 4 te toplanarak 1931 bütçe sini heyeti u mumiye ha linde müza • kere etmiş, bu münase yaklaştığını Meclise arzedilen bütçenin en ihtiyatlı tahminlere müstenit olduğunu, maamafih vergi kanunları meclisten çıktıktan sonra encümence varidat bütçesinin tetkik edilmesinin mu vafık olacağım söylemiştir. Maarif Eminlikleri Bütçe encümeni Maarif Eminliklerinin ilğası hakkındaki lâ yıha üzerinde tetkikatını ikmal etmiştir. Encümen Maarif Emin • liklerinin müfettişliklerde istihdamına riza göstermemiş, bu zevatın aldıkları maaşla ve Maarif teşkilâtını takviye maksadile, Maarif Müdürlüklerine tayinine Lutfen Sayfeyı cevırinız ııınııiHiıiHiııııııııııııııııııııııııııınııııııııınmıııııııiıııını Maliye Vekıh betle Maliye Abdulhahk B. Vekilinin bütçe hakkında uzun izahatın» dînlemiitir. Vekıi Bey izahatmda bu se neki tahsilâtın 190 milyon Iiraya ..ııııııııııiMiııııııımııııiiiııııııtınıııııııı ıııımııııııııııııııı ıııııııııımııııı Demiryollar inşaatı Devlet demiryolları bütçesinin ınşaat kısmmın 1 hazirandan itiba ren Nafıa Vekâletine raptı maddesi vardır. Bu mes'ele hakkında izahat istenildi. Bütçe encümeni reisi Gümüşane meb'usu Hasan Fehmi Bey dedi ki: « Devlet demiryolları inşaat kısmı badema Nafıa Vekâletinin mes'uliyeti altında yapılacaktır. Ve bu tefrik ameliyesine bugünden itibaren başlanacağından muvakkat bütçeye de bir madde konulmustur. Isletme kısmı ticarî bir müessese olarak kalacaktır >. Emin Bey (Eskişehir) Bu idareyi tefrikle yeni teşkilât yapılacağı anlasıhyor. Ta^arruf yapılan bu. devredç bu hajjoe dereceye kadâr doğrudar?~*NâfS*~V«skâle*i a»rffş,letme islerile uğrassa daha iyi olur.» İlk mektepler tatil edildi. Lise ve orta mektep imtihanları başlıyor Bir Danimarka kruvazörü şehrimize geliyor Şurayı Devlet Nusrat Beyin yerine, Reşat Bey reis oluyor Şehrunıze çelecek Danimarka kruvazoru Danimarka'mn Vieles Juel kruvazörü üç dört güne kadar şahri mize gjelecektir. Kruvazörün gelmes münasebetile Danimarka sefiri tarafmdan 6 haziran cumartesi akşamı Tokathyan otelinde büyük bir ziyafet keşide edileceği gibi o gün saat 16,30 da Glorya sinemasında Danimarka isimli bir filim irae edilecektir. Bu filim gösterilirken Vieh Juelkruvazörünün muzika«ı mef hur Danimarka bestekârlarının en güzel parçalarını çalacaktw. Viels Juel kruvazörü 1918 sene . sinde mşa edilmiş olup 3900 ton cesametinde, 16 mil sür'atinde, 10 tane 15 lik top ve 2 tane 5,7 lik tay yare topile 2 tane de 45 lik kovanla mücehhezdir. Mürettebatı 309 ki şidir. Devlet Ban kası~* Meclisî^ * * idare reislıği ne intihap edi lecek olan Vekilin izahatı Nafıa Vekli Hilmi Bey kürsüye ge Nusrat Beyin yerine daire lerek çevap verdi: reislerinden Re « Efendim, dedi, demiryollar idaresinin inşaat kısmı Nafıa Vekâşat, münhal letinin yapatagn islerdendir. Vekâlet kalacak aza • nasıl koprü, kanal, yol yapıyorsa hğa Evlcaf udemiryol inşaatını da ^ * murp Müdürıi kendi vazifesidir. Hatlirı' ^Niyazi, onun Şurayi işletmeğe verir. rındçn "Reşat B. İşletraeidmre^ eskisi gibi gene yerin de sabık Nafıa Vekâlfctînin kontrolu altında Diyarbekir meb'usu Rüstü Beyin bulunacaktır. Bu sayede de bütçe de tayin ve intihap edilecekleri ha mühim tasarruf at yapılması muhakber verilmektedir. kaktır». Bir tlk mektepterson sınıf talebesının ımtıham yapüırken . beler şehrin muhtelif yerlerinde on Lise ve orta mekteplerde son kanaat Jmtihanlarına başlanmıstır. Ye bes günlük kamplar kuracaklardır. di haziranda kanaat notları ikmal ve ilk mekteplerin sınıf imtihanlarımektepler tatil edilecektir. LLise ve na dün başlanmıstır. Bir haftaya kaorta mektep son sınıf talebelerinin dar bitirilecektir. Bu mekteplerin mezuniyet imtihanlarına da 15 haküçük sınıf talebeleri de dünden itiziranda başlanarak ayın sonunda baren yaz tatiline başlamışlardır. ikmal olunacaktır. Temmuzda tale