10 Mayıs 1931 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 4

r Meb'uslar arasında anket Halil Beyin noktai nazarı niçin yanlıştır Yusuî Akçora ve Yusuf Ziya Beylerin verdikleri cevap.. Ankara 9 (Telefonla) Teşkilâtı esasiye kanununun Reisicum hur intîhabına ait kısmı bakkmda fzmir meb'usu Halil B. tarafından otaya atılan mes'ele münasebetile meb'uslar arasındaki anketime de vam ediyorum: Yusuf Akçora B. in mütaleası İstanbul meb'usi' Akçora oğlu Yusuf Beyle görüştüm. Açtığım ankete şu cevabı verdi: « Türkiye Reisicumhurunun bu fevkalâde içtimada mı, yoksa teş rinisani iptidasında toplanacak alelâde içtimada mı intihabı lâzım gelir? Mes'elesi hakkmdaki noktai nazarım şudur: Mes'ele, teşkilâtı esasiye kanununun münhasıran mevzuu bahis maddelerine istinaden mütalea olunursa, bu ana kanunun 13 üncü, 25 inci, 31 inci maddeleri ve teşkilâtı esasiye kanununun imalile tanzim olunan B. M. Meclisi dabilî nizamna mesinin 1 inci maddesi derpiş olun mak iktiza eder. Teşkilâtı esasiyenin 13 üncü ve 25 inci maddelerile, dabilî nizamnamenin 1 inci maddesinin 4 üncü f ıkrasına nazaran Türkiye B. M. Mec lisinin dört seneden ibaret, fakat taksir veya tahdidi kabil ve caiz bir «devrei intihabı» vardır; «inti hap» kelimesinin delâletile de ma lum olduğu üzere, bu devreler in tihap vak'asile yekdiğerinden ayrı lır; ve fevkalâde içtimaa veya intihap devresinin temdidine Iüzum ve ihtiyaç görülmezse içtimalar teşri nisani iptidasında başlar. Meclis, 25 inci madde mucibince intihabat devresinin hitamından önce intihabatı tecdit ettirebileceği gibi, teşrinisaniden evvel «fevkalâde içtima» akdetmek vazifesile de mükelleftir. İntihabatın tecdidini müteakıp aktolunan fevkalâde içtima Iann, yeni intihabatla taayyün eden Meclisin içtimaı olmak itibarile evvelki intihap devresine ait olmayıp, yeni intihap devresine dahil olduğu aşikârdır. Bu cihetle yeni intihap devrsei, bu fevkalâde içtimalara başlamış olur. Zaten nîzamnamenin devrei tarifine ait fıkrasında «tecdidine karar verilmediği halde dört sene» denilmesinin sebebi de budur. Binaenaleyh intihap devresi, normal olarak, dört sene ise de, beş veya üç veya iki olması da caizdir. Senelerin tezayiit veya tenakusu, «intihap devresi» denilmesme mâni değildir. Bu suretle intihap devresinin mefhumu taayyün ettikten sonra, Cumhur Reisi intihabı mes'elesine geli nirse, teşkilâtı esasiye kanununun 31 inci maddesinde muharrer «Reisicumhurun... B. M. Meclisi azası meyanından, bir intihap devresi i çîn intihap olunacağı > hükmünün medlulünü daha ziyade vuzuhla anlamak kabil olur: İntihabatın tecdidi akabinde yeni bir intihap devresi başlar ve evvelki intihap devresi için intihap edilmiş olan Reisicum hurun vazifesi hitam bulmuş ol makla yeniden Reisicumhur intihap olunur. Teşkilâtı esasiye kanununun va zifei teşriiye ve vazifei icraiyeye müteallik maddelerinden istinbat edilen bu hüküm, gene o kanunun ahkâmı esasiyesinden müstahreç mütaleat ile teyit olunabilir: Ahkâmı esasiye mucibince «bilâkaydü şart hâkimiyeti haiz olan milletin yegâne ve hakikî mümessili» sıfatile «B. M. Meclisi, millet namına hakkı hâkimiyeti istimal eder.» ve «teşri salâhiyeti ve icra kudreti», o Mecliste «tecelli ve temerküz eder..» (Madde: 4 ve 5). Şu kadar ki «Meclis icra salâhi yetini kendi tarafından müntehap Reisicumhur.... vasıtasile istimal eder.» (Madde: 7) Şu haîde Türkfye Rcisicumhuru, «hâkimiyeti haiz ol&n milletin» arzu ve amalini ifade eden bir millet mümessilidir ki onu Türk milleti, kendi namına hakkı hâkimiyeti istimale salâhiyet verdiği B. M. Meclisi vasıtasile intihap eder. Hakikî hâkim olan millet, amal ve arzusunun tehavül ve tekâmülüne yakından muttali olarak kendini temsil edebilmesi için, Meclisini muayyen devirîerde yenileştirîr. Yeni Meclis, milletin arzu ve amalini daha îyi temsil edebi'mek itibarile icra saîâhiyetini tevdi edeceği Reisicumhuru da, her teceddüt akabinde yeniden intihap etmek hakkü vazifesîni hâmildir. Mes'elenin vaz'mda tahattur o lunan giyasî ve umumî düşüncelere jjelince, Reisicumburım Meclişe nisbetle daha ıızun bir devre için inti b*bı, şenîvette bu makanıın istikrarını, hakikaten temin edebilmekte midir? Vakayi bunu isbat etmi yor: Meselâ Fransa'da Reisicum hur 7 senede, Meclisi meb'usanı 4 senede, Meclisi âyan kısmen 3 senede bir tecdit olundıığu halde Fransa Reisicumhurunun daha ziyade müstakir olduğu iddia edilemez: Deşanel ve Milran'ın Cumhur Riyasetleri ne kadar az devam etmiş olduğu hepimizin hatırındadır. Türkiye Riyaseticumhur makamındaki istik rarı da, kemali sürür ve iftiharla müşahede etmekteyiz. Unudulmamahdır ki siyasî ve umumî vaziyetler, hukukî normlardan ziyade şeniye tin mevludüdürler. Hasılı her hangi noktai nazardan mütalea olunursa olunsun, B. M. Meclisinin 4 mayıs in'ikadmda verdiği karar, Türk teşkilâtı esasiye kanununun ahkâmına muvafık olduğu gibi bugünkü Türkiyenin siyasî ve umumî menafiine de uygundur. Dünkü Meclis içtimaının tafsilâtı CumEurıyet 10 Mayıs 1931 Ismet pş. yeni hükumetinin neler yapacağın Meclis huzurunda vuzuhla anlattı (Biriv.ci sahifeden ma'bait) Ismet Paşanın nutkti Muhterem efendüer; Tasavvurlarını bildiğiniz ve ic raatını tecrübe ettiğiniz bir hüku metin içinde bulunduğumuz en son vaziyet üzerine düşündüklerini huzurunuzda söylemek için müsaade istedim. Hükumetiniz memleketin dahilî ve hericî bir sulh ve huzur havası içinde yaşamasına birinci derecede ehemmiyet atfeder. Beynelmilel münasebatımızda da bize hâkim olan esasî fikir budur. Türkiye'nin sulh ve emniyet havası içinde çalışmasım temin ve teshiî edecek tedbirleri ve elimizden geldiği kadar beynelmilel sulh havasınm ve imkânlarınm takviyesini iltizam ederiz. (alkışlar) Haricî siyasetimizin dostluklar tesisipde, mukaveleler aktinde, beynelmilel içtimalar ve teşekküllere iştirakinde hattı hareketini bu suretle izah eylemek mümkündür. Dahilî siyasette huzur ve emni yetin halelden masuniyeti esas va • zifemizdir. Bizde bu gaye, şimdiye kadar olduğu gibi bundan sonra da Cumhuriyet kanunlarının muhte rem ve muta olması, her hangi bir tereddüde ve sakat ümide müte hammil olmadığının anlaşılması ve anlatılması ile temin edilmek kabildir. (Alkışlar). Yalnız Büyük Millet Meclisinin iradesi, Türkiye mukadderatı için kat'î bir hüküm ihtiva ettiğinin sarsılmaz bir kanaat halinde bulun ması Cumhuriyetin serbest ve fe • yizli idaresinin her türlü inkişafları için temel taşıdır. (Alkışlar). Anarşik cereyandan uzak, vatandaşların hakların ıve hürriyetlerini temin eden bir hayat tarzı bu suretle idame olunacağı kanaatindeyiz. Kuvvetli devlet otoritesi, kuvvetli hükumet mefhumlarını bu suretle anlıyoruz. Dahilî idarede ve adliye cihazında bu maksatları temin eden vesaiti mütemadiyen arttırmak emelimiz dir. Maarifte gayelerimizin temini için az masrafla çok okutabilmek fikirlerinin tatbikında bilbassa mesai sarfetmek kararındayız. Sıhhat mücadelelerimiz, her müşkülât içinde başlıca işlerimizden olmakta devam edecektir. İçtimaî Muavenet hizmetlerini her vasıta ile teşvik ve tevsi etmeğe çalışacağız. Muhterem Efendiler; İmar faaliyeti ve memleketin iktisadî vaziyetinin inkişafı hükumetinizin başlıca atfı nazar ettiği mevzulardır. Onun için evvel emirde hem imar ve iktisadın hem alelu mum devlet hayatının nizamı için mebde ve mesnet olan malî düşüncelerimizden bahsetmeliyim. Bilirsiniz ki satış fiatlarınm bey nelmilel pazarlarda sür'atle tenez zülü her memleket gibi bizi de müteessir etmiştir. Memleketin ihti yatlı ve mahsullerinin çeşitli olması sayesinde bizim buhrana mukavemetimiz daha ümitbahş ve kudretli bir mahiyettedir. Bununla beraber devlet sarfiyatında gayet ihtiyatlı tedbirler île yeni seneyi karşılamak kararını ittihaz ettik. Düşünüyoruz ki bu sayede iktisadî ve malî hayatımızı ciddî sarsıntıya maruz kal meb'usluğu bakidir ve çünkü kendisini intihap ve teffizi iktidar edeh Meclis faaliyet halindedir. Şu hale göre Meclisin teceddüdünde Reisicumhur olan zat meb'us intihap olunmamış ise vazifesi tabiatile ve kendiliğinden nihayet bulmuş olur. Çünkü Riyaseticumhur kudreti âliyesi nin teffizi için şartı aslî olan B. M. Meclisi azasından olmak vasfü kaydı mürtefi olmuştur. Aksi taktirde bütün hakkı hakimiyet millete ve millet namına bu hakimiyetin istimali Meclise ait iken millet tara fından müntehap olmıyan ve millet mümessiHeri tarafından kendisine teffiz edilmiyen bir reisi devlet mevkü iktidarda kalacak ve reisi devlet iradei âmmenin fevkinde bir mevki ihraz etmiş bulunacaktır. O halde kanunun hâkimiyeti milliyeye mü teallik en kat'î prensiplerini teşkil ile 3, 4, 5 inci maddeleri iptal edilmiş olur. İşte bundan dolayıdır ki nizamnamei dahilî yani Meclis teşekkül eder etmez yapacağı vezaifi gösterdiği sırada «daimî riyaset divanının intihabı akabinde Reisicumhur intihabına başlamr» denmiştir. Binaenaleyh Cumhur Riyaseti müddeti dört sene ile mukayyet değil devrei intihabiye ile yani Meclisin müddeti devamile mukayyettir. B. M. Mcelisi bu tarzı halli kabul etmekle kanun en muvafık manayı vermiş ve en amelî bir tarzı halli kabul eylemiştir. İzmir meb'usu Halil Beyin bu baptaki mütaleaları belki tefriki kuva nazariyesinden mül hemdir.» Yusuf Ziya Beyin mütaleası Eskişehir meb'usu müderris Yusuf Ziya Bey, sualime cevaben şu mü taleada bulundu: « Teşkilâtı esasiye kanunu 3, 4, 5 inci maddelerile tevhidi kuva nazariyesini kabul etmiştir. Bunun neticesi şudur ki hükumeti icraiye M. Meclisinin vaziyeti ile ahenktar ve ona tamamen uygun olacaktır. Cumhur Riyaseti vazifesinin müddeti mes'elesi doğrudan doğruya bu fikrü nazara merbuttur ve bu kudreti âliye M. Meclisinin haiz olduğu iktidarın bir kısmı olmak itibarile M. Meclisinin devamı müddetle mukayyet olması zarurid'r. Kanun bu noktayî muhtelif maddelerde gös termiştir: Evvelâ Meclis icra saîâhiyetini kendi tarafından müntehap bir Reisicumhur ve onun tayin edeceği bir İcra Vekilleri heyeti marifetile istimal eder (madde 7). Hâkimiyeti MilIiyenin en bariz ve en müessir bir parçası olan icra kudretinin inti hap edeceği bir zata teffizi o zatın kendi efkâr ve temayülâtına mu vafık bir tarzda bu kudretî istimal edece*ine emniyet ve itimattan neş'et eder. Bu emniyet ve itimat ise ev velki intihaptan müstakil olarak bizzat kendisinin Reisicumhuru int'hap etmesile kabil olur. Saniyen Reisicumhur bir întihap devresi için intihap olunur (madde 31). Filhakika devre alelâde dört senedir ve teşrinisanide başlar. İs tisnaî ahvalde bir sene temdidi caîz olduğu gibi her hangi sebeple hitamından evvel tecdidi de caizdir. Su halde devre tabirindon kanun dört sene mi, yoksa Meclisin devamı müddetini mi kasdetmistir? Eğer dört sene müddet ka?dedi!diği kabul e dilse Meclis temdit edildiği vakit bu temdit ne kadar kısa olursa olsun Cumhur Riyaseti teşrinisani iptida sında hitam bulmuş oîacağından o gün yeni Reisicumhur intihap edil mek zarureti hasıl olur. Yeni Reisicumhur ise gene dört sene için intihap edüeceğinden ileride toplanacak Meclisin de Reisicumhuru olmak lâzım gelir. Bu suretle gayet tehli keli bir yol açıhr ki o da kendüerinin itimat ettiği zatı mevkü iktidarda tutmak için Meclisi sun'î ve sebep siz olarak temdit ve intihap ettikleri Reisicumhuru gelecek Meclise de tahmil etmeleridir ki bu doğru bir şey değildir. ışte buna mahal vermemek üzere kanun «Meclisin intihap devresi hitam bulmuş veya intihabatın tecdi dine karar veriîmis olursa Reisicumhuru gelecek Meclis intihap eder» demiştir (madde 34). Ve bu suretle Riyaseticumhur vazifesini devrei intihabiye ile yani Meclisin müddeti devamı ile mukayyet kılmıştır. Salisen Reisicumhurun B. M. Meclisi azasından yani meb'us olması şartı vazedilmiştir (madde 31). Vazifesinin dört sene ile tahdidi kabul edilse intihabın teceddüdü halinde Riyaseticumhur makammda bulu nan zat şayet meb'us intihap edilmemişse bu şartı asliyi haiz olmaksı zın dahi devrei intihabiyenin hita rmna kadar o makamı muhafaza etmek lâzım gelir. Bu ise maksadı kanuna hariçtir. Denüebilir ki yeni Reisicumhur int>hap olununcuya kadar vazîfesinin devamı hükmü ka • nun ile muayyerdir (madde 31 son fıkra). Fakat kanunun bu fîkrası 13 üncü maddenin bir netice» tabii yesidir. Zira inhilâli hükumete meydan verm°mek ÎCJ'T kanun bu madde ile devre hitammda veya tecdit halinde yeni Mecîîs teşekkül edinciye kridar eski Meclisirs vj.zifesi devam «»deceğini ^yin el^nistir. Reisicum h'<run vazifes'nin de böyîece devamı Meclisi". vazîfeye devammın zarurî bir neticesidir. Cünkü k~«ıdisinin madan yeni istihsal safhalarına ve yeni imar programlarına geçebile kuftan vikaye edebileceğiz. Bu sebeple en büyük tedbir ola ceğiz ve başladığımız işleri tevak rak bütçede tasarrufatı tasavvuru geçen bir azamî dereceye çıkardık. Memur kadrolarında yüzde 15 derecesinde bir tasarruf, alelumum masraflarda her halde yüzde 10 tenzil, şimendifer işletmesinde çok ucuz ve tasarrufkârane bir hattı hareket takibi gibi raidkal tedbilele arlelumum bütçede geçen seneye nîsbetle ümit ettiğimiz tenakus miktarı 30 milyondan hayli fazladır. Hâdisata cevap vermeğe hazır ihtiyatlı ve sağlam muvazeneli bir bütçe, umumî hayat içinde esaslı bir nâzım olacaktır. (Alkışlar) Osmanlı borcundan hissemizi bir kat'î karara raptetmek emelimizdir. Hakkaniyet ve kabiliyet dairesinde bir hallin bir gün teahhür etmemesinde menfaat görüyoruz. (Alkışlar). Bu sayede devletin teahhüdü hal ve ati için tanzim edilmiş bir vaziyet hasıl olması malî salâh ve iktisadî inkişaf için de esaslı tedbirlerden • dir. Millî paranın kıymetinin müdafaası ile kanunî istikrara doğru istihzaratın mütemadiyen ilerlemesi hükumetin hedeflerinden biridir. Filî istikrar için aldığımız tedbîrlerin müsbet ve mücerrep neticeleri ta mamen ümitbahştır. Cumhuriyet Merkez Bankası te sisi için en mühim merhale geçiril • miştir. Memlekette çalışan yerli, ecnebi bütün malî müessesat mümessillerinden mürekkep tesis heyetinin nezaretinde açılan hîsse kaydi muamelesi hitam bulmuştur. Merkez Bankasının 15 milyon lira sermayesi usulü veçhile ve miadında tediye ve taahhüt olunmuştur* Halkımız bu mes'elede gösterdiği alâka, rağbet ve itimat memleket için hakikaten sevinilecek, övünüle cek bir muvaffakiyettir. (Alkışlar). Şimdi artık bankanın işe başla • »•ınası için icap eden tedbirlerin ittihazına sıra gelmiştir. Efendiler; vergilerin esasında ve usullerinde taahhüt ettiğimiz 13lahatı ifade eden kanun lâyihaları kâmilen Büyük Meclisine takdim olunmuştur. Millî devletin en mühim vasıtası olan Cumhuriyet hazinesinin kudretini muhafaza etmek iktisadî şartlarla ahenk temin edecek tadi lât, usullerin ıslahı kanun lâyihalarına hâkim olan esas f ikirlerdir. Muhterem efendiler; malî ve iktisadî tedbirlerimizin hepsinde çiftçilerimizin vaziyeti ve mahsulleri • mizîn himayesi bizim esasımızdır. (Alkışlar). Bu hususta memleketin muhtaç olduğu iktisadî teşekküllerin kuvvetlenmesine ve çoğalmasına çalışıyoruz. Gerek kredi müessese lerinde gerek iktisadî teşekküllerde ziraatimizle sureti mahsusada iştigalimize şahit olacaksınız. Memleket iktisadiyatında iş hayatını tanzim eden kanun lâyihası hazırdır. Ticareti teşvik ve teshil etmekle, limanlarda kolaylıkları artırmakla bilhassa iştigal edeceğiz. Haricî ticareti inhisar altına alacağımız tarzında yapılan işaeler her türlü aslü esastan âridir. (Alkışlar). Maden kanunu lâyihasını B. Meclisine takdim için hazırhyoruz. Esas fikir maden işletilmesine mâni görülen eski usullerin ve resimlerin ıslahıdır. Yerli sanayiin inkişafı için kanunî ve içtimaî tedbirlerimize devam edeceğiz. Muhterem efendiler; başlıca iş lerden bahsetmeğe çahştım. Yorulmaz ve yılmaz mesai ile muvaffa kiyete erdirilebilecek mevzulara temas ettim. Ancak siz bize bu çetin vazif eleri emanet ediyorsanız bu hususta kararınızı reylerinizle izhar buyurmamzı istirham eyleriz.» Programın okunması alkış lar arasında bitti ve İsmet Paşa • dan sonra söz alan İzmit meb'usu Sırrı Bey söz aldı. Millî Müdafaa encümenine: İbra. him (Bahkesir), Salih (Bilecik>, Naci Paşa (Cebelibereket), Kâzım (Diyarıbekir), Ahmet Saffet (Elâ • ziz), Kılıç Ali (Gaziayintap), İhsan İsmet Paşa kabinesine itimat (Giresun), Şevket (Gümüşane), Ali reyi vermiyecek değilim ve bunu Rıza (Kastamonu), Lutfi Müfit asla düşünmem. İsmet Paşanın (Kırşehir), Recep (Kütahya), Muyalnız şimendifer siyaseti bile en hittin Nami (Muş), Recai (Ordu), büyük bir eserdir. İsmet Paşanın Bekir Lutfi (Tokat), Hüsnü (Tokat), mesai arkadaşları çok değerli evGalip (Niğde), Muhittin Paşa (Kars) Adliye encümenine^:' Osman Ni • safa maliktirler. Onun için çok yazî (Çanakale), Münür (Çorum), hücuma maruz kalabilirler. Va Hasan Hayri (Edirne), Abdulhak dettikleri işleri noktası noktasına (Erzincan), Aziz (Kars), Reşit beklemek hakkımızdır. (Kayseri), Ragıp (Kocaeli), Sala Aramızda bazı düşünüş farkı hattin (Kocaeli), Tevfik Fikret olabilir, fakat hepimizin düşün (Konya), Mustafa Nuri (Manisa), cesi hep Cumhuriyetin tealisine Hamdi (Yozgat), Haydar (Antal • matuftur. Sırası geldikçe ben ken ya), Numan (Antalya), Vasfi (Ba di fikirlerimi söyliyerek delâi lıkesir), Şeref (Ediner), Yusuf Ziya (Eskişehir), Sait Azmi (Kayseri), lile isbata çalışacağım. VerecekRefik Şevket (Manisa), Nazım (ToIeri izahata da kani olacağım. İskat), Raif (Trabzon), met Pş. nın vaitlerini yapacağına Teşkilâtı esasiye encümenine: imanım vardır ve cümlenizin kenMehmet Asım (Artuvîn), Dr. Mazdilerine itimat reyi vermenizi rihar (Aydın), Rasim (Aydm), Ali ca ederim.» Şuuri (Bahesir), Asaf (Bursa), Tevfik Rüştü Beyin cevabı Hakkı Tarık (Giresun), Mahmut Esat (İzmir), Dr. Fuat (Kırklareli), Sırrı Beyin sözlerini müteakip Yunus Nadi (Muğla), Celâl Nuri Hariciye Vekili Tevfik Rüştü Bey (Tekirdağı), Memduh Şevket (El kendisine cevaben Avrupa ailei âziz), Muhittin Paşa (Kars), Cedüvelisine mensup olduğumuzun lâl Sahir (Zonguldak), Halim (İztabiî bulunduğunu, ancak bu işte mit), Ahmet Rasim (İstanbul) BeyCemiyet Akvam azaları hükumet ler seçilmişlerdir. Meclis perşembe günü toplas» • lerin doğrudan doğruya çağırıldıcaktır. ğını, bizim cemiyete aza olma Yeni bütçe dığımızı, mesaisine iştirak et Ankara 9 (Telefonla) Hümekle beraber istediğimiz azalığı kumet bütçe esaslarını tesbit etvermedikleri için aza devlet mumiştir. 931 bütçesi mütevazin oamelesi görmediğimizi söyledi. larak 180 milyon liradır. Mün İsmet Paşanın izahati halâta kimse tayin edilmiyecek, Hariciye Vekilinden sonra Baş bu suretlerde kadrolarda yüzde vekil Pş. da kürsüye gelerek Sırrı 15 tasarruf yapılacaktır. Bilu Beye cevap verdi. mum hazine masraflannda 20 milyon liralık tenzilât yapılmış« İdareye tealluk eden iş tır. Memurlardan tekaüdiye, ka lerde söylenen şeyler olabilir, hüzanç vergisi ahnması, Ankara kumet bunları daima tetkik et memurlarına verilen mesken bemekte ve icap edeni yapmakta delinin kesilmesi etrafında bir dir. İnhisarlara gelince; her fır tasavvur vardır. sattan bilistifade hükumet noktai nazarım daima izaha çalışır ve vaki olacak itirazları dikkat ve memnuniyetle telâkki eder.»Dedi. Sırrı B. olduğu yerde kalarak «Pş. nın bu cevabına teşekkürü az görürüm ve yaşasın İsmet Pş, derim» diye bağırdı. Türkiye ile itcaret muahedesi veya muvakkat itilâfname aktetmi yen devletler muvaredatınm men veya tahdit ve takyit edilmesi için hükumete salâhiyet verümesi hakkındaki lâyiha ile bazı vekâlet büt çelerinde yapıl&cak münakale lâ yihaları Meclise gelmiştir, Sayım vergisi lâyihası da Meclise veril mek üzeredir. Bu kanunda hayvan ların derecesine göre yüzde 15 ilâ 23 nisbetinde tadilât yapılmıştır. pılan işlerin neticesini beklerdim. İsmet Paşa bir kaç defa kabine yaptılar ve itimat reyi aldılar. Bir çok işlerin yapıldığı şüphesizdir Ancak memlekette daha yapıla cak işler, ve tatmin edilecek ihtiyaçlar vardır. Bunlar evvelce verilmiş vaitlerden ileri gelmiştir. Siyaseti hariciyede biz Avru pa'hyız. Ancak Avrupa'lılar Avrupa ailei düveliyesi mes'elesini düşünecekleri zaman diğer hükumetler gibi bizi doğrudan doğruya çağırmıyorlar. Bizde de mütekâmil bir idare vardır ve bu mes'ele cayi nazardır. Hükumet halk hükumeti ve tsjkilât Lir mefkureye müstenit olduğu halde inhisarlar bir kısım vatandaşları iş yapmaktan mahrum ediyor. îstanbul Liman İn hisarı İstanbul'un ticaretine mühim bir sekte vermiştir. Seyrise fain'in tarzı idaresi vapurcula rımıza çok zarar vermiştir. Malî kanunlarımızın sureti tatbikın dan çok şikâyetler vardır. Memleketin dahilî vaziyetinden acıklı bahsedeceğim: Vilâyet lerin umumî idaresi kanunile idare âmirlerine bahşedilen hukuk evvelce vardı. Salâhiyetleri azar azar aldılar, çok takdir ettiğim Dahiliye Vekilinin nazarları önünde aldılar. Ordumuzu tebcil en büyük vazifedir. Huduttaki askerlerimi zin biraz daha itina edilmesin rica ederim, hiç şüphe etmemki bu yapılacaktır. vaffak olması sizin arzunuzu, memlekette istediklerinizin tahakkuku demektir. Onun için hükumet icraatında sizden muzaheret delâlet ve irşat ister.» Saat altıya çeyrek kala Meclis 15 dakika tatil edildi. Encümenler intihabatı İkinci celsede encümen înti • hbatı yapıldı ve reylerin tasnifi için bir heyet seçildi. Hariciye encümenine: Cevat Ab • bas (Bolu), Zeki Mes'ut (Diyanbekir), Fazıl Ahmet (Elaziz), Saffet (Erzincan), Mahmut Celâl (İzmir), Süreyya (Kocaeli), Mehmet Sabri (Manisa), Yakup Kadri (Manisa), Mahmut (Siirt), Necmettin Sadık (Sıvas), Nebizade Hamdi (Trab zon), Hasan Cemil (Bolu), Faiih Rıfkı (Bolu), Salâh Cimcoz (İstanbul), Reşit Saffet (Kocaeli), Bütçe encümenine: Ali (Afyon), Yahya Galip (Ankara), Aziz (Erzurum), Hasan Tahsin (Elâziz), Remzi (Gaziayintap), Musa Kâzım (Giresun), Mükerrem (İsparta), Mehmet Nahit (Kırklareli), Fazıl Hüsnü (Konya), MuhlU (Kütahya), Faik (Niğde), Recep Zühtü (Sinop), Rasim (Sıvas), Remzi (Sıvas), Sü leyman Sırrı (Yozgat), Ahmet Sü reyya (Aksaray), Dr. Galip (Bor sa), Dr. Mustafa (Çorum), Şakir (Edirne), A1İ Rıza (İstanbul), Hilmi (Kayseri), Şevket (Kırklareli), Kemal Zaim (Konya), Süreyya Tevfik (Tokat), HasanFehmi (Gümü şane). Yeni lâyihalar İtimat reyi Müzakere kâfi görülerek hü kumete itimat mes'elesi reye kondu ve ârânın tasnifi netice sinde İsmet Pş. kabinesine 294 reyle ve ittifakla beyanı itimat edildiği anlaşıldı. Sırrı Beyin sözleri Sırrı Bey kabinenin progra mını daha evvel okumadığı için mütaleasınm sathî olacağını kaydettikten sonra beyanatına şöyle devam etti: « Yeni kabine çok büyük işler yapacağını söylüyor, bunların başarılacağını tahmin ederim. Maamafih parlamento hayatında itimat mes'elesi olmasaydı ya Malul ve eytam eramile tütün ikramiyesi Kılıç Ali Paşa Askerlik şubesinden: Kılıç Ali Paşa Askerlik şubesinde Ismet Pş. nın teşekkürü kayıtlı bilumum malulin ve şehlt ai Ismet Pş. Hz. tekarr kürsiye çı Ielerile eytam ve eramile 931 senesine karak demiştir ki: ait tütün ikramiyesi verilmek üzere « Muhterem arkadaşlar; gösyetlerinde bulunan maaş cüzdanları terdiğiniz büyük itimat ve teveccüsenedi resmî ve üç kıt'a fotograflarile he teşekkür ederim. Muzaheretiniz birlikte 21 mayıs 931 akşamına kadar hükumetin muvaffakiyeti için temel Kolıç Ali Paşa Askerlik şubesine mütaşıdır. Hükumetin icraatında mu • racaatleri llân olunur.