2 Ocak 1931 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 4

'Cumhuriyet =B9 2 Kânurusani 1931 ı Irtîca hâdisesimünasebetile meclîste dünkü hararetli nutuklar Lâik idare Ne demektir? t [Başmakaleden niabait] na çıkmıştı. Binaenaleyh, kat'î ve müs memlekette ve devlet otoritesinin çekti vaptan Menemen hâdisesinin ne suretle [beyan ederim. Buyurduklarını bendeniz ( Birinci sahijeden mabait ) tacel tedbir ile muhtemel tertibin ği sıkıntı, memleket ahnganlığının sui zuhur ve nasıl idare edildiğini ve tahki iki kelime ile telhis edeyim. Pş. Hz. nin adam asarlar tabiri şeriat ahkâmın * bir haleti ruhiye gösterdiklerini ilâve dedikleri şudur; Vatandaslarm hürriyet dan çıkarılmış, asrın ihtiyacına asla ediyordu. O zaman bir kaç noktai na hey'eti mccmuasını atalete "ca etmek istimal edilmesidir. Nasıl, mevkii iktidar katın neticesine ıttıla kesbettik Vak'anm zuhurunda gösterdiği şekle leri temin edilecek, azgmlar, bunu bil uymıyan kaidelerdendir. Belki bin üç zardan hâdise bütün întibahımızı aç mecburiyeti vardı. Bu mülâhaza, teş sahibi memleketin tahammülü yoktur mış, bütün nazarlarmnzı kendi üzeri kilâtı esasiyenin verdiği salâhiyeti tat vesilesini siper ittihaz ederek kendisini nazaran bunun şümullu ve müretep ol miyenler ezilecektir. İşte hürriyet, müs yüz sene .evvel yalancı şahitlik ede Iâyuhtî mevkiinde göstermeğe istidatlı duğuna kani idik. Başvekil Pş. Hz. nin takim bir devletin kurtulması, inkişafı cek kimse yoktu. Fakat şimdi vardır, ne celbetmiş bir hale geldi. Kanuna bik ile üç kazada idarei örfiye ilânını ise fırsat ve imkânı bulunca, gösterince beyanatları da bunu teyit etti. Şu halde için hakikate gayet mühim, gayet velut ve çoktur. karşı bareket karşısında son kuvvet zarurî bir hale soktu. İdarei örfiyeyi tenkit etmek vaziyetini takmmış olan aefendiler vak'anın şekil ve îhracına göre bir düstür ve bu düstüre memlekette ceolmak üzere celbolunan bir asker müf Büyük Meclisin tasdikine arzettik. Bu dam da bütün şahsiyetleri devletin ka bunu fevkalâde vakayi meyamna ithal Bu bahsi uzatmağa ne hacet vardır reyen eden gayri müsait ve gayri muvarezesinin başında bulunan 21, 22 ya nun üzerine divanıharp örfî «sefer» nun ve kuvvetlerini ayak altma almak etmek lâzımdır. Bu ahvalde tabiî ve nor fık havalar icinde millete hitaben bah ki memleketimizin başına belâ olan şında bir çocuk hiç vazifest olmadığı ahkâmına tatbik edeceği «ihetle bit için hiç bir hudut tanımamaktadır. mal zamanlar için yapılan kanunlar a setmofs hakikaten büyük bir devlet a kapitülâsyonlar, yanî ecnebi imtiyazfaalde kendisini celbeden ihtiyaç ve tabi usullerde çok sür'at temin oluna (Doçru sesleri, bravo sesleri) Nazik olan caba kâfi midir? Değil midir? Eğer ar damının şiarıdır. ları mes'elesi bile bizim hukukî esa kendisini esas san'ati derhal silâhını caktır. Hâdisenin müstacel tedbirle nokta şahıslara taalluk eden her hangi kadaşlar, tabiî zamanlar için yapılan Efkârı umumiyenin, herkesin az çok sat ve usullerimizin müterakki milletkullanmağı emrettiği halde onun esa rini böylece arzettikten sonra mes'e bir terbiye icabını gözden uzaklaştıran hallerde de kâfi gelseydi vazıı kanun idrake doğru yürüdüğü bir zamanda va Ier ihtiyacına kifayet etmemesinden leti toplanmış olan vatandaşları kan leyi muhtelif cephelerinden mütalea cesaret basit tedbirile namus iticareti, kanunlar bütün hâdisatta ve fevkalâde tandaslarm hürriyetlerine riayet olu hem de bihakkın doğmuş şeylerdi, dükmeden nasihatle, ihtarla yola ge etmeği vaizfe addediyorum. Mes'ele devlete taalluk eden nokta ise mevkii ik bir çok devletlerde kendi esas kanunla nacak, hürriyeti muhafaza edilecek, yal ve Lozan'da kapitülâsyonlar belâsın yolundaki dan kurtulabilmek için asrın ihtiya tirmek gayretine sevketmiştir. Bu e nin dini siyasete alet ittihaz eden saf tidarda bulunan bir adanıın veya adam rında ve bizim de teskilâtı esasiye ka nız azgınların başı ezilecek ların cürütmek için gösterilen arzunun nunumuzda olduğu gibi fevkalâde ve söz memleket mes'uliyetini ve Cumhurisaletin 21, 22 yaşında bir gence karşı hasına nazari dikkatimizi tevcih et cına cevap verecek hukuk esasatını devletin bizzat kudretlerini ve bütün kayi için bir idarei örfiye ve fevkalâde vetin müdafaasını eline alıp miidafaa ehazırladığı muamele hiç bir suretle meliyiz. Bu safha biraz evvel dpeliğim kanunlarım ehemmivetsiz itibar hakkmkabul ve tatbik edeceğimize dair söz mahkemeler tesisi lüzumunu hissederek kabili tefsir ve tevil görülmiyor. He ?ibi yüzlerce senedenberi tekerrür e dan mahrum bir seviyeye düşürmek icin kaydetmezdi. Demek oluyor ki fevkalâ den bir rücülü devlete lâyık sözdür. Ay vermek mecburiyetinde kalmış idik. ni zamanda matbuata karşı, itiraf edepimiz, aileleritnizde yetiştirdiğimiz ço len safhaların aynidir. Hürriyetin bi "österilen fartı grayretin pelmesidir. Bu de vekayi icin behemehal fevkalâde kaBu verdiğimiz sözle ise yalnız ecnebirim, matbuatın bütün taşkınlıklarma cklardan bir kurban vermis olan, he dayetindenberi takip ettiği devlet işle nun ortası nasıl bulunacak? Bunun ar nunlara ihtiyaç vardır. Bazı böyle fevleri tatmin etmek gayesini takip edirağmen fazla bir tedbir alınmıyacağını, pimiz bu kurbanda vatan için büyiik rini din işlerinden ayırmak hattı hare tası bir defa zamanla ve tecrübe ile bu kalâde ceraim vardır ki onların müte fevkalâde bir tedbir alınamıyacağını yor değildik. Bizzat biz TiVk'lerin huümitlerle yetiştirilen genç ve kahra keti ihtimal ki bundan beş sekiz sene lunacak. Ve bu, zaman ile, tecrübe esna casirleri, onları idare eden eller seri o beyan buyurmaları (gürültüler alına kuk ve menafiimiz ancak asrın en müisletmekle, larak derhal ve fakat adilâne olmak mıyacağı değil, alınmıyacağı tnan zabitlerden vatandaş elile feda evvel din aleyhinde bir hattı hareket smda kanunlarm hakkile sözleri) terakki hukuk ahkâmı ile en sağlam edilmiş bir şehit vaziyeti gördük. Bir ^ibi isnadat ve ifsadata mabal verebi bnlunacak. yani bir vatandaş her hanei sartile tahkik edilip cezaya çarptırıl müsaade buyurunuz, bendeniz anladığı surette temin olunabilirdi. "taraftan teessür ve teellüm zabtolun Urdi. Çünkü, bu isnad^ın as'Isı zodlu bfr mes'elef'e devleti muhatao tutarak nıaları lâzımdır ki nefreti umumiye te mı söyliyorum, bizzat anladığınızı buraŞeriat, nasın hîkukunun ihmal ve bu da söylersiniz. Ben de tenevvür etmiş omaz bir halde iken, diğer taraftan da *unu gösterecek en mühîm ve en muk 0 hususta fikirlerini söylerken hançi hu min olunabilsin. Görüyorsımuz ki ihlâl olunmasını istiyemez. İnsanların hâdiseyi devlet memuru ve Büyük M. ni amil, yani zaman henüz geçmemişti. duda kadar memlekete zararlı olmıyan vak'ada dört beş serseri, bir kac esrar lurum. Matbuata karşı dahi alınmış bu haklarını en mükemmel surette te keşin ferdî ve şahsî hareketleri değil vaziyet hükumetin başında bulunanla r Meclisi karşısında mes'ul adamlar sı ",welâ, bu prona° *ndayı yapacaklar bir çerceve icinde kalabilir. Bunu kendisine bir taraftan tecavüz ettiçi zaman dir. Başvekili Pş. nin beyanatından an rın Cumhuriyet esaslarına her hangi bir min edecek usul ve asasat ta şeriatin fatile hâdisenin mahivet ve hakikatini dı. Fakat, dünya işlerinden din işleri hakikî ahkâmına muhalif olamaz. ladık ki üç"aydanberi Manisa'da bu hutetkik etmek mecburiyetinde bulun ayrıldıktan sonra seneler geçti, va kanunlar, diçer taraftan hâdiseler gös susta içtimalar olııyor, büyük şebîrler vaziyette riayet edeceklerine derin bir Hukuk kısmı bu suretle en sağlam zaman ve kefildir. Şiinhem yoktu, matterecektir. Temenni edelim ki, bu dersleduk. Bir muhit ne kadar zehirlenmiş tandaşların itikadat ve vic'>nî'«'atını ri mümkttn olduçu suretle amlış olalım. arasında gelin gitmeleri yanılıyor. Ma buat hakkında çok siddetli tedbirler a ııs. " ve esasata irca olunduktan sonra olmak lâzım gelir ki, insanların tem da, ahiren her hangi bir miîd^halesî Ve bu husustaki taskmhklardan memle halli vak'a o'arak Menemen tesbit edi lınmasını tavsiye edenler vardı. Buna sreriye asıl din, yani islâm dininin itiyiz ve muhakeme kabiiiyetinden bu memnuniyet ve tasarrufu olmadığı sa ket mümkün olduğu kadar az zarar gör liyor, orası ile muhabere ediliyor. Şu rağmen Başvekil Hz. nin eelin mes'uli adat ve ibadat kısmı kal'» ki işte kadar aşağı dereceye düssünler. Hi bit oldu. Siyasette aranılan şey bir ta sün. Cünkü her hâdiseden muvafık ve halde bu üç avda gecen bu vak'aları an veti üzerine alması ve matbuat hürriye Cumhuriyet rejimi bunun zerresine lıyacak olan idarei mülkiye nerede idi? tini tahdit etmiyeceğini söylemesi bükâyesine tahammül edemediğimiz kım adamların ve bilhassa politikacı muhalif bir ders cıkarmalıyız. dokunmuş değildir. Her müslüman manzaralarm filen vukuunu soğuk ların aher fertlerin hürriy*' aleyhine Hadiselerin verdiği derslere karşı göz Bunun valisi, polisi, zabıtası, jandarma vük bir fazilettir, büyük bir teminattır Allah'ına ve onun Peygamberine is Bu mes'elede (gürültüler). kanlılıkla seyredebilsinler. Sonra dev ve devletin kanunları aleyhine bir va 'erimizi kaparsak kanunî maddeleri da kumandanı yok mu idi? lâm dininin talim ettiği şekillerde itimes'uliyete hükumeti merkeziye ne kadar sür'at ve letin müsellâh kuvvetlerî hsdiseye ça sıtai taarruz olarak k""<»nm<ımaları ima tartmazsak kendimizi Ağaoğlu Ahmet B. bunu kaydettikten kat etmekte ve ibadat ve taatlerini de dirayet göstermiş ise ve ona ne kadar ğırılmışken, kuvvetlerîn ellerindeki dır. Memnu olan şey budur. Hâdisede îlka edecek ve heseba çekecek bir çok hâborçlu isek maalesef mahallî memurlar sonra Başvekilin bevanatını tasvip ve bu kezalik dinin talim ettiği sekil ve su 1s •* » silâhın hiç şüphe götürmez kudretleri görüyoruz ki < «• •* ' *'eri bir kısmın diseler karşısmda kalacağız. Bu noktai dan vazifelerini yaomî»dı?'indan tekâ facia karşısında bütün vicdanların isyan retlerde icra etmekte tamamile ser ne muhakkak işletilmesîne karşı bu cehaleti olabilir. Bir V»«m»n»n bilerek nazardan hükumet neşriyat hususunda süllerinden haklarında tahkikat ile ka ettizini sövledi ve bu tedbirlerin ahn besttir. Kimse itikat ve ibadetinden düşünmeli, masında herkesin müttehit olduğunu kadar meydan okuyan bir haleti ru • tasmimleri ile ve cümlesi «d'*n elden derhal alınacak bir tedbir dolayı en ufak müdahaleye maruz olabilâkis hâdisenin verdiği derslerden va nunun hükmünü talen etmek te o kadar bildirdi. hiye gösterebilmiştir. Mv.ddeiuımımî gidiyor» bahanesile bu adamlar mücak değildir, ve kimsenin itikat ve ibatandaşlarm hepimizin esaslı olarak isti hakkı sarihimizdir. İdarei mülkiye ve Yahya Galin B. (Kırşehir) Biz zaderhal işe vaziyet etti. tlk temaslar tearız bir istikamete sevkolunuyor det bahsinde başka hiç kimseye taarfade edeceğimizi ümit ediyoruz. Bilhassa zabıtanın en büvük mehareti fiilin vu ten müttehidiz. dan az zaman zarfında hakikaten ad 'ar. Bu hareketler, devlet ve Cumhu ümit ediyoruz ki, namus ticareti, şantaj kuundan sonra faili tutmak değil, o fiile ruz ve müdahaleye hakkı yoktur. Din Ağaoğlu Ahmet B. Korkma azizim, liyenin ^ayret ve dirayetiie bir çok ha riyet aleyhine filen tecavüz ve kast ve devlet otoritelerini kasteden neşriyat meydan vermemektir, zabıta maniayı kul ile Allah arasında bir vicdan bamükemmel isletmektir (Bravo). tdarei sözden korkma, ben söyliyeyim, Başvekikatler meydana çıktı. tlk çıkan ha mahiyetindedir. Din ile dünya işleri ve Adlî takibatla vatandaşlara hangi huğıdır, ona hiç kimse taraf ından hiç bir ki! kadar mütehammil olunuz. kikatler hâdiseyi ika eden çetenin 10 nin ayrılması... Mes'elenin ruhu bu suslar dahilinde hareket etmek lâzım mülkiyede mühim nokta budur. Diyo suretle karısılmıyacaktır. Yahya Galip B. Haddimiz mi efen veçhü gündenberi böyle mehdiiik fikrini radadır. Lâik idarede herkes itikat ve ?eldiğini filî ve amelî olarak öğretmiş o rum ki fevkalâde vekayi için fevkalâde kanun ister ve fevkalâde tabiri icinde dim, herkes noksanını, haddini bilmeli! Bundan bizzarure anlaşılır ki din dahi yaydıklarını, husumet saçtıklarını vicdaniyatında her türlü maniadan ve 'acaktır. Ağaoğlu Ahmet B. devamla, bu facia asla dünya işlerine karıştırılmıyacakhiç bir zaman, ve bilhassa bu vak'a için sonra uğradıkları bazı köylerde silâh memnuiyetten azadedir. Ancak, vaAdlî takibat bu öğretmekte ne kadar hic bir zaman hatırımdan (Teror) ve nin bertaraf edilmesi yolunda calışmak tır. tşte Cumhuriyet rejiminde adına landıklarını, müzaheret gördüklerini tandaşlar bunu siyaset vasıtası ittihaz muvaffak olursa olsun içtimaî içitmaî ni istiklâl mahkemeleri geçmemiştir. Pş. vaxifesile mükellef olan bir âmirin mev lâiklik denilen keyfiyet bundan iba ve Menemen şehrine daha evvel keş ederek ahari icbar için veya devletin zamın ahengini o kadar çok muhafaza Hz. nin beyanatlarından memnuniyetle cut olduğunu, onun da müneverlerin ir rettir. federek tertip ile girdikle»i»ı; göster idaresinde müessir olmak için kullan edecektir. Hâdisede hep ehemmiyetli o anladık ki hal için, istikbal için bazı şat vazifesini lâyıkile yapmadıklarını, Tekke ve saire gibi tmparatorluk münevverlerin, di. Kezalik, tahkikat bu hâdisenin fi mazlar. ttikat ve vicdaniyatta bu iza lan diğer bir noktayi da nazari dikkati tedbirler ittihazı lâzımdır. Hal için alı bu hususta âlimlerin, nize arzetmek isterim. O da dahilde hâ nan tedbirler arasında idarei örfiye var mnharrirlerin çok çalışması lâzım gel zamanının bakiyesi olan bazı mües len ikaına 10 gün evvel başlanmış ol hatı verirken ilâve etmeliyim ki kadis olan her hangi bir mes'ele karşısında dır ki lâzımdır ve sür'ati temin edecek diğini söyledi ve: seseler dini dünya işlerine karıştıran duğunu ve fevren üç dört kiyi tarafm nunen memnu olan hareketlerin ihtinihayet bir askerî müfrezeye, orduya tir. Fakat istikbal icin düşünmek lâzım Menemen'de zabitin başı kesilirken ve siyasî maksatlara hizmet eden teş dan deruhte edilmiş bir tef^bbüs ol varî ve memnu faaliyeti ve teşekkülmüracaat olunduktan sonra bile vatanmayıp, daha evvel Manisa'da iki üç lerin kanuna karşı tecavüzü cürüm daşların kayıtsız kalmalarıdır.Bunun se dır. İleride bu gibi vekayi cıkacak olursa tasvipkâr olanlar bile biliyor. Efendiler kilâtlar olduğu için bunîarın iktisadî hâdisenin derhal izalesi için memurini korkmak lâzım gelen asıl bu hâdisedir. ve siyasî birer teşekkül mahiyetîn J eki aydanberi bir takım ic+'T)1' netîce dür. bebini size arzedebilirim. Başlıca sebep, adliyenin ve diçer alâkadar makamla Bu haleti ruhiyenin karsısında ben kenfaaliyet merkezleri bittabi ve bilmecsinde kararlastırılmıs, büyük şehirler dahilî me'elelerde ve sık sık ordunun mü rın şu veva bu tedbirleri mi ittihaz ede di nefsime kendimi cok kücülmüş bir arasında gidişier gelisler tanzim o Yan, lim, şöyle veya böyle mi yapalım gibi vaıiyette gördüm. Manevî mes'uliyetin buriye ilga edilmiştir. Tekk» seklin 1 Meselâ: Tekkelerin sedid kanunen ta dahalesine ihtiyaç görülmesidir. HK "tınmuş, aonra bizzat Menemen şehri karrür etmiş bir vaziyettir. Bunîarın giz mülkî idarî makamlarımız henüz elle mütalealarla vakit kaybetmemeleri için bir kısmının da bana geldiğini hissettim. deki içtimaî ve iktisadî tesekkütter'in " devlet icinde diğer bir devlet mahi gPfçinden bu çetenin geleceğini bilen ve li olarak çalışması ve vatandaşları bir rindeki bütün kuvvetleri kullanmadan bir kanun lâzımdır. Bu kanun da kanaaAli B. (Rize) Elbette. yeti arzeden şekillerinin din ileTıiÇ BîP" orduya müracaat ediyor. Askerî müf timce en zivade muhakeme usnlüne ait onlar gelince kendilerine muzaharet takım istikametlere sevkecmeleri kendiAğaoğlu Ahmet B. Sen dc varsın. müdahalelere olmahdır. Çünkü bu veya emsali cürüm Buna ben kendimi misal gösterdim. Sen alâkaları yoktur. Bununla beraber içiçin bir takım esbap hazırladıklarını lerinin mes'uliyetlerini muciptir. Sene reze vazifesinden hariç bir sivil îer icin ceza kanunundaki cezalar kâfi bundan istifade mi edeceksin. Ben bura timaî teşekkül mahiyetindeki şekil söyliyen adamlarla çerçevelenmiş bu lerdenberi bu hakikatlerin kemEalile fi sevkolunuyor. Askerî müfreze ilî ve amelî olarak anlaşıldıktan sonra veya bir jandarma müfrezesi değildir. As dir. Buna itirazım yoktur. Fakat bu gibi da senden çok fazla vazifemi ifa etmi lerinden tecerrüt etmek «"tile su velunduğunu ifade etti. tlk tahkikat bu keri müfreze bir yere gelince onun ku ahval için muhakeme usullerinde bazı şim, bunu bilmeli idin. Binaenaleyh ben ya bu tarikate incizap duymak gibi fekli verince o halde mes'ele şümullü Menemen gibi memleketin gerek umran kalabalık esaslar vardır ki ahvali adiyede o mera kendimi misal olarak gösteriyorum ve ferdî ve vicdanî kanaatlere dahi bir ve bilhassa irfan itibarile ileri olan bir mandanı taşkınlık gösteren İir tertibin harekete geçmesi suretinmıntakasında bu teşekküller nasıl işli onların nasıl ikna edileceğini düşünme sime riavet olunması ne kadar lâzımsa diyorum ki, bu memleketin münevver şey denilmiyor. İe telâkki olunmak tabiî idi. Gene gö yebiliyor. İnsana hüzün veren budur. melidir. Onları ikna etmek imkânları ahvali fevkalâde için bu merasimden zümresi, muallimi, âlimi, gazetecisi, huHakikat bundan ibaret iken guya rüldüğü, Adlî tahkikatla tesbit olu kudreti ve ihtisası haricindedir. Dahilî sarfı nazar etmek o kadar lâzımdır. Sonra, teşekküller mücadeleye sev lâsa bir memleketin münevver gençliği din ortadan kaldırılmı» tribi bazı be nan bu tertip bir hareket safhasında kettikleri adamları ne derecede vahşet hâdisede askeri müfreze gelinciye kadar vazifesini ifa etmemiş ve etmemektedir. yinsizlerin ikide bir «Dini ihya edeceone sürülen müddeası din davası idi. ika edebilecek düşük ve aşağı bir seviye bütün bu tertibat vatandaşlar arasında Bu£rün, istikbal icin, eldeki hiyaneti Bu noktai nazardan diyorum ki ben ğiz» diye ortaya çıkmaları ve saf halkı Yani yüzlerce senedenberi dini siya ye ilka edebiliyorlar. Maksatlan neden halledilmiş olmak lâzımdır. vataniye kanununun mnhakeme usul mes'ulüm. Hepmüzin kabahati var, healdatmağa çalışmaları tabiî ncak ve sete alet ittihaz eden bütün hareketle bu kadar mel'unanedir. Buraları insana Demek ki mülkî idare, ikna edecek, ih 'erine taalluk eden maddelerinden isti pimiz mes'ulüz. Kendi menafii hususiyerin bir tekerrürü şeklinde görülüyor intibah ile mülâhaza telkin eden nokta tar edecek, tenbih edecek sivil kuvvetleri fade etmelidir. Bu kanunun bir madde mizi unutarak calışmak lâzımdır. Eğer ancak bir fesat fikrinden ileri gele du. Elbette, bunu tertip edenlerin din lardır. Bir çok defa Büyük Mecliste ef ve jandarma kuvvetleri kullanacak, bun sinde diyor ki: «Celp ve davet gibi me bunu yaparsak, bu suretle hükumetin bilir. İşte Menemen'de olan macera perdesi arkasında takip ettikleri bir kârı umumiye karşısında bu mes'eleler larm hepsine karşı gelmiş olan müteca rasim yoktur. Bunîarın hükümleri M. yardımına koşarsak hükumetin tedbir böyle bir fesat tertibidir ki bihakkin takım maksatları vardı. Bu maksat münakaşa olunmuştur. Sureti uraumi viz nihayet mülkî idarenin silâh ile yola Meclisinin tasdikma iktiran etmek şar leri müsmir olur. T o ksa bu tedbirler ida alınmak mecburiyeti elvere tedbirlerlardan bir kısmını belki bizzat ha yede bilinen şey şudur ki, bu memlekette getirilmiyecek, asker gelirse vazife ga tile derhal icra olunur» artık hükmün ridir. O Devin kırk bin başı vardır. Bu le tabiî hakettiği ağır cezalara uğreket edenler, cinayet yapanlar ve bu cereyan eden hava devlet kuvvetleri ör yet basittir. Binaenaleyh, asker dahilî temyizi yoktur. İstikbal için bu usulle nun birisini ezersek diğeri çıkar. Asü rıyacaktır. selenebilir, örselenmiş gibi bir vaziyet i hâdiselerde ancak bu hudut dahilinde rin kabulü kâfidir. Böyle bir kanunla mes'ele o mel'un ruhu öldürmektir. uğurda canlarım verenler biliyordu! YUNUS NADİ ka ederse müfsitler baş kaldırmak için kullamlabilir. Bu suretle bir çok hâdise sür'at temin edilir. Fakat acaba esaslı Refik B. (Konya) Bravo, bravo! ^••limlllllllllllllllllilllll IIIIIIIIIIHUIII 1IIIIIIIIITIIII V Bir kısım da belki maksadı bilmiyor bu havayı müsait buluvorlar. Bunun iein ler, asker geldiği zaman onun müdahale bir tedbir daha var mıdır? Evet vardır. Ahmet B. İşte muhalifler bu ruhu lardı. Hâdise hakkmda bugün bildik kanunları devlet otoritesini devlet sile ihtilâta meydan vermeden hallolu Bu çibanlarm çaresini bulmak. Fakat e^11,1111111 llltll IMIII1III1IIIMIIIIIIIII lllllllll ' lerimiz sureti umumiyede bundan i kanunları ve kuvvetlerini her halükâr nur. Bu mevzuun muhtelif muhtelif ka sas olan bünyei marazinin tedavisi bu öldürmek için cahşıyorlar. barettir. Hal için, ati için alınacak da mesmu ve muhterera tutmak için bir nunlarımızdaki temaslarını mezcedip B. çünün, yarının mes'elesi değildir, seneAli aip Beyin beyanatı tedbirleri tayin etmek üzere hâdiseyi çok tedabir derpiş edilmiştir. Ağaoğlu Ahmet Beyden sonra Ali Saip M. Meclisine ayrıca bir kanun lâyihası lere muhtaçtır. Meselâ bunda propaganmuhtelif cephelerinden dikkatli ola Galatasaray Vefa takımlart Menemen hâdisesinde mücrim ve takdim etmek istiyoruz. Dahilî hasta da, talim ve terbiye, neşriyat kısımları B. söz alarak demiştir ki: rak mütalea etmek zarureti vardır. Bir mürtecilerin maksatları için bu derece Iıklardan askerî müfrezeler ne gibi ah vardır, buna hükumet zaten ehemmiyet Muhterem arkadaşlar! Ahmet Bebugün karşılaşacak yefendi vazifemizi yapmadık yapmıyo defa hale taalluk eden tedbirler için cesurane hareket ilkama kendilerinde valde celbolunur ve celbolunduğu zaman vermistir. Bir kat daha verecektir. Bugün Taksim stadyomunda lik maçdediği karar vermekte hükumet kendi<hv kuvvet hissetmeleri devlet kuvvetlerin karşılıklı vazifeler nelerden ibarettir? Ağaoğlu Ahmet B. in . ruz, hepimiz mes'ulüzkaldım. için söz al larına devam edilecektir. İlk müsabaka mak mecburiyetinde Efendiler Anadolu ile İstanbul arasında, ikinci mükat'î vazifeler karşısında gördü. Teş <ie. hükumet işlemesinde bir nevi zayıf Bunun gerek vatandaşlar ve gerek bizzat beyanatı asker müfrezeler sarahatle bileceklerdir, hâdise çıkan Menemen'de bundan üç ay sabaka da Beykoz Süleymaniye arakilâtı esasiye ve Cumhurivet aleyhin 'ık göründüeünü farzolunduğunu red Mazhar Müfit beyanatından sonra evvel Ahmet B. seyahat etmişti. Hâdise sında yapılacaktır. Günün en heyecanlı de filî teşebbüs vukuunu müeyyit kat'î detmek müsküldür. Hakikaten böyle bir bu lâzımdır. Asıl olan şudur: Dahilî hâçıkan yerlede o şehidin kafası takılan müsabakası Galatasaray ile Vefa arasınhava ve böyle bir manayi müfcitler ve diselerle askerin müdahalesini davet et Meclis Reisi Kâzım Pş. Hz.: emareler gördüğü vakit Hükumete bir Başvekil Pş. Hz. nin suale cevap ver bayrak onları istibal tmişti. İsterdim ki da oynanacaktır. Bu maçm hakemi Refesat müstaitleri ahvalden çıkarmış ola mekten son hadde kadar içtinap etmek ay müddetle idarei örfiye ilân edü lâzımdır. (Bravo sesleri) Bir diğer ihit diler. Sual sahibi de bu izahatı kâfi gör Ahmet B. kürsiye çıktığı zaman, efen fik Osman Beydir. bilirler. mek salâhiyetini veriyor. Biz ayni cüBaşvekil Hz. Meslis 3 h.Ük.ğı Arkadaşlar, böyle mevzulan mütalea yar gene nazarı dikkati celbetmiştir. O müştür. Bu münasebetle Altay takımt Atina'da mağlup rürnlerden dolayı adliyenin mes'eleyi ve tesrih ederken lehinde ve aleyhinde da böyle fevkalâde hâdiseler olunca ad 'darei örfiye ilânı hakkındaki esbabı da diler bu teşkilât yapılırken etrafınızda oldu takip ve intar etmesinde bir tered toplananlar, bizi bayrakla karşılıyanlar olan âmillere temas etmek ne kadar na liye bir takım usullerini ihtisar ederek izah buvurmuşlardır. Dedi. 1 İzmir 1 (Hususî) Buraya gelen madüde düşmedik. Bilâkis a ' nin ilk zik olduğunu bilirim. Fakat, mevzu ne hususî bir hattı hareket takip edebilmeAğaoğlu Ahmet B. Paşam, bendeniz mürteciler imiş desin. Biz de çok iyi yapgünlerde vaz'yat edip te mes'elenin kadar nezaketli olsa ona temas etmeli lidir. Bunu da ayrıca tetkk ettiriyoruz. de söz isterim. tınız, çok iyi bir teşkilât yaptık. Cumhu lumata göre Atina'ya giden Altay takı mı orada Atinaıkos takımma bire karşı h'Hkaflni meydana cıkarmak için viz. Bilhassa, mevkii ikt'darda olanla Tabiî elimizde bulunan hâdise için deKâzım Pş. Sual ve cevaptan ibaret riyeti muhafaza edeceğiz diyen adamlar : gelirse kana susamış vatandaşların ka gösterdiği kifayet v° J ~> st hakika • nn gerek parti ve gerek hükumet itiba ?il, geniş zamanda sükunetle mütalea o tir. ten itminan verecek bir nrettedir. rile icraatını tenkit etmek yolunda acı Iunaarak atide sureti daimede adlivenin Ağaoğlu Ahmet B. Sual için değil, nmı içmek istiyormuş. Binaenaleyh bu vah demelTbâna zulum etmişler de ha vardır. kürsiye geliyorum. Sizden af dileyorum berim yokmuş demiş. Yüksek Mr iktidar ile mes'eleyi ni 'an cerevan diğer bir takım adamlara elinde Tnedarı tatbik olacak bir hüccet hükumet tarafmdan bir teklif bulunsun diye. İşte arkadaşlar, Mene O teklif hakkmda arzedeceğim. beni affedin diselerdi. Kendisinin elini Efendiler bugünkü gazetlerin vaziyeti hayetine kadar adliyenin takip etme artık hükumetin verinden kalkamıya öpecektim. budur. Reiimi kuvvetlendiren gazetele cak kadar zaif olduzu kanaatini ver men hâdisesi münasebetile bükmeti hal Kâzım Pş. Suale evrilen cevabı sa sinde hiç bir mâni yoktu. Mes'elenir ve ati için vazivetin nasıl mütalea ettiAğaoğlu Ahmet B. yerinden bağırdı: rin satışı malumdur. hususiyeti şu noktadır ki, bir defa hâ mektedir. Fakat, mevkii iktidarda olan îini arzetmiş oldum. Temennimiz mem hibi suali kâfi görmüştür. İdarei örfiye Senden mi af dileyeceğim!. Fakat muhalefet yapanların vaziyeti disenin biHün memlekette huıule ge 'ar devlet kuvvetleri zavifliyor ve bir ta ^kete bu tarzda gizli tertinler kuran fa talebi hakkındaki tezkere okundu.Bu tez Ali Saip B. devamla Hayır benden de malumdur. 31 martı da bunlar cıkarkım zararlar ve fesatlar cıkıyor, diye kere hakkmda Başvekilin sözüne itira tirdiği elem ve teessür, sonra davav + değil milletten af dileyeceksin. Efendi dılar. Mütarekede, İstiklâl harbinde aenkit olunmıyacaklar mı. Ne yanarlarsa cialar ikamda Cumhurivet aleyhine sui zınız varsa buyuruııuz, söyleyiniz. sür'atle intaç etmek irîn "Brülen ihti ne sövlerlerse lâvuhti mi savılacaklar. kast ikaına teşebbüs edenlerin mahkeAgao?lu Ahmet B. Efendim, beya ler, Ahmet B. yalnız matbuat hüriyetine 'eyhimize kuvvet sevkedenler bunlardır. yaç, usulde daha seri bir h*f" ^areket **övle bir zihnivet. bövle bir hattı hare me karşısında seri bir surette adalet ica nat hakkında söyliyeceğim şeylerin mut dokunulmıyacağı için Başvekil Pş. ya te Seyh Sait isyanını çıkaranlar bunlardır. ihtiyar edilmesini iltlzam ediyordu. ket süîthe yoktur ki lpaknl fesadm ve bını nefislerînde tecrübe ettiklerini gör laka itiraz olması lâzım değildir. (Su? 1 şekkür etti. Efendiler matbuat hüriyeti Derviş Mehmed'i de bunlar çıkardılar. Ondan sonra askeî ve m*;'Vî muha rece?i neticeieri ve zararları verecektir mektedir. Di&er taraftan memleketin bitmiştir sesleri) kâfi değildir. Usul hak diyoruz. rica ederim, müsaade edrseniz Binaenalevh efendiler asıl bunlara care heveti umnmivesinin bu hâdise müna size ufak bir hikâye arzedeyim. Ondan bulmak lâzımdır. Yoksa Ahmet Beyin tapları olan mes'elei''^ bir mahkemei , r •î"'ofe°"im. sonra maruzatıma devam ederim. 9 dediği gibi, bunlara dokunulmadığı icin Cabir B. (İzmir) Ahmet Beye söz vede rüyet olunmasmdaki hususiyet daSu halrte mes'ele memleketin ictima 1 sebetile intibahı. uvanık ve gerek hattı Bilirsiniz atalar sözüdür. Bir muh tesekkür ederim, demek doğru bir şey rilmemesini söyledi. vayı sür'atle intaç etmek icin ayrıca 'lünvesir'ie iki kutbıın ortasını bulabil ; hareketimizde, rerek kannnlarımızda. Kâzım Pş. Ahmet B., idarei örfiye tarla bir bekçi kavga etmişler, muhtar bir amil olarak nazari dikkate ahn »nektir. Ötedenberi hic olmn^a 30 sene 1 gerek irtimaî münasebetlerde mevcut düşmanları Muhterem arkadaşlar. ben hürriyeti •alebi hakkında söz söyliyecektir, sual ve bekçiyi dövmüş, muhtarın budrr > eksikÜHeri mevdana çıkarmış mak lâzım idi. Sonra bilhassa gizli ter •'enberi hallolunmıyan sır da oldum bekçiyi teşvik etmişler, git hükumete matbuatın düsmani de?ilim, gazetecilecevap hakkında değil, tipler ve uzun zamandanberi yapı • Memleketin tabamm"iü voktur. sekli al BTin'arın ıslabında müsbet neticeler aAğaoğlu Ahmet B. Mes'ele basittir. müracaat et, hakkını iste demişler. Bekçi rin düsmani değilim. Gazeteciler, reiilan müzakereler neticesinde böyle bir +mda her türlü tabdidatı ve setleri kov ; labilelim. Senit Kublay. ailelerimiz içeBir talep tezkeresi gelmiştir. Bu tezkere arzuhalcıya gelmiş, bana bir arzuhal yaz mi müdafaa eden insanlar, bizim dili hareket tezahür edince evvelemirdr nak icin bir e«babı mucibe bulabiliriz risinde hatıralarımıza Cumhurivet için Fakat bu esbabı mucibe diçer taraftar bash basına hizmet etmis bir fed^kâr o hakkmda meb'uslar kendi fikirlerini be demiş, arzuhalcı derdini dinlemiş, kaça mizdir, kafamızdır, dimaeımızdır. Asıl bu tertiplerin cereyan etmiş olduğu van etmekte serbesttirler. (Gürültüler) yazarsm diye sormuş. Arzuhalcı da beş benim düşmanlığım rpiimi yıkmak isti'Ivüsel bir va^iveti. en nihavet ihdas ettahmin olunabilecek yerde gizli hare meee müstaittir, Ben'm röriis"»rıe görr larak yasıvacak ve ordnnnn verd'^ bu Müsaade buyurunuz efendim rica ede kuruştan yüz kuruşa kadar arzuhal ya yen hain gazetecilerdir. (Bravo sesleri, ketleri faaliyetten derhal iskat et • meselâ hir Mim?' mes'e'e bir srök naza aaiz knrbanm bire ilham ettiği vazif"ler' nm. Muhterem arkadaşlar asıl mevzua zarım demiş. alkıslar). getirmeliyiz Öyleyse bana yüz kuruşluk bir arzuhal mek lâzım geliyordu. Tertip, Mene riyatı olmakla bernber h^Hkati hald<~ , bem'miz dikkatle yerine Ağaoğlu Aferin! recmeden evvel İsmet Pş. Hz. nin burada Reis Başka söz istiven yoKtur. HDmen'de bu suretle tezahür edip aka r»melî bir mes'eledir. Amelî tecrübe ve vaki olan izahatından mütevellit hissi yaz cevabını vermiş. (Ağaoğlu Ahmet B. nzete uğrayınca diğer tarafların bu su :dman mes'elesi ve amelî terbiye mes'e Mazhar Müfit B.in beyanatı vatımızın beyanına müsaade buyurunuz. yerinde Arap hikâyesi mi,) Ali Saip B. kumetin idarei örfiye ilânı hakkındaki Ben bu beyanatı büyük bir mecburiyet ve hayır bu sizin hikâyenizdir dinliyecek tezkeresini reyinize arzediyorum. Arkadaşlar, ««Üe uledisi henüz tahkikatla m«yda 'esidir. Tetkere reye kondu, müttefikan kabul Menemen hâdisesi hakkındaki sua derin bir hürmetle dinledim. Önünde bü sin (handeler) arzuhalcı arzuhalı okuBizim çektiğimiz sıkıntı nedir. Muhabaşlıyarak vah euihÜ. lefet havasmda, tcı kidatta, neşriyatta, limize Başvekil Pş. Hz. nin verdikleri ce yük bir memnuniyetle eğilir, hürmetimi tyunca bekçi ağlamağa Bugünkü müsabakalar