6 Ağustos 1930 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

rEDINCI SEffE II* Z244 Boşmuharrlrl » fttrııı M I * İDAREHANESİ: karşısında dairei mahsusa ] \ Telgraf: İstanbul Cumhuriyet \ Posta kutnsu: N° 2 4 6 J Başıtıuharrlr 2366 Tahrlr mtkJUrü 3236 idare müdürü 2365, Kitap kısmı 472 Cumhuri Donanmaiarın tahdidi ...".....,„,ininilllMlimillllMNIIIMIUIIIIIIH.il»..•••...... ÇA3ŞAMBA 6 AGUSTOS 193O ABONE ŞERAİTt f WQPDET: İTORKİYE IÇİNŞ HARİÇ İÇİN ! | SeneÜğiJ 1400 Kr. l 2700 Kr. : 6 Aylığı I 750 Kr. I 1450 Kr. | 3 Ayhğı | 400 Kr. 800 Kr. : Türk • Yunan Donanmalarının Tahdidi Donanmaiarın tahdidi Dunkü nüshamızda şöyle bir haber Vardı: « Türkiye ile Tunanistan arasmda, bahrî teslihatın mıisavat esası dairesinde tahdidi hakkmda, yakında, müzakerata başlanacaktır. Atina'da çıkan Hestiya gazetesi, bu mes'eleden bahsederken Yunanistan'm elyevm 40,000 tonlnk bahrî kuvvete ihtiyacı olduğnnu beyan etmektedir.» Yunanistan'm, bizden başka komşuları da olduğu halde, deniz kuvvetleri mevzuu bahsolnnca mütemadiyen Türk donanmasını göx öniinde bulandarması hayli gariptir. İki devlet arasında bir dostluk ve yaklaşma tesisine çahşıhrken bile Yonan'lıların Türk donanmasmı düşünmeleri, insana, Yunan deniz kuvvetlerinfn münhasıran Türkiye'yi istihdaf ettiği fikrini ilham ediyor. Teslihatm tabdidi emeli, haddi zatında iyi bir fikir olmakla beraber, acaba Türkiye'nin de donanma ibtiyacı, 40,000 tondan mı ibarettir? Burasını tabiî biz değil, Türkiye'nin kara ve deniz kuvvetlerinin miktarını tayin eden büyük Erkânı Harbiyemiz takdir edecektir. Türkiye, donanmasmı takviye ederken, münhasıran Ynnanistan'ı göz önünde tutarak ona göre hazırlanmakta değildir. Biz, sahillerimizin uzunluğunu, i memleketin sevkelceyşî vaziyetini düşunerek deniz müdafaası itibariie muhtaç bulunduğumuz knvveti vücnde getirmeğe çalışıyoruz. Onun için, bu kuvvetin miktarı, tona itibariie Yunanistan'm muhtaç olduğu 40,000 tondan az da olabilir, çok ta... Yunanistan'm adaları varsa, Türkiye'nin de birbirinden ayn iki denizi vardır, bundan başka Boğaz'ların da, eskisi gibi, kuvvetli filoları durduracak kadar tabkimatı mevcut değildir, onlarm müdafaası da deniz kuvretlerine teveccüh etmektedir. Sonra müsavat fikri, diğer bir noktadan da münakaşa edilebilir. Meselâ Yunanistan'm, bizim 23,000 tonluk Yavuz muharebe kruvazöramuze müsavi ve mümasil bir gemisi yoktur. Buna mukak bil bi7.dı» f>p. YnnftPi^te/ıVc jsşrl.^» sca sistem muhriplerine benzer bir tek mubrip yoktnr. Bu hususlarda müsavat nasıl temin edilecek? Gemilerin smıfı tahdit edilmeden yalnız, iki filonun umumî tona j miktarınm tahdidile mi iktifa olunacak, yoksa, meselâ daha dün tatnir ' edilen Yavuz'un tahribi mi istenilecek? * ** ' Bugün iki taraf deniz kuvvetlerinin p tonaj itibariie yekunları şudur: Türkiye : 31,200 Yunanistan : 55,600 Yukarki cetvele faal filoya dahil olmıyan eskJ Turgut Reis zırhlısı ile artık hiç bir kıymeti harbiyeleri kalmamış olan dört beş muhrip ve torpitomuz ithal edilmemiştir. Ayni zamanda Yunan donanmasmdan da 12 tane torpidobot hesap harici bırakılmıştır. Türk donanması elyvem bir muharebe kruvazörü ile iki kruvazor ve iki tahtelbahirden ibaret olduğu halde Yunan donanması iki zırhlı, bir zırhlı kruvazor, bir kruvazör, on bir muhrip, altı tahtelbahirden mürekkeptir. Yunan'lılar eski zırhhlarmı çüruğe çıkarmak suretile bu 55.600 tondan 29,400 ton indirmek isterler ve bize de Yavuz'u feda etmemizi teklif ederlerse bu, gülünç bir teklif olur. Çünkü Yunan'hların 25 senelik olan bu gemileri ergeç tekaüde sevkedeceklerinden sarfı nazar, bugün bizim donanmamız, hakikati halde sadece Yavuz ile iki tahtelbahirden ibarettir. Italya'ya sipariş edilmiş olan bir kaç muhriple tahtelbahirler iltihak ettiği zaman dahi gene küçük sefain itibariie tefevvuk Yunanistan'da kalacaktır. Hulâsa, «müsavat dairesinde donanmaiarın tahdidi» sözu büyük ve sarih bir şey ifade etmiyor. Çunkü. esasen her iki devletin de deniz kuvvetleri, buyuk devletlerinki gibi mühim ve muntazam birer donanma değil; her cinsten bir kaçar gemiden murekkep gayrimuntazara birer filodur. Fikrimizce bu tahdidin esası, olsa olBa, Türkiye ve Yunan donanmalannın, umumî tonajı, meselâ on sene müddetle şu kadar bin tonayı tecavüz etmiyecektir ve mevcut gemiler müstesna olmak özere tarafeyn on bin tondan büyük gemi yaptırmıyacaklardır; şeklinde bir şeyler olabilir. Bu esas konulduktan sonra da eşkâl ve teferruat müzakere ediIebUir. Bir daha tekrar edelim; Yavuz'un feda edilmesini istibdaf edecek bir müzakereye başlıyamayız bile, çünku bütün donanmamız bir Yavuz'dan ibarettir. = 5 Kuruştur = Nfishası her yerde Türkiye ile Yunanistan, müsavat Ibrrahim Tali Beye esası dairesinde donanmalarını beyanı teşekkür ettiler tahdit için anlaştılar Umumî Müfettiş malumat vermek üAnkara'dan gelen haberlere nazaran bu hususta yalnız bir mutabakatı efkâr hasıl olmuş, henüz hiç bir iti lâfname imzalanmam ıştır Yalova 4 (A.A.) Birinci Umumî Müfettiş İbrahim Tali Beyefendi, askerî müşaviri Kadri Pş. ile beraber hükumet merkezine gelerek geçen hâdisat ve icraat ile vaziyet hakkında malumat vermeği arzu etmiştir. Ve verilen müsaade üzerine gelmiştir. Müşarünileyh Ankara'da ait olduğu makamat ile görüş tükten sonra Yalova'ya gelerek Reisicumhur Hz. ,2ere hükumetin müsaadesile gelmiştir Reisicumhur Hz. ne arzı tazimat etmîş ve vaziyet hakkında malumat arzeylemiştir. Reisicumhur, Hz. geçen icraat ve alınan tedbirlere dair ariz ve amik tafsilât/ alarak İbrahim Tali Beyefendi ve askerî müşaviri Kadri Pş.j Hz. ne muvaffakiyet ve isabetlerinden dolayı takdir ve te • şekkürlerini beyan ve ifade buyurmuşlardır. U5M Bu memur kimdir? Bahriye Nezaretleri arasında uzun münakaşatı mucip olacağını beyan etmektedir. Ankara'dan aldığımız haber Bizim memleketimize ait haberleri bizden evvel istihbar eden fngiliz gazetesinin verdiği bu haber üzerine Ankara muhabirimizden, bu hususa dair malumat istedonanmaiarın tahdidi içîn bir îti dik. Şu cevabı aldık: lâf faasıl olduğu hakkında Avrupa menabiinden gelen bir h^beri dön* , 'Ankara 5 (Telefonla) 'l'ahkikatıma nazaran, vakia kü nüshamızda neşretmistik. Dün gelen Avrupa gazetelerinde Yunanistan'la aramızda müde bu hususta bazı malumat vardır. savat esası dairesinde donan Kıvamı haber almıs, hükumete bildirmemış! Iran henüz cevap vermediHusrev B. sür'atle Tahran'a hareket ediyor İl tîsat Vekâleti hem fiatları indirecek hem tüccara serbesti verecektir Abidin Daver Haşiye Bu makaleyi yazdıktan sonra gelen haberlerden anlaşılıyor ki Türkiye He Yunanistan, donanmalarını tahdit fikri ve lüzumu etrafında sadece esas itibariie anlaşmışlardır. Asıl tahdit aynca müzakere edilecektir. A. D. Ankara 5 (Telefonla) Haber «İki memleket arasındaki münaaldığıma göre Şark'ta başhyan kı sebat tabiî oiup Türk matbuatmm yam hareketi patlak vermeden ev şedit makalelerine rağmen halel • vel mühim bir teşkilât rüknü, bu dar olmamıştır. İran hükumeti, İnu haber alarak eşkiyanın hazır ran tebaası olan Kürt'leri TürkiDeyli Telgraf ın haberi maiarın tahdidi hakkında bir lanmakta olduğunu, Erciş ve Pat ye'deki kardeşlerine karşı tevec nos üzerine yürüyeceklerini hü «Deyli Telgraf» gazetesinin simutabakat hasıl olmuştur. kumeti merkeziyeye bildirmek ü cühlerini izhar etmekten meneyle mek için icrası mümkün bütün teyasî muharriri tarafından verilen Fakat buna dair hiç bir itilâf zere bir idare memurumuza bildir dabiri ittihaz etmiştir. Hükumeti bir habere göre, Türk ve Yunan hükumetleri, iki memleket arasın name imzalanmış değildir. . diği, bu zatın ehemmiyeti şüphesiz Şahinin samimiyetinin en bariz debulunan bu istihbarata kulak as 1 il i İran'a iltica eden ve ancak alda bahrî teslihat yarışına nihayet Yavuz'un teslimi mıyarak hükumeti h, rağmen İran kabile vermek üzere esas itibariie bir itiDün Yavuz drotnötünün son atış diği öğrenilmj; eden Kürt reisi lâf aktetmişlerdir. Türkiye ve Yukuvvetleri Tahdidi mevzuu bahis donanma nanistan bu itilâfta müsavat esa tecrübeleri icra edilmiştir. TecrüHareki beler muvafık görüldüğü takdirde zun edilme mıza ait iiç resim: Hamidiye ile sını kabul etmişlerdir. ^ geminin dün akşam tamiratım ya şal sidir.3" Birinci İnönü tahtelbahiri İki filo arasında muhtelif cins Shını harfiyen Yavuz havuzda Mecidiye itibariie elyevm mevcut olan farka pan Sen Nazar namındaki Fransız İran s e Isılerin Erciş'i merkezi Kruvazörü inşaat şirketinden tesellüm edil gelince, muharrir, muahedenin yapmak jstedjUwuıi, Er maklı siy Türkiye ve Yunanistan arasında fennî şeraitinin mütehassıslar ve mesi mukarrerdi. leri tevil Eden İ buatının haklı Nuri'niı ederken Smiko' idare kabilelerini isyaı listi. çin katledildiğiı En neş'elisi Türk güzeli takı hak Mübeccel Hanımdır mamıştır. bula Bunun jf madıkları anlaşılıyor. Çaldıran'da ko Türk^4\\!R\\W^ İ r a n ifa edilen hareket te bu programa ç dahil bulunmakta imiş. ur. Biz gene Eğer bu idare memuru sür'at etimizle mülâhaza vazifesini ifa etmiş olsayd una ihtimal vermek iste mın vukuuna imkân v "miyoruz. ğini şüphesiz addeüırayjPEım geHüsrev Beyin hareketi lirdi. Bu sarih te^ail^sbabı tahkik olunuyor. Yalova'dan avdet ettiğini yazdıyeni Tahran Sefirimiz HüsAnkara 5 ((| sür'atle memuriyeti ma hükumetinin areket etmesi hükumetçe cevabî notanın s [iği için yakında gidecekedildiğine dair k sefir Memduh Şevket B. yoktur. Hükumet' nezaketi bütün esba 'ev B. in muvasalatını müte teşrih ve izah ederek itima :ıp Tahran'dan ayrılacaktır. yik bir neticenin takririni talep İran'ın hazırladığı notayı Mem ettiğinden komşu devletin bu şekil duh Şevket B. alıp Ankara'ya gönüzerinde ehemmiyetle meşgul ol derecektir. duğu tahmin ediliyor. Sarih tale İbrahim Tali Bey Türkiye Kraliçesi Mübeccel H. bimiz Şark'ta kat'î sükunetin is Birinci Umumî Müfettiş İbrahim Beynelmilel guzellik musabakasına i§ tikrarı bulunduğu için İran'ın da Tali B. Şark mes'elesi hakkında tirak etmek uzere Rio de Janeiro'ya gidecek olan Avrupa guzellik kralicelerinin buna hahişle iştirak edeceği ümit icap eden malumatı hükumete, ve 2 ağustosta Havr'dan vapura bindikle edilmektedir. Ağrı'da istihzaratın Yalova'da Gazi Hz. ne arzettiğini, ikmal edilmiş olmasına rağmen hârini yazmıştık. şabsına yapılan vazifeden müte Güzeller Mosyö ve Madam Veleffe'in lâ hali tevakkufta bulunulmasının, nezareti altmda ve refakatlerinde aile İran'dan beklenen cevapla alâka vellithücumlar cevap vermeği icap ettiriyorsa bunun hükumete teleri efradından birer kişi buunduğu hal dar olduğu söyleniyor. rettüp ettiğini, 34 gün sonra Di de Deauville' den otomobillerle Havr'e gelmişlerdir. Avrupa'dan müsabakaya îran'ın Paris sefiri bir tebliğ yarıbekir'e hareket edeceğini söyiştirak edecek olan guzeller yirmi kişi ollemiştir. neşretti İstanbul Liman şirketinin ucretleri tenzil edilen vesau duğu halde Havr'e ancak on kişi gelmişİbrahim Tali B. cumartesi günü tinden bir manzara tir. İçlerinden Portekiz, Danimarka Ecnebi gazetelerinin Türkiye Diyarıbekir'e hareket edecektir. güzelleri Lizbonne'den vapura binmişAnkara 4 (Telefonla) İktisat kedilmek üzere her hangi bir va lerdir. Yunan ve Leh güzelleri de doğru İran münasebatının gerginleştiği İbrahim Talİ B. dün Vilâyette Vekâletile Liman şirketi arasında pura tahmil edilecek hububat için dan doğruya Rio de Janero'ya gitmisler hakkında neşriyat yapmaları üze meşgul olmuş ve kendisini bazı zerine Paris'teki İran sefiri matbu Haydarpaşa ve Sirkeci rıhtımla tenzilâth fevkalâde bir tarife tat dir. ! vat ziyaret etmiştir. atta şu tebliği neşretmiştir: IMabadi 2 inci sahijedei IMabadi 3 üncu sahıîedel rından memaliki ecnebiyeye sev Tahmil ve tahliye Güzeller giderken İstanbul limanı tarifesi tadil ediliyor