7 Ağustos 1930 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

YEDINCI SENE N« 2 2 4 5 Boşmuhorrlrl YUNUS NADt İDAREHANESİ : HiyMiraınnnıiye karşısmda dairei mahsnsa Telgraf: İstanbul Cumhuriyet Posta k u t u s u : N° 2 4 6 B a fmuharrlr • 2366 . Tahrlr müdürü : 3238 fdare müdürU 2365, Kitap kısmı; 472 Suriye Kürt'leri de Mustafa Kemal Yahut Cu mh u r ıv et Malî vaziyetimiz PERŞEMBE 7 AGUSTOS ABONE ŞERAİTİ jTÜRKİYE İÇİNj HARİÇ İÇİN Seneliği : 1400 Kr. : 2700 Kr. • 6 Ayhğı | 750 Kr. f 1450 Kr. 3 Aylığı! 400 Kr. ! 800 Kr. MODDET: j Nfishası her yerde Karıstılar içeri taarruz etti Küf Pleri ısyana teşvik eden bu şaki üzerine kuvvetli kıtaat seırkedildi 5 Kumştnr Yuruyen Şark «Paul Gentizon» un eseri tstiklâl harbinin zaferle bittiği zamandanberi Türkiye ve Gazi hakkında bir çok kitaplar çıktı. Muhtelif memleketlerin mnharrirleri, Mastafa Kemal'in askeri, siyasî ve içtimaî eserini tasvir ettiler, bu eserin azametini takdirle söylediler. Türkiye hakkında adeta yeni bir edebiyat teşkil eden bu ecnebi kitapların bazısı sathî olmakla beraber hemen hepsi dost bir lisanla yazılmıştır ve, her balde, memleketimizle inkılâbımızı Dünyaya tanıtmak noktai nazarından pek kıymetlidir. Bahusus ki Avropa ve Amerika'da şimdiye kadar yanlış tanmmış bir memleket var idise o da Türkiye idi. Panl Gentizon'un «Mustafa Kemal yahnt yürüyen şark» namile neşrettiği kitap, Türkiye'nin şu son seneleri hakkında en doğru malumatı ihtiva eden cidden Mösyö Mullerin raporunu tetkik büyük bir eserdir ki bunu okumak, bunederek, kendi mütaleasını diğer bir dan sitayişle bahsetmek her münevver rapor halinde tesbit ederek hüku Türk'ün vazifesidir. Paul Gentizon, senelerce Türkiye'de metimize gönderen Mösyö Şaht tayaşadı. «Temps» (Tan) gazetesine yol mamile Mösyö Muller'in fikirlerini ladığı makaleleri hakikî Türk vatan kısmen tasdik etmiştir. Teşhis ediperverleri ile temas ederek, hadisatı pek en arazı doğru ve ahnmasım tavsiyakından ve bitaraflıkla görerek yazdı ye edilen tedabiri yerinde bulmakHatia bitaraflığına öyle bir muhabbet karışmıştır ki, meselâ bu noktada pek laberaber malî ve iktisadî vaziyetin hassas olan aziz arkadaşım Hamdullah ıslahında daha nikbin görünmekteSnpbJ, bu güzide muharriri bize Türk dir. Raporunu neşrettiğimiz Mösyö Dr. Şaht mnhibbi olarak tanmmış ve ondan da Şaht fikirlerini şu suretle kaydediVekil Beyefendi Hazretleri; ima takdirle bahsetmiştir. yor: [Mabadi 4 üncu sahifedel Paul Gentizon'un kitabı, iste gıinü gününe Temps gazetesine yazdığı makalelerin muntazam bir surette birbirierine bağlanarak ikmal edilmesinden vücude gelmiştir. Teşrinievvel 1922 tarihinden itibaren, yani Tonan'lıların kafî mağlubiyet ve hezhnetlerinden biraz sonra başlıyan bu eseri ben zevkle ve merakla, hatta istifade ile okudum. İçinde yaşamış olduğumnzdan vüs'at ve şümnlünü tamamen fffoemedlğlmiz hâdiseler vardır ki onların ecnebi bir müşahit tarafından hikâye ve tetkik edilmesi bazı noktalan tenvir edebilir. Son Osmanh Padişahmın firanndan başhyarak Türkiye inkılâbınm muhtelif safhalarım tasvir eden giızel kitabın münderecatını tahlil edecek değilim. Top tecrübele Bir harika teşkil eden askerî zafer, Devletin kat'i istiklâli, Hilâfetle salta rine devam et natm ayrılması, hilâfetin ilgası, Âli Os mekte olan Yamanın teb'idi, elbise ve fes mes'eleleri vuz dün sabah, nin halli, medreseler ile tekkelerin sed erkenden Göl di, Kanunu Medeninin tatbikı, yeni Alhareket fabe.... İşte Gazi'nin müthiş eseri ki bü cük'ten etmiş, Deniz Müstün bir âlemin ruhunu ve şeklini değiştirdi, fersude bir ilmin, sakim an'anele teşarı Mehmet rin karanlığı içinde bunalmış butün bir AIi, Donanma milletin nazarlarını grünün hakikî me Kumandanı Şükdeniyetine doğru çevirdi. rü, Filotillâ kuTakından gördüğümuz bu muazzam inkılâbm tarihçesini okurken insanın en modoru Mehmet çok hayran olduğu cihet, bunu yaratan Ali, Yavuz süva dâhinin hiç bir şeyden yılmıyan azmü risi Fahri Beylerkudreti, hedefe doğru daimi bir fikri ta le diğer bütün sekiple yürüyüşüdür. fain süvarileri ha Sonra bu dehanın diğer hasleti şudur zır bulunduğu ki, tasmim ettiği bir değişikliğin nasıl halde en büyük hakikat olacağını, bunu memleketin ne toplarını dahi tectarzda karşılıyacağını, ta bidayetindenberi ve herkesten pek daha iyi görme rübe etmiştir. sidir. Denebilir ki Gazi'nin dehası, Yavuz top ta beşerin yetiştirdiği bir kaç nadr ve Iimlerini bitirdik müstesna insanlarınki firibi, istikbali ten sonra öğle Yavuz Boğaz'dan geçerken kuvvetli ziya ile aydmlatan gizli bir yin birde limanımıza gelmiş, | derek sonra geri dönmüş, Hay füsuna maliktir. Karadeniz Boğazına kadar gi [Mabadi 2 inci sahifede] Ben bu füsunu nazarın misallerinden birini yakından gtirdum. Yeni Türk Alfabesinin tatbikî görüsüldüjpi ilk giinlerde Gazi'nin fikirlerini, atiye ait sözlerini dinlemek şerefine nail olmuştum. En müterakki ve en cür'etkâr görünenler bile bu inkılâbm arefesinde biraz kor kuyor, lâyetenahi müskülâtı düşünerek ozun bir îstihale devresi tasavvur edi yordu. Halbuki Gazi: «Gdreceksiniz, ne mükemmel olacak ve ne cabuk herkes ahşacak» diyor ve, bütün yaptığı inkılâplarda olduğu gibi, esasını ve neticesini . iyi düşündükten sonra artık şu veya bu teferruatla meşgrul olamıyarak istikbali kuvvetli bir ziya ile aydmlatan keskin Ağırceza mahkemesi, namus uğruna ve sihirli nazarile hedefe bakıyordu... katil olan bedbaht bir gencin dün mu* * * hakemesine başlamıştır. Katil, bundan Paul Gentizon'un kitabmda onu dü bir müddet evvel Dizdariye mahallesinşündüren, hatta biraz endişe ettiren üç de sokak ortasmda zevcesi Ayşe Hanımı nokta var: bıçakla öldüren seyyar satıcı Hikmet'tir. 1 Türkiye. kendisini hareketsizliğe Kısa boylu ve henüz çocuk denecek mabkum eden dinî zincirlerini kırdı ve br tipte olan maznun dün öğleden sonbütün teceddüt sistemlerini kabul ede ra iki jandarmanın refakatinde Ağırceza rek bir Avrupa Devleti oldu. Fakat ikti mahkemesi huzuruna çıkarıldı. Maktule sadf ve malî sahada ne yapacak? Acaba Ayşe Hanımm annesi müşteki mevkiinmüfrit ve hotgâm bir milliyetperverlik, de otııruyor, babası da samiin meyanmharici ilmü fennin, ihtisasu sermayenin da bulunuyordu. Maznun, salona girermemlekete girmesine mâni olmıyacak ken kızın annesi ve babası feryada ve mı? maznun hakkında «hain, alçak!> diye 2 Türk milleti zekidir ve hilkaten soylenmeğe başladılar. Makamı riyaset müstait ve kabiliyetlidir; fakat harp, mahkeme salonunda her hangi bir kimHikmet Ağırceza mahkemesi ihtilâl ve inkılâp silsilesi orta tabakayı, seye bu şekilde hitap edilemiyeceğini huzurnnda yani «Bourgeoisie» yi mahvetmiştir. Bi söylemiş ve Ayşe Hanımın babasını saMaznunun hüviyeti tesbit edıldikten LMabadı i uncu safııfedel londan çıkartmıştır. [Mabadi 4 üncu sateftdel Hakimiyeti Mil Surîye'den bir tecavüz M. Şaht, Müller'in rapo liye Bayramı Sergerde Haco hudu ttan runu teyît ediyor Merkezî tedâvül Bankasının teşkili henüz mevsimsiz görülmektedir Maamaf ih bu maksatla tedabirde almmalıdır I H&kimiyeti mıllıye |öyle bir nurdur kî onun tarşısmda zincirler erir, taç ve tahtlar ya • nar, tacıdarlar mahvolar. Gazi Mustafa Kemal Yavuz limanımızda Halk güzel gemimizi sevınçle seyrettı Ağustosun onunda Başvekil Pş. nın hnzurunda atış tertibatı tecrübe edilecek Bugun Banka ve Borsalar Hakımıvetı Milliye Bayramı olmak hasebıle kapalı bulu nacaklardır. Bugün Hakimiyeti Milliye Bayramına müsadiftir. 30 teşrinievvel 1922 tarihinde büyük zaferi tetviç eden Mudanya mütarekesinirf'sfe? tinden yirmi gün sonra Büyük Millet Meclisi, saltanatın ilgasını ilân etmiş ve memleket meş'um ve ma • tuh Padişahların idaresinden filen olduğu gibi resmen de kurtarılmıştı. Saltanatın ilgasını, o sene, Mevlidi Nebeviye tesadüf ettiği için, Hakimiyeti Milliye Bayramının velâdet kandillerinde tes'idi karar altına ahnmıştı. Onun içindir ki Arabî aylarını takip eden Hakimiyeti Milliye Bayramı, 30 tesrinievvelde değil 12 rabiülevvelde tes'it edilmektedir. Banka ve Borsalar bugün tatil lran, Irak ve Suriye Kürt'leri tarafından vaki olan taarruzları göste rir harita 3 | larını ve bu dava yolunda nihayete kadar uğraşacaklarını bildirmiştir. Sergerde, buna ilâve olarak Tüfkierin, vâtandaşlartYıı katlet * * tiklerini, intikam almasını da söyAnkara 6 (Telefonla) Surye' lemektedir. Haco üzerine derhal kuvvetli de oturan Kiirt sergerdelerinden Haco teşkil ettiği çetelerle hudu kıtaat sevkedilmiştir. Surye'den dd dumuzdan içeri girmiş ve akın yap gelen bu kıyam darbesinin de ditıkları sahanın hükumetle alâkasını ğerleri gibi sür'atle durdurulup kesmek için telgraf ve telefon hat tenkil edileceği bekleniyor. larını tahrip etmişlerdir. Hakâri'de Aşiret reisi Haco Kürt'lere be Hakâri'nin Oramar nahiyesine yannameler dağıtmış, bunlar da, saldıran Barzan şeyhinin idare hareketlerinin Türk gazeteleri ta sindeki eşkiya da ihata edilmiş » rafından irtica olarak gösterildiği tir. Bunlar için aynen Zeylân de • ni, halbuki kendilerinin Kiirt istik resi baskını gibi bir hareket hazırlâlini temin için çahşmakta oldukIMabadi 2 incı sahifede) lran hâlâ vermedi Yakında kadınlar Belediye Cem iyetine aza intihap edilecekler! Türk vapurları Yunan gemilerinden daha fazlamı resim veriyorlar? Rus'lar son zamanlarda eşya naklet tirmek için Yunan gemilerini tercihe mecbur kalmışlardır. Rus'lar bu mecburiyette kaldıkları için teessüf etmekte ve Istanbuldan geçen Türk vapurlarmdan Yunan vapurlarma nazran daha fazla rüsum alındığını soylemektedirler. Hatta Rus Ticaret mumessilliğinin «Türk vapurlarmdan fazla ucret alarak Yunan'lı dostlarımızın işini mi teshil ediyorsunuz?» Diye serzenişte bulunduğu haber alınmıştır. Diğer taraftan Turk vapurcular birliği hükumete müracaat ederek himaye istiyeceklerdir. Zevcesini öldüren Hikmet'în muhakemesi Hikmet diyor ki: "Karım sokakta yabancı bir adamla gidiyordu... Kanbeynime çıktı, ne yaptığımı bilmiyorum!,, Yunan'lı lar Ataşe navalimize manevrelerı takip ettirmediler Atina 6 (Hususî) Muhalif «Vradini» gazetesi Yunan hüku metinin, Yunan donanmasının manevralarını takip etmemesini Türk sefareti ataşe navalinden rica ettiğini yazmaktadır. Bu haber hiç bir taraftan tekzip edilmemiştir. Kızım sürünmüş sürüştürmüş nereye böyle? Cemiyete... Ya... Maşallah loğusa cemiye tine mi, yoksa hitan cemiyetine mi?, Hayır, Belediye Cemiyetine!