6 Haziran 1930 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 5

6 Haziran 1930 Cttmhurivot Holivut mektupları Bir talıta namizet iki kıral! Sesii film saltanahnın hâkimi kimolacal ? Meşhır bariton Lavrens Tibet'le mülâkat Şövalye ve Tibet mücadelesi Holivut, Mayıs (Hususî muhabirimizden) Rudolf Valantino sessiz filimde san'atile birlikte güzelliğile nasıl uluhiyete yakın bir mevkı temin ettiyse şimdi de sesli filimde taç ve taht kime verilecek diye bütün sinema âlemi sabırsızlıkla bekliyor. Paramunt kumpanyası bu tahta kendi namzeti olarak Moris Şövalye'yi seçti. Fransızlar da ona: Haydi bakalım Moris seni görelim, Fransa'nın yiizünü kara çıkarma! Diye arkasını sıvazlayıp Amerika'ya gönderdiler. Hakikaten «Paris şarkıcısı» ve «Aşk resmi geçidi» Şövalye'yi Çok yükseltti. Sesli filim tahtinin merdivenlerinin yarısından daha yu • karıya çıkarttı. Fakat Amerika'hlar ve Metro • Goldvin kumpanyası bu işe sakin ve sakit bir seyirci vaziyetinde kalamazdı. Hemen arandı, tarandılar, Ni york'un Metropoliten operasının bütün cihanda şöhret kazanmış baritonu Lâvrens Tibet'i ileri sürdüler. Metro • Goldvin derhal onunla bir mukavele aktetti ve Amerika'hlar da bu kahramnın arkasını sıvazlıyarak: Haydi bakalım, dediler, görelim seni Amerika'nın yüzünü kara çıkarma!. Muhakkak ki sesli filmi sabavet devresinden şebabet devresine doğru ilerleten bu iki şahsiyet oldu. Fakat en ziyade hangisinin tesiri dokundu. Işte bu münakaşanın mevzuu bütün cihanla birlikte Holivut'ta da herkesi işgal etmektedir. Şüphe yok ki Şövalye hilkaten sempatik ve san'atkâr bir adam dır. Fakat Tibet te sesile mikro fona ve harekâtile de perdeye hâkimdir. Moris Şövalye için biz de çok yazı yazıldı. Fakat Lavrens Tibet'i pek az tanıyoruz. Belki de hiç tanımayoruz. Onun için bu mühim şahsiyetle yapacağım mülâkatın bütün karilerin alâkasını celbedeceğini düşündüm ve derhal görüşmeğe karar verdim. Lavrens Tibet beni M G M stüdyosunda Lon Şaney'in odasında kabul etti. Akşam saat beşti.Daha karşı karsıya oturur oturmaz hîzmetçi kahve çay ve yenilecek içilecek bir çok seyler getirdi. Ben, yalnız çay içeceğimi söyledim. Diğerleri için itiraz ettim. O ısrar ediyor: Canım ne olur, diyordu, ha tırım için.. Bilmiyorum sese zarar var mı yok mu? Lâkin kahveyi, çayı çok seve rim.. Hele şöyle mükellef bir kahvaltıya bayıhnm. Limonatayı da çok içerim.. Maamafih limon için sesi açarmış diyorlar.. Bana biraz hayatınızdan bahseder misiniz? Diye sordum. Memnuniyetle, dedi, çocukluğumda konserlere bayılır, büyüdüğüm zaman ben de bu musikişi naslar ve şarkıcılar gibi olmak isterdim. Onun için taganni mektebine girdim. Evvelâ babam biraz mırın kırın etti amma kat'î bir mümanaat göstermedi. Orayı bitirir bitinnez Nevyork'a geldim. Dört ay iş bulamadan dolaştım. Beşinci ayın başında «Metropoliten» operasına alelâde bir sıra mugannisi olarak kabul edildim. Üç sene gayet silik rollere çıktım. Bundan dört sene evvel «Verdi» nin bir operasındaki rolüm nazarı dikkati celbetti ve sivrilmeğe başladım. Yavaş yavaş bir opera yıldızı ol muştum. Her gün kapıda yüzlerce gazeteci, fotoğrafçı, konser acentaları bekliyor, benimle görüşmek, resmimi almak istiyorlar, filân yerde bir konser vermeğe iknaa çalışıyorlardı. Bükrş'te Yuvenes Nadi Bey " Usulsüzlüğü gösteren neş takımına 24 sayı riyat ebdiyyen yayılacaktır „ diyor ile mağlup oldu [Birinci Sahifeden Mabalt] Adliye Vekili dün B. M. Meclisinde izahat verdi rimizi hakir görmek istemişim. Galatasaray Neşriyat kutsiyeti ile tecavüzün tavsifi Do jose Mojika «Çı/gın busev> filminde Yunus Nadi B. hassas mukaddesatımıza tecavüz cür'etinde bulunmuştur. Vatandaşların hakkı mevzuu bahisken susan ve iş kendisine temas edince bağıran Yunus Nadi Bey «Kimi kimden şekva edeyim» Adliyenin muhterem oldu diyor. Ben size onu şikâyet ediyoğunu biz de biliriz rum. Nadi B. Madem ki bu nakil Mahmut Esat B. beni ittiham et Liğ maçlarının son müsabakası bugün davalarını yolsuz görüyormuş. Teş mek istiyor, adliyeyi tahkir etmekFenerbahçe İs. spor arasında oynanakilâtı esasiye Encümeni Reisi sıfa le ittiham etmek istiyor. cak, bu maçtan sonra bu seneki lik maçtile şimdiye kadar niye bizi sor Bir devletin bütün teşkilâtı için ları hitam bulacaktır. guya çekmedi? de adliyenin ne kadar muhterem Bu son maçın şampiyona üzerine bir tesiri olmıyacaktır. Çünkü netice aşağı «Cumhuriyet» ve komplo? olduğunu hepimiz biliriz. yukarı anlaşılmıştır. Matbuat hürriyeti cok kutsî bir Lozan'da kazandığımız en Bugünku vaziyete göre Fenerbahçe şeydir. Fakat bu hürriyet bugün abüyük şey mehakimin istik birinci, Galatasaray ikinci, Beşiktaş üdı geçen gazete [yani «CUMHU çüncü olmuşlardır. RİYET»] sütunlarında bir namus lâlinden ibarettir. Bir Macar takımı geliyor harabesi halinde ve Devlet otori, Mehakimin istiklâline son Macar'ların genç millî takım ismini tesine her gün saldıran bir komplo nakil ile yalnız benim naza verdikleri yaşı 20 den küçük amatör futdemek değildir. rımda değil, bütün efkârı u bolcularından mürekkep bir takım ha19 unda dört maç yapmak üzere Fakat emin olabilirsiniz ki Cum mumiye nazarında, belki ziranın şehrimize gelecektir. huriyet kanunlarının adliyenize dünya nazarında ufak bir Macar takımı, Fenerbahçe, Beşiktaş, verdiği kuvvetle ve kendimde gör şüphe gelebilir, diye makale bu iki takımm muhteliti ve bizim yenl düğüm inkılâpçı kuvvetile bu ha yetişen futbolcularımızdan mürekkep yazılmıştır.» reketleri darmadağın edecek vazigenç muhtelit bir takımla karşılaşacakBurada Nadi B. notlarına baka tır. yetteyiz. rak nakli dava için müddeiumu Macar takımını Macar federasyonu Mahmut Esat B. Nadi Beyi minin gösterdiği esbabı mucibeyi göndertnektedir. çok aramış amma... okudu ki Jbuna dair Temyizin verGtireş müsabakalart Nadi B. iki aydır mütemadiyen diği karar aynen şudur: Tecrübeli güreşeiler arasında bugün müsabakalar yapılacaktır. yazdı. Şurada burada adalet cihazı Temyizin kararı Müsabakalara öğleden sonra Beyoğetrafında dedikodular yaptı. Takİrtişa mes'elesine dair hilâfı haki lu'nda C. H. Fırkasındaki idman solodir buyurursunuz ki ben kendisini kat neşriyat ve Ceza muhakemeleri ununda başlanacaktır. sokak sokak arayıp cevap veremez sulü kanununun mevkii mer'iyete vaz'ı münasebetile Cumhuriyet Muddeiumu Galatasaray'ın seyahati bir mes'ele dim. Ben onu aradım, o kaçtı. miliğine cehalet atfederek tahkir ve poçıkardı Ben zannediyorum ki makale kanunlarımızı mahkemelerimizi daha muhterem görmek için yazılmıştır. Okuyanların vicdanına hitap ediyorum, okumıyanlar da lutfen bulup okusunlar. Makale niçin yazıldı Budapeşte 5 (Hususî) Gala tasary takımı bugün Yuvenes takımile karşılaştı. Takım Macar profesyonel oyuncularmdan mürek kepti. Yuvenes takımı 2 ye karşı 4 sayı ile galip gelmiştir. Lik maç'arı bugün bitiyor Vekil B. Divanı Âliye gitmeğe hazır Ve uzaktan bağırdı, Türk adaletini gaflet ile ittiham etti. Kendi sinde samimî bir vazife duygusu varsa, tşte ben karşısındayım. Yalnız sual değil, istizah değil, anket parlmAitfr değil, Lsterse Divanı Â liye kadar sevketsin, hesaplaşalım. Iztıraplar ve çelenk! Türk milleti de hakikatın nerede olduğunu görsün. Bunu kendisin • den tekrar rica ederim. İki aydır devamlı hücumlara maruz kaldım, içim kan ağladı. Fakat ideal yolunda çekilen ıztıraplar olsa olsa benim başıma birer çlenk koyar. Nihayetsiz Mahmut Esat'lar Bugünkü tecavüzler, hücumlar karşısında bir Mahmut Esat var dır. Fakat Türk milletinin saadeti uğrunda nihayetsiz Mahmut Esat'lar feda edilir. Sui telâkki işte böyle olur!.. Solda ve sağda M G M stüdyosu M. J. reis ve reis muavini, ortada Lâvrens Tibet ve lirik stiprano Grace Moor Foks kumpanyasının son çevirdiği filmin ilk gösterilişi için idi.Akşam tam vaktinde çağırıldığım sinemadaydım. Filmin adı «Çılgın buse». Baş rolleri Don jose Mojika ve Mona Maris oynuyorlar. Don jose'nin sesine herkesle beraber ben de bayıldım. Mevzuu da fena değil îspanyol kadınlarının hararetli aşklarım canlandırıyordu. Işte bu haftaki faaliyetim!.. P.N. IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIMIinillllllllllMIIIIIIIIIMIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIII Kazananlar Moris Şövalye ve Lâvrens Tibet'in birer karikatürü olacağıma kat'iyyetle eminim. Lâvrens Tibet sözünü burada kesmeğe mecbur oldu. Çünkü odaya bir çok artistler dolmuşlardı. Zaten bahis te bitmişti. Elini sıkarak teşekkür ettim. Diğer artistleri de başımla selâmlayıp çıktım. Yolda hâlâ düşünüyordum: Acaba ses kralı kim olacak? Vakıa Moris kadınların perestidesi, fakat Tibet'te romantik bir aktör.. O halde kendi kendime şöyle bir karar verdim: Sesli filimlerde Moris kome diler, Tibet'te facialar kralı ola Nihayet, bildiğiniz veçhile filme cak.. geçtim. Bu çevirdiğim «Kurnaz Bilmem, siz ne dersiniz? i* * * * *•» sarkıcı» popüler bir şeydir. Fakat Yu1 rnda: Reşai Azlz Bey, Solda: gitgide en yüksek opera parçalarıEve döndüğüm zaman masamın Ercüment, sağda Sıikı Beyler m da sesli filme nakle muvaffak üzerinde bir davetiye vardı. Bu Evvelki hafta neticesini yazdığı Bugünlerde Bursa mahkemesi karar vermek üzeredir. Eğer Nadi Beyin hücumlan mahkeme üzerine tesir yapmak maksadile ise bunda çok aldanıyorlar. Yılacak ne bir Adliye Vekili ne de kulak asacak tek bir hâkimimiz yoktur. Türk adliyesinin şerefine dil uzaatn ve bu makaleyi yazanın yakasına yapışılacağında hiç kimse şüphe etmesin.» Adliye Vekili B. sözünü burada bitirerek kürsüden indi. Reis Pş. Hz. İrfan Ferit Beye: « Bir şey söyliyecek misiniz?» Diye sordu. İrfan Ferit B. «hayır» cevabını verdi. Reis Paşa: « Yunus Nadi Beyin şahsı mevzuu bahsolduğu için söz söylemeğe hakkı vardır» diyerek evvelce söz istemiş olan Yunus Nadi Beyi hitabet kürsüsüne davet etti. Yunus Nadi B. kürsüye gelerek söze başladı: « «CUMHURİYET» gazete sinde gazeteler davasının naklini muhakeme eden makalede Mah mut Esat Beyin söyleyişine göre ben kanunlarımızı ve mahkemeleııııiMiıııımıııtıııııııııımıııiıimmııııııııııııııımmıııııııııııııııııımım lis Müdiriyetini hırsızlar hakkındaki beyanatına atfen hilâfı hakikat neşriyat ve efkârı tehyiç edecek surette hilâfı hakikat olarak Şehremaneti aleyhine neşriyat ve İzmit'te askerî tayyarenin sukutu haberini kolordn kumandanlığının müsadesini istihsal etmeksizin neşir ve polis müdürü ile bazı erkânı askeriyenin tekrar ordu hizmetine almacağına dair merciinden müsaade istihsal etmeksizin hilâfı hakikat neşriyattan maznun olup Mahkemei Asliye tkinci ceza dairesinde tevhiden muhakemelerinin icrasına başlanmış olan Akşam gazetesi mes'ul müdürü Enis Tahsin, Vakit gazetesi mes'ul müdürü Refik Ahmet, Sonsaat mes'ul müdürü Selim Ragıp, İkdam gazetesi mes'ul müdürü Esat Mahmut, Milliyet gazetesi mes'ul müdürü Bürhanettin, Cumhuriyet mes'ul müdürü Agâh Beyler hakkındaki davalarda Cumhuriyet Müddeiumumiliği ile Şeh remaneti, Polis Mudiriyeti, Kolordu Kumandanhğı davacı mevkiinde olup İstanbul'daki yüksek makamatın davacı bulunmaları davalarda mahkeme hey'etinin hissiyatına mağlup olarak bitaraflıktan inhiraf edecekleri mütalea kılınmakta ve bu hal şüpheyi dai bulunmakta olduğundan mezkur davaların başka bir yere nakli hakkında tstanbul Müddei umumiliğinden çekilen 1 /2 '1930 tarih ve 2442 numarah şifre telgrafnamenin Cumhuriyet Başmüddeiumumiliği makamı âlisinin nakil talebini natık 3/2/1930 tarihli derkenarı ile daireye tevdi kılınmakla ledelmütalea mevzuu bahis davaların tstanbul Asliye Mahkemesi İkinci Ceza Dairesinde derdesti rüyet bulundufu anlaşılmakta ise de tstanbul Asliye Mahkemesi kendinden yüksek vazifeli olan tstanbul Ağır Ceza Dairesinin hududu kazası da tstanbul ve Üsküdar mahkemelerinin hududu ile mahdut olmasına ve Temyizden maada yüksek vazifeli mehakimin nakli dava salâhiyeti kendi hududu kazası ile mukayyet bulunmasına mebni bu bapta karar itası Temyiz Mahkemesine ait bulunduğu ekseriyetle kararlaştırıldıktan sonra icabı müzakere oldukta sureti iş'ara göre bu baptaki davanın Ceza muhakemeleri usulü kanununun 14 üncü maddesine tevfikan Bursa Asliye Ceza mahkemesine nakline 4/2/30 tarihinde ittifakla karar verildi.» Galatasaray takımı muhtelif memleketlerde beş müsabaka yapmak üzere salı günü şehrimizden hareket etmişti. Galatasaray'lılar hareket ettikten sonra ortaya bir mes'ele çıkmıştır. Söylendi ğine göre Galatasaray'lılar Almanya'da maç yapmak için Alman federasyonu ile muhabere ederlerken GalatasarayFener muhteliti seklinde geleceklerini bildirmişler, halbuki bu konbinezona Fenerbahçe'yi ithal etmeksizin yola çık mışlardır. Fenerbahçeiiler, böyle bir mes'eleden haberdar olmadıklarım, kendilerine bu hususta bir teklif yapılmadığını ileri sürmektedirler. Bu mes'elenin hakikl şekli Galatasaray Almanya'ya vasıl olduğu vakit anlaşılacktır. Eğer böyle bir taahhüde girişilip te muhtelit yerine yalnız Galatasaray takımı seyahate çıktı ise vaziyet nazik bir şekil alacaktır. Bugünkü hava Kandilli Rasatanesinden verilen malumata göre tazyik, dün saat 7 de 764 ve 14 te 766 idi. Rüzgâr poyrazdan esmiş, sür*ati saniyede 8 metreye kadar çıkmıştır. Hararet ise azaml 15, asgart 14 derece idi. Bugün rüzgâr mütedil olarak gene poyrazdan esecek, hava ekseriyetle bulutlu olacaktır. Burada Nadi B. ceza usulü muhakemlerinin 14 üncü maddesini o kudu ve : « Mahmut Esat B. makamı iddianın açmış olduğu bir davanın naklinde yüksek makamatın tesiri şaibesini bir zühul eseri olarak varsın kabul etsin! Dedi. Aflarına mağruren iddia ve ifade ederim ki Türkiye Cumhuriyetinde devlet ve kanun mevcuttur. Adliye Vekili makamatın tesiri şaibesini kabul etsin Başmuharririmizin cevabı mız sinema müsabakasında birinci mükâfat 10 lirayı kazanan İs tanbul Erkek lisesi 9 uncu sınıftan 1338 Resat Aziz Be"le 25 artistin resmini havi birer albüm kazanan Kumkapı Fransız Kollejinden Ercüment ve Mersin Gazi ilk mektebinden 431 Sıtkı Beylerin bize gonderdikleri resimleri basıyoruz. Matbuat böyle komplo ve namus harabesi olarak gösterilirse kanun ve devlet vazifesini yapabilecek midir? Cürüm yaptığıma kani değilim ki Bursa mahkemesinin kararın Ben tesire inananlardan dan korkum olsun? değilim! Ancak iddiam dava naklini Nadi B. sözüne devamla: böyle bir esbabı mucibe ile yapıl « Temyiz müddeiumuminin mış olmasının hata ve usulsüz olbu talebini «sureti iş'ara göre» duğu esasındadır. kaydile tasdik etmistir, dedi. Ben Neşriyat bu maksatla ya~ Türkiye'de, Lozan'da istiklâli temin edilen Türk adliyesinin her pılmıştır. Ve ebediyyen yahangi bir makalenin tesiri altında pılacaktır!..» Nadi B. bu sözlerden sonra kürkalabileceğine inananlardan değisüden indi. lim. Adliye Vekili B. bir daha kür Hatayı bagırmak benim süye gelerek İstanbul müddeiumuvazifemdir misinin nakli dava talebi hakkında Türk mahkemeleri tesir altında müetemmim izahat verdi ve: kalamaz. Bunu söyliyecek adam « Maruzatım bundan ibaret yoktur. Makalede hürmetle yado tir» dedi. lunan Mahkemei Temyizin tasdi Reis Pş. Hz. hey'eti umumiye kinde hata vardır. bu hatayı ba« Mes'ele hitam Kulmuştur» diğtrmak benim vazifemdir.» yerek celseyi tatil etti. Matbuat ve devlet vazifesi