27 Eylül 1946 Tarihli Büyük Doğu Dergisi Sayfa 6
Ni, İNGİLİZ dostluğu Reşad Ekrem KOÇU ÜRKİYE ile İngiltere arasında ilk n alt Kraliçe Elizabet'e yazılan 1580 tarihli nâmedir. Kraliçe. Elizabet, 1558 de yirmi beş kuvvetli bir devleti oldu. İngiliz denizi. liği, İngiliz sanayii ve İngiliz mü'temleke imparatorluğu bu kadının zamanında ku- ruldu; İrgiliz sanat havatının en parlak elemeler biri de Elizabet'in zamanı © ürk dostluğunun kıy- metini ilk edin biri de yine bu kadın oldu. eg karşısında en kuvvetli ra- kip İspanya idi. Akdenizdeki müttefikle- rile beraber Mabalıtıda Türk Gamer üyük bir zafer kazanan İspa Iki edi zengin er ŞE sahibi idi; Atlas eee d kuvvetini İspanyol donanman ane edi- onanm tekilitirderi sonra, bip devlet adamı Sokollu Mehmet paşa, panyanın müttefiki olan Venedik cümhu- riyetinin İstanbula gönderdiği bir fevkâ- lâde elçiye: «Biz sizden Kıbrıs adasını , #iz de bizim donanmamızı yaktı: nız. Biz sizin kolunuzu kestik, siz bizim sakalımızı tıraş ettiniz. Kesilen kol yeri- sakal daha en bu örteliş Kadak ve malini anlayamamışsın Bu devlet gemilerinin i sırma- dan, melek atlastan ve lengerlerini yaptırabilir...» cevabını ver iy açılmıştı. Türk harikaydı, İngiltere için «Ye- lan donanma» ya karşı en sağlam bir tta İşeresm Mai eğe KÖSEMİHAL rim şeflere de yüz z.üzere müsabaka devletleşmesini o Siz asırda musiki İş- lar açılsa tanp- artık özmen tela ler Sb maddeten her 2a- Avrupalı meslekdaş - kadar dert yani için mümkündür: Şu şart- lar hiç istemezlerdi: Devlet a- — Ne yapıyorsunuz, yiniz, 1 ki devletçe bu gençlere güve- damlarmın sanat işlerinde hep hiç artistliğin ölçüsü DER nilecek birer kazanç gösterilme- EÇEN lerinin kaş: yapâyım derken göz çikara- olur mu? 'Dâhilerin, artistlerin, lidir. yoksa 25 lira asli caklarına inanırlardı. Faka N şeflerin, yüzde anı ol. İcin için hiçbir musikici, devlet umü riz) arkasınd duğu gibi bugün de dipl sız. memurluğu vazifesini üzeri; letleştirme siyaseti ister istemez dır, k dert o anlatamazsınız. lamıyacaktır: ya hususi işle" r.ç yerl aranır O Devlet orkestrasının ba uh- ayrılmıyacak, yi t da i nkü, er ii m evvel Al- g l lomalı geçmistir. Öte de (amatör) Kalıp baska yollar- manyada 35, usikici . yanda da birinci sınıf bir diplo- dan dahı çi kaz o 000 vardı, MESİ dei olarak!) masız iktidar ölmektedir. İşte tiyle coluk çocuğunu geçindir - a Bileşik mey ae devlet adamlarından çoğunun sâ- mek carelerini arayacaktır.» Mesiz ss muşlkleinaşları münasebetle bir de tarihi 18,000 di. Nice aersini iğ de bu gibi ge ale olacak- hakikati: hatırlatalım: çalgı ta- pandr... Öyle ki, yerin musi- tir. Onlar görüş ve kaprisle- Kımlarını aylıklı artistlerle yâ- ki işleri Bekaa ii yarı ya- vine yaranmağa çalışacak Veva şatmak işinde belki de en esk rıya erine, göre — de a kendi çikarından yana ta meye doğru gidiyor; geçe: rın cak simsar ruhlu yalakcd kala ZA HK eğ Sa kayguları da her yanda senle da a eeğksiri uştu. Bunu İtalyan papas te pere başlıyor; oÖörnek ra, Te evletleştirii - sikle (Toderini), istanbuldaki tanınmış bir garpli yazarın bir- Ke lela doyurabilmek me- müşahedelerine .,göre, gıpta ımı alıyo! «Musiki; Selesi geliyor. Mn işleri devletleşen bir memleket- yimOy bir yazımda o şöyle tist) mizacı para İle hi te bir orkestra kanunu. çıktığını demiştim W İC para Mayatı pa farzedelim kestrahın ruhu 0- “Cali alir dev. mağın cunda döndürüyor, tk lan şef) imi şöyle 'bir'mad. Jet rak — Galışanları dero) «artist parayı düşündü - de ile çivilenmiştir. . Orkestra dışı EYİ in iki züm-. &ü anda hüsün heyecanımı kay- sefi herhangi Rİ yüksek kon. reye ayrılabili Biri, o hususi beder» (Au momet ou Vartiste yor: musiki işlerinde çalışarak yev . pense a Vargent İl perd le sen- u İZİ takwiddüm et. Miyelerini zararsız kazanıyor: timent du benu) diyorsa da Türk m 1 ir tanım. Ötekiler bir yandan (lise) tahxll- ata sözü, paranın rolünü çalgı ışlığı olacaktır)! Devlet şekji. lerini yürütürken, bir oOyandan ile olan takıntısı avlanan clliği, musiki işlerinde de, her 1 da musikicilik mesleğini iş edin izah etmistir: deki (bürokrat)lık klişelerini gör imkânlarını dört (gözle ister, a, elâ « tol is iyorlar; hattâ liseden sonra KALE Lİ YG mas biricik meslek. ölçüsüdür, eye tahsiline — girdikleri rünüyel ai DR usikide de bu böyledir: netice- halde en rgeç musikici olmak, CIkmıs özü de yukarıki kanun maddesini bu öle hayat (o bağlamak okurlarım kendilerinden kii kolayca tasdik ettiği: gibi, ona kaygusunu taşıyorlar. Demek ki, lamışlardır uygun tahsil şartlarını haiz bu- devletçe yeniden çalıcı (o bulmak Parasız ayı bile pa , Sözüne ve silâhına güvenilen iie He Türkiye ile kurulacak ostane münasebetler, siyasi obakımdan olduğu böler iktisadi bakımdan ' da bi- mek üzere bir a vermişti: yük bir kiymet ve ehemmiyeti haizdi: anei hümayunuma müteal-. Şark ticaret yollarının bütün mahreçleri lik ol diyarda mevcud olan metâ Ve gay- dr vadeyi elinde idi. riden bazı levazım için Murat, kendisine Jözimi olan bazı eşyayı almak için İngiltereye yolladığı iki Türk tüccarının seline, Kraliçe Elizabet'e tevdi i Akdeniz bir Türk gölü olmus. Mi ve nam bezirgânımız ol cani- tu, o Deil İstanbulda sefirleri bulun. be irsal olunmuştur. Gerektir ki nâmei mayan hıristiyan devletlerin gemileri, hümayunumuz vüsul buldukta âsitanei Kanuni Süleyman'ın verdiği bir (kapitü- saad lâsyon) fermanma göre Fransız bayrağı ve irtibatınız mucibince Ky hassaı altında seyrü sefer ederlerdi. Yalnız Ve- : hümayunumuza lâzım olan me e gav- nedik gemileri kendi sancaklarını çek: : riden her ne ite bahası ile Lİ İstedik. mek hakkına sahipti te hüsnü muavenetiniz diriğ olmavup ge: Elizabet'in elini (enerji) sile ge- tü emin ve sâlim bu canibe irsat olunmak mici, tüccar ve sanatkâr bir kavim olarak babında hüsnü zuhura getiresiniz içi gösteren İngilizler, Türk sula - Muharrem 988. (Milâdi 1580) » da dolasan gemilerire kendi bavrak - ir kaç ay sonra idi ki, iki İngiliz tüc- carı ile beraber Kraliçenin elçisi (Willi- am | Harebone) de İstanbula muvasalat Franz elçisinin nüfuzu, ret o serbestisinin kendilerine ali mani oldu. So- kollu şehit edileli bir yıl olmuştu. iğne halefleri de İngiliz dostluğuna kıymet v. diler, İki devleti ke rl için karsılıklı rarfedilen gayretler ve kar- sılıklı hüsnüniyet, 1583 de Türkiye ile İngiltere arasinda ilk ticaret lerek. mesinin imzalanmasile neticelendi. ten çekebilmek icin İstanbul höküman ile biran evvel doktlik münarebetleri Huvmak mecburivetinde idiler. bu miinasehetlerin kurulmasına tesebbiis ati, Sadrazam Sokallıı Mehmet pasa da Türk limanlarının “İncili ticaret gemile- iktiendi ka. görür İstanbula; görderdiği rine açılmasını, ürk'vaenın zancı halımından. favdal Kralisa F'izabet'in bir alet p . İk vii» #aaasp'n .Jatanbula doğru ha.
