1 Şubat 1946 Tarihli Büyük Doğu Dergisi Sayfa 7
Bütün hikâyesiyle ATOM Y. Mühendis: Muhittin DİLEGE 'OM fikrini ilk defa ortaya atan- Yunan filozofları oldu. Berra ve araştırıcı eski Yunan e bu parçacıklara «bölünmez» mânasına gelen «ATOMES» ti. eni özüne ilk işareti yapan Yunan tefekküründen sonra Atom meselesi, binlerce yıl süren bir uyku dev- resi geçirdi. 19 uncu asırda ilimde parlak (Madam Küri) nin, kocası ile u buluşlarla neticelendi. Evvelâ (Polonyum), arkasından (Radyum) erd, Bilhassa Tarih, bize hâdiselerin (nasıl ?) tekevvün ettiklerini anlatır. Bunları zaman ve mekân kadrosu içinde birbirlerine lehimliyerek dış görünüşleri bakımından ele alır. Fakat ruh- lerinde, sırf bu saydığımız vasıflarından do- layı romana göre kifayetsizdirler. hâdiselerin zaman ve mekân içindeki sürekliliklerini yakalar. Kaba tas- nifler, çağ bölümleri, incelikten son derece uzak bir (psikoloji) anlayı'şiyle hâdiselerde rol sahibi insanların acele çizilmiş mizaç (portre) leri, tarihi, maksadına rağmen sanki süreksizliğin bilgisi haline getirirler. Bu ba- kımdan, a bile tarih, romanla kıyas- lanamaz. imparatorluğundan bahseden hangi vi Mi (Sezar) ın müellifi ol- (Galya savaşları) ındaki canlılığı ve sü- e. İce mİ Gerekli bütün vesi- ka yardımcı bilgi şubeleriyle olanca le fali çekmiş ve ittifakına alabilmiş (Radyum) bol miktarda şua çıkarttığı için, bu şuaların mahiyetleri Va bilgimizin genişlemesine çok yar etti. Bu şuaların (Alfa), (Beta) ve Be diye in il , (materi) nin n .parçacığını teşkil etmediği, bunun inde de ba parçacıklar bulunduğu nazariyesini ile- ri sürdüler. Onlarca ATOM, n a- mi elektriki bir bünyeye malikti; ve b hakikati e li ispat ettiler. Ato- n ektrikle yüklü nen menfi elektrikle yüklü parçacıklardan ye lar. terekküp etmektedir. sonsuzluklarda müşahede Gren ve Gelik hareket ve kanunların, cismin tasavvur edilömiyecek kadar ufak Vecdi BURUN hiçbir tarih tasavvur edilemez ki, zamanının Anadolu halkını, onların örf ve âdetlerini mükemmel bir seyahat ve harb roma. olan (Ksenefon) un (Anabasis) inden daha derin kavrasın... Roman, sürekliyi temsil etmesi itibariyle insanın ve onun münasebet çerçevesine giren herşeyin ebediliğini ister. İşte bizim romanda aradığımız vasıf budur : Değişen, namütenahi çeşitlenen, fakat kılavuz motifleri benzerli- roman o zamanla kayıtlı değillerdir zamanı aşarlar. İnsanlar tarafından fikir. leştirilmiş, Salar âbideler gibi dün- yanın neresinde olursa olsun, derhal; dikkati çekerler. iz, burada, işte bu çeşit bir roman telâkkisinin ei içinde yer alabilecek eserlerin, mâna balinde tefsir edilmelerini peşinen talep ederek, yapı ve (psikoğrafi) le- öylece roman demek olan şimdiye kadar yapılmamış ve düşünülmemiş bir işi yerine getirmeğe çalışacağız. bir parçacığında aranılması ve tesbit ar sindeki derin ve felsefi mâna Üze- kadar düşünülse azdır. Hilkatin klerde yi an namütenahiliklerde ve bir erre içersindeki bu şayanı dikkat tecel- disi, atın nâzım ve müdiri olan Kud- 5 ni m retin yegâneliğine en bedihi bir işaret sayılabilir. (Bohr) un atom modelinde, çekirdek etrafındaki halkalar ve bunlar Üzerinde h ŞekiL:2 Şeniu :4 de görüldüğü veçhile (idrojen) atomu çe” bi n) bir halka üzerin- 8 w © 2 p gz 8 5 z b m 4 < f a8 z p e 9 B E B inceliyelim: Bu ato kir (Proton) ile dört (Nötron) ve muhitindeki iki halka ,üzerinde hareket eden üç (Elekt- ron) ekil 2 ye bakınız. ise e (Proton) sayısına v— dünyada büt asit cisimlerin atom birer sıra numar: 1 ard cismin atom ağırlığı çekirdeğin içindeki (Proton) ve (Nötron) ların me UÜ savidir. Görülüyor ki, (Elektron)lar cisim- lerin ağırlığın hil olmama ırlar. nkü nların kütleleri (Proton) ve (Nötron)lara nazaran fevkalâde küçüktür. (Periyodik) sistemde bütün u rlar sol- dan sağa do; atom ağırlıkları gittikçi ri lar pek zi rar ler vee a beraber atom çekirdeğini büsbü âtıl olma- dığını dme aktivite) aleni gösterdi. dyo - aktivite), bâzı cisimleri nekadardır? Bunları anlatmaya çalışacağız. ikinci yazımızda
