10 Kasım 1906 Tarihli Balkan (Filibe) Gazetesi Sayfa 1

HÜRRİYET NASIL KAZANILIR Rusya'da 17 Oktabır Manifesti (Ekim Manifestosu) ile hürriyet-i milliye ilan ve idare-i meşrutaya yeni temel konulduğu, tamam bir sene oldu. Münkirlerin açık Müslüman oldukları, bir sene oldu. Münkirlerin açık Müslüman oldukları, bir hayli gayr-ı İslamın din-i mübini kabul ettigi "hürriyet-i diniye" nişaneleri, bunca gazeteler zuhur edip, hükumetin her işini, her halini tenkid ve muaheze ettikleri "hürriyeti kelamiye" nişaneleri; her yerde, her türlü meclisler, mitingler, umumi ictima'lar vaki' olduğu "hürriyet-i ictima'iye" ve Duma, yani Millet Meclisi, açılub, her türlü umur-u devlet halk vekilleri tarafından müşavere idildigi hükumete birçok acı ağır söz söyledigi "idare-i meşruta" eserlerinden olduğu cümleye malum olmuştur. Bundan üç sen mukaddem bu şeylerden bahs eden bulunsa ya habse atıldığı yana, Sibirya'nın çetlerine nefy ve sürgün idildigi halde, ne oldu, nasıl oldu da halka böyle hukuk-u müsa'ade verildi? Bunun sebebi nedir? bu ziyalı adaletli günler nereden doğdu. Bu suale doğru tamam bir cevab gerekdir. Herkesin bu hususda ilmi malumatı olmak zaruridir, çünkü şimden sonra olacak işleri anlamak ve olacak işlerde ayak basarak nokta-yı istinad bulmak ve işleyecek işlerimizi hakikat hallere uygun suretde göçürmek içün şu "ilm" şu "bilgi"-yi mücerred lazımdır. Ey Müslüman kardeşler, her gün kıldığımız namazların malum vakitleri var, vaktinden mukaddem veya ki vaktinden son eda (i)dilse tamam olmuyor, ya boşa gidiyor, kazası lazım geliyor, böyle degil mi? Bize mahsus ve farz edilmiş vakitlerin saatlerin Hudavend-i alem indinde hiç ehemmiyeti yokdur; Cenab-ı Hak namazı, du'ayı, niyazı, kabul itmeye ihtiyarlıdır, vakit saat tayin buyurduğu, biz aciz kullarının terbiyesi içün olduğu derin felsefeden bakıldıkda münfehim olmakdadır. Her gün kıldığımız namazlarda hem borcumuzu vermekdeyiz, hem "olacak işi vaktinde işlemek" lüzumundan ders alıyoruz. Namaz ve ibadet ile münasebeti olmayan ulum-u siyasiyede ve fenn-i tarihde gösterilen "mühim kaide" yine budur ki "her işin vakti, zamanı, her vaktin işi ve hareketi vardır." Kelam-ı esas bahsimize : Birdenbire ne oldu da hürriyetler, müsa'adeler doğdu. Adalet günü kuruldu. Rus gazetelerinin eski fikirlisi veya ki hükumet taraflısı "hükumet böyle münasib gördü, hazret-i İmparator'un arzusuna böyle muvafık geldi" diyorlar. Bizce böyle degil. Bu gazeteler ya hata idiyorlar, ya doğru söylemiyor. Bunlardan daha çok olarak ıslahat-ı teceddüd ve hürriyet ya millet tarafında bulunan gazeteler "halklar diledi", "hükumete karşı parladı", "zabastofkalar(*) idildi", "bombalar ------------- (*)zabastofka (забастовка) : Rusça, grev, direniş anlamına gelen kelime