9 Temmuz 1939 Tarihli Anadolu Gazetesi Sayfa 8
ÇANADOLU, 9 Temitlüz 1939 PAZAK Versay muahedesini imzalıyanlar, ne oldular? (SAHİFE 8 ) a ttelbeldir di LA Ameriha mobi'up.ari: B aati mğpüy ğ ğemanlair öilaşler Amerikaya yaptığımız v ğ eati Muahedeyi imzalıyan murahhaslara ö« tütün satışı ; 1936 da 6 müyondolardı. 1937 de İmür uzunluğu bakımından uğur geldi Yetmiş devlet adamının iştirak ettiği bu könferansta öküz çobanından 9,9 milyon oldu. Daha satılabiiirdi, stok kalmadı başlıyarak Mibraceye kadâr her sinıf ve her meslekte adamlar » vardı Neşet Halil Atay Nevyorktan U-|edilir ve bu tütünün — 134.520.000 refikimize yazıyor: 'dolar kaymetinde 434,796.000 lib- Nevyork — İnhisarlar idaresi-|resi tütün, 11.022.000 dolar kıyme- — nin 1939 Nevyork dünya sergisin-|tinde oldukça mühim bir kssmı da; — den, idarenin şimdiye kadar iştirak| sigara olarak ihraç edilir. İstatistik- “ettiği beynelmilel bütün sergilere|lerde, Türk tütünü karıştırılarak ya- &ı iddiası ile telif edebilir misiniz> İnhisarlar idaresinin sergide yap: tırdığı pavyon, sitenin içindedir. ve, kapalı çarşı sokaklarından het han: gi birinin küçük bir modelidir. Mi- marlarımız idarenin bu paviyonda Oyapacağı teşhiri, binanın mimarisi- .» çalıştılar; pavyonun| E na (ressam Halit) resimler / yaptırdılar, vitrinleri, tütün ve siga-) “ta ambalâjlarını kolonlu, kemerlerin altına yerleştirdiler. Muvaffak oldu- - larmı? Şahet zevkler; mecburiyetler ve ğ tlarla telif edilmedikçe bu tür ü tenkit ve temennilere kim bir had — tayin edebilir? — — İnhisarlar idaresi sergide niçin #igara yap irmıyor? — — Sergi idaresi, sergi içinde siga-, /a yapmak inhisarını «Lucky Stri - kee vermiştit de ondanl. Bir İstanbul gazetesinde çıkan ya- =ııı mevzuu, işte bu kadat basit İnhisarlar - idaresinin 1939 Nev- — york dünya sergisinde kazandığı bü. — yük muvaffakıyetten bahsederken, bir noktayı dikkatle tebarüz ettir- — mek isterim: Amerikada Türk tütünü, yerli tü- tünün sertliğini tadil için kullanılır, doğrudan doğruya sigara yapıp sat- mak içi ndeğil.. Belki sizin de gözü- | — nüze çarpmıştır; Amerika müttehid — devletleri arazisinde, yılda 1.553 — dört yüz ben bin libre tütün istihsal daha fazla satıldığı tesbit edilmişti. Dünyanin en çok miktarda tütün vetiştiren ve en çok miktarda tütün ve sigara ihraç eden bir memleketi le biz en faydalı bir tütün anlaşma- vını hangi şartlarla yapabiliriz? Amerikada bir sigara fabrikası aç mak mı; Amerikaya mamül sigara idhal et- mek mi, Yoksa, Amerikanın Türk tütünle- ti harmanına büyük bir kıymet ve- ten fabrikalarına çeşnilik tütün sat- mak mı, bizi daha çok tatmin eder> 1936 da bizim Amerikaya idhal attiğimiz tütünün kiymeti 6 milyon dolar kadardı, Takam 1937 de 9/9 milyon dolara çıktı. ! milyon dolar- 'ik daha satılabilecekti, memleketts *ütün bulunamadı. Amerikalılara, Türk tütünlerinir nefasetini ve yüksek kalitesini Ame rikadaki sigara şirketleri, bizim tah- min edemiyeceğimiz külfetlerle ta> natmışlardır. Her sirkat senede vasa- * 4 milyon dolarlık bir veklâm tah- sisatı ile çalışmaktadır. İnhisarlar idaresi 1939 Nevyark dünya sergi sinde bu şirketlerin karşısına rakir olarak çıkmazdı. çıkması; ne kendi- si, ne de memleket tütüncülüğü için faydah olmazdı. Yapılan iş, temini düşünülen fay- daya göredir. Gösterişte mübalâğa, iddiada mü- balâğa, masrafta mübalâğa, beğen - mekte beğenmemekte mübalâğa, dünya bütün bunlardan o kadat yo- ruldu ve usandı ki.. h OO Türkiye-Fransa Türkler de Araplar da var!. fakat var, Berlin ve Roma, inkisarlarını izha edebilir, hâdise büyüktür Fransız Türk anlaşmasının eham- miyetini bilhasta tebatüz ettiren «Öcuvre» gazetesi 26 haziran 939 İza Berlin ve Roma inkisarlarını izhar ebilirler. Hâdise büyüktür. — bu makalede deniyor ki: — tabi olan muvakkat bir metindir. tarihli sayısında M. Pierre ienotnun| — Fakat otoriter devletlerin, muka — bir makalesini neşretmektedir. Ga-|belede bulunmadan bu darbeye kat zete tarafından «noklai nazarlar ve|lanacaklarını zannetmek otoriter — görüş tarzlarız kaydı ile dercolunan|devletleri lâyıkı veçhile tanımamak — ve «Türkler var, fakat Araplar dajolur. Aktolunan anlaşma bizi umumi politika bakımından takviye etmek- «Fransa ile Türkiye arasinda kar-|tedir. Fakat bu anlaşma bizim için galıklı yardım anlaşmasının imzalan-|yakın şarkta ve Arap memleketle - var> serlevhası altında intişar eden — Masından sevinmeyecek - Fransadajrinde bir zaaf âmili olabilir. Sanca- bir tek fetd yoktur. ğın Türkiyeye terki buralarda şid - Maamafih, bugün mevzuubahs o-|detle hissolunacaktır. lan şey, tesiri geniş ölçüde Fransa | Alman ndasının ve ajan- ingiltere - Sovyetler — anlaşmasına|larının tezvirkâr faaliyetlerinin, fran sanın yakın şarktaki mevkiinde açıl- Bu anlaşma bugün haiz bulundu-|mış bulunan yarığı genişletmelerine ğu gekil ile dahi, Türkiyenin, italya|meydan vermek istemiyor İsek ted- ve Almanyanın tahakküm teşebbüs-|birler almalıyız.» letine mukavemet etmeğe azmetmis| 1937 senesinde aktolunan Fran- bulunan devletlere — iltihakını kat'iJsa - Türkiye anlaşmasının Suriyeli- ve ayan bir surette ifade edan bir|ler arasında derin aksülâmeller yap- «emeller beyannamesirdir. Bu an -|madığını, bu defa Suriyelilerin lâ- Taşma yalnız <Akdeniz mıntakasını>|kayd kalamıyacaklarını, 1937 sene- değil, hatta, <Balkanların ermniyeti-| sinde Suriye hududlarını temin eden ni> dahi zamindir. Anlaşmanın as- | Türl in beynelmilel vaziyet mü- Kker? sümulü, imza edilir. edilmez|saade oldukça yeni talepler terdetti- Tütkiye başvekili tarafından, Fran-|Sini, Fransanın Ankara büyük elçi- sâ ve ingilterenin Avrupanın şarkın|*inin sarfettiği gayretlere tağmen da ve Akdeniz kıyıları boyunca kur-|Türklerin Hatay meselesinde büyük maya çalıştıkları esulh barajıs nın|bir hırçınlık gösterdiklerini ve bu su ıya matuf tesirini takviye|retle Fransanın nüfuzunun darbelen- eden cümlelerle tebarüz etirilmiştir. 9 neu sahifede —— £3 haziran 1919 tarihinde, yani bundan tam yirmi sene evvel yirmi yedi devleti temsil eden yetmiş mü- | rahhas meşhur — Versay esarayının aynalı galerisinde «sağlam, hakka is.| tinat eden ve uzun» bir salh temin edecek olân bir Mmüahedename imza etfler. Bu tarih, ayni zamanda, umum! harbin patlak vermesine sebep olan Saray - Bosna hâdisesinin & inci se- nel devriyesine tesadüf ediyordu. Şimdiye kadar teati edilmiş beyne! e| vesikaların en mühimmini teş- ti) eden ve tam dört yüz kırk mad- delik bu muahedename altinda İmza- Tatı bulunan yetmiş kişi ne oldular?. Ölüler.. Bunların içinden kırk bir kişi bu- gün ölmüş bulunuyor. En erken ölen Cenubi Afrika murahhası — general Löonis Botlordur. 28 ağustos 1919 ta. *ihinde, yani muâ&hedenin imzasın- Jan tam iki ay sonra Transualdeki giftliğ'nde 58 yaşında ölmüştür. En genç yaşında ölenleri de İngiliz Mmurahhaslarından — Edvin Samuel Montgandır. Kendisi Hindistan na- virı d, Loyd Carç ile araları açılmış, ist fa etmiştir. ,15 teşrinlevvel 1924 tarihinde 45 yaşında öldü. Amerika Birleşik cumhuriyetleri- nin beş murahhası da ölmüşlerdir. Heyeti murahhasanın reisi meşhur Vilson eski şöhretini tekrar elde ede- bilmek için Amerika dahilinde yap- tığı bir propaganda seyahati esna- sında Kansasda — Viclinta şehrinde hastalinmış ve ölmüştür, Uykuda iken ölen yegâne murah- has o değlidir. General Fochun müt- tefik ordular başkumandanlığına ta- yihinde büyük bir rolü olan İngiliz murahhası Vikont Milner de 13 ma- yıs 1225 te uykuda ölmüştür. O tarihte yetmiş bir yaşında İdi. Afrikada yaptığı bir seyahat esna- sında uyku hastalığına tutulmuş ve bu hastalıktan ölmüştür. Vilsonun — Müsteşarı olaân Robert Lansing 64 yaşında olduğu halde 30 teşrini evvel 1928 de . Amerikanın tanınmış diplomatla- larından biri olan eski Roma ve Pa- ris sefiri Heney Vhite, Versay mua- hedesinin imzasından sonra başka bir resmi vazife deruhte etmemiş ve den Edvard M. Hause 79 yaşında ol-| duğu halde 28 mart 1988 tarihinde öldü. Amerikanın — murahhaslarından Tasker H. Bliss 78 yaşında 9 Ikinci- teşrin 1980 tarihinde öldü. İkinciteşrin 1928 de 88 yaşında göz- lerini! kapadı. 20 ikincikânün 1920 senesine ka- ersay muahedesi arazi hükümleri 1919 ne idi? 1939 da ne oldu? AVUSTU RYADA Almanya Avusturyanım muahes| — 18 mart 1938 de Hitler Avustur- delerle kabul edilen istiklâline hür- | yar istilâ edip Almâanyaya ilhakımı met edecektir. ilda etti. BELÇİK ADA Almanya — Belçikaya Eüpen ve| — Vaziyet değişmiştir. Malmedy mintakalarını terketti. l DANİMAR KADA Şilezvikin şimal tarafı Danimar.| — Vaziyet değişmiştir. ya verilmiştir. FRANSA DA Alsas - Loren Fransaya iade edil.) — Vaziyet değişmiştir. Miştir. Cemiyeti akvam kontroluna ter-| 18 kününusani 1985 te yapılan kedilm'ş olan Sar mintakâasının is-|plebisti neticesi — Sar Almanyaya tikbalinin fayini için 1986 te reyi- | geçti. âma müracaat edilecektir. YUKARI SİLEZ YADA Yukarı Silizyanın — vaziyeti 22) Vaziyet değişmiştir. mart 1922 de yapılması takarrür edon bir reylâmla tesbit edilmişti. LİTVAN YADA Memel muhtar bir mintakâ ola-) 23 mart 1989 günü Hitler orasını rak ilân edilmişti. Bilâhare Litvan-| Almanyaya ilhak etti. ya hâkimiyetine terkedildi. POLON YADA Prusya Polonyası Polonyayâ ia-| Hitler bu koridor üzerinde bir de edilmiş ve Pommeranvadaki kö- 'rol istiyor. Danzig — nazileşmiştir. ridorla denize bit mahreç temin Burada cemiyeti akvamın kontrolu edilmiştir. lâftan Ibarettir. ÇEKOSLOVAK YADA Almanya Çekoslovak devletinin — Münihten sonra Hitler Südet mım toşekkülünü kabul etti. takasını iİlhak etti. 25 mart 1939'da Çekoslovakyayı istilâ ve Bohmya ile Moravya üzerinde himaye ida- res'ni ilân etti. MÜSTEMLEKELE RE AİT AHKÂM Almanya manda altına konulmuş| — Hitler japon mandası altına gi- olan ve Avrupa kıt'ası haricinde bu-|renlerden başka bütün eski müz- lunan bütün toprakları - üzerinde|temlekelerini talep etmektedir. AHKÂM 16 mart 1935 te Hitler mecburt askerl'ği ihya etti. Kara ve deniz ordusu yüz bin ki-| Bugün Alman ordusu meveudu şiden fazla olmıyacaktır. bir milyondan fazladır. Ren nehri gol sahilinin ve sağ| Hitler 25 nisan 1989 da Alman de elli kilometre eninde| donanmasının İngiliz donanmasının #r koridorun gayri askeri bir mın-|yüzde otuz — beşini geçemiyeceği taka haline — getirilmesi tekarür|hakkında bir hükmü ihtiva eden İn- etti. giliz - Alman deniz anlaşmasını Silâh ve tayyare imalâtı tahdid|feshetti. edildi 7 mart 1936 da Hitler Ren kıt'a. sını İşgal etti. 1938 senesinde Siegfried hattı inşa edildi. İKTISADİ AHKÂM Almanya 1920 genesindeki Lap — Almanya 1921 senesinde Brükse! Haye konferansında Davs ve Yung| konferansında — 132 milyar altın iplânları İle bu borçları 88 milyar|mark olarak — tesbit edilmiş olan altın marka indirdi. Lozanda 1932|harp tazminatını ödemeği taahhüd de bu tazminat büsbütün 11- | etmişti. ga edildi. Almanya o tarihe kadar| — Almanya nehirleri hakkında bey- harp tazminatı olarak sadece 18 'nelmile rejimin — tatbikini kabul imilyar mark öde! N dar hariciye nazırlığı mevkiini iş- gal eden Stephan Pichon 1988 seni yetmiş altı yaşındâ öldü. 985 senesi eylülünde ölen — julçs İLamhor diplomatların en yaşlısı idi. Öldüğü zaman 90 yaşında bulunu- yordu. Versay muahedesinin tatbika. tından doğan ihtilâfları halletmek ü- | Sere teşkil edilen tefirler konferan- stün Fe'sliğini ifa etmiştir. Yaşıyanlar: | — Andre Tardieu, bugün 62 yaşında ' bulunmaktadır. Versay — muahedesi: ni imzalamış Fransız murahhasları Jiçinde halen sağ kalmış olan yalnız odur. 1988 senesinde yapılan İntiha- battanberi siyaset hayatından çekil- Her ne kadar Versay muahededi: nin birçok hükümleri, onu. hazırlas - miş olanların temonni ettikleri kadar uzun ömürlü olamadı ise, bu muâ. hedename kendisini imza etmiş olan mürahhaslara ömür uzunluğu baki- mindah uğur getirmiştir. Sâmuel Montganın 45 yaşında ölüs Mmü her halde tesadüfün kötü bir ci vesi olacak. Çünkü muahedename altında imzası bulunanların hemet hemen hepsi çok uzun yaşamışlardır. Ölenlerin içinde bir tanesi öldüzü zaman 90 yaşında — bulunuyordu. Cambon. Clemencenu 88 yaşında öl. dü. Lord Balfor 8i, Sırp, Hırvat ve Sloven murahhası Nicolos ta 88 ya- şında gözlerini yumdular. İçler'nden dokuz tanesi yetmiş ve ©N tanesi de altmış beş yüşından u. zun ömürlere malik oldular, K Yalnız dört tanesi elli sekiz ve elli altı yaşlarında, bir tanesi de kırk beş yaşında öldü. Bügün yaşamakta olanların en yaş he sabık japon başvekili Prens Sal- onidir. Bügün O yaşında olduğu halde memleketin en mühim siyasi şahsi- yetidir. Ancak epey bir zamandan- beri faal olarak siyasetle iştigal et- memektedir. Ondan sönra meşhur — müzisiyen Poderevski gelir. Polonya murahha- s1 olan Poderevski 80 yaşında bulun- maktadır. Polonyâda (lk cumhuriyet hükümetinin şefi ölmüş ve bu mevkii Polonya- diyet meclisinin büyük em- niyet şükramına kendi arzusiyle ter- ketmiştir. Avüstralya Mürahhası Sir joseph Cook şimdi 69 yaşmdadır. Londra yüksek komiserliği ve cemiyeti âk- vam asli azalığı mevkilerini işgal et. tikten sonra bugün politika hayatın- dan elini eteğini çekmiş bulunmakta- dız. Onun vâtandaşı Villiam Mauriso Hugueca de bugün 75 yaşında buülün- maktadır Versay Muahedesini imzali; tın hepsi de, hatta kendi memle leri içinde büyük adam değillerdir. Kendisine bu işle en fazla şeret | payı ayrılmış — olan Anderv Bonar Lovdur. Harp kabinesinde nazırlık ettik. v 'ten sonra teşrinlevvel 1922 senesin- de Loyd Carçtan sonra muhafazakâr — Devama 10 nuncu sahilede —
