17 Ocak 1937 Tarihli Anadolu Gazetesi Sayfa 6

D â Sayta 6 * Trisi hakkındaki beyanatı — Başı J inci sahifede — Jtapçı arkadaşım, o vakit"üzerinde Şeker — sanayiinin normal ir tarzda işleyip işlemediğini | e idaresinin her hangi bir Avrupa memleketinde idare- nde olduğu gibi medeni, muntazam yürüyüp yürümedi- fini meclisi âlinin arzu ettiği derecede isbat etmeğe hazırız. lisiâli bunu ne şekilde arzu ediyorsa kendisine bu emni- eti vermek için hükümet ayni zamanda — bugün — millileşmiş olan şeker şirketini emirlerine âmade bulundurmaktadır. Niçin bu kanunla huzuru: nuza gelmiş bulunuyoruz? Ben burada söz söyliyen arkadaş: | Jarımın kanaatlerine hürmet- | kârım. Kendilerinin sadece | milli menfaat için söz — söyle- diklerinin noksan olduğuna nüm. Mes'eleyi bir cephe- mütalea — ediyorlar. İki cepheden tetkik ettikten sonra 'e mütahassisların bu mes'ele hakkında bidayetten -şimdiye kadar hazırladıkları raporları esaslı surette okuduktan sonra vasıl olacakları kanaat ile bu- rada konuşmıyorlar. Bana 18- tırap veren nokta budur. Arkadaşlarımın samimiyeti hiç şüphe götürmez olduğu için kendilerinden bir ricada bulunacağım. Teşrif etsinler. Kendilerini mütehassıslarla te- masa koyayım. Başından so- nuna kadar bunların verdiği bütün raporları takdim ede- yim. Bu raporların hepsi gül /— pembe değildir. İçlerinde pek acı tenkitler vardır. Zayıf olan — moktaları ve küvvetli olan nok- * taları ayrı ayrı göstermişlerdir. — Ondan sonra kanaatlarını bu- — raya gelib heyeli muhteremeye daha Aaçık bir surette ifade — etsinler. Biz hiç kimseden hiçbir şeyi gizlemek niyetinde — değiliz. , Milletin ne kadar fakir oldu- — ğunü ve satılan herhangi bir maddeyi ne kadar ucuzlatırsak onuün milli menfaata o derece yardım edeceğini ve ettiğini bilenlerdeniz. Fakat bunun — karşısında olan bir mes'ele — vardır. O da kurulmuş olan şeker sanayiinin teknik esas- larma göre idaresine icabeden imkânı vermek keyfiyetidir. Biz millet nazarında şeker sanayiinin aciz içinde bulundu- ğunu gördüğümüz için burada birçok tenkitlerinize — maruz — kalacağımızı da bilerek sizin adalelinize, vicdanınıza müra- câat etmek ve mes'eleyi serin karanlıkla bitarafane olarak tedkik etmenizi ve ettirmenizi hassaten bendeniz - rica edi- yorum. Şimdi asıl mes'eleye geçi- yorem, Şeker sanayii malüm olduğu üzere hususi sermaye- nin de iştirakile — müteaddit yerlerde teşekkül etmiştir. Bu- nun bir eldetoplanılması, he- saplarının kontrol edilmesi, satışlarının ucuzlatılması mes- elesi hakkında biliyorsunuz; geçen sene burada bir kanun geçti. Ve o kanunda bir ba- rem yapıldı. Sadece Pancar zürrar ledakârlığa davet edil- medi. Hükümetle bu işe ser maye koyan müesseseler ara: ; ıııdı devımıı bır akid oldu. eçmek | ya ısrarla durmaktadır, diyeceğim. İktisad Vekili sıfatile o zaman burada geçip heriki tarafın menfaatini teklif eden müte- kabil şartları heriki tarala ve- relim, Çünkü fabrikalar bugün kendilerine o zaman vadedilen karşılıklı şart ve menfaatin dünundadır. Şu halde o za- man vadettiğiniz şeraite “göre yüzde 9 temettü vereceğiz, avans olarak da kullandıkları para için yüzde 9 faiz hesap edeceğiz, Bunları verdiğimiz takdirde mes'ele kendiliginden halledilmiş olur. Fakat fabrikalar onun du- nunda bize hükümetin vadet- tiği menfaati elde edemedik- lerinden bize şikâyet de etmi- yorlar. Vaziyet ne oluyor? Fabrikalar ciddi ve hakiki bir tehlike karşısındadır. Fabrika: larımız diğer medeni memle- ketlerdeki emsaline nazaran amortismandan mahrumdurlar. Çünkü biz amortismanın asgarisini de almışızdır. Ken- dilerine yüzde 9 temettü ve- receğimizi vadetmişiz. Buna rağmen hiçbir zaman bu mik- tarı yani yüzde 9 u bulma- mıştir, onun duünühdadır. Bu kanun kabul - edildiği taktirde vereceğimiz tazmi- natla yüzde dokuza yaklaşa- mıyacaktır. Demek - oluyor ki fabrikalarımız diğer memle- ketlerde işlenen emsali gibi işlememektedir. Arkadaşlar, Şeker sanayüi 22 milyon li- ralık muazzam bir sermayeye istinad etmektedir. Şeker sa- nayie nazaran ilk defa kurul- muştur. Nihayet şeker sanayii büyük bir zürra kitlesini alâ- kadar ettiği için memleketin malıdır. Bunda teknik zayıflığı bulunacak olursa herhangi bir sürpriz karşısında ayağı kay- dığı taktirde ben huzurunuzda bugün bunu müdafaa etmez- sem o zaman sizin karşınıza nasıl çıkarımi? Ben bunun zapta geçmesinde bu tehlikeyi görmekteyim. Ve bunun zapta geçmesinde ne kendi menfaa- tim, alideki mes'uliyet namına menlast görmekteyim. Ne is- tiyorlar? Nakliye masrafında, nakliye şerailinde geçen se- neye nazaran fark vardır. Nak- liye ne demektir? Şimendi- ferlerin, vapurların tarifeleri değişmiştir. Şu halde niçin, neden para istiyorlar? Biz fabrikaları İstanbul'da fabrika fiati üzerinden mal satmağa mecbur ettik. İstan- bul'da satışlar çoğaldı. Nakli- yat fazla oldu. Bunun farkı bundan ileri gelmektedir. İkincisi geçen defaki barem- de fiat takdirine aid olan ba- remde 12 milyon kredi hesab edilmiş, bu sene 18 veya 20 milyona çıkarılmış. Bunun ce- vabı gayet sarih ve basittir. İş böyle icabetmiş ve işih ica- bı da budur. Geçen sene neden - yanlış hesab edilmiş? Fakat yanlış hesab edilebilir. Çünkü fabri- kalar ayrı ayrı ellerde idi. Ve herkes kendi hususiyetine gö- re finanse etmekte idi. O za- mana aid olan hesab yanlış ta apılabilir. Tei gel | yardım şi rikalara bir barem veren mu- kavelede veyahud şartnamede bir isim veremiyorum. Bir isim bulmadığım için affınızı rica ederim. Kendilerine bulunacak avansdan dolayı yüzde 9 faiz vadedilmiştir. Halbuki faiz yüz- de altıbuçuğa indirilmiştir. Kitapçı arkadaşıma şunu da arzedeyim ki beyanatımda fa- izin indirileceğini söylemişim- dir. Ben hatırlamıyorum. Fa- kat kendileri doğru söylüyor- lar. Ben de kabul cdiyorum. Faiz ucuzlamıştır. Yüzde 9 dan 6 buçuğa indirilmiştir. Fakat bu merkez bankasımın lütfü ile olmuştur. —Herhangi bir müessesenin bulduğu kredinin yüzde 9 dan 6 buçuğa Taiz inmiş olmasının ne demek olduğunu iş sahibi olan kim- selerin insafına müracaat ede- rek kendilerine sorarım. Bu- nun bahalılığı neresindedir. Faiz mes'elesini de birbiri- ne karıştırmamak şartile ikiye ayırmak lâzımdır. Bu arzetti- ğgim 12-18 — milyon Jira faiz fabrikaların jestiyonuna nid faizdir. Fabrikanın bu kadar krediye, avansa ihtiyacı ol- duktan sonra — bankalardan, bilhassa merkez bankasından istikraz etmek — suretile işini yürütüyor. Maliye Vekâletinin vadetti- ği faize gelince: Bu büsbütün başka birşeydir. Maliye Ve- kâleti şirkete demiştir ki: 65 Bin tondan fazla istih- salât yapmıyacaksınız. Bundan fazlası hariçten getirilecektir. Bunun sebebi tamamen mali- dir. Gizlemiye lüzum yoktur. Maliye vekâleti bu işi yapar- ken hariçten şeker getirmek ve gümrük resmi almak şar- tile bir muvazene ariyor. Mem- leketin herhangi bir zamanda şeker stokuna ihtiyacı olabi- lir. Bu stok 30 bin ton ola- rak tesbit edilmiştir. Zannedi- yorum şirket buna mecbur değildir. Siz hariçten şeker getiriyorsunuz. Gümrük tâhsil ediyorsunuz. Binaenaleyh bu- nu yapamam, diyor. Maliye vekâleti bu stokların yapık- ması mukabilinde faizi kabul ediyorlar. Üçüncüsü hastalık mes'ele- sidir. Üzerinde ehemmiyetle durulacak ve endişe edilecek eselli bir. mevzudur. Bazı memleketlerde bu hastalık o memleketteki şeker sanayiini kökünden silip süpürmüştür. Tedavi ile, mücadele ile önüne geçilmesi müşkül müd- hiş bir afettir. Bu sene hasta- hk görüldü. Hastalık havalar yığı;lı gittiği zaman başgös- teriyor. Bunun pancarlar üze- rindeki tesiri nedir? Bu , has- talık pancarın sikleti değıl içindeki şekerin nisbetini azal- tıyor. — Fabrikalar ayni sıklet üzerinden para veriyorlar. Ve fakat az şeker alıyorlar. Bu- nun maliyet fiati üzerinde olan tesiri bilmem münakaşa götürür mü? Bu üç sebebden dolayı şeker zararlarını ortaya atmıştır. Bunu Maliye Vekâleti hükümet ve encümenler tetkik etmişler ve şirketin zararları- nın telâfi edilmesi Tâzım gel- diği kanaatine varmışlardır. Bendeniz do huzurunuzdı Başkan: Bir takrir vardır. Okuyacağırz. Yüksek başkanlığa, Arzettiğim sebeplere 'mebni lâyihanın iktısat ve büdçe en cümenlerine havalesini arz ve teklif ederim. Hüsnü Kitapçı (Muğla) Başkan: Takriri kabul edenler lüt- fen ellerini kaldırsınlar, etmi- yenler. Anlaşılmadı. Takriri kabul edenler Jütfen ayağa kalksınlar. Takrir kabul edilmemiştir. Ankara, 15 (A.A) — Kamı- tay Refet Camtez'in başkan- Tğında toplanarak vâiz ve dersamlar hakkındaki kanunun ikinci müzakeresi, gümrük mu- hafaza memurlarile sübayla- Tının oturmaları için ev- yap- tırılması ve bunların resmi bi- palarının müsasd - olanlarında kira ile oturmaları hakkımdaki kanun Jâyihasile 25 milyon küsur bin liralık fevkalâde tah- sisat verilmesine aid kanunda değişiklik yapılmasına — dair kanun lâyihasının birinci mü- zakereleri yapılmıştır. Adliye, gümrü ve İnhisarlar | Vekâletleri binalarının inşaatı için bir milyon liraya kadar taahhüdde bulunulmasına aid kanun lâyihasile şeker, islih- lâk ve gümrük resimleri hak- kındaki kanunun bazı madde- lerinin değiştirilmesi ve yeni bazı hükümler ilâvesine müte- dair kanun lâyihası da bugün Kamutay'ın birinci müzakere: lerini yaptığı kanunlar arasında bulunmakta idi. Sonuncu kanun lâyikasının müzakeresine geçilirken söz alan Hüsnü Kitabçı (Muğla) mevzüuü müzakere olan kanun ile tenzili teklif edilmekte olan mikdanı kilo başına bir ku- ruş beş santim olduğunu ve bununla hazinece yapılmakta olan fedakârlığın bir milyon liraya varacağını — söyliyerek yalnız bina ve tesisat itibari- le 22 milyon liradan — fazla bir paranın bağlanmış bulun- duğu şeker sanayinin yaşa- tılmasını milli bir vazife say- dığını ve lüzum — görüldüğü zaman icabeden fedakârlıktan kaçılmasına imkân olmadığını fakat esbabı mucibede isteni- len bu tadilâtın lüzumunu za: ruri kılan kâfi sebepler gör- mediğini ilâve etti. İyice bir tedkikten geçiril- mek üzere lâyihanın alâkadar cncümenlere — veril- mesini istedi. Remzi Çinar (Sıvas) — rikaların fazla kalacak kârları nisbetinde şeker fiatının ucuz- latılması ve bu suretle şeker istihlâki arttıkça şekerin ucuz- lamasına ve ucuzladıkça istih- lâkin artmasına imkân veril- mesi sayesinde şekerciliğimizin ve pancar ekimimizin inkişalı- nin temin edilmesi mütalca- sında bulundu. Büdece encümeni reisi Mus- tafa şeref Özkan: — Hüsnü Kitapçı tarafından ileri sürülmüş olan mütaleala- | mene geri verilmesini rın Tâyihanın encümende mü- zakere esnasında gözden vzak | tutulmadığını ve bunların ker biri uıeııııdc ısrarla dımı.lmnş Hüsnü Kitapçı'nın takriri reye S E L —'ww'————w_———m_ m ANADOLU #konomi bakanımızı şeker endüst- Roma'daki Nâuzakğı"a General Goerıng bir ay sor Ankara'ya gelecektir *Başı 1 inci sahifede - yizadiki şekli ve Fransa'nın henüz kararsız Olan vaziyeti karşısmda hâdiselerin ne şekilde tecelli ede- bileceği bakkında tahminlerde bu- | lunmaktan başka kirşey yapılmıya: cağında ittifak etmişlerdir. Görring ve Musxolini gönüllü. Ter hakkındaki son İtalyan notası mı da mevzuu bahselmişlerdir. Roma, 15 (A.A) — Siyast ma- hafil İtalya'ııı — Tagiliz - İtalyan itilâfma müşabih Biz itilâlin AL manya — öle İu; buatının fevkalâde neşriy sebep olmuştur. Gaze Berlin - Roma mihverini: tün kuvvetile işlemekte | gunu yazıyorlar. Roma, 16 (Radyo) — yan başbakanı M. Mus: Mart sonlarında Berlin' derek Alman cutnhur rei Hitler'i ziyaret edecektir seyahatine General Göeri Roma'daki ziyareti mü ye arasında da aktedilmesine gremt edeneği ya- ğ a yiannı ne tekzib, te de teyid et betile karar verilmiştir. mektedir. ÜN TET ğ ehrimizde Roama, 16 (Radyo) — Ge- Ş neral Gözring'in Roma seya: nakil vasıtaları hati hakkında henüz hiçbir | — Başı T inci sahife tebliğ neşredilmemiştir. Ro- | tamamen belediyenin eline ; ma siyasi mahafili, General | *e> eonra seferler daba mur yapılacak, — mazotla - işlediği idare etttiği takdirde bilet ü rinde de tenzilât yapılacaktı Göering'in bu seyahatini hu- susi mahiyette addetmektedir. Buna rağmen umuümi vaziyet Biatdas . biz y kador v ve İspanya işleri — hakkında | çahıs tarafından getirtilen w bazı görüşmeler — olmuştur. | rik kamyon, soa zamanlarda İtalyan - Alman dostluğu gün | kazalar arasında yük taşıma Bunun — üzerinde yapılan t geçtikçe daha - kuvvetlenmek- tedir, Dün akşam saat 21 de Ge- neral Göering ve madamı şe- refine Kont Ciyano tarafından bir ziyafet verilmiştir. Alman sefiri, Kont Ciyano'nun zev- cesi Eva Mussolini hazır bu: Tunmuştur. Bu ziyafete ecnebi siyaset erbabından hiçbir. kimse da- vet edilmemiştir. Londra, 16 (A.A ) — Ti mes, Daili Telgraf ve Mor- nıuî Post gazeteleri Göçring- in İtalya'yı ziyaretinin Berlin ile Roma atasındaki - teşriki mesaiyi bir kat daha - tarsin ettiği mütaleasında bulunmak- tadırlar. Berlin, 16 (Radyo) — Ge- peral Göering'in Roma seya- hati, İtalyan ve Alman mat- GECU V MALLA A K FAO YNAL rük resmi kanunun kabulü es- nasında şekerin esas maliyet fiatında yapılmış olan hesap- larda hata olmadığını yalnız nakliye masraflarile kredi fai- zinin bidayette yapılmış olan hesaplara uymadığını, 12 mih- yonluk bir kredi kullanılacağı tahmin edilmişken 18 milyon liralık bir kredi kulanılmasında zarvret hasıl olması yüzünden neticesiae göre, amazot &n güyet az olduğu gibi uzak arasında dahi işlerken en nf ar.za — göstermemiştir. Koc kamyon, yüz kilometrelik bir teneke mazot sarfederek lemektedir. ki, mazolun W 95 kuruş oldağuna göre, kil, başına maaraf bir kuruş bi durmamaktadır. Bu hesaba n belediyenin — getirleceği ot halk Tehine istifadeli olacakı Belediye reisi Dr. Beh; şehria mühitelif yerlerinde lerde bulunmuş, yeni yapıl ları ve ağaçlanma faaliyetini peçizmiştir. Türkiye-İtalya ticari münaseba iyileşmektedir Roma, 16 (Radyo) — bul'dan alınan habere Roma Tükiye - sefareti | ataşesi Roma'ya harek miştir. İtalyan-Türk tica nasebetlerinin daha i) şekle girmesi için müz bugünlerde başlıyacaktı: DBOR5 » Üzüm satışları yüksek faiz verilmesi icabey- | Çu. Alıcı K. S. lediğini kaydetmiştir. 119 K. Taner il 75 * Mustafa Şercf Özkan söz- 1106 M. ). Tar. 15 lerine devam ederek: 68 J. Taranto 13 75 Bu yüzden fabrikanın ka- | 39 J. Gözden 13 zancı azalmıştır. Ve bu fark | 36 Alyoti bita. 14 25 d plânçoda yazılmiş olan mik- | 13 H. Alyoti — 16 tekrar | tara tevafuk ediyor. Bu nok- | 11 A.R. üzüm. 18 50 talardan encümenler hesapları 7 ). Kohen 13 vakıaya uygun bularak haki- | 5 1 Galenidi 16 50 Fab- | katte geçen seneki hesaplarda 404 isabet edilmediğini görmüş |301363 ve o suretle fabrikaların meş- 391767 ru olarak kazanmaları lâzım- . gelen miktarda tenezzül oldu- İngir satışları gunu tesbit etmiştir. Demiştir. Çu. - Alıcı K. S. Encümen başkanı kanun lâ- 396 A, Lafont — 4 75 yihasının encümene iadesinde 200 ). Türan, ma. 4 75 bir Jüzum görmediğini ilâve | ? ZPti Na, © 4 75 ederek sözlerini hitirmiştir. 686 Tekrar söz alan Hüsnü Ki- |175164 teöde 175849 Tekrar noktai nazarında 1s- Zahire satışlar rar etmiş ve kanunun encü- | Çu. Ginsi K. S. istiyen |1282 Buğday 6 bir takrir vermiştir. 267 Arpa 5 Ekonomi Bakanı Celâl Ba- | 50 Ton Susam 18 yar'ın verdiği izahattan sonra | — 50 Susam 18 130 M. darı 5 icı Iı konıılmıı; ve ıeddıdıhıış;ır : L7 B. çuı 50 p tesi gül D 407 ala. 2