8 Ekim 1936 Tarihli Anadolu Gazetesi Sayfa 4
| yeti son seneler ölen Macar başvekili Alman 'ya - Roma ve Avrupa vaziyeti hakkında neler düşünüyordu? — Berli, 6 (AA) — D. ON.B, Ajansı Münih'te bir osağlık evinde ölen Macar baş- bakamı M. Gömböş'e aşağı: daki satırları tahsis etmiştir, Almanya M. Gömböş'ün ölümü ile samimi ve sadık bir : kaybetmiştir. Almanya müddet bu dostun ya- | ve dar takib ettiği siyasi program bu idi, Berlin, 6 (A. A.) — Macar Başvekili Gömböş'ün - vefatı dolayısile Hitler Maçar Naibi Horti'ye çektiği telgrafiında kendi şahsı ve Alman milleti namına taziyette bulunmakta Macaristan'ın — müteveffa sını tutacaktır. Gömböş'ün ölüm| Gömböş'ün en mümtaz ve en | baberi Alman hükümet mer- | kezinde sür'atle şayi olmuş /— ve her taralfta samimi ve de- rin tesirler uyandırmıştır. Kendisini hakikaten bir şef derecesine çıkartan M. Göm- şŞün faal ve enerjik şahsi- içinde Ma- emin bir bir istikrar istan siyasasına | esas ve kiymetli (| | bahşetmiştir. M. Gömböş'ün en mühim | desteğini şefinin şahsiyetinde || bulan otoriter bir hükümet kurmağa muvaffak — olmuştu. (| Macar milletinin bütün sınıf- | — | ları bu hükümete karşı büyük © bir sempati ve saygı besle- 4 idi. M. Gömböş yaşa- D şadığı devre uygün bir şahsi- | yet idi. Ve memleketini daha || müsaid. bir sosyal âtiye gö- türmek dileğini besliyordu. leriyi gören bir siyasa damı olan merhum Almanya çok sıkı dostlük - bağları is ederek — memleketinin lmesi için yeni yeni yol- ir aramıştı, İŞ — 1934 Haziranında Macâr — meclisinde söylediği bir ta |M. Gömböş siyasası- esas hatlarını izah et- — Macaristan'ın sulheu niyet- er beslediğini ve henüz hal- dilmemiş olan mes'eleleri ir harple istemenin bir deli- olacağını söylemişti. Macaristan istiklâlini temin eden ve Avrupa'nın Macar nes'elesi hakkında soğuk kan: llkla düşünmesini beklemek unı veren bir siyasa ta- tib etmelidir. Macaristan Avus- » Almanya ve İtalya'ya 'ak düşmüş olduğu ka- lan kurtulmağa çalışma- — M. Gömböş Roma ile Ber: 0 arasında bir yakınlaşmayı Avrupa sulh siyasası için el- m addetmekte idi. Çünkü '!'iii devletin yakınlaşma- ında — siyasal ve ekonomik ebebler mevcuttu. Asker sıfatile M. Gömböş p takdirinde yapılacak olan pa ve Avrupa kültürünü mak için sulhun idame- Bi arzu etmekte idi. şte M. Gömböş'ün iki yıl vel başlıyarak —ölümüne ka- urta n ADOLU — Günlük siyasal gazete — Sahip ve başyazganı aydar Rüşdü ÖKTEM ümi nöşriyat ve yazı işleri ürü: Hamdi Nüzhet nir İkinci Beyler sokağı Halk partisi binası içinde T 'ğ;r: İzmir — ANADOLU elefon: 2776 - Posta kutusu 405 ABONE ŞERAİTİ İbğı 1200, altı aylığı 700, üç — aylığı 500 kuruştur bancı memleketler için senelik — abone ücreti 27 liradır — Her yerde 5 kuürüştür p gi z gü geçmiş nüshalar 25 kuruştur.| ——eililümliğ ——— " ANADOLU MA l'_BASTNDA * BASIL | yi evlâtlarından birini, Alman- ya'nın da sadık bir dost kay- bettiğini bildirmektedir. Hitler Gömböş'ün zevycesi- nede bir taziye telgrafı gön- dermiştir. Peşte; 6 (AA) — Göm- böş'ün ölümü haberini gazete: ler fevkalâde nüshalar çıkara- rak halka bildirmişlerdir. Rad- yo istasyonları derhal neşri- yatlarını tatil etmişler, bütün tiyatro ve sinemalar da kapan- mışlardır. Resmi dairelerle bir çok evlerde bayrak yarıya çe- kilmiştir. Münih'den bildirildiğine gö- re, Gömböş dün gecedenberi baygın bir halde bulunduğun- dan ıstırab çekmeksizin öl- Mmüştür. Cenaze merasimi Buda-Peşte, 6 (AA) — Gömböş'ün cenazesi Perşembe sabahı buraya gelecektir. Naib Horti bugün hükümet partisi reisi İvady, müstakiller partisi reisi Eckhart ve liberal partisi reisi Rağsa'yı kabul ederek is- tişarelerde bulunmuştur. M. Müussolini'nin telgrafı Roma, 7 (Radyo) — M. Mus- solini, Macar naibi hükümetine Gömböş'ün ölümü hasebile bir taziyet telgrafi göndermiştir. Kont Ciyanö da Macaristan sefarethanesine giderek beyanı teessür etmiştir. Gördes tütünleri Gördes, (Hususi) — Bu sene Gördes'te bir milyön kilo rad- desinde Tütün istihsal edil- miştir. Tütünlerdeki nefaset ve işçilik bütün kumpanya eks- perlerinin nazarı dikkatini cel- bettiği gibi tetkikat yapmak için sureti mahsusada Ameri: kan kumpanyası direktörüde Gördes'e gelmiştir. Müstahsi- lin bilhassa — komisyoncülar elinden kurtulması neye mutâ- vakkıfsa alâkadarların şimdi- den - teşebbüslerini — bekleriz. Zira bu seneki ihtimam ve sarfedilen gayret ve mesainin mükâfatını — görebilmek — için müstahsilin yüzü gülmeli ve eline para geçmelidir. Tayin İzmir mülga Erkek muallim mektebi tabiüye stajyeri Afife, İzmit Kız lisesi stajyerliğine tayin edilmiştir. Ödemiş odası başkâtipliği Münhal — bulunan Ödemiş ticaret odası başkâtipliğine Kâzim Boz Şahin tayin edil: miştir. Sovyet komiser- leri ayrılmışlar.. Barselon, 7 (Radyö) — Ko- münistlik hesabına Lpınyı'dı ümidin kalmadığını gören yedi Sovyet komiseri dün bir Rus vapurile - Barselon'dan ayhıl- mışlardır. Bunlar, gitmezden evel, vaziyetin ümidsiz — olduü: ğunu söylemişlerdir. Vapura - bindikleri — sırada Milisler - tarafından - tecavüze uğrıyan Rus komiserler yara- lanmamışlardır. O da bir hazineymiş Falih Rıfkı ATAY Ragüza'da bir dükkân önün- de durdum. Vitrini seyrediyo- rüm: Hirvat saltasından tutu- nuz da örme boşnak terliğine 51] ve sırp Çoban çarığına ka- lâar her şey vâr. Tezgâh ba- şınâ toplananlardan kimi bir bluz, kimi Bosna işi bir kah- ve takımı, kimi sloven çeşidi bir örtü seçiyor. Bunlar hep elişleri idi ve hepsi, köyde veya kasabada halk kadınları tarafından yapıldığı için ucuz şeylerdi. Hz;:;ininb ikçinei bir husüsiyeti vâr: Bugün işe ya- rar bir hale getirilmiş olmak! Bunları satın alanlar yalnız seyyahlar değildirler. Aynı eş- yanın Yugoslavya evlerinin içini de süslemekte olduğunu görüyorsunuz. Fakat gidip bizim çarşıda bir hatıra arayınız. Sizi hemen antikacı dükkânına götürecek- lerdir. Antikaci dükkânına ise her yerde az çok zengin olan- lar uğriyabilir. Yahut, size, pahalı ellerde işlenen örtüleri göstereceklerdir. Birtakım 80 lira! Bunlar da antika paha- sınadır. Seyyah uğrağı olduğu için fiatlar en yüksek olan Ragüza mağazalarında bile 80 değil, 50 değil, 30 liralık pek az şey gördük. Yalnız Yugoslavya'da mı böyledir? Londra mağazala- rında dahi, üstünde “Elişidir, markasını taşıyan bir sürü İr- landa ve İskoçya eşyası vâr- dır. Çünkü, bütün kıymetler gibi, elişi ayrı bir kıymet, orijinal ayrı bir kıymet, hatıra ayrı bir kıymettir. Bu kıymet- ler dahi mükemmel surette iktısadidirler. Şark hududlarından Trak- ya'ya kadar, Türkiye'nin her tarafında, belki her memle- ketten fazla, ve on binlerce kadına gelir temin edecek, belki birtakım mıntakalar için, nakid getirir tek vasıta olarak elişleri çeşidleri vardır. Böyle mıntakalarda elişleri, yalnız cihan tasarrufunun de- gil, köy vergilerinin de kay- nağı olabilir. Ancak bunların çoğu, henüz, ham malzeme halindedirler. Bir kısmı istilleş- tirilmek, bir kısmından yeni kullanma eşyası çıkarmak, fa- kat motiflerde iptidai hususi- yetleri korumak, hülâsa, pra- tik bir zekâ ile birleşen yük- sek bir san'at kudretinin bir arada çalışmasını gerektiren orgânize bir sây lâzımdır. Me- selâ elektirik lâmbasına tatbik olunan Venedik fenerleri, hem asli güzelliği kaybolmıyan, hem pek işe yarıyan ve senelik modaların masrafından ev sa- hiblerini koruyan mükemmel nümunelerdir. Bizim, san'atın müdahalesile, bu tarzda - isti- fade edilecek kadar işlerimiz yok müdüur? Ancak köyün ucuz elişi ihtikârdan ihtikâra, antika pahasına çıktıktafi son- ra, ihtimal birkaç kişinin karni doyar. Fakat halk istifadesi genişlemez. Elişlerinin tanzi- mini koopertifleştirmek, Halk- evlerinde dersler açmak, bil- hassa san'at adamlarına vazife vermek başta - gelir. Aklıma gelen ilk tedbir, diğer mem: leketlerden elişleri örneklerini toplatıp üzerlerinde - tetkikler yapmak ve bu örneklerin hangi otijinal esyadan nasil alındı- ğıni araştırmaktır. 29 Teşrinlevvel elişleri ser- gisi, ilmi ve iktisadi, böyle bir teşebbüsün başlangici olur- sa, gerçekten muvaffak olmuş demektir. » Tİ| Giyimi ve dikimi 1dâki” olur nan Bü tetlikletden Almanyö'ya senede 30 bit çifte - yakın ” ihraç edilmektedir. KSN li HO0 LA dırılmasına_itiraz edildi. İtalya; vâdini yerine getirmiyormuş. Fi- listin mes'elesi de görüşüldü. Cenevre, 6 (AA) — Mil- letler cemiyeti Asamblesinin si- yasal komisyonü bugün Man- dater mes'elesinin senelik mü:- zakerelerine başlamıştır. Po- lonya delegesi M. Kmarnitzki Filistin'deki yahudi ocağının muslihane bir. tarzda inkişa- fina - hükümetinin büyük bir alâka gösterdiğini — söyliyerek demiştir ki: Lehistan'da nüfusun fevka- lâde artınası ekonomik - işler teşekkülleri diğer unsurların- kine uymıyan Yahudi kütlele: rine bir muhaceret toprağı aramak mecburiyetini tahmil etmektedir. Bunun içindir ki, Polonya hükümeti hâdiseleri dikkatle takib etmekte ve bu hâdistlerin ne Filistin'in ne de bu toprakların Yahudi mil- leti için oynıyacağı rolü ihlâl etmiyeceğini ümit eylemek- tedir. Lehistan kat'iyyen emindir ki; Ingiliz hükümetinin — ener- jik hattı hareketi Filistin man- dasının hedefini bozmıyacak- tır. Filistin Yahudiler için en tabii ve en mühim bir muha- ceret toprağı olmakla beraber Milletler cemiyeti merkezi ve Şarki Avrupa'daki Yahudiler için daha başka muhaceret mahalleri bulmak — lüzumunu ihmal etmiyecektir. Çekoslovakya murahhası üç küçük antant devleti namına beyanatta bulunarak - Filistin hâdiselerini büyük bir dikkatle takibealemekte olduklarını be- yân etmiştir. Hollanda murahhası Van Rappard manda sisteminin fe- na işlediğini söylemiş ve mil- letler cemiyetinin yaptığı kon- trolü tenkid etmiştir. Mumaileyhin üstü kapalı il- haklardan tevakki edilmesini ileri sürmüş ve ckonomik inhi- sarlardan manda sahiplerini tahzir eylemiştir. Keza manda altında bulu- nan birçok topraklardaki yerli hâlkın — temennisini ehemmi- yetle kaydetmiş ve bilhassa maden mıntakalarında işçilerin kat'iyen himaye görmediklerini söylemiştir. Cenubi Afrika murahhası Vater Afrika'daki yerli halkın silâhlandırılması tehlikesini te- bârüz ettirerek cenubi Alfri- ka'nın kendi topraklarında yer- lilerin silâhlanmasına asla mü- sâade etmiyeceğini söylemiş ve sön zamanlarda şarki Af- rika'ya ayak basan büyük bir devletin vaidlerini bu hususta hiçbir suretle tutmadığını be- yân etmiştir. — Cenubi garbi mes'elesine gelince bu toprağın ilhakı de- mokratik teşkilâtın tamamile iflâsından doğmuştur. Bu iflâsa da sebeb beyaz halktan mü- him bir kısmının diğer susir- lerle teşriki mesaf etmek iste- memelerinden ileri gelmiştir. Fransız delegesi — Viemot Suriye mandasının ilgasından bahsetmiş ve Fransa'nın Suri- ye'deki Türk ekalliyetleri mes- elesini mümessili — vasıtasile ileri süren Türkiye ile İsken- derun mıntakasına muhtariyet teşkilâtı temin edecek bir süreti tesviye bülmak üzere Türkiye ile müzakereye amâde olduğunu söylemiştir. Rüştü Aras, mandalar ko- misyonunun tevsii hakkındaki Polonya teklifile meşgul ol- muş ve mezkür komisyona ge- rek komşuluk ve gerek ahdi sebebler dolayısile başlıca alâ- kadar olan devletlerin kabu- lünü de teklif etmiştir. İngiliz — murahhası — Lord Gramborne Filistin hâdisele- rinin inkişafına karşı birçok memleketler tarafından gös- terilen alâkayi kaydetmiş ve İngiltere'nin bugün için Filistin vaziyeti hakkında izahat vere- bilecek bir halde olmadığına dair M. Eden'in beyanatını hatırlattıktân sonra da - İngil- tere'nin hem Arapları hem Yahudileri memnun eden bir sureti hal temenni etmekte olduğunu ilâve eylemiştir. a G l:S lj'î; Afrika'da halkın silâhlan | makikâke vermiş olduğunu bil 8/10/936 fi ike KY AA İngiltere Raslara birer Malikâne vermiş. Londra, 7 (Radyo) — Ras İmro ve val Sadık'ın Gore'den müfarekatleri hasebile İngiliz hükümeti bu iki Habeş ku- mandanına Oganda'da birer dirmiştir. Bu iki reis bundan böyle siyasetle uğraşmıyacak- lardır. İngiltere'nin Gore konsolosu Yüzbaşı İrskin'de Gambelan'a vasıl olmuş ve Londrâ'ya av- det emrini almıştır. İtalyan- ların Gore'yi işgal hareketine geçmeleri beklenmektedir. Habeş mes'elesi Artık tasfiye edilmiş sayılıyor. Belgrad 7. (Radyo) — Sa- bık hariciye bakanı M. Nisiç Pravda gazetesinde neşrettiği bir makalede: “Habeş mes'elesi artık tas- fiye edilmiş addolunabilir. Ve uluslar sosyetesi bu mes'eleye karışmak fırsatını bulamamış- «ır.,, Demektedir. Ekonomik komisyonda Romanya, Fransa-Ingilte re kararını kabul ediyor. Tecim manialarının ortadan kaldırılması için bir komite seçilmesi istendi. Cenevre, 6 (A.A) — Mil- letler cemiyeti ekonomik ko- misyonunun bugünkü toplan- tısında Romanya dış bakanı M. Antonesko ekonomik silâh- sızlanmanın da sücl - silâhsız- lanma şeklinde - tecelli ve en geniş bir temele dayanan mü- essir bir beynelmilel teşriki mesaiyi istilzam ettiğini kay- dederek demiştir ki: — İngiltere, Fransa. Ame- rika pâra anlaşması sevinile- cek bir hâdise teşkil etmek- tedir. Romanya şimdiki kon- tenjan ve döviz hakkında di- ğer memleketler - tarafından yapılan daveti memnuniyetle gözönüne almaktadır. Hollanda delegesi M. Von Lansot kısa bir zamanda pa- raların altın csası üzerine ge- nel istikrarın temin edilmesi ümidini göstermiş, demiştir ki: — “İngiltere'nin bir — istik: rar zamanı henüz gelmiş ol duğuna kani — bulunmaması mümkündür. Herhalde kon tenjan ve döviz kontrolü sis- temine bir nihayet vermek lâ. zımdır. Bununla beraber Hol- landa kontenjan sistçmi ayni suretle hareket edecek — dev- letlere karşı kaldınlabilir. Di- ğer memleketler hakkında ih- tirazi kayıtlar yapacaktır. Delege komisyonun tecim manialarının kaldırılması hak- kında sarih bir tavsiyede bu- lunmadan dağılmıyacağı ümi- dinde bulunmuş, bu engellerin kaldırılması imkânlarını tetkik etmek üzere bir komite teşki- lini istemiş ve beynelmilel bir konferansın mevsimsiz olarak toplanmıya çağrılmasını red- detmiştir. Hollanda hükümeti ham | maddeler mes'elesi için bir tetkik komitesi teşkili hakkın- daki İngiliz teklifini tasvib et- mektedir. Haiti delegesi iki taraflı klering sistemleri yerine iki- den fazla taraflı anlaşmaların ikamesini teklif etmiştir. Arjantin delegesi Lehistan delegesinin nüfus fazlalığı hak- kındaki beyanat üzerinde du- rarak demiştir ki: Arjantin bütün muhaceret mes'elelerile şiddetle alâka- dardır. Arjantin toprakları bü- tün insaniyete açıktır. Arjan- tin beynelmilel muhaceret mü- nasebetlerinin tekrar normal bir hale gelmesini mümkün olduğu kadar kolaylaştıracak- tr. Ve bu hususta beynelmi- lel bir mukavele yapılabilmesi için beynelmilel iş konferan- sına bir rapör verecektir. Fransız komü- nistlerinin hedefi Paris, 7 (Radyo) — Fran- sız komünist partisi umumi kâtibi M. Tores, 8 teşrinievel- de Meç'e gelecek ve mühim bir nutuk ile Fransız komü- nistlerinin umumi hedef ve maksadını izah edecektir. İsviçre ordusu tensik edilecek Berne, 6 ( AA ) — Milli meclis yeni askeri teşkilât ka- nununu bu sabah ittifakla ka- bul etmiştir. Mezkür kanun İsviçre ordusunu yeni harp fenninin icabettirdiği şekilde tensik ve teçhiz etmektedir. Cima sultanı Adis-Ababa 7 (Radyo) — 1500 müslüman Habeşli asker Cima sultanı ile birlikte Go- —e D
