22 Temmuz 1936 Tarihli Anadolu Gazetesi Sayfa 6

. Ken- bil- mizi kolaylaştırmış ı dilerine — minnettarlığımı diririm. İngiliz murakhası söylüyor: Tevfik Rüştü Aras'ı İngiliz murahhası Stanley takibetti. Stanley konferansın açıldığı gün böyle bir konferans top- landığı için Türkiye'ye minne- timizi ifade ve elimizden ge- Jen müzahareti vadetmiştik, diye başlıyan nutkuna şöyle devam etmiştir: Bugün konferans — muvaffa- kıyetle neticelendiği için mes- uduz. Bu konferans beynelmi- lel ahdi mes'elelerin mütekâ- mil beynelmilel usullerle mu- | vaffakıyetle ve şayamı memnu- 'l niyet bir surette intaç edile- | bileceğini göstermiştir. Kralımızın dediği gibi ben- de harbin bin türlü mezahi- mini iktiham etmiş olan bir nesil namına hep böyle sulh ve müsalemet yollarından gi- dilmesini ve bir daha bu nes- ! lin böyle bir felâket görme- | mesini temenni ederim. Beşeriyet sulh istiyor. Bu- rada beynelmilel teşriki mesai ve beynelmilel vifakın parlak bir misalini vermiş olduk. Bun- dan dolayı mesuduz. M. Litvinof söyliyor Stanley'in bu güzel sözle- rinden sonra Sovyet Rusya Dışişleri komiseri M. Litvinof nutkuna şöyle başladı: Bu konferans beynelmilel konferanslar tarihinde müstes- na bir yer tutacaktır. Lozan mukavelesinin Boğazlar hak- kındaki hükümleri Türkiye'nin " tam bir emniyet bahşetmedi- gini konferans idrak ile kal- ! mamış eski osmanlı imparn- torluğu yerinde bugün Büyük Şefi Atatürk'ün verdiği veçhe ile en ileriye giden, sulh için en büyük bir âmil olan genç bir Türkiye olduğuııu takdir | çırıdemzı emperyalist emel- ler için kullanmıya çalışan Rusya yerine bugün karade- nizin büyük bir kısmında sulh için kendi ve komşularının emniyeti için çalışan takdir Litvinof bundan sonra Sov- yet Rusya'nın Türkiye'ye karşı olan sarsılmaz — dostluğundan bahsederek Sovyet heyeti mu- rahhasasının beynelmilel ticari — seyrisefere namahdut bir ser- besti tanıdıktan sonra Kara- deniz sahillerinin - emniyetini müdafaa etmesinin Karadeniz havzasını harp âfetinden ma- — sun tutmaya matuf - olduğunu söyledi. * Sovyet heyeti murahhasası- “nın diğer büyük bir gayreti- “nin cemiyeti akvam misakiyle l “—bunun dahilinde yapılmış mın- — takavi paktların ve mütekabil — müzakerat paktlarının sulh için tatbikini teshil etmek olduğu- nu ilâve eder. — Litvinof diğer heyeti mu- rahhasalara teşekkürden sonra bu konferansın - beynelmilel iştirak, mesai ve mes'elelerin — Mmüsalemetkârane halli hak- — kındaki inancın zafa uğradığı *velıışinkııwdiıı meşru yol- lardan gitmeğe tefevvuk ettiği — zannolunduğu bir zamanda b ızynelımlel bir teşriki mesaiye — ve ahde, vefaya inananların — kalbinde büyük bir ümit ve O kuüvvet - verdiğini — söyliyerek — sözüne nihayet verdi. i '”:,(H Tituleska söylüyor İ tan sonra söz alan | y Roıuuyııııı çok — sempatik ŞAT Üü . Sözler WF & yatta bir dnnliın noktası teş- kil edecek olan boğazlar mu- kavelesinin hazırlanmasına yar dim eden bütün murahhas heyetlerine teşekkürle başla- mış ve demiştir ki: Romanya'nın bu mukave- leyi kabulüne saik olan baş- hca sebebin Romanya'nın Tür- kiye'nin yüksek hulüsu niye- tine hudutsuz bir emniyet ta- şımasıdır, Doktor Aras, Tür- kiye'nin Romanya'nın mena- fiini kefil bulunan ahitlere hürmet edeceğini söylemiştir. 16 ıncı asırda ölüm döşeğinde Büyük Etiyen bize; “Eğer mu- hasımlarınızdan birile anlasa- eaksanız en mert millet olan 'Türk'lerle anlaşınız.,, demiştir. | Biz bu vaziyeti yerine getiri- yoruz. Fakat simdi karşımızda an- Tasacak bir. hasım değil en samimi bir dost vardır. Titulesko bu kadar icten gelen sözlerini soyle bitirdi: Atatürk'e, İsmet İnönü'ne, Tevfik Rüştü Aras'a hürmet- lerimi ifade ettikten sonra bu- na size karşı olan şahsi mu- habbetimi ilâve ediniz; Ro- manya'nın vaziyetini anlarsınız dedi. Javon murahhası söylüyor M. Titulesko'dan sonra Ja- pon murahhası Şato ayağa | ! kalkarak dedi ki: — Ben ve refikim 1923 te Lozan'da da bulundük. O ta- rihtenberi ne kadar - değişik- likler oldu. Koca bir impara- torluk yıkıldıktan sonra yep- yeni zinde bir Türkiye vücuda geldi. Ve herkesin hayranlı- ğını celbetti. İsmet İnönü'nün Lozan'da hayranı olduğumuz meziyetlerini burada da dok- tor Aras'da ve Numan Mene- “Mmencioğlu'nda gördük. Tür- kiye böyle rical ile iftihar etmelidir. Japon Mmurahhası bundan sonra heyeti murahhasalara, bilhassa İngiliz, Fr. Sov- yet ve Romanya heyetlerine teşekkür ederek içtinap ede- mediğimiz kuyudu ihtiraziye- miz demiştir. Milletler mecli- sinden çıkmış olmamızdan ileri geliyor. Temin ederim ki hü- kümetim imza ettiği mukave- leye harfiyen ve bu mukave- lenin ruhuna tamamen riayet edecektir. Temeoni edelim ki garbın bir ucundan şarkın öbür ucu- na gidecek Mmzalı nüsha dün- yanın bütün devletlerine em- niyet, itimat ve müsalemetkâr- hk ruhunu anlatsın. Fransız murahhası kürsüde Japon murahhası Sato'nun çok alkışlanan bu nutkundan sonra büyük Fransız hatibi Pol Bonkur ayağa kalktı, ken- disine has ağır, vakur ve sa- kin bir ifade ile duygularını birer birer söylemeye başladı. Ve şöyle dedi : — Cumartesi akşamı uzun mesaimiz bittiği vakit hazır bulunduğum birçok muvaffa- kıyetsiz konferanslardan sonra bu konferansın bize büyük bir huzuru kalp verdiğini söyle- miştim. Bu konferans mevzuu bahis mes'elenin çerçivesinden çok yukarı çıkmakta ahitşiken- liğin hergün bir misal verdiği bir devirde müsalemetkârlığın parlak bir galibiyeti olmakta- dır. Memleketim bu konferan- sın mesut neticelerini görmek- le bahtiyardır. Memleketimin *Türkiye — il. olan asirdide dostluğu ma- 5 mişti. Biz Türkiyeyi cemiyeti akvama alırken bütün bu has- sasiyetimizi söylemiştik. Bu- gün de teyid ederiz. Soön geçirdiğimiz kara gün- lerden sonra bugün berrak bir gün yaşıyoruz. Ve müda- faa ettiğimiz prensiplerin ga- lebesini görüyoruz. Bugün dünya, Türkiyeye en büyük itimad nişanesini — vermekle kalmamış iki kıt'anın birleştiği yerde büyük - sulh abidesinin temel taşını koymuş — bulun- maktadır. Bunu Türkiyeye medyunuz. Mesru yolları tercih eden Türkiyeye bunu ananevi siya- setin hilâfına bile olsa bu gününün şeraitini takdir etmiş olan büyük Britanya'ya, Sov- yetlere ve diğer devletlere medyunuz. Sonra bu minta- kada — boğazlarda — ölenlere medyunuz. Onları unutmiva- hm. Burada harb etmiş olan- lardan birinin bu konferansa reislik etmiş —olması buna güzel bir alamettir. Dün ölen- Ter milletler arasında kardeş- Tiğin tesisi için ölmüşlerdir. Bizde bugün buna yardım et- miş — olduğumuzdan — dolayı bahtiyarız. Bulgar başmu- rahhasın., — beyanatı: Pol Bonkur'u müteakib Bul- gar murahhası cidden çok sa- mimi ve bütün devletler için bir ders teşkil edecek şu söz- leri söyledi: Eğer konferans boğazlar mes'elesine mes'ud bir sureti tesviye verebildise bu bütün heyeti murahhasaların uzlaşma fikrile mütehassis — oldukları içindir. Fakat bu muvaffakıyet hususunda Bulgar heyeti mu- rahhasasının burada ehemmi- yetle kaydetmek istediği bir sebeb daha vardır. Baylar, emniyette meratib silseleleri yoktur. Büyük dev- letler tiçin büyük, küçük dev- letler için de küçük emniyet- ler yoktur. Bütün emniyetler müsavidir. Ve müsavi bir tarz- da alınmalıdır. Devletler ara- sında filen mevcud müsavat- sızlığın milli emniyetler saha- sında yalnız bir tesiri olmalı- dır. O da müsavatsızlığın muh- temel tesirini azaltmak gaye- sile ufak devletlerin emniye- tini artırmaktır. Mukavelemiz dünyaya gayet kıiymetli işaretlerde bulunmak- tadır. Bu mukavele isbat edi- yor ki, devletler tamamen meş- ru ve haklı metalibini elde etmek için asıl münasib za- manı beklemek mecburiyetinde iseler hukuku ihlâl edilen ya- hüd emniyeti tehdid - edilen bir memleketin her haklı ta- lebini ciddi surette nazarı iti- bara âlmak ve bitarafane tet- kik etmek de sulh istiyen dev- letlerin vazifesidir. Bugün is'af edilmiş olan haklı talebi ile istikbal için ümidlerle dolu bir usul ihdas etmiş olan dost ve komşu cu- muriyete derin şükranlarımızı beyan ederiz. Bulgar murahhasının sözleri dost Yugoslav murahhasının samimi hislerini ve iki mem- leket arasındaki derin bağları bir dela daha teyid eyliyen beyanatı takip etti. Bundan sonra söz alan Po- litis şunları söyledi : Müttehit bir hissimizi ifade eden bir temennida bulunaca- ğim. Mukavele bir sulh bir de harp zamanını istihdaf eden ı Fransa || ak et- seferberlık ilân edildi. — Başı Tinci sahifede — yol ameleyi hükümetle mesai bir- liğinde bulunmağa davet eden be- yanatımı ihtiva etmektedir. Madrid, 21 (AA) — Yukarı- daki tebliğin neşrinden evvel hü- kümet bir nota neşrederek hükü- metin bütün İspanya'da vaziyete hâkim olduğunu bil !irmiştir. An- cak aşağıdaki şehirler müstesnadır: 1 — Seville. Burada hükümete sadık kuvvetler âsilere hücum- et- mektedir. 2 — Cadiks, Vali ile sivil mu- hafırlar asilerin tarruzlarına mu- kavemet etmektedirler. 3 — Valladolid ve Saragosse şehirleri, halihazırda tamamile- asi- lerin elinde bulunmaktadır, Hükümet Fas'tan gelen kur- vetlerin Malaga'da karaya çıkmış olduklarına dair olan haberi tekzip etmektedir. Yalnız yerli Fas kuv- vetleri Algesiran'da karaya çıkmış lar ise de püskürtülmüşlerdır. Hükümet Seville — istasyo- nunun kaçınak arzusunda bu- lunan âsiler reisi Franco için bir tayyare istemiş olduğunu da bildirmektedir. Yüzlerce zabit tevkif edilmiştir. Bunlar arasında general Fanjoul da vardır. İsyan etmiş olan bir takım garnizonlar hükümet kuvvet- lerine teslim olmuşlardır. Do- nanma hükümete sadıktır. İs- yan etmiş olan bahriye zabit- leri harp gemilerinde göz hap- sine alınmışlardır. Hendaye, 21 (AA) — İs- yanın merkezi ve kalesi olan Seville hükümet kuvvetlerinin eline geçmiştir. Döün bütün gün asilerin haberlerini neşretmiş olan Seville telsiz istasyonu saat 2 den itibaren hükümetin tebliğlerini vermeğe — başla- mıştır. Paris, 21 (A.A) — İyi ma- lümat almakta olan mahafil Fas'tan gelen İspanyol lejyon etranjerinin İspanya'da karaya çıkmış olduğunu beyan etmek- tedir, Dün öğleden sonra âsiler Seville, Grenade, Malaga, Val- ladolid ve Burgos'da hâkim vaziyette bulunuyorlardı. Hü- kümet Madrid ve Barselon'da varziyete hâkimdi. Saint Sebas- tien valisi otuz yaşından aşağı olan bütün halk cephesi men- suplarının seferberliğini em- retmiştir. Öğrenildiğine göre, hava ordusu ve zabıta hava kuvveti hükümete sadık kalmışlardır. Hududu geçmiş ve Fransa'ya iltica etmiş olan halk cephesi mensuplarından kirk kişinin Fransız memurları - tarafından silâhları alınmıştır. Cebelüttarık, 21 (A.A) — Sanchea Barcaiztegut torpito muhribi dün akşam Geuta şehrini bombardıman ediyor- du. Dört İspanyol harb ge- misi dün öğleden sonra Ce- OYT TLLAT ALARN UER TT iki kısımdan — müteşekkildir. Temenni ederim ki harp za- manı hakkındaki hükümler daimi surette nazari bir etüd mevzuu olarak kalsın. Bundan sonra — konferans başkanı B. Brus heyeti umu- miyece çok alkışlanan bir nu- tukla konferans namına M. Motta'ya teşekkür ettikten son- ra doktor Aras'a karşı muvaf- fakıyetinden dolayı minnet ve tebriklerini bildirmiş ve niha- yet büyük bir eser vücuda ge- tirdiğimize kani olarak konfe- ransın kapandığım ilân edi- yorum, diyerek bu tarihi hâ- diseye son vermiştir. beluuınkıtı görülmüştür. Bu gemiler de Gcııtı üzerine ateş açmışlardır. Şehrin merkezine bile obüsler düşmüş - olduğu görülmüştür. Barselon, 21 (A.A) — Bu- ra telsiz telgraf istasyonu dün akşam saat 22/20 da gecele- yin Barselon'da intizam ve asayişin temin edilmiş oldu- ğunu bildirmiştir. Seville 21 (ALA) — Dün | akşam neşredilmiş olan bir tebliğ, âsilere teslim olmalarını emretmektedir. Kendilerine an- cak bir gün mühlet veril- miştir, Lizbon, 21 (A.A) — tayyare ile İspanya'ya gitmek teşebbüsünde bulunmuş olan general Sanjurjo'nun bindiği tayyare yere düşüb parçalan- mış ve kendisi ölmüştür. Paris, 21 (Radyo) — İspan- ya'dan alınan haberler hâlâ birbirini nakıstır. Buna rağ- men muhakkak olan nokta dahili ve şiddetli bir harbın devam ettiğidir. İspanya hükümeti neşrettiği bir beyannamede dört saatlık kanlı bir müsademeden sonra asilerin püskürtüldüğünü bil- dirmiştir. Madrit'te 300 mak- tül ve 2000 mecruh vardır. Barselon'da kükümete men- sub kıt'alar asilerin kuman- danı ceneral Gödezi - tevkif etmişlerdir. Buna mukabil bü- tün Katalonya'da vaziyet çok berbattır. Şimdiye kadar Ka- talonya'da dahili harb yüzün- den 2000 maktul ve binlerce mecruh vardır. Diğer bir habere göre bü- tün cenubi İspanya âsilerin elindedir. Madrid'den Londra İspanya sefirine gelen bir telgrafta general Molas'ın 15,000 âsi askerle Madrid'e girdiği ha- beri tekzip edilmektedir. Bu sabah Sevil radyosu, âsiler reisi general Franko'nun İspanyollar'a hitaben şu be- yannamesini neşretmiştir: İspanyollar! Madrid hukümetinin nqrel tiği ve ademi muvaffakıyete uğradığımız hakkındaki haber: lere inanmayınız. Bütün asker bizimledir. Ha- reketimiz tabii ceryanını takip etmektedir. Müttehit olalım. Zafer bizim içindir. Kuvadonga Madrit hüküme- tinin istediği kuvvel ve parayı bize vermiştir. Tayyare karargâhı mızdan işgal edilmiştir., Valans radyosile general Franco ikinci bir beyanname ile İspanyolları ittihade 'davet etmiş ve orduya iltihaka teş- vik etmiştir. Lizbon 21 (Radyo) — İs- panyol asileri General Fran- konun kumandasında Madrit üzerine yürümek hazırlığı yap- maktadırlar. İspanya'dan ge- len haberler halen birbirini nakız haldedir. Portekiz hükümeti hudut- ları kapanmıştır. Türkiye yumurtaları Madrid Türkofis şubesinden şehrimiz Türkofis şubesine ge- len malümatta İspanya kon- tenjan listesinde Türkiye yu- murtaları için 10,000 yumurta müsaadesi verildiği bildiril- miştir. tarafı- 100 tay- — yaremiz uç —Başı 1 inci düşmüş ve sokaklara fıdlif tayyarelerin otuzu — İstanbi diğerleri de - memleketit mahalterinden gelmişlerd merasim ve miting $e& olmuşiur. Ş Çanakkale, 21 (Husafl gazlar mukavelenvmesi P kahraman Mehmedi " İmroz ve Bozesada'yı da * mişlerdir. Paris, 21 (ALA) — Lö jut'a bildiriliyor: Bu akşamki m muhtelif hatipler söz ? çok müstesna bir di kabiliyetini isbat edi Tevfik Rüştü Aras'ın ettiği Türkiye'ye saygi î" sur etmiyeceklerdir. Tüf tatmin eden yeni rejimi — Avrupanın si; rumuna tesir edecek ğgazlara hakim olan |? Avrupa'da birinci rol oynıyacaktır. - Bü letler onun doılluğıımı caklardır. Türk Fransif © dim — paktının: müzakef” zemin hazırdır. İtalya " ye iştirak etmemekle Vğ * götürmez bir hata işlem!ğ * Ve onun Balkanlarda *ı ve itibarca kaybını İng' kazanmıştır. Tan gazetesi bu ; kavele metnini neşretmişt? Not: Paris muhabii dün verdiği bu haber elit bu sabah geçmiştir. — Belgrad 20 (A.LA) — AY Ajansı telefonla bildiriliyef Yugoslazya gazeteleri MÜJ vi trö'de cereyan etmiş olan ' diselere ait haberleri ve F K ferans müzakerelerinin 4 larmı tafsilâtlı olarak net ş mektedirler. Yugoslavya g#9 teleri Türkive'nin diğer * letler arasında sulh ve ne suretle mesai birliği! bulunacağını göstermiş ! ilk millet olduğunu ve P| mesaiden geçirmek i ceğini gostermiş bulunduğ!” yazmaktadırlar. : Yugoslavya mahafilinde Yugaslav efkârı umumiyesit” Türkiyenin hareket - tarzi * tam olarak hakiki ve surette sulha bağlı buli duğu zaman ne - süretle ? girişilmesi meselesinin bir salini irae etmiş olduğu teb” rüz ettirilmektedir. Gerek Belgrad'da gerek T? goslavya'nın diğer şehirle de Montrö mukavelename$ nin imzası keyfiyetinin yalif Türkiye tarihinde eseri old ğu ehemmiyetle beyan oluf maktadır. 4 Yugoslavya'nın her : dan Avrupa'nın en mühi” konferanslarından birinde vaffakıyetlerin en mühim ihraz etmiş olan dost ve mü” tefik Türkiye cumuriyetine samimi ve en dostane teb lerde bulunulmaktadır. — — Avala ajansı Montrö n ransının bütün devamı müdd? tince Montrö boğazlar kontf ransına müteallik olan bütü” havadisleri Yugoslavya'nın H€ tarafında gerek gazetelerle V gerek radyo ile neşretmiş V Kemalist Türkiye'nin sulh $ hasındaki faaliyetle icraatifi!” ehemmiyetine işaret eylemi; ST - | Çahyar te H bi D ti Dü DEBPEEE: 2. 'eit K ..î— .. ıBı. z