9 Mayıs 1935 Tarihli Anadolu Gazetesi Sayfa 2

ÇA ü C. H. Partisi Nasıl Doğdu? Büyük Atatürk Anlatıyor.. Cumuriyet Halk Partisi, Yurdu kurtaran “Müdafai Hukuk Cemiyeti,, nden doğdu. Halk Partisini ku- ran Büyük Önder Atatürk, Partisini nasıl kurduğunu büyük Tarihsel nutkunda şöyle anlatıyor: — Saltanatın ilgan, hilâfet makamının - selâhiyeteiz — kalışı üzerlne, balk İle yakından te: masa gelmek, ahvali ruhiye ve tomayölâtı fikriyeyi bir daha tetkik etmek mümkündü. Bundan başka, meclls - son senesine dabil olmuş bulunu- yordu, Yeni intihab münaseh-- tile, Anadola ve Rumeli Mü- dafaayı hakuk cemiyetini siyasi bir fırkaya tahvil etmiye karar vermiştim. Sulh tekarür ettiği takdirde, cemiyet teşkilâtırmızın, #iyasi fırkaya jokılâbını lözumlu görüyordum. Bu hasusta halk We bizzat hasbihal etmeği mu- vafık ve faydalı mütalea — edi. olan ordumuzu da yakından görmek İstiyordum. — İşte, bu maksadlarla, Garbi Aııı'dolıı'd.ı bir seyahat lcra etmek üzere M kününsani 39 tarihinde Ankara'dan hareket ettim. Eskişehir'den Itibaren, İzmit, Borsa, İzmir, Balıkesir'de hal. kı münasib mahallerde - topli: yacak uzun hasbihallerde bu- landum. Ahaliden; bana iste. dikleri — gibi serbost — sualler tevcih etmesini taleb — ettim. Sorulan saallere, cevab teşkil etmek üzere, altı, yedi saat devam eden konferanslar verdim. Mühterem Efendiler; hemen her yerde halkın anlamak iste- diği hususattan nazarı dikkati celbeden noktalar şunlardı: Lozan konferansı ve netlcesi Hâükimiyetimilliye ve makamı bilâfet ve bunların vaziyetl ve bir de teşkil etmekte olduğum anlaşılan siyasi fırka... Sahife 502—503 . Mühterem ı'l;ıılllı; her yer: de siyasi fırka teşkili hakkında halk ile uzun hasbıhallerde bulundam. 7 Küânunuevvel 1338 tarl: hinde Ankara matbüatı vasıta- sile balkçılık esasına müsteoid ve , Halk firkası ,, nümlle si: yasi bir fırka teşkil etmek ni- yetinde olduğumu beyan ederek blr fırkanın naşıl bir program takib etmesi lâzimgeleceği hak- kında bilcümle vatanperveranın, erbabı ilim ve fennin müza: heret ve müşareketine müraca- Bt etmiştim, Gerek bazı zevattan aldığım tahriri mütaleatdan ve gerek halk ile müdavelel ef kârdan çök - detifade — ettim. — Nihayet 8 Nisan 339 tarihiod-, noktal nazarlarımı dokuz ümde halinde tesbit ottim. İkinci Büyük Mit let meclisinin İotihabı esnasın- da neşir ve İlân ettiğim bu ptogram, fırkamız teşekkülüne esa8 olmuştar. Bu program, bugüne kadar, lera ve iİntaç — ettiğimiz — esaslı bileömle bususatı ihtiva edi yordu. Mahaza, programa itbal edilmemiş, mübim — ve — esaslı bazı mes'eleler de vatdı. Mese K, cumuriyetin İlânı, hilâfetin Ulgamı, şer'iyo vekâletinin lâğvı, medreseler ve tekkelerin kal 'A A ııkrı Atatürk'ün tarihsel bir fotoğrafi.. hal ederek, vaktinden evvel, cahlil ve mürtecilerin, bütün milleti tetmime fırsat bulmala- rını mavafık bulmadım, Çünkü ba mesallin, zamanı münasl- binde hallolanacağından — ve milletin binnetice — memnun olacağından kat'iyyen — emin idim. Neşrettiğlm programı, bir fır- kal siyasiye için gayri kâfi, kısa bulanlar oldu. Halk Parti- sinin programı yoktur, dediler. Filbakika, umdeler namı altın: da malüm olan programımıza itiraz edenlerin gördükleri ve bildikleri tarzda, bir kitap de- gildi. Fakat, esaslı ve ameli idi. Biz dahi, gayri kabili tat. bik fikirleri, nazari bir takım teferruatı yaldızlıyarak, ble ki tap yazabilirdik. Öyle yapma: dik. Milletin, maddi ve manevi teceddüd ve İokişafı yolunda, «('al ve loraat ile akval ve na: zariyata takaddüm etmeğl ter- cih ettik. Masmafih, “Baâki- miyet milletindir,, , “Türkiye Büyük Millet Mecllsinin harl- elnde biçbir. mükam,'mükadde- ratı milliyeye hâkim olamaz.,, *“Bilcümle kavaninin taozimin- de, bernevi teşkilâtta, idarenin alel'amum uiıuı_’uıdı. terbi. bükimiyeti milliye esasatı dehl- Hnde bareket olunacaktır.,,, “Saltanatın İlgası hakkıadaki karar lâyetegayyer düsturdur.,, Gibi bilinmesi lâzım gelen mü- him noktalar ve mahkemelerin ıslâb olanacağı ve küölliyatı kanunl- yemizin ilmi hukukuna tebliğa- tına göre yeni baştan islah ve ikmal edileceği, aşar usulünün """""".'"’. bi sekli C. H. Partisinin Anası Sıvas Kongresi-dir- Sıvas Kurultayına Aid:Bir Hatıradır. ükjtönder |Kamâl Atatürk tebdiline, milli bankaların tez: yidi sermayesine, muhtaç ol- duğumuz demiryollarının ioşa- sına, tevhidi leceği, — memleketin ve müstacel hakkındaki zan da: “Mali, fstiklâlimizi — bebemehal temin noktal etmek şartile, solhun İadesine çalışmak olduğunu,, — söylemliş- tik. Makamı hilâfetin, umum İslâma ait bir makam - olabile- ceğini de İşaret öttik, Ümdeler, “Halk firkası,, nın teşekkülüne ve temini faaliye- tine kâfi geldi. Firka; un- vanpına, bilâhare “Cümuriyet,, kelimesi de olundu... Sahife 512 » 513 tedrisata derhal teşebbüs ve hizmeti filiyel - keriye müddetinin tenkls odi. İmarına çalışılacağı ve ... Jlâ gibi mühim ihtiyacat, umde- lerden hariç kalımamıştı. Sulh iktaadi, — idari İlâve — olanarak, * malüm oldağa vechile - Ça müriyet Halk Fırkası,, tesmiye G H.'E: Büyük Kurultayı. —— C. H. Partisini Doğuran (Müdafaai Hükük), Ordulaşan Milletin Kendisidir” M Cankaya ve Çetin Cevi? Devrimin, bütün yollarında yıkmak, yaratmak, aşmak ve ba- .— Bügün Cumuriyet Halk Parti. İşarmak gibi hep hıza, güvene ve sinin dördüncü büyük kurultayının toplandığı gündür. Yurdumuzun her tarafında bugün şenlikler yapılıyor, yurdun Kurtarıcısı ve devrim Par- timizin Büyük Başkanmı Atatürk'e sonsuz saygılarını sunub ve candan bağlılıklarımı gösteriyor. Bundan on yıl önce dört yıl süren büyük savaşlan yeni — çık- mıştık, Bizim ile elele vererek düşman ile çarpışan bağlaşıkları. mazın herbirinden ayrı ayrı andlaş- malarla ellerinden silâhları alın. muş ve biz de onlarla beraber « KMâhsz kalmıştık. Yurdun — hertarafında Türk'e düşman olmadık yabancı ülke kal- mamıştı. Bin yıl önce gelmiş geç miş insanların mezarları kazılıyor, Türk diyarında Türk'e düşman ül. kelerin çokluğu gösterilmiye çalışı-| hyor, ona bu güzel topraklarda ya- şamak bakkı — verilmemek — İsteni- liyordu. Türk bunun sonunun neye va. racağını anlamışdı, Geyikler — gibi şahlandı ve <Ölecek İsek bari öl. dürerek ölelim> dedi. Yurdda" yabancı ülkelerin b Tundağu — yerlerde eli silâh tutan yiğitler birleşti ve parti parti ve ruşmalar, savaşlar başladı. Bu yi- Bitlere bir başkan Jâzımdı. Tanmı ona da bulda ve günün birinde (19 Mayıs 1920) Samsun iskelesin- den anayurdun kucağına gönderdi. Kızıl tulgalı kartala benziyen bu Başkan Kamâl Atatürk idi. O Samson iskelesinden karaya ayak basarken büyük ulusun ruhunu ekuyordu. Rub, dinç ve kavi idi. Yaratıldığı gündenberi gür yaşıyan Türk bu kez de kölemen olmak istemiyordu. t C — Demek, kan, Âltay dağlarından aldığı temiz cevheri yaşatıyordu. Bu ulusun dileğini yerine getirmek Aiçin bir program gerekti. Bütün acuna bayrete düşüren bu program çizildi. <Anadolu ve Rumeli (Mü- dafasi Hukuk» adı verilen kurum gekil aldı, işlere düzen verildi, Par. tiler birleştirildi, —silâhlar yoluna Yardun bağırman ordusu mey: dana geldi. Ya gür yaşamak — veya ölmek. Bunun ortası yoktu. Büyük Kuroltayın toplandığı salonun tet vanı Türk'ün dileği yerine gelin: ceye kadar matem — işareti - olarak #iyah tüllerle örtüldü ve böylece candan çalışma başladı. Yıllar geçti, zafer bize döndü, düşman tepelendi, Ba kurtulan yıkık ve yamık! yarda şenlendirmek lâzımdı. Yurdu her bakımdan bayındırmak — icabe. diyordu. «Müdafasi Bukuk — Cemi- yeti> savaş yükümünü bitirdi ve bu kez Cumuriyet Halk Partisi adını aldı. Atatürk bo kez on yıllık bir Ortada Oturan') Büy güreye dayanan akınlar vardır. Bu akınlar yeni kavramın |kaynakları ilile konuşurke? || öz kaynaklarından fışkırıyor. Bu kaynaktan sa İçmeyon ve bunun özünü emmenin yolunu bilmiyenler, — yerinde — sayan bahtsızlardır. Birincisi yel gibi eser, süpü- rür ve sümürür; İkinclei ezilir, söprülür ve sümrülür. Acumun bütün gidişi burada toplamır. Yarının bir gönünde sümürge olur, sümürülür. Gücünü, gö- resini, toplayamıyan, okulasını, ökonomisini kuramıyan, yolla. rını, demiryollarını açamıyan, İşletemiyen herhangi bir gövde koflaşır ve günün — birinde acanun silindirleri altında ezi lir, gider. Türk ulasa gibi yeni alanda batı devletlerinin gırasına gir- mek ve uygurluğunu onların Jkertesine çıkarıp orada durmak ve biçbirini deha öne geçlr- memek İstiyen bir varlığın en yüksek tutuşu zor ve çetin işleri aşmak ve başarıp sonunu almakla olur. İdarenin ve ida reciliğin kitabı yoktur derler, bu gerçektir. Yasalar, salımlar çekimler bep bellenmiş işlerin birer yolu ve yöntemidir, fakat zoalak ve çetinlikler karşısında yılmadan irgilmeden kesdirim almrk ve sarsıntısız başarmak, kitabın değli, o iç başında iç- ten gelen ve kafadan doğan bir için — verimidir. İzmir'in birkaç köyünde — öyle çetin İş- ——ilenlindimeli üü sün nnn “program çizdi. Batı ülkeleri çok ileri gitmişti. Bu zamanda geri kal mak olamazdı. Gür yaşamak — için gene savaş gerekti. Fakat bu savaş bayındırlık savaşı, kültür. savaşı olacaktı. Oa yılın bayramını geçen yıl kutluladık. Memlekette yapılan bü- yük işler meydanda, gözümüzün önünde duruyor. İşte şimendiferler, işte yollar, işte olusal kurumlar, işte her köşe ve bucakta okulalar.! fabrikalar...... Ve fakat herşeyden önce erkinlik ve yurdun sahibi olmak. İşte banlar bogün gözümüzün öoünde olmuş çeylerdir. Ve bun- ları başdran da Büyük Atatürk'ün başkamı bulunduğu Cumuriyet Halk Partisidir. Ve bu Parti bugün dör dünecü Büyük kurultayını - topla» maştır. Ba toplanış yarın için çok hayırlı işler doğuracaktır. Varolsun Atatürk ve onuu partisi. M. Toğan Batu! serererera eee AAA LALALA AAA LALALALALA H 9 Mayıe Yazan: Kâzım Dirik : lerle karşılaştık ki, “*' durmak ve çok gelen hizi ve onüü y kırabilirdi. -Köylümüzle, b mem nasıl bir kayalığı? “ rilmesi için çöyle bir *f bir terlim geçmişti: diyor! |Sıram gelir, lerle — kayalık — sökü metre - genişletilir, 0t kamyoolar çıkar, İ"w' klloll::/ bu köylü gücü ile y Bugün ökonomik W kaç saatte gönlerle YÜ b malını satınış, akçatt Ü ıf başına, Zeyneb'inin Ç biL mış bulunuyor. O, y E le yaptığı gibl ÜM A böylece ve bu bızla Kayalıklarını söker, 2 — Sonu G inci yördü Bu R üf aö z üle dni gelin ü sldzime meillllmş nezrdl — —— A e -& L ZLK EL AD -.