3 Nisan 1935 Tarihli Anadolu Gazetesi Sayfa 2

NN Sahito — x TONNUMNUNNUN Sözlerin Ilk ürütleri (1) —— — —1 Türk dili kurumunun basıp yaydığı dergiden sonra Türkçe sözlük klavuzanun da gündelik gazetelerle yayılmağa başlandı. ını sevinçle gördüm. Klavuzda tatolan yolan pek temelli ve ba asığlı İşin doğruca başarıl. masına yarıyan bir yol olduğu: nu görmekle de sevincim arttı. Şuna İnanıyorum ki, dilimiz az vakit içinde en olgan ve en güzgün türülü dillerden da- ba üstün bir öz varlık alabile- cektir- Ba sonuncu umulduğun- dan daha fazla olarak elde edi. lebilmesi için dilimizin öz tu. tamlarile (Esas kaldeleri) öz biliminin (Tekniğinin) derli top: ha olarak tesarlanıb ulusa bil- dirilmesi ve öğretilmesi gerektir. Kamu, bunları yakından bilir ve anlarşa Tüörk dili kurumu: nan çıkardığı klavuzdaki sözler için ortaya koyduğu ve karşı: hk beklediği soruları onayla veya abamla karçşılıyabilir. Ben, bu büyük ve ulusal dileğin olunlanması uğrunda yardımı. dokunacak öz tatum- lardan birkaçını ortaya koyarak anlatacağım. Bunlar dilimizde ©ÖZ üretmeye yarıyan İlk açak. Olardır. (Anahtar, miyar, mua. dele) bunları iyice belliyen bir Türk bugün bir tılam altında gibi düran kendi kurulunun yabancım — olmaktan kurtulur. İmdi bu açaklardan bir kaçını şgoraya yazıyorum: Türk dili eklemli (Lâhikalı) bir dil olduğa için kök söz her vakit bir seslidir. Bu bir vesli sözlerde ya iki ya üç harflidir. Bua kök gözler tinel (Bafüsi) ve şeyel (Afaki) bir varlığa bağlanmak üzere bir takım salımlara (Aksiyon) girer. Her salım bir. eklem katılma- “le olur, hber katılan eklem ona yeni bir anlam verir. 1 —İm, m, ün, üm ek. Temlerinin katılmasile olan sa- bm: Buna bilel (Tavi) şekil denir, Yepılan işin bilerek ya- pildiğini gösterir. Örnek: Bak bakın, anç saçın, AÇ açın, gör görün, bil billu, gibi. bilin öksözü de böylece (Şuur) anlamını verir. 2 — İm, m, üm, um ek. lemlerinin — katılmasile yapılan şekil: Buna açık ve özel salım denir. Tayin ve tabsis şeklidir ki, yapılan İşteki özenliği gös: terir. Bak bakım, saç! saçım, g görüm. bil bilim gibi. yleçe bilim ök sözü bilginin muayyen ve tatbiki şekli olan (Teknik) anlamını verir. 38 —İ, U, ül, al eklemleri: nin katılmasile olan şekil: Bu şekil gayri muayyen meçhul ve matlak - belirsiz. ve hepel a: hımdır. Yapılan İşteki hepolliği gösterir. Bak bakıl, saç saçıl, aç açıl, gör görül, bil bilil gibi. Böylece bilil ök şözü (Mütearife - malüme) anlamını yerir. 4 — İş. 04, üş, v eklemle- rinin katılmasile olan salım: Bu salım müşareket - buluşma geklidir. İki canlı veya bir can- b He bir cansız arasında bulu- şulab — yardımlaşılarak — yapılan İşi gösterir. Bak bakış, saç sa- Çış, AÇ açış, gör görüş, bil biliş gibi. Böylece, biliş — öksözü Çİrfan) anlamını verir. 5 — İt, at, öt, üt eklamle: ziniv — katılmasile olan şekil: gekll bulül ve tereddt deği GününTelyazıDuyumları Atina'da Galeyan Var Asiler Hakkında Mülâyim Karar Ve- ren Divanıharb Heyeti Değiştirildi.. İstanbul, 2 (Hususi) — Atina'dan bildiriliyor: Yunan asileri hakkında, divanı harbça verilen kararlar yüzünden halkın galeyanı artmıştır. Yeniden mitlagler aktedilmiş ve divanıharb kararları protesto edilmiştir. Hükümet, maznunlar hakkında mülâyim karar verdiğinden dolayı divanıharb heyetini değiştir. miştir. Asi zabitlerin kılıçları kırılmış ve apuletleri sökülmüştür. — —a0 4 Mecburit Askerlik Aleyhindeler.. İstanbul, 2 (Hususi) — Fran- vz sosyalistleri, mecburl asker- Hiğin uzatılması aleyhinde nü- Mmayiş yapmışlardır. Münhal Saylavlıklar Için Intihabat Ankara, 2 (Hususi) — Mün- hal iki meb'aslak için yakında intihab yapılacaktır. Ceyhan, Seyhan Gene Yükselmiye Başladı.. Adana, 2 (A.A) Şehri- mizde ve dağ kısımlarında üç gündür gece gündüz yağan yağ- murlardan Seybau ve Ceyhan ırmakları yeniden yükselmiye başlamıştır. Irmakların — geçtiği yerlerde herhangi bir zarar ol- maması İçin tertibat alınmıştır. Ankara'da Kar Ankara, 2 (Hususi ) — Şeh- rimize kar yağmaktadır. Ikinci İnönü Konya, 2 (A.A) — Halke- yinde ikinci İnönü zaferinin yıldönümü çok parlak bir su- rette kutlulanmış ve büyük bir kalabalık önünde zaferin büyük. löğü anlatılmıştır. Adana, 2 (A.A) — İnönü zaferimizin yıldönümü dün Hal- kevinde zengin bir programla kutlulanmıştır. Ba zaferin bü- yük anlamı hakkında hatibler değerli söylevler söylemişlerdir. salımdır. Yapılan İşin bir baş- kasına — dokandığını — gösterir. Bak bakıt, ak akıt, saç açıt, gör görüt, bil bilit gibi. Böy. lece — bilit ök sözü (Tarif ve talim) anlamını verir. 6 — İr, İr, ür ur eklemle rzinin — katılmasile olan salım: Buna merbut, mensup ve mak- sar denli, kısık ve bağlı şekil diyebiliriz. Türkçemizde pekâz kullamlan — örnekleri — vardır. Bunların — diriltilip çoğaltılması gerektir. Yapılan işin bir sınırı olduğunu — gösterir. Kıs kışır, ©& esir, a8 asır, bil bilir gibi. Böylece bilir ök sözü (Âlim) adlamını verir. Görülüyor ki bu kök ve ök sözler Türkçemizin — binasına (Yıpını) şekll — vermektedir. Bu yapının âletleri salımlı söz- lerin aslı olan ök — sözlerdir. Bu öklerle dilimize sonsuz bir zenginlik verebiliriz ve vere. ceğiz. 1-4 935 — Avni Ulusay Aydın Demiryolları Müzakereleri Satış MukavelesiIki Güne Kadar Imza Edilecektir.. Ankara, 2 (Husasi) — Aydın Demiryola murabhaslarile Bayın- dırlık bakanlığı arasındaki satış müzakeresine bugün de devam edilmiştir. Amortisman ihtilâfı işinin halledildiği zannedilmektedir. İki güne kadar eatış mukavelesinin İmzası kuvvetle muhtemeldir. Kadınlar Kongresi Için Başkan Vekili Felemenk- li Bayan Istanbul'a Geldi. İstanbul, 2 (Hususi) — Onsekiz nisanda şehrimizde toplanacak ulaslararası kadınlar kongrosi hazırlığı için birinci başkan veklli Felemenk'li Bayan Sısayla bugün şehrimize gelmiştir. Cı Hı Fo Birlikleri Yıllık Toplantıları Dün üç Birlik Yıllık Toplantısını Yaptı. Dün kordondaki C. H, F. birlikler merkezinde binek ara- bacıları sahiblerile sürücülerinin ve otobüscüler birliği ile salon sandalcıları — birliğinlâ — yıllık umumi toplantıları fırka büro şefi bay Osman Şen'in huzuru Kle yapılmıştır. Hararetli, fakat çok samimi olan bu toplantılarda yeni sene bütçeleri tasdik edilmiş ve yeni Adare heyetleri seçilmiştir. Otobüsçüler birliğinin top: lantısında başkan doktor bay Berrak'ın teklifi veçhile fırka başkanımız bay Avni Doğan'a kurultayın minnet ve şükranla- mının arzına — ittifakla — karar verildi. Salon sandalcıları idare he- yetine Kâmil Abmed, Emrullah, Şaban, Fenercl Ali, Hacı Meh- med, Ziya, Boşnpak Ahmed ve Mustafa, Binek arabacıları mal sahib. leri birliğinin idare heyetine Mustafa Mora, — Hillâli, Arif, Mustafa Kavala, Rifat, Osman ve sürücülerin İdare heyetine de Selânikli Nuri, Mehmed, Mehmed, Sadeddin, Kastamonlli Mehmed seçilmiştir. Yeni heyetlere yürüdükleri yolda muvaf fakıyetler dileriz. Rusya'ya Gönderileecek Gençler.. İstanbol, 2 (Husasi) — Eili genç, san'at tahsili için hükü: metçe Rusya'ya gönderilecektir. Almanya --Italya Roma, 2 (A.A) — Almanya Ho İtalya arasında Asya ldba: lâtımı tanzim eden mukavele Nisan sonuna kadar uzatılmıştır. Habeşistan Yeni Nota Verdi İstanbul, 2 (Husasi) — Ha- beşistan İtalya'ya verdiği son notasında, İtalyan — iddialarımı reddetmektedir. Roma, 2 (A.LA) — İtalya hükümeti Habeşiİstan ile müna- kit maahedenin derpiş - ettiği bil'amum vesait henüz — kulla: nılmamış oldağundan — uluslar kurumunan müdabalesine ma- bal olmadığı tarzındaki moktal nazarında ısrar etmektedir. Belçika'da Fiat Yüksekliği.. Hükümet Tedbir Aldı. Brüksel, 1 (A.A) — Balkan: lar heyeti hususi surette - flat yükselişlerine karşı şiddetli bir mücadele açmıya karar vermiş Ür. Ökonomi bakanı bu sabah büyük mağazaların, kooperatif - lerin, hububat ve diğer madde- ler gatıcılarının mümeesillerini kabul etmiştir. Fiat yükselişi hakkında tahkikat yapmıya me- mur edilen memurlar yakında bir rapor vereceklerdir. Kamutay Müzakereleri Ankara, 1 (A.A) — Kamu- tay bugün Nuri Göager'in baş- kanlığında yaptığı — toplantıda jandarma umum kumandanlığı: nn 1984 yılı bütçesinde bir tashihe âld olan kanunu kabul ettikten sonra gündeliğinde gö: rüşülecek başka birşey olmadı- gından perşembe günü toplan: mak üzere dağılmıştır. Alman Adliyesinde Berlin, 1 (AA) — Adliye bakanı B., Guertner — Volkişer Beobuhter — gazetesine, Adliye İşlerlerinin ve 1 Nisandan Iti baren adliye idarolerinde çalışan memur ve müstahdemlerin Al. mon adliyesi servisine geçecek- lerini söylemiştir. Kayseri Fabrikası Çalışıyor. İstanbul, 2 (Hususi) — Kay- seri fabrikası kısmen içe başla- mıştır. Temmuzda bütün ma- kineleri fasliyete geçecektir. Kastamoni Yol Faaliyeti. 1500 Kilometrelik 15 Yolda Işe Başlandı. Kastamoni 1 (A.A) — Vilâ. yetin 1500 — kilometrelik 15 yolu üzerinde ilkbahar faaliyeyi bugün başlamış ve amele İuşaat yerlerine — çağırılmıştır. İki ay içinde 17 bin amele çalışacak. tır. Buşene yapılacak yollar arasında Kastamoniyi — Zongul: dağa bağlıyacak Daday Eflani Soğutsuz kömür madeni İnebo- lu yolonda — ayrılacak Ecevld. Azdevay zahildeki Evrenyeyi Kestamoniye birleştirecek olan Devregani Evrenya, Kastamoni. yi Safranboluya bağlıyacak olan Araç Safranbolu yolları vardır. Merkez ve kazalardaki kuduz haştalığı sönmüş ve vilâyet içinde başkaca salgın hayvan hastalığı kalmamıştır. Ispanya'da Kabine Buhranı. Yeni Kabineyi Kim Teşkil Edecek? Madrid, 1 (A.A4) — Eski başbakan bay Lerroux kabineyi teşkil edememiş ve bunu relel- eümbura bildirmiştiir. Bu mu- vaffakıyetsizliğin sebebi, en kuv- vetli partinin şofi olan bay Gil Roblesin liberal demokratlar ve çiftçilerle birlikte yeni kabine- nin sola doğru teveccüh etme- &İni İstememeleridir. Bu vaziyette bay Lerroux relsicâmhurun arzusu mucibince geniş esaslar üzerine oturtul- muş yabi Teşrinlevvel İsyanını yapanlarla azçok sempatl ha- linde bulunan partiler de dahil olmak üzere kurulmuş bir ka- bine vücada getirmemiştir. Relsicümhur çiftçiler partlsi başkanı B. Martihez Dö Valeca- soyu yeni kabineyi teşkile me- mur etmiştir. Cenubi Ameri- ka'daki Harb. Assompslon, 2 (A.A) — Par. Tâmentonun iİçtimamı açarken Relsicümbur Ayal'a demlştir ki: Bolivya'nın Sakoyu fethede- miyeceğine kanliz. Herşeyden önce gereken muhasamanın ta- tilidir. Huzur ve emniyeti te- min edecek olan başlıca İş or- düların derhal terhisi ve ordu mevcudüa İle teslihatın tahdididir. Paragoayın askeri vaziyete bhâ- kim olmakla beraber Sakoda sulhun ladesini temenni eden reislcümhur sözlerini çöyle bi. tirmiştir: — Eğer biz uluslar kurumu: nun tavsiyelerine karşı itirazda bulundusak bu © tavsiyelerin ihulâf biter bitmez iki tarafın silâhtan tecridini — mevzuubah: setmediği içindi. Balonla uçuş Varşova, 2 (A.A) — Yüzbaşı Zuarzinski serbest bir balonla bugün yaptığı bir uçuşta 9,625 metreye kadar ğ çokmıştır. di MN NİSAN 3 UNÇ — W Günün Küçük Duyumlar Amerika'lı Gazeteci Mis Bugün Gidiyor- Şehrimizde balunmakta Amerike'li gazeteci Mis Ros dün Vali General Küzım Tikle birlikte Alsancak'ta ( lk mektebi ile kıs İisesini yaret etmiştir. Mis Betti bugün denizyolları İşletme resinin vapurile Pire'ye ket edecek ve bir müddet nanistan'da — kaldıktan İtalya'ya geçecektir. Evlenen Çiftler Mort ayında belediye eV me duülresine 76 çift evlemi İçin müracant etmiş, 63 çi akıdleri yapılmış, 5 çift fe etmiş, bir kişi de evli olduğ dan müracaati reddedilmişti” EGE Gazetesi İzmir'de çıkmakta olan E” gazetesi dünden İtibaren B” diliğinden — çıkmamıya mıştır. Dikili Suiistimali Dikili ve Bergama mu bel hususiye sulistimalleri kikatına dün de üçüncü bâkimliğince devam n İzmir muhasebci husasiye murlarından bazılarının leri alınmıştır. Tahkikat da ikmal edilecektir. Şaşal kaynağıl! Ziyafet.. Suyun İmtiyazını * Kooperatif İstiyor Vali General Közım V tarafından bugün Şaşal ke başında vilâyet genel ka üyeleri ile bazı doktorlar, zetecilere ve memurin ratifi idare meclisi üye ve mürakıplerine — bir. plf (kır yemeği) verilecekti. P ların yağışlı gitmesinden pi” önümüzdeki baftanın gününe bırakılmıştır. izmir Memurları tstiblâk operatifi idare — meellel; suyunun eatış İnhisarının peratife verilmesi Için vit müracaat etmiş ve vilâyet teklifi genel karultaya g0 miştir. Bugünkü toplantıd mes'ele de görüşülecektir. Kuyuya Düştü Mersinli'de Burnava © sinde 7 numaralı evde Veli kızı yirmi sekiz Ayşe — kaybettiği — ko ararken bir so kuyusund müş ise de yetişilerek ki mış ve yaralandığından Reisicümhur Ne Diyor?| ket hastanesine — kaldır Ispanya Kabil Madrid 2 (AA) — & | lasko — kabineyi teşkildef | gecmiştir. Relstcâmhur & / roux'ya tekrar çağırmığı ” neyi teşkile onu miştir. 1935 Kası Çarşamba / TAZ üj 28 Zilhicce Evkat Güneş 21 y / Ezant İ | y FF Ecxrnrs . —vre