31 Ocak 1935 Tarihli Anadolu Gazetesi Sayfa 2
w L um;l Sahite — LA UN ; Devrim Konferansları - Cümhuriyet Nedir, Niçin Cümhuriyetciyiz? » Türk milleti hiç -S Japonya'nın san asırda kısa bir züman İçiüde - Avrapa me. debiyetinden yaptığı İstifadeyi şüphesiz ki daha az bir zamanda daha ko laylıkla elde edebilirdi. O va- kıt bu memleket ve — millet 1908 den berl gördüğü — düş- men İstilân Çecsst ve acılarını elbette görmez, dünyada lâyık olduğu mevkli çoktan kazanmış bir ülke olurdu. Ne yapalım ki Abdülhamid'in saltanat ve le- Hibdat Trojimi, İlim ve İrfen , Bürüne, ne büsmü kabil ve ne de müsamıha gösteremezdi, ve “Sitekim de göstermedi. Demokrasiye doğru bir adım addedilebilecek olan 1908 in kilâbi yalmız İstibdad rejimine nıhayet verdi. Saltanat rejimlal ortadan kaldıramadı. Bu tarih tem sonra memleketin geçirdiği biri birl üstüne — mütcaddid harbler arasında inaarif birez yayılmış, mlllet bislerl Uyan:- mış ve İlerlemeye başlamış ol masına Teğmen, esaslı bir İnkı 1âb yapılamazdı. Umumi barb | badiresi — memleketin birçok küyvetini — silib Büpürdükten Sonra nihayet devlet düşmana adetâ teslim oldu. Memleketi yer yer - İşgal eden düşman kuvvetlerinin — istilâsına karşı harbden bitab çıkan, her türlü vAsıtası ve silâhı elinden alınan millet; yer yer aktülâmeller İzhar ederken, sultan; canının ve Saltanatının emoiyetini düş mana râm olmakta boldu. 30 teşrinlevel 1918 de yapılan Mondros mütarekesinden —bir ay geçmemlşti ki, — İngiliz'ler Urfa, Ayintap, Mer'aş, Adena havalisini, İtalyan'lar nisan 919 da Antalya'yı :işgal etiller, Bu işgallerin — millet — bünyerinde yaptığı aksülümeller 16 mayıs 919 da İzmir'in —işgalile fili neticeler — doğurmağa — başladı. 16 mayısta İstanbal'dan ayrılan Mustafa Kemal 19 mayısta Sanisun'a ayak basıyordu. Düşman Istilâsına karşı millet kendiliğladen barb — açmıştı. Mustafa Kemal — memlekette yalnız milleta İstinad eden bir milli müdafan vücuda getirmeğe, oDa milli ve hukuki bir mev- cudiyet vermeğe teşebbüs — etti. 22 haziranda Amasya'dan gön. derdiği bir — tamimde — millet mümeeslllerini — Sıvâs'ta — bir kongre halinde toplanmağa da vet ediyordu. Ersuramda akti- | me teşebbüs edilen Vilâyatı Şarkiye kongresine riyaset etti. Müstafa Kemal'in davetine İca: bet eden millet mümessllleri 4 eylülde Sivas'ta kongre halinde toplandı. Erzarfum kongresinde kabal edilen esasların umuml. leştirilmesinden masda “Ana: dolu ve Rumell müdafasi hu- kuk* cemiyetleri teşkil edildi. Cemiyetin lera kuvveti olan heyeti temsiliyealinin — başına, Muüstafa Kemal geçti — ve millt harekâtı idareye başladı. 1920 senesinin başında İs tanbulda açılan meb'asan mec lisi İstanbal'un düşman - tara: findan İşgalinden sonra 11 »i sanda Sultan - tarafından —dağı- tıldı. 23 — nisanda da Büyük Millet Mecllei Ankarada topla: Biyordu. Avukat Bay Mustafa Münir'in Ulusevindeki Konferansı. Meelisin ilk işi düşman İşgali altında kalan ve milletle rabı- tası kesilmiş olen hükümetin yerine, yeni bir hükümet teş- | kili mes'eleal oldu. Mustafa Kemal'ln bir takrirl ile, meclis, hükümet teşkiline —ait esasları kabul etti. Türk demokrasisi — tarihinde çok mühim olan bu esaslara göre; Türkiye Büyük — Millet Meclisi hükümeti teşkil edili yo, teşti ve lera salâhiyetleri mecliste toplanıyordu. (Padişah ve halife altında bulunduğu tazyikten kurtulduğu zaman meclişin tanzim edeceği kanuvi esaslar dalresinde vaziyetini alır) şeklinde bir hüküm kabul edi- Hyordu, İlk teşkilâtı esasiye kanunu (8 numarabı kanun) bu esaslar dalresinde taozim edildi, bu ka nuoa padişah ve halilenin va- ziyeti hakkında bir kayıt ve işaret konmadı. Kurulan - bu hükümet şekli Cümhuriyetin açıkça iWfade edil memiş şeklinden başka bir şey değildi. Atatürk'ün büyük nat- kunda söylediği gibi, padişah ve hilâfet hakkında bu kanunda biçbirşey — yazılmış — olmaması bir kasdı mahsusa müsteniddir. Memlekette bu kanun İle filen Cümhuriyet Aİdaresi yaşıyacak idi.. Cümhuriyetin açıkça kanun: da * yazılması İşi, — memleketi düşman istilâsından temizlemek işinden sonraya — bırakılmıştı. Sultanın — saltanat ve düşman menfeati — hesabına, milletin içinden doğun — müdafaa teşki- Tâtını ezmek için birçok alçak. ça hileler yapmak ve nihayet hilâfet ordusu teşkil etmek gibi, biçbir kelime İle tavsif edilemiyecek kudar şeni hare ket ve tasallütlerina rağmen, Yürk milletinin hakiki ordusu Ulu Rehberin dahiyane sevk ve İdaresi altında dört taraftan yarduna İstllâ eden düş manlardan memleketi temizledi Atatürk'ün İnönü'nde “Tür. kün meküş tualihini yendin,, deye takdir ettiği General İs met, gene büyük - rehberin ir. şatlarile (Lozan) da siyaset saha- sında da (Milletin makâs tall: hine nihayet verdi.) Atatörk'ün kurduğu mlillet hükümetl ve 'ordusu düşman fetilâsından memleketl kurtar- dıktan sonra, Türk'ün ezeli ve ebedi giari ve hakkı olan istiklâlini de kurtormış — bulu: Dıyordu. Bu arada bir daha mllletin başına musallat olmasına İmkân bırakılmaması zaruri olan pa dişahm, Lozan — könferantsına, mlilli hükümetle birlikte iştirak etmek şeklinde bir arza İzharı gibi, bu defa hakikaten gülünç olan bir hareketi — görüldü. Düşmanlar da, padişahın bu gülünç bareketini terviç yolunu tattuler, Millt hükümetj, güya mevcud olan padişah hüküme- tile birlikte konferanaa duvet ettiler. Bu hareket, saltanatın Hlgası kararımın hemen alınma- sına müncer oldu. 1 T, Sani 1923 tarihli kanunla, saltanat ilga edildi ve ikl hafta sonra SA DS SÜĞ İ bir miting yapıldı. İtalya aleyhine nü- uyumları Atina'da Heyecan Var mayişler oldu, binalar taşlandı.. İstanbul,, 30 (Hususi) — Atina'dan haber veriliyor; — Kalimnos adasında Rum ahali ile İtalyan'lar aranında başgösteren bâdiselerden dolayı göze çarpacak derecede heyecan vardır. Atina'daki adalılar bu hâdiseleri protesto için büyük bir miting tertib etmişlerdir. Miting esnasında İtalya aleyhine nümayişler yapılmış ve kargaşalıklar çıkmıştır. Elen zabıtası mittngi dağıtmak mecbüriyetinde kalmıştır. Milingden sonra bazı İtalyan binaları taşlanımıştır. İstanbul, 80 (Hususi) — Son gelen haberlere göre, Kallmnos adasında başgösteren kargaşalıklar | kumandanı, yerli ahaliden bir kedını devam ediyor. Bir İtalyan heyecanı fazlalaştırınıştır. boğmuştur. Bu hâdise umumt -— — ——77ETD - 49 - GEREEM—— Ergani Bakır Yolunun Açılması Cümhuriyet bayramında Merasimle Yapılacaktır.. İstanbul 30 (Husasi) — Erganl bayramında çok parlak bir eurette Bu yolun Toşantı bhummalı bir fasliyetle devam simi, busene Cümhuriyet yapılacaktır. etmektedir. bildirmiştir. bakır yolunun açılma mera Aydın Hattının Satın Alınması Onlar Dört Milyon Istedi biz Iki Milyon Verdik İstanbul 30 (Hususi) — Aydın şilmendifer battınm satın alın ması İçin hükümetimizle şirket mümcesiller! arasındak! tomaslar devam ediyor. Mümeselller, hattı satmağı esas etmiş bulanayorlarsa da dört milyon lira istiyorlar, Hükümet, bu parayı çok gördüğünden Iki milyon İlra vereceğini mümeeselllere İtibarile — kabul Deniz Silâhları Mes'elesi Japon Amiralı Berlin'de beyanatta bulundu. Bay Norman Davis'te Uzakşark Işini Izah Etmiştir. Borlin 30 (ALA) — Londra deniz konferansında Japon mu- rahhas heyetinin başında bu lunan amlral Yamomata Bar. lin'de birkaç saat kaldıktan sonra bu gece Moskova yolile Tokyo'ya — hareket — etmiştir. Matbuata verdiği beyanatta, sı- resında yeniden iptldai müza- keratta bulunmuk üözere yakın" da tekrar Londra'ya dönmeği ümld ettiğini ve bu müstakbel müzakerelerin Amerika, İngil- Japonya'ya münhasır lüzüm geleceğini söy: tere ve kalması lemiştir. sultan bir düşman barb gemi sine, binerek memleketten kaçtı. 24 Temmuz 1923 de imzala- nan Lozan müuahedesi üzerine memleketin Idaresi bahwada, harp senelerindeki ihtiyaca göre kurulmuş olan hükümet çekli idaresiolu, demokrasinin en mü- tekâmil — şekli olan Cümhu- tiyet şeklinde elâbı — zaruretl kısa bir zamanda tebarüz ettl. Atatürk'ün arkadaşlarına ve HBalk firkan grubuna verdiği Isahattan — sonra, derhal içtima eden Büyük — Millet Meclisi, Cümhoriyetin ilâvına karar ver. di. 29 Teşrinlevvel 923 Pazar- tesi saat 20,30da yapıları İntihapta Türk'ün Kemeal öz adlı atası, Türk Cümhuriyetinin lik relsi Cümhuru intihap ve Haa edildi. 29 Teşrinevvel — 928 —— enat 20.44 bu evretle, milli Türk devleti hekikt adımı aldı ve hekikt relsini deyletinin başına Amiral — Yamomata - -belki- demiştir. ba müzakerelere Va şitgton anlaşmasına İmza koy- mamış olan devletlerin de İle: ride Iştirak - ettirilmeleri lâzim gelecektir, Nevyork, 30 (A.A) — Harl: ciye konseyi huzurunda töz söy- Hiyen Bay Norman Dayis denla İşlerine taallük eden son anlaş- mayı allâhların müsevatını iddia eden Japon nazarisine karşı tuiniyet müsavatı — prensibini muhafaza eden silâhları bırakma konferansına olan İnancını te- yid etmiştir. getirdi. Bu memleketi, milleti yürekden sevindiren Türk'ün en büyük bayramı oldu. Sevgili dinleyicilerim; Bugünkü beşeriyet hüküm- ranlık bahsinde, barbarlık ve vabşet devirlerini çoktan geçir: | miş, anarşiye tahamıntli edemi yetek bir devreye çoktan — gir- miştir. Milliyet hla ve cereyan: farının alıp yürümesi büyük | milit devlet maozumelerinin bayat mücadelesi sahasına - gir- mesi, Feodalite, dere beylik devirlerinin de — unutulmasına sebep olmuştur. Son asırlar iptida büyük sal. tanatlar, ondan sonra büyük demokratik devletlerin büküm- ranlığı altında geçmiştir. Monteskiyo «Eeprit det lole,, unvanlı eserinde, saltanatı, İki kısma taksim eder: 1 — Tek kimsenin, kanan- Kui';lta S ae bi B Başkanı İs- tanbul'a Gitti.. Ankara, 30 (Hususi) — Bü- yük Ulus Kurultayı başkanı General Küâzum Özelp, bu akşam İstanbul'a — hareket istasyonda birçok zevat tarafın dan uğurlanmıştır. Dil İşleri Progrm Bitti etmiş ve Ankara, 30 (Hasast) — Dil | İşleri İçin tanzim — olunan me: sal — programı bitmiştir. Bu programa göre, dil mütahassıs larına — ve Abtlssalara fazla yer verilecektir, Bay $. Kaya mesleki Istanbul'a Gidiyor Ankara, 30 (Hususi) — İç, işleri Bakamı Bay Şükrü Kaya, yarın (Bagün) İstanbul'a hare- ket edecektir. Bir Vefat İstanbul, 30 (Hasusi) — Bir müddettenberi hasta bulunan Kastamoni Bay Ali Rıza, bügün ölmüştür. Cenazesl yarın kaldırılacaktır. Mumalleylh denizellikde taar. ruz ve müdafaa silâblarını ayırt etmeğe İmkân olmadığını beyan ettikten sonra demiştir ki: Amerika'nın uzak Şarkda mü him ve nafi hukuk ve vecaibi bulunmakla beraber uzak Şark mes'elesi sadece bir Japonya, Admerika yahat ki bir Japonya Togiltere davam — değil, lâkin oralarda müstemlekeleri bulu- bötün olusları alâkadar eden bir mes'eledir. nan di hevesatına göre İcrayı bü: kümeti, ! — Tek kimsenin —muay yen bazı kanunlara istinad ede- rek İcrayı saltanat etmesi. Filiyatta, bu iki rejimin de ruhu birdir. Devlette bütün kudret ve bükümranlığın membar, o tek Tosamn büküdmdarın şahsında- dir. Onlar hükümranlık hak ve kuvvetini dalma Ilâhi mem- badan almışlardır! Kendilerine yeryüzünde İlâhın —mümeesili, bildiğimiz tâbir ile — (Zillâllahı filâlem) derler. Her arzu etti- Bl şeyl bilâ kayıt ve şart yapa: bilir. Arzu ve iradesine de hu- düad yoktur. Momleket, kendi- lerine — cenabıhak — tarafından hediye edilmiş bir çifilik, bir malikâne, millet, kâlnatın fer- manferma — kudretinin kendi emrine verdiği mutl bir esir vuz, kaldesiz, münhasıran ken- türüsüdür. AU 31 K ânrnasant JN Günün | Küçük Duyumları Bay C. Zekâi Şehrimiz memleket hastanesi emrazı ssabiye ve akliye müta hassısı tayin edilmiş olan Dr Bay Cevad Zekâi dün İstanbul | dan gelmiştir. Belediye Bütçesi Dün akşam da belediye dalre müdürleri doktor Bay Behçet Uz'un başkanlığında toplanmış bütçe üzerinde lardır. meşgul olmuş Bay Hüsnü Defterdarlık varidat müdürü Bay Akif, görülen gayret ve muvaf fakıyeti üzerine muha sebe müdürü Bay Hüsnü tara fından — vekâleten görülmekte olan milli emlâk müdürlüğü vekilliğine teyin edilmiştir. Şubat Maaşı Umumi müvazeneden ve vi- lâyet büdeesinden moaş alan memurlar Şubat peşin muaşla- gı Camartesi günü alacaklar- dır. Bordrolar hazırlanmış, def- terdarlığa verilmiş ve defterdar- hıkça bütün hazırlıklar - bitiril. miştir. Liman İşleri İstanbal ve İzmir Ulman İş- feri umüum — müdürlüklerinin vazifelerine ve bunların mura- kabelerine dalr hazırlanıp Dev- Tet Şürasınca tasdik edilen nl- | zamname şebhrimiz llman işleri ümüm müdürlüğüne gelmiştir. Nizamname 47 maddeliktir. öz Türkçe Karşılıklar Yazımızın çokluğundan (Öz |Türkçe karşılıklar)formamızı bu: gün basamadık. Özür dileriz. Bozulan Hat Tamir Ediliyor İtanbul, 30 (Hususi) — Şid: detli yağmurların husule getir- diği sellerden kmen — bozulan Lstanbal Edirne şimendiler bat: tnin tamirine — başlanmıştır. Tamiratın, on gün içinde bit- mesi muhtemeldir. Profesyonellik Aleyhinde Karar Verildi İstanbul 30 (Husast) — İd. mon — federaâyonu, bagünkü toplantısında'spor işlerini uzun uzadıya konaşmuş ve profesyo- nel sporculuğun sleybine karar yermiştir. Ondördüncü Lülye atfedilen bir söz bu rahu, çok İyi ifade ederi “Allahın İradesi — öyledir ki, klm teb'a olarak doğmuşsa biç düşünmeden İtaat etmeğe mec- burdur.,, Hükümdar, elbet müsavatı havsalasına sığdıramaz. L ürri- yet hükümdar için menfur bir şeydir. Hükümdarınd, arzusunun bilâ kaydışart, bütün ülkeye hâkim olması İle hürriyet İm: tizaç edilebilir mi? Hükümdar, balkın bilgi va- | bibi olmasını, en büyük tehli- ke addeder. Onüü önüne geç: mek için, elinden gelen herşeyi yapar. Zulmun ve İstibdadın, kud- ret membalarında biri de dal- ma ve dalma halkın cakil bıra ması ve onun İdamerl olmuştur. — Sonu var —
