5 Şubat 1940 Tarihli Akşam Gazetesi Sayfa 5

SÖZÜN GELİŞİ Kapıcılar da şiir » Süleyman ressam ayni maşa otrafma söyler mi? şürdem bah elendiyes sözünün şliz saylmasına kızıyorlardı. Romancx Benim oturduğum apartımanın kapıçısı, tanıdıklarından biri öldüğü amk oldu Mehmed efendiye bu sözün üzerinde durur, mânalar çıkarır ve buldukları fazileti Fatma be buma değil, Abdülhak Hümide izafe ederler, Mehmed Akif, bir sarhoşun karısını küfürler ederek boşaması hadisesini ay. nen kahramanlarının ağzımdan nakleder. Bu arada bir mahalleli karışır ve karısını boşamak istiyen adama «Ben anladım İşi sen komşu iyioe sarhoşsun» der, İşte bir meçhul tarafından söylenmiş alelâde bir Jâf! Bununla beraber Mehmed Akifin külliyatı içindedir ve ası kaflinin şair olup olmadığı akla bile gelmez. «Yazık oldu Süleyman efendiye» sözünün de nlelâde bir lâf olması muhte. meldir. Bunu romancının kapıcısı İhtimal evvelce çok defa söylemişti. Fakat şiir olup olmadığı üzerindeki şüphemiz şair tarafından söylendiği andan iti baren başlar, sanat mevzuu haline girer. Şairler sözlerini semalardan topla- maz, şiirlerini fanilerin söylediği sözlerle yaparlar. Kapıcılar yalnız şiir söylemezler, roman bile anlatırlar. Fakat bu sözler den çıkan roman artrk kapıcının değil Edihi Muhteremin romanıdır ve e söz- ler ancak bundan sonra sanat âlemini meşgul etmeğe başlar. Şevket Rado Japon imparatorluğunun 2600 üncü yıldönümü Japonya. imparatorluğunun tesisinin bu sena izi bin alh yüzüncü yıldönümüdür. Bunu tesld için birçok merasim ve abideler yapılacaktır, Eskiden bu gibi yıldönümlerin- de o zamanki Japon hayatını gösteren Ye- #imlâr meşhur ressamlar tarafından yapi- tıp büyük mabedlerin ve sarayların altında Wücude getlirlen mahfüz mahalerde sakin- hır ve aradan yüz yahud bin sene geçtikten Bonra bu resimler tekrar çıkarılıp eski ha» yatın manzaraları seyradilirdi. Zamanımızda fotoğraf ve filim bir mille- tin hayatını daha iyi temsi ettiğinden bundan bir kımı yüz sene ve bir kısmı da bin sene sonra açılmak ve teğhir odilmek Üzere bugünkü Japon hayatınm mubtelif şube ve safhalarını gösteren fotoğraflar ve filmler simarak havası tahliye edilmiş kaplar dcrununda mnayyen abidelerin «i- #nda muhafaza edilecektir. Japonya fotoğ- rafçılar ve sinemaciler cemiyeti mahsus suretie bugünkü Japon hayatını gösleren 2800 fotoğraf ve bir o kadar filim aldıra- caktır. Bunlar 2040 senesinde açılacaktar, Tahtelbahirin derine inmek rekoru Dalgıçlar malüm dalgıç mahfazasını gi- Pezek 900 metre derinliğe kadar inerler, Mikin tahtelbahirler biz çelik halata bağlı olmayıp kendi kuvveti Hs yüzmek mecbu- jetinde bulunduklarından inebildikleri erinlik mahduttur. Maahaza tehtelbahirlerin de inebildik- Jori derinlik, yeni yeni tecrübelerin neti- besi olarak, artmaktadır. Bu işlerde en zi- telbahiri ranto'da yaptığı tecrübe dalışında 104 met- Fe derinliğe kadar inmiş ve burada serbeş- ©8 İlari geri aşağı yukarı manevra yapma- a muvaffak olmuştur. Nüfusu 10 misli artan şehir Tupaın nüfusu fevkalâde süratle artan gehri Prağdır. Bu şehirde geçen senenig 30- Bundan yapılan tahrirde Pragın Avrupanın em kalabalık şehirlerinden biri halini aldığı Anlaşılmıştır. Prag yirmi sene evveline ka- dar orta Avrupanın dördüncü derecede biş #ehri idi, Üçüncü derecedeki Btuttgard, Ha- hoyer v6 Düsseldorf'dan sonra geliyordu. Şimdi işe en büyük dört şebirden yani Ber- din, Viyana, Hamburg ve Münihten sonra ge- Miyor. Son tahrirde nüfusunun 14021,000 kişi olduğu anlaşılmıştır. iki 1850 senesinde bütün nüfusu yöz- binden biraz fazla idi. Könlgegrötz mey- dan muharebesinden sonra Prusyalvlar 1886 dn Pragı işgal etikleri zaman nüfusu #n- Ikinci anyada Rostoek şehri civarındaki köy- cak 172,000 Kişiyi bulmuştu. 1900 #enesin. de de halkı 228,009 kişiyi zorla bulmuştur. Bundan sonraki âenelerde nüfusu art- mıştır. Varoşları le berâber umumi harpte milfusu 610,631 idi. 1928 de 750.000, 1935 de 900,000 olmuş ve geçen #ene de bir milyonu geçmiştir. Yirmi sene içinde Pragın nüfum dey slımları ile ilerilediği zaman yanı başında” Xi Viyananın ve hattâ Berlinin nüfusu ye- rinde saymıştır. Yalnız Hamburg ile Mü- nihin nüfusa bu müddet zarfında bir par- ça almıştır, Bohemya ile Moravyanın bü günkü nüfusunun mecmuu 7,147,000 kişi ol duğura mazaran umumi müfusunun her ye- di kişiden biri Pragda yaşıyor demektir. nikâh retle görür. Momur tekaüd olup daha son- ru vefat ettiğinden Imza koydurmağa im kân bulunmaz, Nekleede tekrar medeni nikâhı muamale- #inin yapılmasına Wizum haml olur, 45 seng evlenmiş olup birçok çocukları olan karı ko- ca tekrar şehidler tedarik ederek yeni baş- tan nikâh imuamenesini yaptırmışlardır. i Ankarada Dr. Mehmed Aliyi öldüren ebe Naciyenin 6 sane hapse mah- küm edildiğini yazmıştık. Yukandaki resimde ebe Naciye mahkeme huzu- sunda görünüyor. > OLU aaammmanan büyük bir faaliyetle Finlândiyadaki harp dolayısile Baltık denizi gittikçe ehemmiyet kesbetmek- tedir, İsveç Hariciye Nazırının «Finlân- diynnan iri İsveçin de davasıdır» rasalindeki beyanatı ve Amerikanın tebaasına İsveçi terketmek (tavsiyesi Gösteriyor ki: Rus - Fin barbi İskandir navya Yarunadasına da sıçramak isti dadındadır. Diğer taraftan Rusya, Fin harbini çabuk bitirmek için Alman de- Biz kuvvetinin yardımına muhtaç bir vaziyettedir. Çünkü mevcut donanmasi- b iya sahillerinde müessir bir abloka tatbik edemediği gibi İsveçin deniz yolile Finlândiyaya yardımına da mani olamamıştır. Muhtemeldir ki Sov- yetler Almanyaya Romanyadan petrol tedariki serbestisi vermeğe mukabil on- dan Finlândiya ve İsveçi denizden dit etmesini şart koşmuştur. Bu takdir. da Baltık denizi donanma harekâtı ba- kımından oldukça mühim faaliyete sah- ne olacaktır. Finlândiyada harp başladığı zaman acaba Sovyet orduları bu ülkeyi işgal ettikten sonra duracak mı? suali varid oluyordu. Bugün bu memleketteki har- bin ikinci ayı geçerken müteamız kuv- vetler henüz yerlerinde saymalarına sağmen öti için ayni suni zihinleri kur” salıyor. Belki Sovyet ordularının mite- akip hedefi İskandinavyadır. Fakat bu yarımada Sovyetlerden evvel oAlman- yanın matmai nazarıdır. Çünkü İskan- dinavyayı işgale muvaffak olan Alman için Norveç sahillerinden İngiltereye vü tanıruzları kolaylaşacak, Şi denizinde kapanıp kalan Alman donan ması nisbeten serbestii harekâta kavu- şacaktır. Fin harbine Sovyetler lehinde Almanyanın müdahalesi mevzuubahs olduğu takdirde İsvaç ve Norveçin Al manya tarafından tazyik ve tehdidi de- Bizden vaki olacaktır. Acaba İskandi. nav devletlerinin donanmaları bu taz- yike mukavemet edecek kudrette mi- dir? Danimarka da dahil olmak üzere İs- kandinav devletleri arasında en kuv- vetli donanmaya İsveç sahip Belun- maktadır. İsveçle Norveç donanmaları mecmuu İZ küçük zurblı, 4 kruvazör, 20 muhrip, 27 torpitobot, 25 tahtelba- hir, 12 hücumbotu, 10 reayn atıcı ve mi .teaddit muavin kruvazörden müteşek- kildir. Gerçi bu donanmanın Alman do- nanmasile bir muharebe kabul etmesi mevzuubahs olamaz isa de sahil müda- fanm bakımından mühim kuvvet sayılır, Bundan maada gerek İsveç ve gerek Norveç bahriyesi tayyareden torpito at- İngiltere için Türk müziği proğramı 8 şubatta 17,30 - 18 arasında yapılacak neşriyat THE BRİTİSH BROADCASTING COR- PORATION Londra radyo İdaresinin tar Webi üzerine Ankara radyosu tarafından 25/10/1919 tarihinde İngiltere için tertip defa ikinci bir Türk müziği programı daha riea etmiştir, Ankara radyosunun 1648 metre/182 Ke, Uzun-Dalga ve 317 metre/9465 Ke. kı- sa-Dalga postalarile 8 Şubat 1040 tarihli perşembe günü sast 173) - 18 arasında neşredilecek olup müfredatı aşağıda gös Birinci kısım; Kski bestekirlar. Ankara iadyosu küme 608 ve saz heyeti, İdare eden; Cemil, 1 — Itri Mustafa Kfondi - — Şâkir - dilbere dil düştü ki). İkinci kısım: Hulk türküleri, 1 — Erin- can türküsü; (lrzincanda bir kuş var), : (Çıkar, yücelerde yur mak yuvarlar). Okuyan: Müşeyyen Senar. 3 — 17 vel asır Tuna türküsü; (Yine şahe anıyor Kolbaşı'nın kır ata), Üçüncü kısım: Modem bestekâr. Piyano da: Cemla Reşid. 1 — Ulvi O. Erkin: damla isimli eserden bir parça, 3 — Ni K. Akses; Minyatürler isimli eserden bir la, b) Köroğlu (Solo: Bayan Vahdet Nuri, Merso soprano), 4 — H. Ferit Alnaz; Beki ZALLN Ça a, > m Baltıkda Skandinav donanmaları Bir asırdan beri harp görmeyen Skandinav bahriyelileri İsveç donanmasından mak hususunda da çek müterakkidir. Müttefik İskundinav donanmasının per soneli iyi talim ve terbiye görmüş yük» sek harp kifayelini haiz bulunmaktadır. Binasnaleyh Alman donanmasının, İs- kandinav sahillerini sbloka ve bombar- dumanına İsveç - Norveç donanmaları enerjik bir mukavemet göstereceklerdir. Almanların donanma (himayesinde İskandinavyaya asker ihracı meselesine gelince; gerçi Baltığın Almanya ile İs- veç arasındaki kolu 60 - 70 mil arzında ve karşıdan karşıya vapurla birkaç sa- ae geçilebilirme de bu yakınlık ihraç kuvvetlerinin o geliş istikametini tayine yarayacağından müdafi tarafın o tahtek bahirlerine düşman nakliye kafilelerini uzun zaman aramayarak derhal yaka- lamak fırsatını verecektir. İsveçe ihracı düşünen ordu Aland adalarını zaptederek burasını üs olarak kullanmak ibtyacındadır. Alandın Ak man donanması tarafından zaptına te gebbüs edildiği zaman müttefik İskan- dinav donanmasının bu adaları müda- fanda rolü hayli müessir olacaktır. Al man ordularının İsveçe ihraç edilmesi ile mesele tamam olmaz. Ordunun bilâ- mm ikmali ve ihtiyacı deniz tarikile bi- Minkita temin edilmedikçe ihraçtan kati fayda elde edilemez. Alman deniz nakliyatına İskandinav donanmasının seri kruvazörleri, muhrip ve tahtelba» hirleri hücum ederek zayiat verdirecek- tire Baltk denizinin bu kısmı derin ol. madığından maya silâhını Omüdafaa maksadile kullanmağa da çok elverişli dir. Almanya İskandinavyayı istilâ et meği plânına koymuşsa bunu Danimar- ka üzerinden yapmağı düşünebilir. Zira Danimarka ile İskandinavya Yarımadası dar boğarlarla ayrılmıştır. ve buradan ibraç yapmak ve ihraç kuvvetini besle- mek şüphesiz daha kolay olur. Bu tak- dirde Danimarka donanması da İsveç Norveç donanmasına iltihak tir, yardlarını müdafaaya hazırlanıyorlar Gustav zırhlısı Danimarka donanması 2 zırhlı pitobot, İZ tahtelbahirden tir. Maamafih Almanya İskandinavyaya karşı harekete geçerken İngiltereyi he- saba katmak mecburiyetindedir. Bahu- sus Danimarka üzerinden geçerek yapı lacak ihraca İngiliz donanması müşkülâk ihdas edebilir. Baltık denizinin boğazle- n Alman kontrolü altında bulunduğu müddetçe İngiliz donanması bu boğazla- ri zorlayarak Bultığa girmekten içtinap edebilir. Bu takdirde İsveçe düşünülen Alman ihraç plân odğrudan doğruya Baltığın cenup kısmı yolile yapılacaktır. İskandinavyayı ele geçirmek teşebbü- sü şayet yalnız Rusyanın plânında be Rusya bunu Finlândiyayı işgal etmez den evvel başaramaz, Çünkü Rus do- ranmasının himayesinde İsveçe ordu ihracı İsveç donunmasının mümanastir na maruz kalır. Masmafih Finlândiyanm Sovyetler tarafından işgali farzedilse bi le İskandinavyaya yalnız şimalden kara csphesinden taarruzla nüfuza kalkışmak harbin uzamasını intaç eder. Zira Nor- veç lzerinden deniz muvasnla yolu İş veçe dalma açık kalır. İskandinavya Yarım adasını istilâ için onu denizden abloka almak zarureti vardır, Böyle vasi bir abloka harekâtının kuv. veden fiile getirilmesi ancak Şimal de- nizi hâkimiyeti sayesinde mümkün olur ki bu hâkimiyetin temini mütearnz de- Banmalar için mevzuubahs olamaz. Hul İk acdlamğa vaki olacak berhangi bir taarruzda Baltık denizi ha- rekâtın mklet merkezini teşkil edecek ve barp denizcilerinin şiddetli boğuşma. lerma şahit olacaktır. Bir asri mütecaviz uzun bir zamandanberi harp âfeti gör miyen İskandinav bahriyelileri şimdiye kadar sulh havası esen sahillerinde ha, Gayınağıbiı ğü upemli öcğrezs animal bir faaliyetle yurdlarını müdafaaya her rlanıyorlar. A.B. GÜNÜN ANSİKLOPEDİSİ Lekeli humma münasebetile Türlü türlü Bitler Lekeli hümmanın mevzuu bahsedildiği bugünlerde bit hakkında kısaca malümai verelim: TAtincesi pedikulus olan bit, insan ve &i- ğer memeli hayvanlar üzerinde tufeyli ola» dar sirke yumurtlar. Genç bitler de, büyükler gibi, hortumla” rını deri içine daldırır, vücudünde misafir. Hk ettikleri mahlüiku emerler. , hastahaneleri, kışlaları bit kaynağıydı. Hastaların Üzerinde Üreyen bitten hususi bir hastalık çıktığı iddia ola Durdu. Meşhur tarihçi Herodol'un ikinel Tülip'in ve diğer bazı meşabirin bundan öle dükleri söylenir, . İnsanlara, musallat üçüncü bir hevi bi- tin latince adı phthirlus pabisttir. Saç kılları kesip üstbaşı temizlemek, zeytinyağ- hı ve petrollu bir mahldlü kullanmak, *$- yalanı etüvden geçirmek suretile bitten Kurtulunur, Maymunların mahsus «pedi- kendilerine elemi İsimli bitleri vardır. Domuzların ke- ması temdid edildi Müddeti biten Türk - Yunan ticaret an» #w eHacma topinus suls.. Diğer memeli hayvanların hakeza. Köpeklerin biti strio- hodectmsdir. Fakat pek çok tufeyillere bit denir. Ar- ların, böceklerin, balıkların, kuşların, ba- Hnaların ve nebatların fih.. hep ayrı ay- ri cins bitleri olur. > Türk - Yunan ticaret anlaş- , Sinema, tiyatro, bekâr oda- ları temizlettiriliyor Tifüs ile möcadele etmek için şehirin di- luğu