15 Ocak 1940 Tarihli Akşam Gazetesi Sayfa 3

15 Kânunusani 1040 AKŞAMDAN AKŞAMA Arazi ve inşaat Türk bayrağındaki beş dilimli yıl. dın güz önüne getiriniz. Ayasofya mabedi, bunun tam merkezinde gibi- dir. Boğaziçi, Haliç, Üsküdar istika- meti, Adalar, Yedikule sahilleri, birer şua telâkki edilse, hangi hat üzerin den baksanız, Ayasofya ortaya gelir. Eskiler, inşantta topografyaya bu derece ehemmiyet erirlerdi. Biz şimdi şehrin plânını yaptik; büyük mikyasta beleğiyeciliğe | giri, şiyoruz. Fakat acaha arazinin vaziye- tini gereği gibi düşünüyor muyuz? Yaz güneşinin vuruşunu, Kiş rüzgürları- nm esişini ilh dikkate alıyor muyuz? , Gazetelerdeki | neşriyatı O cümlesi cümlesine takib eden bir Osman kap- tan vardır. Bu zat, fahri menafilâmme sü gibidir; birgün matbaamıza p: — Hele şu Eminönü meydanı açıl mi mevsiminde tramvay bekle. in fecaatini seyredin... Rüzgâr malden bir kopup geldi mi, can ü yanmıyacak! - dedi, Kendisine tecrübemle hak verdim. gece Babiâli caddesinden Sir keciye doğru iniyordum. Bayılacak gibi oldum. Bütün vücudum titreme. Fe başladı. Şayed orada bir otomobil bulunmasaydı belki de devrilip kala- caktım. Tramvay durağma kadar yü- Tüyemedim, Rutubetli rüzgür o dere- ce iliklerime işledi, L e İ kaldırtap dişlerim hâlâ bi- irine el vurarak Köprüyü geçtiğim “ — Acaba bu sene havalar mı da- ha soğuk, yoksa ben mi böyle oldum? diye düşünürken, Sirkeci meydanının açıldığı aklıma geldi, Sebeb bu: Öndeki hailler kalkınca buraya poyraz ve karayel bütün şid- detile vuruyor. Tıpkı onun gibi, Taksim meydanı da alabildiğine açılmea Ayaspaşanın bütün uyazına maruz kulacak * Biltin bunları söylediğime bakarak «İstanbulda büyük alanlar olmasın!» gibi ham bir iddiayı ortaya attığım «mânası çıkarılmasın. Fakat mevdan- larla birlikte tramvay, otobüs bekle- me sığınakları olmah; bir.. Daha ehemmiyetlisi, İstanbulun yeni açıla» <ak anayolları birer kurander borusu olmıyacak şekilde de nazarı itibare alınmalıdır. Yoksa İstanbul gibi zaten haya tahavrüllerine maruz bir şehir Sıhhat noktasından büsbütün yıpratı- <1 bir hal alır. Geçen yaz Suadiye taraflarda bir sayfiveye misafir gilmiştim. Ev sahibi: — Burasını kira ile tuttuk amma, Pişman da olduk! - dedi, Zira bakı. Diz: Bütün oturulacak taraflar salon, taraça vesaire hep güneşe marur... Halbuki pekâlâ maküs İslikmmetie de inşa edilebilirdi ve sayfiye makta dile yapılan bu bina serin, hoş olabi. di, Mimar düşünmemiş... Eskiler, inşaatta arazinin yalnız yaraya değil, rüzgüra, güneşe va- yetimi de çok daha ihtimamla naza- a kate alıyorlardı. İstanbulun fer- ve bedii himmetlerle yapıldığı bu Seneler zarfmda gözden kaçırılmıya- Sak noktaların en mühimmi! “ş.m, EAA EE ONAAEN sane: semasesuze Beyoğlu Halkevinin kitap sergisi bugün açılıyor raya Halkerinin. ierik atki üçüncü dergi a #etgisi bugün açılacaktır. Bu bdilecektir. peg İçindeki neşriyat teşhir r ağik Butarsi bu ayın gri gününe ka- Ka, ey kadar sa adam pu baar. dye B. A. — Seni imtihan ma etti?... Bn vida | pandığı için Bir refikimiz, Elektrik, Tramvay, Tünel idaresinin vaziyetinden bahso- derken, tramvay varidalının senede ancak 50, 60 bin liralık bir kâr getir. diğini, bununia tramvay yollarının yapılmasına imkân olmadığı hakkın» da hükümete bir rapor verileceğini yazıyordu. Elektrik, Tramvay, Tünel işletmesi umum müdürü B. Mustafa Hulki bu neşriyat üzerine bir muhâr- ririmize şu İzahatı vermiştir; «— Elektrik, Tramvay ve Tünel şim ketleri, mukavele şartnamelerindeki bütün hukuk ve vecibelerle bize dev. redilmiştir. Binaenaleyh biz, kanunen bu hukuk ve vecibeleri aynen tatbik 6tmekle mükellefiz. Tramvay şirketi, mukavelesi hükümlerine göre tram. vay enddelerinin on beş metre geniş» liğindeki kısmının kaldırımıni yâp- makla mükelleftir. Şirketin şarina- mesinde kaldırımların Fransız usu. We yapılacağına dair bir kayıt vardır. ŞEHİR HABERLERİ Şehrin yolları ve tramvay idaresi Müdür: “Yapmağa mecbur olduğumuz yolları sağlam ve fenni tarzda inşa edeceğiz,, diyor Fransiz usulü denilen kaldırım, çok tekemmül ederek ve bugün Fransada, tatbik edilen şekle kadar ilerlediği halde, Tramvay şirketi kaldırım inşa- sındaki bu tekemmülü tatbik etmiye- rek, kırk sene evvelki kaldırım inşa» sında ısrar etmişti. Hattâ bu yüzden Belediye ile Tramvay şirketi arasın. da daimi münazaa devam etmiş, Be- lediye, Tremvay şirketine bir türlü sağlam kaldırım yaptırtamamıştı. Fakat biz, sağlam ve son fenni te kemmüllere göre kaldırım yapmağa mecburuz, Kaldırım İnşaatı için büt- çemize tahsisat koyduk. Bu tahsisat, yalnız tramvay varidalından ayrık muyacaktır. Esasen her üç müessese de birleştiğinden, bütçeleri de müş terektir. Bizim, kaldırım masrafını Belediyeye yükletmek (istediğimiz mevzuubahiş olmadığı gibi, hüküme- İş bir râpor vereceğimiz de katiyen doğru değildir. Esasen kanunen bik zim merelimiz, âmirimiz Belediye Re- isidir, Biz, her şeyi ancak merclimize arzedip talimat almakla mükeilefiz; Tramvay ücretleri Belediye Elektrik, Tramvay ve Tü- nel idaresi tramvay ücretleri etrafın- da tödkiklere başlamıştır. Bu tedkik- ler, tramvay ücretlerini arttırmak, yahut indirmek bakımından değildir. Şimdiki tramvay ücretleri siviller ve talebe olmuyanlar için 3 kuruş 10 pâ- ra 5,5 ve 7,5 kuruştur. Bu küsurat hem yolcu için, hem de idare için he- sap görmek bakımından pratik seyıl- myor. İdare, meselâ 3 kuruş 10 pa- ralık biletlerdeki bu on parayı kal- dırmak ve halkın daha yuvarlak bir para, vermesini temin etmek yolunu araştırıyor. Yapılarak değişiklikler, bir zam mahiyetini halz olmıyacak, fakat bugünkü varldata da bir darbe vurmıyacaktır. ama ll am ek mma anayım Köprü derdi Belediye, hükümet nezdin yeniden teşebbüste bulundu Karaköy köprüsü sabahları pek geç ka- ayağda binlerce kişl- nin köprü başlarında birikip titrediklerini yazmıştık. Bu naşriyatımızla alâkadar ma- ii nazarı dikkatini İbetmiştik. Köprünün açılıp kapanması snatlerini Abdülhamid zamanında meclisi vükeli ka» rarlaştırırdı. Meşrutiyet, Cümhuriyet #n- kılçplanna rağmen bu usul elân bakidir. Halbuki köprünün açılıp kapanma zama nını tayin etmek belediyenin hak ve vazi- fesldir. Böladiye, gazetemizin bu haklı şikâyetini göz önüne almiş ve köprünün açılıp ka- panma zamanlarnı tayin aalâhiyetin'u kendisine tevdii için hükümet nezdinde t8- gebbüste bulunmuştur. Ancak şikâyetler tevali ettiğinden belediye lik müracantı tekid etmiştir. Belediye, icap ederse köprünün işık tef- #ibatımı gemilerin daha emniyetle girip çıkmasını. temin. edecek surette artura- caktır, Doktor Nihad Reşad Belger bir Fransız tıb ilim cemiyeti- , “1g ne aza intiha pedildi İstanbul fakültesi profesörlerinden Ya- ova kaplıca müdürü kiymetli doktoru” muz Nihad Reşad Belger'in «Soclötö vi“ diçal des hopiteaux de Parlee Azalığına müt- tefikan intihap edildiğini memnuniyetle hsber aldık. Tıb ilim. cemiyetlerinin en yüksekletinden biri sayılan bu cemiyetin âzaları Paris fakültesi müderrisleri ve has- taneleri etibbasıdır. Buraya ancak tıbbi tedkikat ve hususi taharriyatile temayüz etmiş doktorlar alınır. Doktor Nihad Re» şad Belger'in âralığa seçilmesi ayni Xa manda Türk doktorluğu için de bir şereftir, Et fiatleri Erzincan ve havalisindeki zelzeleya rağ- men İstanbulun kasaplık hsyvan müvaro- datı azalmamıştır. Esasen İstanbulun ba Mmevslmdeki et ihtiyacı, zelzele munlukasın- dan değil, Erzurum ve havalisinden ve Ka- radânizden temin edilir, Ancak fırtına do- layıslle Karadepirden gelen vapurlar ts- ehhürle vasıl olduklarından piyasada biraz darlık olmuş, maamafih fintlerde büyük bir tesir görülmemiştir. Diğer taraftan kurban bayramı yaklaş- tığından bu hafta içinde et fiatlerinde mahsug bir yükselme olması ihtimali yar. dır. Bayramdan sowra - her sene old gibi - Fistler yeniden düşecektir. Ni Şehir bütçesi Bu sene sivrisinek mücadele- sine ehemmiyet verilecek Umumi meclisin şabat içtima devresinde 940 senesi vilâyet ve bütçeleri mü- zakere ve fedkik edileceği için şubelerden bütçelerini hazırlayıp vermişlerdir. müdürlüğü bütçesi de yarın verile» çektir, Bu hafta içinde daimi encümende tedki- kine başlanacak bütçeler, meelisin ilk coi- Bütçeler sırasında vilâyet sıhhiye mü dtirllğü bütçesi de riyasst makamına ve- rilmiştir. Vilâyet sıhhiye bütçesinde bazı yeni teklifler vardır. Bilhassa vilâyet mer- kez ve mülhakatındaki mevcud dispanset- lere yenilerinin Vâvesi istenilmiştir. Bun« dan başka vilâyein bazı takalarında, bataklıklar vardır. Bu bataklıklar da st- ma ve diğer bazı hastalıkların memba'nı teşkil ettiğinden bütçeden ayrılacak tahsi- sat le 940 bütçesile bataklıkların kurutula masına tegebbüs edilecektir. Şehrin muhtojt? semtlerinde görülen s#iv- risinekleri imha edecek mücadeleye ehem- miyet verilecektir. Geçen sene viliyet bü mücadeleye başlamış, fakat kâfı vesait ve tahsisat olmadığından 540 bütçesile bunu Gaha şümullü bir şekle sokmağı muvafık görmüştü. Bu sene geniş mikyasta siyrisi. bek mücadelesi yapılacak ve gehrin siyri- sineklan kurtarılmasına çalışılacaktır. KÜÇÜK HABERLER: # Dün Kurtuluş - Eminönü seferini yas Pan 180 numaralı tramvay biletçisi Hüsa- yin, tramvay arabası istasyondan kalktığı bir sırada arşı musyens etmek Üzere yan kapılardan birinden yukarı doğru uzundığı bir sırada 3665 numaralı otobüsün sadme- #ine maruz kalarak yaralanmış, Çocuk hastanesine kaldırılmıştır. # Ziya adında biri, dün gece Taksimde Hüseyin isminde birini ansızın bıçakla yam ralamıştır. Polis, yaralıyı hastaneye kaldır- mış, suçlu yakalanmıştır. # Çarşıkapıda Cami sokağında oturun Ali isminde biri, yanmakta bulunan bir 38- maverin devrilmesile ayaklarından yanmığ, polis tarafından berayi tedavi hastanc,3 kaldırılmıştır. k Vatman Ahmedin idaresindeki 44 na- maralı tmaovayla şoför Abdülkadirin ida- resindeki otomobil dün Sirkeslde Hamidi- ye caddesinde çarpışmışlar, her ikisi de ha- sara uğrumuş, İnsanca bir zaylat olmamış» tar, . Bana <Aferin küçük, gemi olursun inşallahi> dedi... 1 Bayram cumartesi günü Kurban derilerini ve barsak- larını Hava Kurumuna veriniz İstanbul Müftülüğünden: 19 kânunusani 940 senesi cuma günü, 1388 senesi zilhicce aymın dokuzuna müsadif olmakla arife, cumartesi günü de Kurban bayramı olduğu Yün olunur, BAYKADI NAMAZI Bnat Zarali: 8 1 Yurdumuzun korunması ve ml varlığı. mızın yükselmesi için çalışmakta olan nılüf kurumlarımıza her vesile ile yardımda bu- Tünmek yurt borcumuzun en büyük ve en mühimlerindendir, Yurdumuzu havadan s6- lecek tehiiketere karşı korumak uğrunda fe- yizli ve devamlı bir snrette çalışmakta ve aldığı teberrüleri Kuslay ve Çecuklan Bülgeme gibi hayırlı kurullara püyimie | makta olan Türk Hava Kurumuna Kurban bayramında kesilecek kurban derilerile bar» saklarının verilmesi bu bapta Diyanet işla- ri reisliği tarafından evvelce verilmiş olan fetva mucibince muvafık olacağı ilân, bu- nunla beraber memleketimizin bir kısmında maalesef zuhur eden pek elim harekettarz felâzetine uğriyan vatandaşlarımız için Cümhuriyet Halk Partid Eminönü Halkevi tarafından tesis edilen mutfaklarda bu f8- lâketsrdeler için kavurma yapılmakta ol- duğundar, kurban etlerinden mezkür mut. fuklar namına Ceberrüntsa o bulunulması muhterem ahallmizden rica olunur. Lyon enternasyonal fuarı Fransada her sene açılan enternasyonal yon funrı bu senc de 13 nisandan 21 ni- sans kadar devam edecektir. Lyon fuarı- nin temeli 1915 de atılmıştır. Belediye relsi M. Herrlot'nun etrafında toplanan bir grup Leipzig panayırına mukabil bir fuar açılmasına karar vermişti. Fuar 1916 da açılmış va gittikçe eherimiyet kerbetmiştir. Puaru 918 de 3,000 müessese La mişkön bu mikdar 019 da 4,500 olmuştur. Bunun üçte biri ecnebi idi, O zamandan- beri her sene biraz dâha inkişaf etmiştir. Sergi münasebetile ecnebi müesseseler Ve satın alıcılar için kolaylıklar göstermek Üzere tedbirler alınmaktadır. Bsrginin bu gene da büyük bir muvaffakiyet kazanaca- ği şüphesizdir, Kömürden zehirlenenler Hasköyde Okmeydam eüddesinde oturan Nesim, Bayoğlu Balıkpazarında — oturan Macar tobaasında Dneheş, odularına iyice yanmadan almış oldukları mangaldaki kö- mürle zehirlenmişler, her ikisi de polis ta- rafından Beyoğlu hastanesine yatırılmış» ». Ya ben Tırhan vapuruna ben- zersem?,.. iktisadi meseleler Beş senelik plândaki hatalar Deylet sermayesile teşekkül eğen müesseseleri kontrol etmek maksadı. le, yüksek mürakabe heyeti teşkil edildi, Heyet şimdiye kadar Sümer Bank, Eti Bank gibi devlet sermaye- sile büyük endüstri ve maden teşob- büslerine girişen bankalarda tedkikat yapmaktaydı. Bu tedkikat neticesinde endüstri plânlarının zamanında tw hukkuk etmediği neticesine varılmış- tır. Plânla hareket edilen işlerde, el- de olmıyan sebeplerle, böyle bir neti ceye varılabilir; bundan dolayı kimse- yi muahaze etmeğe hakkımız yoktur, Çünkü plânda filân senenin filân ayında ikmal edileceğini hesap etti- ğimiz bir fabrika, ayni günde açıla. maz, tam açılacağı zaman, beynel- milel vaziyetteki tahavvül üzerine, o fabrikaya ait vasıtaları tedarik et mek imkânsız bir hale girer. Bu yüz- den işler geri kalır. Bütün bunlar ku- ruluşa alt sebeplerdir. İşletme işlerin. deki istihsal hesaplarında da yanlış. lıklara tesadüf edebiliriz. Çünkü en- düstri plânlarile ziraat plânlarının yekdiğerine karsı müvazi gitmesi lâ- zımdır, Halbuki zirai sahada bir ku- Taklık ve yahut her hangi bir âfet, bir hastalık, ham madde noksanlığı mey- dana getirebilir; bu hâdiseler yürün- den de endüstri plânlarını tatbik eden kimselere ceza vermek hatıra gelmez. Fakat bütün bu hâdiselere rağmen plânların zamanında tahakkuk etti. ğini ilân etmek doğru bir hareket de- ğildir. Bizde buna dair maalesef kötü misaller vardır. Meselâ İzmitte üç, dört sene evvel hir kimyevi fabrika- Din temel atma merasimi yapılmıştı. Nutuklar söylendi, davetlilere büfede ikramlar yapıldı, fakat aradan sene. ler geçtiği halde, bu fabrikanın te melleri üzerine bir çati kurulamadı. Salâhiyettar bir zattan öğrendiğime göre, böyle bir fabrika için başka bir yer düşünülüyormuş, eski yerden vazgeçilmiş... Bundan başka, beş senelik endüstri plânlarma göre bir fabrika daha açı- Iacakmış: meğer bü fabrikanın maki- neleri de, İstanbulda senelerdenberi bir depoda bekliyormuş... Halbuki ya pılan propaganda neşriyatında bu fabrika için «henüz kurulmaktadır diye gösterilmektedir. İktisad Vekil- miz B. Hüsnü Çakır, Vekâlete geldiği gündenberi Hu tarzda propaganda broşürlerile mecmualara nihayet ver» mişti, Vaktile neşredilen propaganda broşürlerine göre, birinci beş senelik plân, üç senede ikmal edilmiş, ve ikin- ci beş senelik plâna başlanmıştır. Halbuki hakikatin böyle olmadığı bil- diriliyor. Böyle olmadığına göre, ne diye ha- kikat haricinde neşriyat yapılıyordu?.. Bunun sebebi neydi? Hüseyin Ayni mnasesassanessssasanusasannar asa sransensenanme Şehidlikleri imar cemiyeti senelik kongresini aktetti Şehitlikleri imar cemiyeti, dün saat on dörtte Eminönü Halkevinde senelik Kon- gresini akdelmiştir. Rüznamede idare he- yeti intihabati mevcud olduğu cihetle, bu Antihabal rey toplanmak suretile icra edil. miş ve geçen seneki idare heyeti aynen ibka edilmiştir. Cemiyet âzası, kongreyi müteakip, oto- büslerie Edirnekapıdak itiiğe giderek ziyarette bulunmuşlar ve çelenk koymuş- B. A, — Korkma oğlum, vapurla. rımizın içinde altmış, yetmiş senelik. ler de vari...